US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám
Federation of Anerican Scientist
Người Việt Seatle
"Sóng Gió Loạn Giang Hồ"
Tựa bài viết này là ư kiến của một độc giả về cột báo này. Kẻ viết này không khỏi… ph́ cười và rất vui. Nghe như văn phong Kim Dung, nhưng rất thực tế và rất tốt v́ như vậy chứng tỏ cột báo này đă tạo nên được những tranh luận sôi nổi rất cần thiết cho cộng đồng ta làm quen với tự do tư tưởng và tự do ngôn luận kiểu Mỹ.
Từ mấy năm nay, trang mạng Việt Báo (Việt Báo online) có dành chỗ cho quư độc giả góp ư. Đây là việc làm vừa có tính tôn trọng ư kiến độc giả, vừa giúp rất nhiều cho tác giả các bài viết. Các ư kiến, bất kể xây dựng hay đả phá, khen hay chê, đều có cái ư nghiă và ích lợi của nó. Cá nhân kẻ viết này luôn luôn chăm chỉ đọc những ư kiến này để hiểu ḿnh đă đúng chỗ nào, sai chỗ nào, có cái ǵ ḿnh đă không nh́n thấy, để có dịp cải tiến, viết bài chu đáo hơn về sau. Tuy không thể mỗi lần lại lên tiếng cảm tạ, nhưng thật sự rất trân trọng những ư kiến đóng góp, kể cả những chỉ trích sai lầm, những sỉ vả thiếu nghiêm chỉnh.
Nói đi cũng phải nói lại. Nếu những phê b́nh của độc giả giúp cho tác giả thấy những thiếu sót của ḿnh, th́ ngược lại, nó cũng cho thấy không ít độc giả có nhiều hiểu lầm, sai sót quan trọng. Hiểu lầm về quan điểm của tác giả cũng như hiểu lầm về vai tṛ và trách nhiệm viết báo. Xin quư độc giả cho phép tôi giải thích rơ ràng quan điểm riêng về vấn đề này. Trước hết, xin bàn về nguyên tắc.
Viết báo có hai cách: một là viết (hay đọc) "báo cáo" về tin tức thời sự, và hai là b́nh luận những tin tức đó. Chỉ cần phân định được hai vai tṛ này là mọi người đều hiểu rơ ngay cách làm việc và trách nhiệm của hai chức năng này.
BÁO CÁO TIN TỨC
Người "báo cáo" tin tức, nghiă là người đọc hay viết tin thời sự, phải trung thực 100%, chuyện có sao nói vậy hay viết vậy, không thêm mắm thêm muối, không có ư kiến cá nhân, không khen chê, không phóng đại, không che dấu, không thanh lọc, không tự ư kiểm duyệt. Đây mới đúng là trách nhiệm của các "nhà báo", thường được gọi là kư giả, hay phóng viên, hay những người viết tin trên báo, đọc tin trên đài phát thanh hay trên TV.
Đây là chuyện cực kỳ khó khăn v́ thông thường, nhà báo, kư giả, phóng viên cũng đều là "người" với đầy đủ hỷ nộ ái ố, thường khó kềm chế xúc động cá nhân, khó có thể hành xử như cái máy thu thanh hay thu h́nh được. Con người mà muốn thành cái máy, không dễ chút nào.
Ta sống trên đất Mỹ lâu năm, đều đă có dịp chứng kiến những nhà báo nổi tiếng nhất của Mỹ như Walter Conkrite, Dan Rather của đài truyền h́nh CBS, hay Tom Brokaw của NBC, v.v.... Họ gây dựng nên tên tuổi qua cả một đời làm báo cáo trung thực. Vậy chứ vẫn có lúc không tự kềm chế được, bị cảm xúc cá nhân chi phối, như Dan Rather ghét TT Bush con, tung tài liệu phiạ về ông này lên TV mà không kiểm chứng trước, để rồi phải từ chức.
Tuyệt đại đa số các nhà báo Mỹ loan tin rất trung thực, họ không phiạ tin. Nhưng cái mánh là lựa tin để công bố. Những tin bất lợi cho quan điểm của ḿnh th́ ỉm đi, trong khi tung lên hàng đầu những tin có lợi cho quan điểm của ḿnh.
