Không ǵ nguy hiểm hơn bạn bè ngu dốt; tôi thà có kẻ thù khôn.
Nothing is as dangerous as an ignorant friend; a wise enemy is to be preferred.
La Fontaine
TẤT VINH – NHÀ THƠ BỊ BỎ QUÊN
Nguyễn Khôi
(Viết tặng : Yên Thao )
Nguyễn Tất Vinh , sau này viết văn ẩn tên bằng bút danh :Hiền Lương, Hồng Dương.
sinh ngày 1-7-1928 tại Thanh Tŕ- Hà Nội, mất ngày 9-2-1982.
Thời 1949-1953, Tất Vinh , được giới văn nghệ Sài G̣n xem là một Thi sĩ kháng chiến (ngoài Bắc) ngang với Hữu Loan, Hoàng Cầm, Quang Dũng…chỉ với 3 bài thơ :”Sông Mă, Vô đề, Gửi Yên Thao” th́ những câu thơ ấy đă “Găm” vào trí nhớ không ít người một thời. Xin dẫn :
MĂ GIANG ĐẦU- VỌNG MỸ NHÂN
Sông Mă trôi xuôi ḿnh cũng xuôi
Mũ lá rung rung nhớ một người
Ai viết tâm thư mà rớm lệ
Thương nhớ vô cùng yêu quá thôi
Mới biết ngày xưa đầu sông Tương
Khói lam nhàn nhạt mà vấn vương
Ḿnh không vó ngựa mờ quan ải
Cũng nhớ thương ai cuối dặm đường
Mặc áo màu xanh xanh lá rừng
Xanh trời xanh nước xanh chờ mong
mà nhớ màu môi màu má đỏ
Người ở bên sông mặc áo hồng
Vọng mỹ nhân người xưa vấn vương
Say mờ mắt rượu tím biên cương
Cũng chỉ như ḿnh xoay mũ lá
Viết trọn bài thơ dài nhớ thương.
1950
B̀NH :bài thơ (1950) của Tất Vinh làm ta nhớ tới bài “Quán nước” -1948, của Quang Dũng…phảng phất chất Đường thi, kiểu “sống trong ḷng người đẹp Tô Châu / hay là chết bên ḍng sông Đa nuưp” giang hồ , lăng tử, âm điệu như “Tống biệt hành” của Thâm Tâm (trước 1945) .
Theo Uyên Thao, trong “Thơ Việt hiện đại” nxb Hồng Lĩnh- Sài G̣n 1969. th́ “Trong gịng thơ Kháng Chiến (Việt Cộng- nhóm thứ 3) th́ tiêu biểu có thể kể Quang Dũng và Tất Vinh. Họ cũng ở trong hàng ngũ chiến binh, cũng có một cuộc sống t́nh cảm có vẻ mềm yếu như đồng đội, nhưng ở trong người họ c̣n có gịng máu khác chảy : gịng máu giang hồ của những kẻ vốn sinh ra đă mang cái cốt ngang tàng. Trong ngành Văn thuở tiền chiến, chúng ta đă có Nguyễn Tuân luôn say sưa với những chuyến đi, chuyến đi không ngừng, không nghỉ .Tất Vinh và Quang Dũng trong hàng ngũ thơ kháng chiến đă làm sống lại mẫu người ấy của Nguyễn Tuân. Tính chất này của cuộc sống t́nh cảm họ đă khiến họ không mở rộng tâm hồn để đón nhận lấy từ muôn phương những h́nh ảnh trùng điệp của một cuộc sống xô bồ. Họ ngạo nghễ quay đầu lại đối diện với chính ḿnh, và ít khi lắm, họ mới ngửng lên khinh khi ngắm trời xanh.”
Như vậy là theo Trần Tuấn Kiệt và Uyên Thao (Sài G̣n-trước 1954) th́ Tất Vinh & Quang Dũng là một tưp thơ đồng điệu, ngang tài …được giới văn nghệ Sài G̣n tán thưởng ?
Ta hăy so sánh :
-Bốn mắt nh́n nhau xa thế kỷ
Hai hồn ngăn một Thái B́nh Dương -QD.
