Giờ phút hấp hối cuả thành phố Đà Nẵng:
Phan-Đức-Minh
Cuối tháng 3 – 1975
(Kính tặng bạn bè, chiến hữu đă từng sống và làm việc cùng tôi tại thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn này)
Đà Nẵng vào những ngày cuối tháng 3 năm 1975 thật là hỗn độn, rối lọan. Quân đội và dân chúng từ các Tỉnh Quảng Trị, Thừa Thiên, thành phố Huế đổ xô về, làm cho cái thành phố đă đông dân này càng thêm đông đảo. Cái Radio 4 băng tần tối tân nhất cuả Nhật lúc bây giờ lúc nào cũng ở bên cạnh tôi. Theo tin từ các Đài Phát Thanh trong và ng̣ai nước thật là lộn xộn, không giống nhau... Theo đài phát thanh Quân Đội, Sài G̣n, VOA, BBC cũng như một vài đài khác cuả nước ng̣ai, tôi vô cùng kinh ngạc là Huế có lệnh rút bỏ mặc dầu chưa đánh nhau chi cả. Sao lạ quá như vậy ? Tôi gọi điện thọai, hỏi mấy Ông bạn thân là Đơn Vị Trưởng trong vùng th́ họ cũng trong t́nh trạng như tôi, không rơ đầu đuôi, t́nh h́nh ra sao hết.
Thành phố Đà Nẵng đông chật những người là người. Vấn đề an ninh, lộn xộn mỗi lúc một thêm gay gắt. Nhiều binh sĩ tức giận, bắn súng lên trời như những kẻ điên khùng v́ không hiểu tại sao lại có lệnh rút lui, bỏ hết các trận tuyến gây nên tình trạng hỗn loạn thê thảm này trong khi chưa chạm địch, chưa đánh đấm chi cả. Xưa nay có bao giờ thế đâu ! Tự nhiên không đánh nhau, mà chỉ biết bỏ chạy là làm sao ? Tướng Ngô Quang Trưởng, Tư Lệnh Quân Đ̣an I kiêm Vùng I Chiến Thuật, có lẽ là người duy nhất ở đây biết được chuyện này, do ông được Tổng Thống Nguyễn Văn Thiêu gọi vô Sài G̣n gấp, họp các Tướng Lănh, nhưng vào tới nơi th́ chỉ có một ḿnh ông gặp Tổng Thống Thiệu và nhận lệnh cuả vị Tổng Tư Lệnh quân đội:“Rút bỏ Quân Khu I !”.
Tướng Trưởng, một danh Tướng cuả Quân Lực Việt Nam Cộng Hoà, thế giới biết tiếng, biết tên, chết điếng cả người nhưng... chẳng muốn hỏi tại sao v́ ông cũng đoán biết: hỏi cũng vô ích,để rồi bỗng dưng khai tử luôn cả một Quân Đoàn ( Army Corps ) hùng mạnh cho nó tan hàng, xập tiệm, và cả Vùng I Chiến thuật bao gồm 5 Tỉnh: Quảng Trị, Thưà Thiên, Quảng Nam, Quảng Tín, Quảng Ngãi và 2 thành phố Huế, Đà Nẵng. Bộ Chỉ Huy Quân Trấn Đà Nẵng được lệnh rơ ràng cuả Tướng Trưởng: Bất cứ kẻ nào dùng súng đạn cướp bóc, xâm phạm tính mạng, tài sản của dân chúng trong tỉnh trạng rối lọan hiện nay sẽ bị các lực lượng an ninh, quân cảnh bắn hạ tại chỗ ! Tuy có cấp chức được quyền ở cư xá do quân đội cung cấp, nhưng tôi có giấy phép dậy học ng̣ai giờ làm việc (chuyên dậy kèm Pháp và Anh ngữ cho rất đông học sinh Trung Học) để đời sống vật chất tốt hơn, đối với gia đ́nh đông con như tôi, tránh được chuyện dính dáng đến tham nhũng, hối lộ, rồi làm “ dê tế thần ” cho t́nh trạng chính quyền và xă hội “lem nhem“ thời đó. Vài em học sinh chăm chỉ vẫn c̣n lui tới: “Thưa Thầy ! các lớp học ra sao, có học tiếp không hả Thầy?”. Tội nghiệp ! Giờ này mà các em vẫn có thể nghĩ đến chuyện học hành. Tôi nói “Thôi, chúng ta tạm nghỉ, khi nào yên tĩnh hăy hay. Các em nên tránh bớt việc đi lại ng̣ai đường phố trong lúc này, rất nguy hiểm”. Các em ra về, vẻ mặt buồn thiu…
Gia đ́nh tôi ở trong một ngôi nhà nhỏ trong khu xóm đồng bào nghèo, nhưng có 2 cái sân đủ cho học sinh 3 lớp học tối mỗi đêm, thay phiên nhau đậu xe gắn máy và xe đạp. Lúc này, tôi dă đưa gia đ́nh và di chuyển những ǵ cần thiết lên văn pḥng Toà Án cho được an ninh ví có anh em Nghĩa Quân canh gác các cơ quan chính quyền.
