CÁC THỂ LOẠI THƠ

Thơ Lục Bát

Lục bát là thể thơ đặc biệt của Việt Nam, mà truyện Kiều là tác phẩm tiêu biểu nhất. Vần thơ lục bát có thể phân tách như sau:

2 4 6

bằng trắc bằng

2 4 6 8

bằng trắc bằng bằng

Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo. Trong câu bát, tiếng 6 và 8 tuy cùng vần bình nhưng một tiếng có dấu huyền và một tiếng không có dấu.

Thôn đoài ngồi nhớ thôn Ðông

Một người chín nhớ mười mong một người

Gió mưa là bệnh của trời

Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.

Nguyễn Bính

Bỗng dưng buồn bã không gian

Mây bay lũng thấp giăng màn âm u

Nai cao gót lẫn trong mù

Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.

Huy Cận

Có hai ngoại lệ trong thơ lục bát:

1. Tiếng thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu.

Người nách thước, kẻ tay đao

Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi.

Nguyễn Du

2. Tiếng cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó tiếng 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát, như trong câu ca dao sau:

Đêm nằm gối gấm không êm

Gối lụa không mềm bằng gối tay em.

Thơ Song Thất Lục Bát

Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này. Trong câu thất trên, tiếng thứ 3 là trắc, 5 bình, 7 trắc; trong câu thất dưới, tiếng thứ 3 là bình, 5 trắc, 7 bình. Hai câu lục bát thì theo luật thường lệ.

Tiếng cuối câu thất trên vần với tiếng 5 câu thất dưới, tiếng cuối câu thất dưới vần với tiếng cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với tiếng 6 câu bát. Và tiếng cuối câu bát vần với tiếng 5 của câu thất tiếp theo. Tuy nhiên, tiếng cuối câu bát cũng có thể vần với tiếng 3 câu thất, biến tiếng này đổi sang vần bình. Do đó, tiếng 3 trong câu thất trên có thể là trắc hay bằng.

3 5 7

trắc/bằng bằng trắc

3 5 7

bằng trắc bằng

Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt,

Xếp bút nghiên theo việc đao cung.

Thành liền mong tiến bệ rồng,

Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời.

Chí làm trai dặm nghìn da ngựa,

Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.

Giã nhà đeo bức chiến bào,

Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu.

Đặng Trần Côn

Thơ Bốn Chữ

Nếu tiếng thứ 2 bằng thì tiếng thứ 4 trắc; ngược lại, tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng.

2 4

trắc bằng

2 4

bằng trắc

Nhưng nhiều khi câu thơ cũng không theo luật đó.

Cách gieo vần

1. Vần tiếp (ít dùng)

Lính đóng ven rừng

Giữa mùa nóng nực

Uống cạn hố nước

Thấy toàn đầu lâu

Thịt rữa đi đâu

Còn xương trắng nhỡn

Trần Đức Uyển

2. Vần tréo

Tôi làm con gái

Buồn như lá cây

Chút hồn thơ dại

Xanh xao tháng ngày

Nhã Ca

Người từ trăm năm

Về ngang sông rộng

Ta ngoắc mòn tay

Trùng trùng gió lộng

Nguyễn Tất Nhiên

3. Vần ôm

Em tan trường về

Ðường mưa nho nhỏ

Chim non giấu mỏ

Dưới cội hoa vàng

Phạm Thiên Thư

4. Vần ba tiếng (ít dùng)

Sao biếc đầy trời

Sầu trông viễn khơi

Ðêm mờ im lặng

Nhìn hạt sương rơi

Khổng Dương

Em là ánh trăng

Vừa biếc vừa xanh

Em là giấc mộng

Ðêm xuân của anh

Huyền Kiêu

Thơ Năm Chữ

Cũng giống như thơ bốn chữ: nếu tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng, hay ngược lại. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không phải vậy.

Hôm nay đi chùa Hương

Hoa cỏ mờ hơi sương

Cùng thầy me em dậy

Em vấn đầu soi gương

Nguyễn Nhược Pháp

Cách gieo vần

1. Vần tréo

Hôm nọ em biếng học

Khiến cho anh bất bình,

Khẽ đánh em cái thước

Vào bàn tay xinh xinh

Nguyễn Xuân Huy

Trước sân anh thơ thẩn

Đăm đăm trông nhạn về

Mây chiều còn phiêu bạt

Lang thang trên đồi quê

Hàn Mặc Tử

2. Vần ôm

Em không nghe rừng thu,

Lá thu kêu xào xạc,

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô?

Lưu Trọng Lư

3. Vần ba tiếng bằng

Tuyết rơi mong manh buồn

Ga Lyon đèn vàng

Cầm tay em muốn khóc

Nói chi cũng muộn màng.