-Mái tóc bồng lên t́nh sóng biển
Hong tṛn thương nhớ nếp khăn hoa -TV.
Chợt đọc ta tưởng là Vũ Hoàng Chương ? nhưng không :đó là tâm sự của người trai Kháng chiến Tất Vinh (anh Tiểu tư sản ven Đô quen ăn chơi thơ mộng lạc vào giữa đám Nông dân bần cố mặc áo lính) :
ĐI THEO SÚNG
Người trai thời loạn đi theo súng
Mũ cài hoa và răng trắng trong
Một chiều thấy lạnh nơi tim trẻ
Mơ về xanh thắm một ḍng sông
Cô gái làng xưa tiếc má hồng
Cũng nghe hồn lạnh một đêm đông
Một chờ biền biệt người không lại
Quên ước thề xưa đi lấy chồng
Người trai thời loạn buồn không nói
Mũ vẫn cài hoa tím trắng trong…
(1948)
LẠNH
Trời khuya chăn mỏng nghèo chia thuốc
Ta về nghe vợi một tâm tư
Hăm ba xuân sắc mười dang dở
Quán trọ nghiêng sầu gió gọi mưa
Hai thằng trai trẻ tóc c̣n xanh
Đắp mộng trăng vàng đời chông chênh
Rợn nghe tan vỡ làm muôn mảnh
Thế kỷ bao nhiêu chuyện thất t́nh
Hăy sát vào nhau thương lấy nhau
Chăn nghèo mà ấm vạn đêm thâu
Xua về quá khứ màu môi đỏ
Hăy sát vào nhau thương lấy nhau.
(1951)
Tất Vinh không khác ǵ Quang Dũng (đi Tây Tiến) mà vẫn :”đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm” rất lăng mạn tiểu tư sản (đi với những người Cộng sản nhưng thơ Tất Vinh không hề nói về “lư tưởng cách mạng”, về “giải phóng giai cấp” về “thế giới đại đồng”) mà chỉ có “Em với buồn” :
Mắt buồn đếm mỏi sao khuya
T́nh không dang dở mà nghe tan tành
Nửa trời khói thuốc mù xanh
Lâm thâm mưa bụi cho ḿnh thương em
Ḿnh về hôn tấm áo len
Em đi chừng lạnh thân mềm áo nâu
Ḍng sông nghiêng ngửa nhịp cầu
Lung linh một giọt tinh cầu lạc khuya
(chia ly-1950)
Thơ Tất Vinh đằm thắm, trữ t́nh , thi thoảng vương chút u ẩn… nhưng chủ yếu là thơ t́nh ủy mỵ ; Tuy là Bộ đội cụ Hồ, nhưng Tất Vinh vẫn “có một chiều thơ” rất mơ mộng :
Em của ta rồi khói vẫn lên
Hun hút buồn vương nhẹ mắt hiền
Ta vẫn đi theo lời súng gọi
Em về hồn lạc bến không tên.
(1950)
Cuộc đời chinh chiến th́ : Ngược xuôi dằng dặc dài mưa nắng/Sự nghiệp buồn lên trắng mái đầu. (tiễn bạn -1951).
Và cái cô đơn, lạc loài, vô vọng (không ăn nhập với đồng đội) hành hạ Thi sĩ :
…Tám buồn thế sự ba que
Ḿnh nghèo nói chẳng ai nghe chuyện ḿnh
Chẳng buồn đến chuyện công danh
X̣e tay mà đếm hư vinh mười lần
Cái gai đâm suốt bàn chân
Tính ra th́ đă mười lần buồn tênh
…Chiều tàn lủi thủi chân đê
Co ro thân ốm đi về miếu hoang
(Mười buồn-1951)
Cái ǵ đến th́ phải đến, hồn thơ Tất Vinh đang cất cánh , tỏa sáng (theo kiểu của riêng anh) th́ đột nhiên tắt lịm, cái tên Tất Vinh mất hút trên thi đàn Cách mạng Việt Bắc …Số là do “hồi chỉnh Quân chính trị 1952 ở Chiến khu Việt Bắc : thơ Tất Vinh bị phê phán nặng về tội “mất lập trường”, đặc biệt đối với bài Mẹ & U, bị quy là thứ “tư tưởng chủ nghĩa nhân đạo chung chung” (như kiểu “Phá Vây” của Phù Thăng sau này) trong hoàn cảnh bấy giờ; Thơ Tất Vinh bị coi là làm nhụt ư chí chiến đấu, nên bị loại trên Thi đàn là thế .