Các ngân hàng đă đóng cửa, rất nhiều người cũng như tôi, khi nghĩ tới chuyện cần có số tiền pḥng thân, đành chịu chết. Thôi, giữ sổ sách rồi vào Sài G̣n hăy hay. Ôm tiền mặt lúc này càng thêm nguy hiểm. Có chi sài nấy vậy. Ai cũng nghĩ như thế để an tâm đối phó với t́nh h́nh trước mặt, ngày càng gay go, hỗn độn.
Tôi điện thọai vào phi trường quân sự, định hỏi Thiếu Tá Trưởng Pḥng An Ninh, không có, xin gặp Đại Úy Quang, cũng không có, chỉ có Trung Úy Bẩy trả lời, “Thiếu Tá ơi ! Tụi nó pháo kích hỏa tiễn 122 ly của Trung Cộng cầy nát phi đạo rồi, máy bay của ḿnh không đáp xuống được nữa, chỉ sài được trực thăng thôi. người đông nghẹt mà trực thăng không thấy đến chi cả !”.
Tôi điện thọai sang Bộ Tư Lệnh Hải Quân Vùng I, hỏi thăm mấy Sĩ Quan thân thiết th́ được hay: Tại Cảng Tiên Sa, tầu không đủ chuyên chở quân đội di tản cùng với gia đ́nh cũng như đồng bào trốn chạy quân cộng sản đang tiến vào thành phố bằng nhiều ngả, bao vây chung quanh Đà Nẵng. Lệnh trên: rút bỏ Quân Khu I không đánh đấm chi cả th́ t́nh trạng làm sao khác được ! Địch pháo kích chung quanh Đà Nẵng ầm ầm...
Tôi gọi sang Bộ Chỉ Huy Pháo Binh Quân Khu. Đại Tá Chỉ Huy Trưởng vẫn c̣n ở đó. Là bạn thân với nhau từ hồi c̣n nhỏ, lưu lạc giang hồ, măi sau này mới gặp lại nhau và lần sau cùng là ở Đà Nẵng. Tôi chở tất cả gia đ́nh trên chiếc xe jeep, gồm nhà tôi và 7 đứa con, đứa con gái lớn sức khỏe yếu kém, đứa con trai kế 16 tuổi, đứa con gái út mới được 6 tháng, vợ tôi phải bồng ẵm trên tay, đến Bộ Chỉ Huy Pháo Binh Quân Đ̣an.
Lúc đó là chiều ngày 28 tháng 3, tôi gọi cậu tài xế trung thành và can đảm, Binh nhất Túc, mà tôi đă đích thân đến đơn vị hành chánh quản trị địa phương, lựa chọn rồi hỏi han về t́nh trạng khó khăn khiến hắn can tội đào ngũ. Tôi liên lạc với đơn vị gốc của hắn, nhận cho hắn làm tài xế v́ Ṭa Án có xe nhưng không đủ quân nhân tài xế. Sau này, tôi thấy hắn tận tâm, chu đáo và trung thành, nên tôi nói với đơn vị đề nghị cho hắn lên Hạ Sĩ, mong ngày nào nào đó không xa, cho hắn lên hạ Sĩ nhất th́ đồng lương cũng đỡ khổ cho gia đ́nh.