Một cách khác nữa là lựa ngôn từ để viết hay đọc báo cáo. Như việc hầu hết các cơ quan truyền thông ḍng chính chạy tít về vụ khủng bố Orlando là "Orlando shooting", để nhấn mạnh đây là vụ giết người bằng súng, chiả mũi dùi vào việc sở hữu súng, không phải vào chuyện khủng bố Hồi giáo tấn công, đúng ư của chính quyền Obama. Họ có thể chạy tít "khủng bố Hồi giáo tấn công" nhưng họ không làm vậy v́ có dụng ư.
Thực tế cho thấy truyền thông ḍng chính Mỹ không khách quan. 80% các phóng viên và b́nh luận gia các cơ quan truyền thông lớn tự nh́n nhận ḿnh có quan điểm cấp tiến, đă ủng hộ tiền cho ứng viên Obama trong các cuộc tranh cử tổng thống của ông này. Một số lớn tin bất lợi cho TT Obama bị truyền thông lờ đi không công bố. Phần lớn tin công bố và bài b́nh luận đều có lợi cho TT Obama, nếu không ca tụng th́ cũng t́m cách bào chữa cho ông. Nếu quư độc giả chỉ theo dơi truyền thông ḍng chính Mỹ, sẽ có một cái nh́n khá méo mó về hiện t́nh nước Mỹ, và có thể sẽ thắc mắc nhiều chuyện.
Chuyện cụ thể nhất: hầu hết các đài TV và báo đều nức nở ca tụng Obamacare, nhưng ngược lại, gần 60% dân Mỹ vẫn chống Obamacare. Sao lạ vậy?
Nước Mỹ thật ra có hai loại truyền thông: a/ truyền thông ḍng chính, tức là các đài TV và báo chí lớn bao phủ cả nước như các đài ABC, CBS, NBC, CNN, FOX,… và các báo lớn như New York Times, Washington Post, hay Los Angeles Times; và b/ truyền thông địa phương, tức là báo và đài TV của các tiểu bang và thành phố nhỏ hơn.
Theo các cơ quan nghiên cứu, truyền thông lớn hầu hết đều có khuynh hướng cấp tiến, đi song song với khối cấp tiến DC, và thường bài bác khối bảo thủ CH, chỉ có đài FOX và báo Wall Street Journal là có khuynh hướng bảo thủ. Trong khi truyền thông địa phương th́ lại có khuynh hướng bảo thủ và trung thực hơn v́ họ cần độc giả và khán giả địa phương, mà nhóm này, tuyệt đại đa số là dân trung lưu, nh́n thấy vấn đề chung quanh ḿnh một cách thực tế hơn, chẳng hạn như họ thấy rơ chính họ đang bị kẹt với Obamacare, phải trả bảo phí cao hơn, bị đổi bác sĩ, v.v…
B̀NH LUẬN TIN TỨC
Dễ làm hơn và rơ nét hơn là b́nh luận tin tức. Tức là dựa vào một diễn biến thời sự nào đó rồi viết bài phê b́nh, đưa ư kiến của ḿnh ra.
Dĩ nhiên, điều kiện bắt buộc là những diễn biến bàn đến phải là có thực, không được bóp méo, cạo sửa, hay phiạ ra. Có sao cứ để như vậy. Rồi tha hồ bàn ra tán vào, hoàn toàn tùy theo ư kiến cá nhân. Mà ư kiến cá nhân th́ tất nhiên rất khó có thể khách quan, thường rất thiên vị, có đúng, có sai, có người đồng ư, có người không đồng ư.
Bất cứ một chuyện ǵ, một diễn biến nào, cũng đều có nhiều cách nh́n khác nhau tùy vị trí mỗi người. Đồng tiền có hai mặt, hai người đứng đối diện nhau sẽ nh́n thấy hai h́nh ảnh khác nhau, có thể tranh căi đến ngày tận thế cũng không có kết luận ai nh́n đúng, ai nh́n sai.
Đi vào chính trị th́ càng phức tạp gấp bội. Kinh tế chỉ huy và kinh tế thị trường, cái nào hữu hiệu? Nhà Nước vú em hay tự lực cánh sinh, cách nào phải? Đảng Dân Chủ và đảng Cộng Hoà, đảng nào đúng? Bảo thủ hay cấp tiến, hướng nào thích hợp? Cũng như màu xanh và màu đỏ, màu nào đẹp hơn, đây là loại câu hỏi không bao giờ có câu trả lời cuối cùng.
Thiên hạ thường có thái độ chủ quan phiến diện, cái ǵ hợp ư ta là đúng, là phải, cái ǵ không hợp ư là sai, là xấu. Giải quyết như thế nào?