Cung Trầm Tưởng

Đưa em về dưới mưa

Nói năng chi cũng thừa

Phất phơ đời sương gió

Hồn mình gần nhau chưa?

Nguyễn Tất Nhiên

Thơ Sáu Chữ

Cách gieo vần

1. Vần tréo

Quê hương là gì hở mẹ

Mà cô giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hở mẹ

Ai đi xa cũng nhớ nhiều

Đỗ Trung Quân

2. Vần ôm

Xuân hồng có chàng tới hỏi:

-- Em thơ, chị đẹp em đâu?

-- Chị tôi tóc xõa ngang đầu

Đi bắt bướm vàng ngoài nội

Huyền Kiêu

Nếu bước chân ngà có mỏi

Xin em tựa sát lòng anh

Ta đi vào tận rừng xanh

Vớt cánh vông vàng bên suối

Đinh Hùng

Thơ Bảy Chữ

Trong thơ bảy chữ, vần những tiếng 1, 3 và 5 không kể. Tiếng 2, 4 và 6 có thể phân tích như sau:

2 4 6

bằng trắc bằng

2 4 6

trắc bằng trắc

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời

Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi!

Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:

Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người

Xuân Diệu

Nhiều khi không lại như thế:

Sao anh không về chơi thôn Vĩ

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc,

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

Hàn Mặc Tử

Cách gieo vần

1. Vần tréo (thường dùng)

Nhiều khi trong thi đoạn bốn câu, chỉ cần hai tiếng bình ở cuối câu hai và bốn vần với nhau, hai tiếng trắc cuối câu một và ba không cần:

Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn,

Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ!

Một hôm trận gió tình yêu lại:

Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ.

Huy Cận

Ta về cúi mái đầu sương điểm

Nghe nặng từ tâm lượng đất trời

Cảm ơn hoa đã vì ta nở

Thế giới vui từ mỗi lẻ loi

Tô Thùy Yên

2. Vần ba tiếng bằng (thường dùng)

Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,

Hôm xưa em đến, mắt như lòng,

Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,

Gót ngọc dồn hương, bước tỏa hồng.

Huy Cận

Dĩ vãng nào xanh như mắt em?

Chao ôi! Màu tóc rợn từng đêm!

Hàng mi khuê các chìm sương phủ

Vời vợi ngàn sao nhạt dáng xiêm.

Đinh Hùng

Em ở thành Sơn chạy giặc về

Tôi từ chinh chiến cũng ra đi

Cách biệt bao ngày quê Bất Bạt

Chiều xanh không thấy bóng Ba Vì

Quang Dũng

Thơ Tám Chữ

Thể thơ này không có quy luật nhất định, có nghĩa là vần điệu tự do hơn. Thường thì trong câu ở cuối có tiếng trắc thì tiếng 3 trắc, tiếng 5 và 6 bằng; ở cuối có tiếng bằng thì tiếng 3 bằng, tiếng 5 và 6 trắc. Nhưng nhiều lúc cũng không như thế.

Cách gieo vần

1. Vần tiếp

Em cứ hẹn nhưng em đừng đến nhé,

Tôi sẽ trách -- cố nhiên -- nhưng rất nhẹ;

Nếu trót đi, em hãy gắng quay về,

Tình mất vui lúc đã vẹn câu thề

Đời chỉ đẹp những khi còn dang dở.

Thơ viết đừng xong, thuyền trôi chớ đỗ,

Cho nghìn sau... lơ lửng... với nghìn xưa...

Hồ Dzếnh

2. Vần tréo

Hai đứa kéo nhau chạy vào mộng mị

Giờ tắt thở nằm trên bãi hư vô

Bầy ngựa chứng hàng thùy dương vó bão

Gió đưa trăng lăn vào đá tiếng ru

Tô Thùy Yên

Em sẽ chết với mảnh hồn trống đó

Chúa đứng đón em ở cửa thiên đường

Con trả chúa trái tim hồng lãng mạn

Dưới thế gian con dại dột cho chàng

Trần Mộng Tú

3. Vần ôm

Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúc

Áo nàng xanh tôi mến lá sân trường.

Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương

Tôi thay mực cho vừa màu áo tím.