Tôi bảo: “Thôi, cậu lo cái xe cho tốt, đầy đủ săng nhớt rồi cho cậu về lo chuyện gia đ́nh, Tôi lái lấy cũng được. Đây, ch́a khóa văn pḥng và tất cả những ǵ của gia đ́nh tôi trong đó, nếu tôi đi khỏi th́ tất cả là của cậu. Cậu ở lại lo cho gia đ́nh. Vợ con cậu cũng cần đến cậu trong lúc hỗn lọan này. Đem những thùng, hộp thực phẩm khô, sữa hộp chia cho anh em Nghĩa Quân. Tôi sẽ cho lệnh họ: khỏi canh gác nữa ! Ṭa chỉ c̣n tôi là Sĩ Quan cuối cùng ở đây, anh em Hạ Sĩ Quan và Binh Sĩ th́ ở trại gia binh rồi. Cho họ về lo thu xếp, bảo vệ gia đ́nh”. Tôi bắt tay cậu tài xế, Hạ Sĩ Túc. Cậu tài xế cứ nắm chặt lấy tay tôi, nói trong nghẹn ngào “Em không nỡ để Thiếu Tá và Cô đi một ḿnh với các em như thế này. Cứ để em đi theo, thầy trò mình sống chết có nhau, gia đ́nh em đông người, nhiều bà con, dân địa phương, em là binh sĩ nên không có ǵ khó khăn nhiều như Thiếu Tá. Thiếu Tá đi được rồi, em trở lại với gia đ́nh cũng được, không sao cả !”. Tự nhiên tôi thấy mắt ḿnh nḥa đi trước tấm ḷng của cậu tài xế trung thành và can đảm, luôn luôn nghĩ đến tôi, và gia đ́nh v́ chúng tôi: một Sĩ Quan cấp Tá, Phó Ủy Viên Chính Phủ Toà Án Quân Sự Mặt Trận Quân khu I và một binh sĩ luôn sống với nhau như người trong một gia đ́nh ruột thịt đă nhiều năm, nhiều tháng.
Tôi bảo: “Túc ! Cậu phải nghe tôi, về trông coi, bảo vệ lấy gia đ́nh trong lúc này ! Tôi tới Bộ Chỉ Huy Pháo Binh bây giờ. Ông Đại Tá Chỉ Huy Trưởng c̣n ở đó !”. Hạ Sĩ Túc, cậu tài xế rời nắm tay tôi rồi đứng nghiêm, giơ tay chào nghiêm chỉnh: Kính chúc Thiếu Tá, Cô, cùng các em ra đi b́nh an ! Tôi thấy rơ cậu tài xế can đảm và trung thành bật khóc. Chắc chắn là hắn khóc cho gia đ́nh tôi trong cơn nguy biến, mà tôi bắt hắn phải ở lại. Trên đường, một chiếc xe Jeep chạy ngược chiều với tôi, trên có 4 Sĩ Quan Thủy Quân Lục Chiến, tuổi c̣n trẻ nhưng đều đeo lon Cấp Tá, rất quen thuộc, tôi chạy chậm lại, giơ tay vẫy chào, và hỏi to, “Có chi lạ không ?”. Mấy Ông bạn cũng giơ tay vẫy. Một anh bạn người Nam la lớn: “Đù má nó ! Anh coi: chiến tranh kiểu chi lạ! Tụi này có bao giờ bỏ chạy như thế này đâu! Lại mấy thằng Mỹ với thằng Thiệu...đem con bỏ chợ, âm mưu buôn bán xương máu tụi ḿnh đây thôi !...”