Có hai cách giải quyết. Một là giải quyết theo kiểu Hitler, Staline, Mao, Hồ, Pol Pot, họ Kim,... rất dễ khi có quyền hành: bịt miệng, bịt mắt, che dấu, bắt nhốt, tù đầy, giết. Không có những quyền này th́ đành... chửi bới, nhục mạ đối phương. Hay như một độc giả đă từng sống nhiều năm dưới chế độ CSVN, quen mô thức của xứ công an trị, đă đ̣i "vả vào miệng" kẻ viết này, c̣n bóng gió mớm ư chuyện cho ăn đạn?!
Cách thứ hai là cách mà may mắn cho chúng ta đang sống ở Mỹ, là dân chủ kiểu Mỹ, chấp nhận có khác biệt chân thành giữa người và người, và tôn trọng quyền lên tiếng của tất cả mọi người. Anh và tôi có quyền suy nghĩ khác nhau, và đều có quyền nói lên ư kiến khác biệt của ḿnh, thậm chí thuyết phục người khác chia sẻ ư kiến với ḿnh, đồng ư với ḿnh. Cái quyền đó, nôm na ra gọi là quyền tự do ngôn luận mà đại văn hào và nhà cách mạng lớn của Pháp Voltaire đă định nghiă không thể nào rơ hơn, đại khái "tôi có thể không đồng ư với những ǵ anh nói, nhưng tôi sẽ tranh đấu đến chết để anh có quyền nói những ǵ anh muốn nói". Voltaire không đ̣i "vả vào miệng" ai hết.
Căn bản của b́nh luận là chia sẻ ư kiến chủ quan cá nhân, không khách quan mà lại rất thiên vị của ḿnh với độc giả. B́nh luận gia cũng không phải là quan ṭa có trách nhiệm phân xử cho công bằng. Mà nói cho ngay, nếu b́nh luận chung chung theo kiểu "việc này tuy đúng nhưng cũng có chỗ sai" hay ngược lại, "việc này tuy sai, nhưng cũng có chỗ đúng" th́ tóm lại chỉ là nói chuyện ba phải, gọi là b́nh luận "huề vốn".
Quư độc giả theo dơi truyền thông Mỹ đều thấy rơ về phần b́nh luận, bên hữu có những Charles Krauthammer (Washington Post), Bill OReilly (Fox News), bên tả có những Andrew Sullivan (New York Times), Chris Mathews (MSNBC), v.v... Những người b́nh luận này đều có quan điểm và lập trường rơ nét, tuyệt đối không có chuyện bàn luận chung chung, ba phải, v́ chức năng của người b́nh luận không cho phép họ có quan điểm ba phải. Đánh TT Obama th́ đánh ra tṛ, bênh th́ cũng bênh tới bến.
QUAN ĐIỂM CÁ NHÂN
Bây giờ xin phép thưa chuyện về quan điểm cá nhân của kẻ viết này.
Quư độc giả đều thấy bài viết của tôi nằm trong mục B́nh Luận. Có nghiă là tôi không phải là người báo cáo tin tức, không đưa tin ǵ hết, chỉ b́nh luận thôi. Tin tức và diễn biến đều có thật 100%, tất cả quư độc giả đều có thể kiểm chứng qua bất cứ nguồn gốc nào (trang mạng các cơ quan truyền thông, Google, Wikipedia, v.v…), nếu có điểm sai, kính xin chỉ giáo, tôi sẽ kiểm chứng lại, nhận lỗi và sửa sai nếu cần.
Khi một diễn biến nào đó xẩy ra, thiên hạ thường muốn hiểu vấn đề rơ hơn, muốn có người lên tiếng nhận định, phê b́nh, bàn ra tán vào để họ thấy được mọi góc cạnh. Rồi họ sẽ xét lại, cân nhắc những ư kiến khác biệt đó, để đi đến kết luận cho riêng ḿnh.