Nguyên Sa

Không có em, chắc ngày mai anh chết

Anh sẽ buồn, sẽ kết tội trần gian

Nắng sẽ phôi pha, hoa sẽ úa tàn

Cây thành phố hai hàng giăng nước mắt

Vũ Thành

Muốn cho thơ tám tiếng thêm âm điệu, một số nhà thơ thường vần tiếng 8 câu trên với tiếng 5 hay 6 câu dưới:

Sàn gác trọ những tâm hồn bão nổi

Những hào hùng, uất hận gối lên nhau

Cao Tần

I. Vần trong thơ

Vần bằng : là những chữ không có dấu hoặc mang dấu bằng

Vần trắc: là những chữ mang dấu sắc, hỏi, ngã, nặng

Đã làm thơ là phải gieo vần, không có vần thì dù hay đến mấy cũng không thể gọi là thơ được . Những chữ có cách viết và cách phát âm tương tự nhau thì gọi là vần . Ví dụ như : hoa-hòa , mây-bầy , hương-thường , đời - người v.v.v.

II. Cách gieo vần trong thơ bẩy chữ

1. Cách thứ nhất :Trong khổ thơ gồm 4 câu, gieo vần ở cuối câu 1,2, 4

Ví dụ :

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời

Đàn ghê như nước, lạnh trời ơi

Long lanh tiếng sỏi vang vang hận

Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người

Chú ý : theo cách gieo vần này, chữ cuối câu 1,2,4 là vần bằng và chữ cuối câu 3 là vần trắc .

2. Cách thứ hai : Gieo vần ôm - Chữ cuối câu 1 vần với câu 4, chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 3

Ví dụ :

Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi

Qua những sân cung rộng hải hồ

Có phải A Phòng hay Cô Tô ?

Lá liễu dài như một nét mi

3. Cách thứ ba : Gieo vần chéo

Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4

Ví dụ :

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh

Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần

Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm

Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân

Chú ý : để câu thơ được nhịp nhàng, ở chữ 2,4,6 của câu thơ, nên gieo vần bằng, trắc, bằng hoặc trắc, bằng, trắc

Ví dụ

bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B

sương bạc làm thinh khuya nín thở T-B-T

Cách gieo vần trong một khổ thơ

Sau khi đã gieo vần bằng trắc nhịp nhàng ở mỗi câu thơ, bạn cần chú ý đến kết hợp vần của 4 câu thơ trong cả khổ thơ .

1.Cách thứ nhất :

Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu

Câu 1 :B-T-B

Câu 2 :T-B-T

Câu 3: T-B-T

Câu 4 : B-T-B

Ví dụ :

Bốn bề ánh nhạc biển pha lê B-T-B

Chiếc đảo hồn tôi rộn bốn bề T-B-T

Sương bạc làm thinh, khuya nín thở T-B-T

Nghe sầu âm nhạc đến sao Khuê B-T-B

2. Cách thứ hai :

Gieo vần bằng, trắc ở các chữ 2,4,6 của mỗi câu

Câu 1 :T-B-T

Câu 2 :B-T-B

Câu 3: B-T-B

Câu 4 : T-B-T

Ví dụ :

phơ phất ngoài hiên, dáng liễu hoa T-B-T

sương sa man mác gió xuân tà B-T-B

cảnh khuya gợi nỗi niềm xa xứ B-T-B

ánh nguyệt soi lầu chỉ bóng ta T-B-T

III. Cách gieo vần trong thơ lục bát

Khác với thơ bẩy chữ, thơ lục bát gieo vần ở cuối câu lục và ở chữ thứ 6 của câu bát theo luật như sau :

-Chữ cuối câu lục vần với chữ thứ sáu của câu bát , chữ cuối câu bát vần với chữ cuối câu lục tiếp theo, cứ như thế tiếp tục .

ví dụ :

Khúc đâu Tư mã Phượng cầu,

Nghe ra như oán như sầu phải chăng !

Kê Khang này khúc Quảng lăng,

Một rằng lưu thủy, hai rằng hành vân

- các chữ thứ 2,4,6 của câu lục phải là bằng, trắc, bằng

Ví dụ : Trong như tiếng hạc bay qua B-T-B

-Các chữ thứ 2,4,6,8 của câu bát phải là bằng, trắc, bằng, bằng

ví dụ : đục như tiếng suối mới sa nửa vời B-T-B-B

Cách Làm Thơ Tám Chữ

. Trong một câu, nên có sự cân bằng giữa số lượng các vần bằng và vần trắc ví dụ Bằng /Trắc = 3/5 hay ngược lại . Vần bằng trắc cũng nên xen kẽ đều đặn để câu thơ uyển chuyển nhịp nhàng . Gieo vần thì có nhiều cách, đệ có thể theo các cách tương tự như gieo vần thơ 7 chữ như sau :

1. Gieo vần ôm :

- Chữ cuối câu 1 vần với chữ cuối câu 4, cuối câu 2 vần với cuối câu 3 .