Tôi bắt tay thật chặt từng Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan, Binh Sĩ... Vài binh sĩ bịn rịn không nỡ rời chúng tôi trong khung cảnh đau đớn như thế này. Họ vẫn còn đứng nghiêm, giơ tay chào theo quân cách rồi mới tan hàng, theo nhau từng nhóm một. Mấy đưá con đă lớn cuả tôi đứng đằng xa, cạnh chiếc xe Jeep, trông thấy cảnh đó̀ cũng hiểu được nỗi đau ḷng cuả lớp người cha, anh, những quân nhân chúng tôi, cho nên chúng nó cũng nước mắt sụt sùi. Khi ṃoi người đã tan hàng, ai lo việc nấy, Đại Úy Sinh, chỉ có một mình ở trại, lên xe cùng gia đình tôi. Anh lái ra phiá bãi biển Mỹ Khê. Có mấy chiếc tầu Haỉ Quân từ trong Nam kéo ra thật, nhưng đậu hơi xa, nước cạn không vào gần được. Trên tầu đông đặc những người là người và khắp ṃoi chỗ nơi bãi biển, người từ khắp nơi dồn về sao mà đông thế. Cả lính lẫn dân, kẻ lội nước, kẻ đi đủ loại ghe thuyền, cố gắng bơi ra ra tới chỗ tâù đậu… Cầu thang lên tầu không đủ để đưa số người đông đặc như kiến leo lên. Người ta phải dùng đến những cái thang dây dùng trong trường hợp khẩn cấp, nhưng người vẫn chen chúc leo lên, hành lý mang theo rơi rớt xuống biển mỗi lúc một nhiều, rồi đến lúc có những người vì chen chúc, xô đẩy, đuối sức cũng rớt xuống biển đều đều. Những tiếng kêu gào thất thanh càng làm cho cảnh tượng thêm rùng rợn. Nhiều người trên bờ biển khóc thét lên làm cho những đưá con nhỏ cuả tôi cũng oà lên khóc theo.
Tôi bảo Đại Úy Sinh “Mình không thể để cho những đưá trẻ thơ như thế này cũng phải cḥiu cảnh thê thảm đó !”. Anh Sinh bảo tôi “Bọn mình tránh ra phiá này, tôi có thằng đàn em ở trong xóm đằng kia. Nó có chiếc ghe dìm dưới nước. Nó và bọn mình đi ghe ra phiá ngoài xa, lên chiếc tầu ở tít ngoài kia mới được”. Chiếc xe Jeep cài số nhỏ, ì ạch lăn bánh trên cát, chở đông người chúng tôi tới phiá cách xa đó một khoảng, gần một xóm nhỏ lơ thơ mấy nóc nhà tranh, nhà lá. Anh Sinh chạy vut vào trong xóm rồi ra ngay cùng với một cậu nghiã quân… Chiếc ghe được lôi ở dưới nước lên, đủ chở ngần đó con người, tuy có chút nguy hiểm về an toàn. Đành liều vậy, chớ biết làm sao ! Bà nhà tôi lên tiếng: “Sống cùng sống, chết cùng chết với nhau !”. Cậu nghiã quân nói: "Thiếu Tá và Đại Úy thay quần áo dân sự đi vì em biết ṭụi du kích và đặc công nằm vùng đang ra công khai hoạt động để kiểm soát tình hình, phiá sau quân đội đánh chiếm thành phố Đà nẵng va vùng chung quanh, ngăn chặn đồng bào di tản, ṭụi nó hung hăng lắm !".
Tôi đă từng có kinh nghiệm khi đi kháng chiến, đứng trong hàng ngũ cuả cộng sản gần 7 năm, công tác trong các văn pḥng cơ quan lănh đạo v́ có chút chữ nghiă và có người anh ruột đỡ đầu, che chở, cho nên tôi biết rơ Sách - Lược ( Polisy & Strategy ) cuả cộng sản là đánh chiếm một vùng hay một xứ sở, quốc gia nào th́ bắt buộc: quân tác chiến làm xong nhiệm vụ, lập tức lực lượng b́nh định ( Pacificatory forces ) phải kiểm soát an ninh, trật tự, đè bẹp, diệt tan mọi sức kháng cự hay nổi lên làm loạn sau này...