Thực tế, có vài vấn đề rắc rối đối với cộng đồng tỵ nạn ta. Thứ nhất là một số lớn dân tỵ nạn thế hệ đầu không thông thạo Anh ngữ, cho dù có rành Anh ngữ, cũng đầu tắp mặt tối đi cầy hai ba jobs, chỉ có thời giờ đọc một tờ báo, hay nghe một hai đài TV là nhiều, không có dịp đọc và nghe nhiều nguồn tin; thứ nh́ là khi theo dơi tin qua truyền thông Mỹ th́ hầu hết truyền thông ḍng chính có vẻ thiên vị, nhất trí phản ánh quan điểm của khối cấp tiến, của chính quyền Obama, tức là chỉ có thông tin một chiều; và thứ ba, một số lớn bài viết về chính trị Mỹ trên các báo Việt ngữ cũng chỉ là những bài dịch từ truyền thông cấp tiến một chiều đó. Mà nhiều khi dịch rất... lạ lùng. Như gần đây có bài viết về "Presidential Surveillance Program", tức là một chương tŕnh do tổng thống ra lệnh và chỉ đạo nhằm theo dơi khủng bố, nhưng được dịch là "Chương Tŕnh Ḍ Xét Tổng Thống"!
Những rắc rối này không giúp cho dân tỵ nạn chúng ta thấu hiểu tường tận vấn đề, không nh́n được hết mọi khiá cạnh, tức là không đầy đủ yếu tố để cân nhắc mọi chuyện.
Hiểu được nhu cầu đó, kẻ viết này mới quyết định viết bài b́nh luận. Không phải để chứng minh ḿnh mới là người hiểu đúng vấn đề, mà chỉ là một cách giúp cho quư độc giả thấy được một khiá cạnh khác của vấn đề, một cách nh́n khác với truyền thông ḍng chính cấp tiến. Rồi quư độc giả toàn quyền t́m hiểu và so sánh với những ư kiến khác, rồi nhận định cho chính ḿnh.
Một độc giả đă nhận định "Nhưng chúng ta đọc những lời b́nh luận đó [của Vũ Linh] phải tự suy nghĩ cho chính cá nhân ḿnh". Không thể nào chính xác hơn.
Có một độc giả khuyên kẻ viết này "đừng nên nói quá". Xin hỏi thế nào là nói quá? Tới đâu là vừa phải, tới đâu là quá, tới đâu là chưa đủ? Có phải đó cũng chỉ là yếu tố hoàn toàn chủ quan, đối với người này là quá, đối với người kia là chưa đủ, có phải vậy không ạ?
Trong mấy năm qua, tôi đă nhận được nhiều lời khen, khuyến khích, rất lấy làm cảm kích. Nhưng cũng nhận được rất nhiều ư kiến chỉ trích, nhiều khi với những thậm từ rất... khó nghe, nhất là qua hộp thư email riêng. Nhẹ nhất là "chuyên ăn bă miá voi CH, bưng bô CH, liếm … Mỹ trắng, tay sai đế quốc, phản bội đồng hương, vừa ngu vừa dốt, bị Fox News đầu độc, chưa nên người, ăn cơm quốc gia thờ ma CS (?), làm mất nước VN (?), bồi bút viết thuê, ăn tiền của tài phiệt, …". Về cái điểm tố giác cuối cùng, ước ǵ có thật th́ khoẻ biết mấy! Những sỉ vả nặng hơn th́ … không thể viết lên đây được.
Quư độc giả toàn quyền có những nhận định trên, tự do tuyệt đối. Các độc giả khác sẽ có dịp nhận định theo ư riêng của họ.
Tôi chưa bao giờ dám nói ḿnh là chân lư, chỉ là cống hiến quư độc giả một cách nh́n nữa thôi. Tác giả dĩ nhiên hiểu rơ có nhiều độc giả không chia sẻ quan điểm, đọc sẽ không vui, thậm chí bực ḿnh. Nếu không đồng ư, hay nếu thấy lư luận không vững, dẫn chứng sai, quư độc giả toàn quyền đưa ư kiến phản bác một cách nghiêm chỉnh, không cần phải dùng thậm từ sỉ vả hay nhục mạ cá nhân kẻ viết. Càng phản bác nghiêm chỉnh, càng giá trị v́ càng giúp độc giả hiểu rơ thêm vấn đề, cũng như giúp cho tác giả thấy cái sai của ḿnh. Chứ nhục mạ nhảm nhí, phiạ chuyện bôi bác cá nhân, đ̣i "nên câm cái mồm lại đi", hay dọa bắn giết (?!) th́ chẳng khác ǵ ḿnh đuối lư, chỉ c̣n cách làm bậy chửi bậy cho đỡ tức thôi.