Sau đó, Tất Vinh buông bút và phải đi xuống lao động ở 1 công trường xây dựng vài năm…Rồi “ngoan” ,được lấy về làm phóng viên Báo Tiền Phong (viết văn, kich bản) cho đến trọn đời với các bút danh…(Cái tên Tất Vinh và thơ của anh hầu như đă rơi vào quên lăng ! ?)
Đến khoảng 1960-1961 máu Thi sĩ lại trỗi dậy, Tất Vinh bí mật viết “:Bản t́nh ca cuối cùng ” c̣n dang dở (dấu kín không cho ai xem) như một hoài niệm về một thời quá văng ,
như một bài tổng kết cuộc đời :
Biết có bao nhiêu
Con thuyền xa bến
Bao nhiêu
người đă ra đi
Quên một người trai
quên một câu thề
Không khép buồng riêng chờ đợi
Từ đấy
trăng nghiêng vách núi
Nghẹn ngào một nấm mồ hoang…
Đọc đến đây , ta cũng thấy nghẹn ngào cùng Thi sĩ…
Chao ôi, thế v́ sao mà thơ Tất Vinh bị bỏ quên đây ? cũng đơn giản thôi : đó là thứ Thơ nếu truyến bá sẽ ” nguy hại cho CHẾ ĐỘ XHCN..”.
Đấy là một cách giải thích…thực ra không ít những bài thơ bị “cấm” một thời như “Màu tím hoa sim”, “Tây Tiến”, “Lá diêu bông”…nhưng nó vẫn bất tử, v́ được người đời chép tay, học thuộc truyền mồm (cấm không nổi)…C̣n Thơ Tất Vinh, ngoài phần tư tưởng bị phê phán, phần cốt lơi phaỉ nói là tính nghệ thuật chưa cao, nh́n chung là NHẠT, thiếu những Ư mới tứ lạ, thiếu những h́nh tượng thơ ĐẸP độc đáo để tạo nên thương hiệu “Thơ Tất Vinh”;
Thiếu những Câu thơ HAY -để đời” để GĂM vào ḷng người , chưa có bài nào đáng gọi là “tuyệt tác” đọc xong c̣n nhớ măi ?
Thơ Tất Vinh là “trái tim cô đơn” lạc loài “sinh -sống bất phùng thời “…sau hơn 50 năm,ta đọc có thể thông cảm, nhưng không gây được xúc động…do đó Đời “quên” thơ anh có lẽ cũng là một nhẽ đương nhiên vậy chăng?
Than ôi, Thơ và đời là thế mà, tiếc thay, tiếc thay Tất Vinh ơi .. !
Góc Thành nam Hà Nội , 2-12-2012
Nguyễn Khôi
Những người lính một thời bị lăng quên: Viết Lại Lịch Sử
Viết Lại Lịch Sử Video
Secret Army Secret War Video
Đứng Đầu Ngọn Gió Video
Con Người Bất Khuất Video
Dấu Chân Biệt Kích Video
Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video
The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.
Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn
Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton
Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton
None Dare Call It Conspiracy Gary Allen
Confessions of an Economic Hit Man John Perkins
The World Order Eustace Mullin
Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)
OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis
Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam B́nh Nguyên Lộc
The World Order Eustace Mullin
Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti
Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa
Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales
Valse Andy Wong . Viennese Valse . DrDance . Danptner . Dispatch
Bee Gees . Rolling Stones . Animals . Shadow . Ventures
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.
US Senator John McCain , Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , UCV Bob Barr, Kim Âu Hà văn Sơn
NT Kiên , Kim Âu Hà văn Sơn, Ross Perot Cố Vấn An Ninh Đặc Biệt của TT Reagan và NT Sám
Người Việt Seatle