Chúng tôi chuyển đồ đạc trên xe xuống băi cát rồi tôi đưa chùm ch́a khóa xe cho một người đàn ông ng̣ai 50 tuổi dáng hiền lành, đứng cạnh đó, không rơ ông ta thuộc lọai người ǵ. Tôi bảo: " Nếu chúng tôi xuống ghe đi được th́ Bác lấy chiếc xe này, đem về biến cải đi mà sài !". Chúng tôi chuẩn bị bước xuống chiếc ghe của cậu nghĩa quân, đă được tát sạch nước, nhưng lúng túng v́ đông người, có đám con nít, với đồ đạc... Từ phiá làng xóm gần đó, bọn du kích và quân chủ lực miền (regional forces) cuả Tỉnh Đội Quảng Nam – Đà Nẵng đă chia nhau từng toán nhỏ đi lùng soát, ngăn chặn tại các điạ điểm trọng yếu, mà băi biển Mỹ Khê, Sơn Trà, núi Non Nước vv... là những điểm chúng đă chú ư. Mấy tên du kích chiă súng tiểu liên AK- 47 cuả Liên Sô và cả M-16 cuả quân Việt Nam Cộng Hoà bỏ lại, quát om x̣m: “Không có đi đâu hết cả ! Quay về ngay, không th́... bắn hết !". Chúng nổ vài loạt súng vào chiếc thuyền nhỏ và bắt chúng tôi quay lại. Thật là buồn lẫn tức giận v́ Đại Uư Sinh từng là Đại Đội Trưởng Nhẩy Dù, c̣n tôi th́ đă từng lăn lộn trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Tây bắt 2 lần, rồi 23 năm trong Quân Đội Cộng Hoà từ Lính hạng bét leo lên cấp Tá, từng coi bọn du kích này như bọn... chó chết, nhưng lúc này chúng nó là kẻ thắng trận và đang cầm tiểu liên xung kích trong tay. Tôi nói nhỏ vớ Sinh: thôi quay lại ! Tôi nh́n lũ trẻ mặt mũi lo sợ, kinh hoàng mà ḷng đau sót không cách nào nói hết được... Khi trở lại chiếc xe th́ Bác “nhà quê” đang ngồi ở ghế tài xề và cho xe nổ máy. Loay loay mà chẳng biết làm cho chiếc xe nổ máy. Tôi nói với Bác ta: “Thôi, cảm ơn Bác, chúng tôi không đi được, cần xe chở nhà tôi và các cháu về thành phố kẻo trời chiều đă muộn, ở giưă băi biển mênh mông thế này, đằng kia người đen như kiến vẫn đang lên tầu và vẫn... đang rơi rụng xuống biển như sung, như lá bay thế kia, coi bộ không được rồi, nhất là các cháu nhỏ như thế này". Bác ta vui vẻ đưa lại chùm chià khoá cho tôi và bước xuống nhường chỗ cho Đại Uư Sinh và tôi chuyển đồ đạc trở lại trong xe. Đây lại thêm một điều may mắn cho chúng tôi. Xong việc, tôi bảo anh Sinh lên lái xe, tôi ngồi bên cạnh c̣n nhà tôi và các cháu ngồi hết ở phiá sau. Đại Uư Sinh ngồi lên cầm tay lái, tôi quay lại nói với người đàn ông hiền lành, gần như không thấy nói năng ǵ cả: "Cảm ơn Bác nghe ! Cầu chúc Bác b́nh an !". Trong khi Đại