Như đă có dịp bàn qua trên cột báo này, dân tỵ nạn qua đây mấy chục năm, nhưng tựu chung lại, vẫn không ít người không có một khái niệm đúng đắn về tự do tư tưởng hay tự do ngôn luận. Đại để cứ khác ư ḿnh là không ngu th́ cũng gian hay "không nên người", và viết bài chỉ để lừa lọc thiên hạ kiếm chút cơm cháo ǵ đó, bồi bút viết thuê đánh mướn.
Thậm chí có độc giả lại c̣n chất vấn việc Việt Báo là "báo lá cải" khi đăng những bài của kẻ viết này. Có lẽ vị độc giả đă sống quá lâu dưới chế độ CSVN quen đọc báo một chiều nên không hiểu rơ tự do ngôn luận và tự do báo chí là ǵ. Việc Việt Báo cho đăng tất cả các bài viết nghiêm chỉnh thuộc mọi khuynh hướng là cách tốt nhất giúp độc giả có dịp nh́n vấn đề dưới đủ khiá cạnh khác nhau, đó chính là mục tiêu cao cả của báo chí trong một xứ dân chủ, sao lại là "báo lá cải"?
Công bằng mà nói, nhiều độc giả cũng bị "ảnh hưởng nặng" bởi truyền thông cấp tiến Mỹ. Khối cấp tiến Mỹ phần lớn là trí thức khoa bảng, tự cho ḿnh là thông thái, luôn luôn có cái nh́n tự kiêu tự măn, mục hạ vô nhân, tự cho ḿnh là "đỉnh cao trí tuệ" và miệt thị khối bảo thủ đối lập là Mỹ ruộng hay cao bồi làng, một lũ ngu dốt, hủ lậu, giả dối, hay gian ác. Không ít độc giả cũng bị lây cái bệnh tự măn đó, và đă không e dè chửi tôi là ngu v́ không suy nghĩ giống họ. Có vài độc giả c̣n đấm ngực th́nh thịch khoe bằng đại học của ḿnh nữa!
Qua những bài viết từ nhiều năm qua, quư độc giả đều thấy rơ hơn ban ngày, không có ǵ dấu diếm hết: tác giả có quan điểm chính trị, kinh tế và xă hội khá bảo thủ tuy chưa là bảo thủ quá khích hay cuồng tín. Những người bảo thủ đọc sẽ thấy thích thú v́ hợp ư. Những người cấp tiến nhưng đầu óc cởi mở có thể đọc để mở rộng tầm mắt, xem người khác nghĩ ǵ. C̣n nếu như đọc mà bực ḿnh v́ nghịch nhăn nghịch nhĩ th́ không nên đọc.
Nói chung, những quan điểm bảo thủ này gần với lập trường và chính sách bảo thủ của CH hơn là DC, do đó, điều dĩ nhiên là phần lớn các bài viết của tác giả có khuynh hướng không ủng hộ các chủ trương và quyết định cấp tiến của Dân Chủ và của TT Obama. Đó là căn bản của vấn đề.
Không có chuyện cố t́nh bôi lọ hay ca tụng đảng nào, mà cũng chẳng nịnh bợ ǵ ai v́ thực tế, có nịnh cũng chẳng ăn cái giải ǵ. Cũng chẳng có chuyện vớ vẩn ăn tiền của ai hết. Cả hai đảng đều chẳng có dư tiền trả cho mấy anh viết báo địa phương cỡ như tôi. Cái văn hoá tham nhũng mang từ Việt Nam qua đă đưa nhiều người đến những suy nghĩ cái ǵ cũng là tiền mua chuộc.
Tôi cũng chẳng có liên hệ xa gần ǵ với đảng CH hay đảng DC. Chỉ là nghĩ sao viết vậy thôi. Trong giai đoạn bầu cử hiện nay, cột báo này đă chỉ trích cả bà Hillary lẫn ông Trump.
Hy vọng cột báo này tiếp tục "gây sóng gió loạn giang hồ" v́ đó là cách tốt nhất để dân tỵ nạn chúng ta trước hết có dịp hiểu quyền tự do ngôn luận nhiều hơn, và sau đó, hiểu chính trị Mỹ rơ hơn.
Một câu hỏi thay lời kết: tại sao chúng ta không thể khác biệt quan điểm mà vẫn tôn trọng nhau, vẫn không cần phải dùng thậm từ bôi bác, nhục mạ hay hăm dọa cá nhân nhau?
26-06-16)
Vũ Linh
Quư độc giả có thể liên lạc với tác giả để góp ư qua email: Vulinh11@gmail.com.
US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám
Federation of Anerican Scientist
Người Việt Seatle