Uư Sinh cài số nhỏ, lái xe ́ ạch lăn trên băi cát, t́m lối lên bờ, tôi nói với anh Sinh: "May mà tay này hiền lành, thật thà, mở xe mấy lần máy không nổ, nếu nổ máy, liệu anh ta có biết lái nó đi đâu không", và chúng tôi cả bọn đang đứng ở giưă băi biển mênh mông, với nhiều đe doạ, nguy hiểm, không biết sẽ ra thế nào khi trời đă dần dần ngả bóng về chiều, trong khi anh Sinh chỉ mở máy một cái là xe nổ máy tức khắc, xe tốt, để dự trữ cuả đơn vị anh Sinh kia mà, chớ gặp anh chàng kia là thứ dữ th́ thật là khổ sở vất vả cho gia đ́nh tôi với đám con phần nhiều c̣n nhỏ, đồ đạc lỉnh kỉnh... Xe đă t́m được lối lên đường, quay trở lại lối cũ phải qua Quân Lao Đà Nẵng. Trời đất ! Doanh Trại Quân Lao Đà Nẵng cuả Đại Uư Sinh lúc này đông nghẹt bà con, dân chúng ở đâu kéo đến tạm trú, chắc bà con cũng định nhắm hướng băi biển Mỹ Khê, Tiên Sa, nhưng thấy trời đă sắp tối nên kéo nhau vào đây. Anh Sinh lái xe vào trong, đậu trước hai căn pḥng cưả chắc chắn, khoá bằng những chiếc khoá đặc biệt cho nên không có ai vào đây. Mấy anh em binh sĩ cuả anh Sinh, nhà ở liền đó, biết được chúng tôi đă quay trở lại Quân Lao, liền chạy đến, xem có thể giúp đỡ được ǵ chăng. Đến lúc này mà anh em vẫn c̣n nghĩ đến chúng tôi, thật là t́nh “Huynh Đệ Chi Binh” đúng là bất diệt...
Lúc này theo tin tức th́ quân cộng sản đă vào kiểm soát thành phố Đà Nẵng. Chúng tôi cũng như bao nhiêu Sĩ Quan, quân nhân từ Quảng Trị dồn về vùng đất này hầu hết đă bị dồn vào chỗ chết, nhưng biết làm sao, đành theo vận nước… Qua một đêm khó khăn, khắc khoải ở Quân Lao Đà Nẵng, đơn vị cũ cuả Đại Uư Sinh, anh Sinh lo cho chúng tôi là một chuyện, lo cho gia đ́nh, nhà tôi và lũ con c̣n nhỏ, cũng như cho chính anh với tương lai tối tăm trước mặt, thật là kinh khủng. Trời sáng lúc nào không biết. Tôi nói Đại Úy Sinh kiếm một lá cờ Phật Giáo, lúc này dễ dàng kiếm ra thứ đó ở chỗ đông người v́ lúc này Thầy Thích Trí Quang “Chuyên viên tôn giáo vận” cuả Cộng Sản Việt Nam từ 1946, là nhân vật quyền hành lớn lao, người dân miền Nam ai cũng phải biết lúc này v́ ông lănh đạo “thành phần thứ ba” ngoài hai lực lượng khác cao hơn: cộng sản Bắc Việt và Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam, đứng đầu là Chủ Tịch Nguyễn Hữu Thọ, rồi đến Thủ Tướng Huỳnh Tấn Phát, nhưng thực ra tất cả đều đặt dưới sự lănh đạo cuả Bộ Chính Trị Trung Ương cộng sản Hà Nội.
Nhân vật Thích Trí Quang kêu gọi: "Các Bác Sĩ trở về bệnh viện cuả ḿnh làm việc v́ số thương vong quân đội, dân chúng quá nhiều, kêu gọi quân nhân cuả nam Việt Nam đem súng đạn đến nạp tại sân chuà trong thành phố, thị trấn, và ra tŕnh diện Uỷ Ban Quân Quản khi có lệnh"... Bà con nói: Sân Chuà Tỉnh Hội Đà Nẵng ở đường Ông Ích Khiêm là một cái núi chất đầy súng đạn, nhiều nhất là súng M-16 trang bị cho các lực lượng vơ trang chính quy cuả Nam Việt Nam, c̣n vứt rải rác khắp hang cùng, ngơ hẻm th́ không kễ. Tất cả chúng tôi lại chất đồ đạc lên xe trở vào thành phố Đà Nẵng, là vùng đất chết lúc này, nhưng biết làm khác được ! Xe ra khỏi cổng trại với chiếc lá cờ phật Giáo to tổ chảng bay phất phới. Xe chạy sắp tới ngă ba rẽ vào thành phố Đà Nẵng và đi Huế th́ mấy chú bộ đội chủ lực cuả Tỉnh Đội Quảng Nam (tôi đoán thế) mũ tai bèo, súng AK-47 từ bên cạnh đường nhẩy ra chặn xe lại và yêu cầu Anh Sinh và tôi buớc xuống khỏi xe. Thấy mấy tên bộ đội non choẹt, nếu trước đó ít lâu th́ cứ một chiến binh lính Dù cuả anh Sinh là dư sức “sơi tái” một lúc cả 3 tên bộ đội “bé choắt” này trong 30 giây đồng hồ, tôi chơi nước liếu hét to: “các anh trông lá cờ trước mũi xe kia ! Lệnh cuả Ban Quân Quản Đà Nẵng và Thầy Thích Trí Quang sai chúng tôi liên lạc khẩn cấp với Chuà Tỉnh Hội Đà Nẵng xin xe cộ ra băi biển Tiên Sa chở bà con, đồng bào bị thương nằm la liệt ngoài đó, chậm không đưa về bệnh viện là chết hết !". Mấy chú bộ đội ngơ ngáo nh́n nhau rồi khoát tay: “Thôi đi mau lên !”. Chạy vào phiá thành phố rồi, tôi mới bảo Đại Uư Sinh: "Moa không hét toáng lên như vậy là chúng nó bắt hai anh em ḿnh xuống ngồi tập trung ở băi cỏ rồi", lúc đó nhà tôi và lũ trẻ này sẽ ra sao !
Xe chạy vào trung tâm thành phố th́ bọn tôi thấy cờ đỏ sao vàng và cờ Mặt Trận Giải Phóng miền Nam đă đầy ngập thành phố, khắp chốn hang cùng ngơ hẻm. Mau thật ! Một nhóm các em học sinh, trong đó có cả học sinh cuả tôi mấy hôm trước, đă bị luà ra đầy đường phố, mỗi nhóm có kèm hai, ba tay súng đặc công chỉ huy, làm công tác tuyên truyền, kêu gọi bà con trở về... thành phố đă được giải phóng ! Hai em học sinh chạy lại bên tôi nói: "Thưa Thầy ! Thầy đưa Cô và các em về nhà, và có cần đi đâu trong thành phố nưă th́ Thầy cứ việc đi thoải mái. Xong việc, xin Thầy giao xe lại cho chúng em v́ lúc này Thầy cũng biết rồi, thành phố cần quản lư và sử dụng tất cả mọi thứ xe cộ, nhất là cuả quân đội cũ". Tôi bảo một em biết lái xe, nhẩy lên ngồi phiá sau, chật chội, anh Sinh lái đến một gia đ́nh quen biết ở gần đó rồi giao tay lái lại cho tôi. Sau cái bắt tay từ giă sót sa, nhưng đầy t́nh “chiến hữu”, chúng tôi vẫy tay chào nhau khi tôi lái xe thẳng đến Toà Án Quân Sự Mặt Trận Quân Khu I. Tôi rút chià khoá xe, nắm trong tay, rồi nhẩy xuống, chạy ào vào văn pḥng cũ cuả tôi. Trời đất ! Một cảnh hoang tàn, hỗn độn diễn ra ngay trước mắt tôi: Bao nhiêu hồ sơ, giấy tờ cuả văn pḥng, cộng thêm cái đống sách 501 cuốn cuả tôi sưu tầm, góp nhặt cả 2 chục năm nay nằm lung tung, bưà băi, ngổn ngang như một đống rác. Đă xót sa cho vận nước, tôi càng thêm xót sa cho cái cảnh này. Chán quá, tôi quay ra xe quên cả lượm lại mấy cuốn Tự Điển Việt, Pháp, Mỹ, Anh dầy cộm... là những thứ cộng sản có thấy tôi giữ, tôi cũng chẳng sợ ǵ. Nhẩy lên xe, tôi đưa cả gia đ́nh về nhà cậu tài xế cách đó không xa.
Tôi vưà đậu xe trước cưả nhà cậu tài xế và bước xuống th́ cả hai vợ chồng Hạ Sĩ Túc từ trong nhà chạy nhào ra ôm lấy tôi, khóc oà lên mà chẳng nói chi cả. Một lúc sau, vợ chồng hắn mới buông tôi ra mà hỏi: “Làm sao bây giờ đây hả Thiếu Tá ?”. Tôi vỗ vai hai vợ chồng cậu tài xế trung thành, đầy t́nh nghiă mà nói: “Rồi sẽ tính !, chúc anh chị và các cháu b́nh an, may mắn, tôi phải đi ngay, cho nhà tôi và các cháu nghỉ ngơi kẻo mệt mỏi quá rồi”. Tôi lái xe đến nhà người cháu họ ở ngay mặt đường Phan Chu Trinh, Đà Nẵng ở tạm cho được an toàn trong lúc thành phố đang c̣n hỗn độn như thế này. Tôi chạy sang nhà ông anh họ ở gần đó, hỏi chià khoá v́ tôi đoán thế nào đưá cháu họ cũng giao chià khoá nhà cho Chú nó là anh họ cuả tôi, trước khi kéo nhau chạy vào Sài G̣n từ sớm v́ Mẹ và anh chị em cuả nó đều ở sài G̣n. Gặp anh chị tôi, mọi người nh́n nhau sao mà buồn thảm trong cái cảnh này, không nói ra nhưng ai cũng hiểu: Tôi là Sĩ Quan cấp chức khá cao, đi tù mút muà là cái chắc, c̣n gia đ́nh anh chị tôi có tiếng là giầu có, buôn bán thành công cả thành phố này ai mà không biết, coi như “Tư Sản hạng nặng rồi”. Mở được khoá cưả vào nhà, đưa gia đ́nh, đem đồ đạc vào trong xong, tôi trở ra trao chià khoá xe cho em học sinh đă lớn, h́nh như đă học lớp 12, chừng 18 tuổi, rành chuyện lái xe và nói: đây chià khoá xe, Thầy giao lại cho em đem về cho cơ quan có trách nhiệm ! Em nh́n tôi rồi hơi cúi đầu: "Chào Thầy, em đi ! Chúc Thầy Cô và các em mọi điều may mắn"...
Tôi quay vào trong nhà, ngồi xuống cái Sô-pha nghỉ ngơi cho bớt căng thẳng đầu óc và cho lại sức, sẵn sàng chờ đón một tương lai đen tối mà tôi đă biết trước, trong khi ngoài đường phố, xe bắc loa thông tin, xe chở công an, bộ đội đi lại phô trương lực lượng chiến thắng, ngă ba, ngă tư đường phố chỗ nào cũng có vài chú bộ đội, ngơ ngáo, mũ tai bèo xách AK-47 đi lại, c̣n bọn cộng sản nặm vùng, đặc công, cùng bọn “cách mạng giải phóng theo đuôi mới được 2 ngày” buộc mảnh vải đỏ ở canh tay chạy loăng quăng khắp chốn, cứ như ngày hội, trong khi các cưả nhà hai bên đường phố, bà con đóng kín mít, thỉnh thoảng có người hé mở nh́n ra ngoài coi xem “cách mạng” đang “giải phóng” làm ăn như thế nào... tương lai rồi đi về đâu.
Có điều chắc chắn là sẽ tối tăm, mù mịt cũng như nhiều vụ bắt bớ, tịch thu tài sản, cướp bóc vơ vét trắng trợn và nhiều h́nh thức chết chóc sẽ xẩy ra...
San Diego, CA ngày 28 – 3 –2009
Phan Đức Minh