Ví dụ :

Ngươi ám ảnh hương thơm bằng ánh sáng

Ru màu êm, mà gọi thức lòng ngây

Trăng, nguồn sương làm ướt cả gió hây

Trăng, võng rượu khiến đêm mờ chếnh choáng

2. Gieo vần chéo :

Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, và/hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4

Ví dụ

Tạo hóa hỡi ! Hãy trả tôi về Chiêm Quốc !

Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian !

Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt !

Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn

Tôi không muốn đất trời xoay chuyển nữa

Với tháng ngày biền biệt đuổi nhau trôi

Xuân đừng về ! Hè đừng gieo ánh lửa

Thu thôi sang ! Đông thôi lại não lòng tôi

3. Chữ cuối câu 1 vần với chữ 5 hay 6 câu 2 , chữ cuối câu 2 vần với chữ cuối câu 3 và vần với chữ 5 hay 6 câu 4

Ví dụ :

cõi thiên tiên kiều diễm ngàn ảo ảnh

điện nguy nga tỏa muôn ánh pha lê

thuyền Từ Thức bồng bềnh tới bến mê

rồi ngơ ngẩn khi trở về hiện thực

Chú ý : bằng vần với bằng, trắc vần với trắc . Bằng không bao giờ vần với trắc . Ví dụ :lồng không vần với lộng

Nếu làm thơ nhiều đoạn, chữ cuối câu 4 của đoạn trước luôn vần với chữ cuối câu 1 của đoạn sau

Ví dụ :

Làm thi sĩ , nghĩa là ru với gió

Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây,

Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây,

Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến

Đây là quán tha hồ muôn khách đến

Đây là bình thu hợp trí muôn hương;

Đây là vườn chim nhả hạt mười phương,

Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc

--------------------------------------------------------------------------------

THẤT NGÔN BÁT CÚ

Thất ngôn bát cú (7 tiếng 8 câu) là thể cơ bản của thơ Đường luật.

Về Vần: Trong 7 tiếng 8 câu thì tiếng cuối câu một và các câu chẳn vần với nhau (vần chân và độc vận). Vần chủ yếu là vần bằng; cũng có vần trắc nhưng ít gặp hơn.

Về Luật: Có sự luân phiên bằng-trắc tạo nên nhịp cơ bản: 2-2-3 trong mỗi câu thơ. Phổ biến là luật bằng - vần bằng: tiếng thứ hai và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng.

Sơ đồ như sau:

1 bB tT tBB (vần)

2 tT bB tTB (vần)

3 tT bB bTT

4 bB tT tBB (vần)

5 bB tT bBT

6 tT bB tTB (vần)

7 tT bB bTT

8 bB tT tBB (vần)

Chú ý: nhất, tam, ngũ bất luận

nhị, tứ, lục phân minh

Ví dụ:

Hà Nam Tức Sự

Hà Nam danh giá nhất ông cò,

Trông thấy ai ai chẳng dám ho.

Hai mái trống tung đành chịu dột,

Tám giờ chuông đánh phải nằm co.

Người quên mất thẻ âu trời cãi,

Chó chạy ra đường có chủ lo.

Ngớ ngẩn đi xia may vớ được,

Phen này ắt hẳn kiếm ăn to.

Trần Tế Xương

Tức Sự: cảm hứng trước những sự trông thấy. Thơ tức sự là một lối thơ nhân thấy một việc gì mà làm ra.

Cũng có thể có luật trắc - vần bằng: tiếng thứ hai của câu một là trắc và tiếng thứ bảy ở câu một là bằng.

Ví dụ:

Hội Tây

Kìa hội thăng bình tiếng pháo reo,

Bao nhiêu cờ kéo với đèn treo.

Bà quan tênh nghếch xem bơi trãi,

Thằng bé lom khom nghé hát chèo.

Cậy sức, cây đu nhiều chị nhún,

Tham tiền, cột mỡ lắm anh leo.

Khen ai khéo vẽ trò vui thế,

Vui thế bao nhiêu nhục bấy nhiêu.

Nguyễn Khuyên

Về Niêm: Tức là sự liên hệ về âm luật giữa hai câu thơ chẳn và lẻ đi liền nhau: tiếng thứ hai của hai câu đó phải cùng bằng hoặc cùng trắc. Phải đúng niêm ở hai câu 2-3, 4-5, 6-7, và 8-1.

Về Bố Cục: Bài thơ thất ngôn bát cú phải được cấu tạo thành bốn phần như sau:

1- Đề:

Hai câu đầu gồm có:

- Phá đề (câu 1): mở vào bài

- Thừa đề (câu 2): nối với phá đề chuẩn bị chuyển tiếp sang phần sau.

2- Thực:

Hai câu tiếp:

- Giải thích đầu đề, bắt đầu vào thân bài.

3- Luận:

Hai câu tiếp:

- Bàn luận vào đầu đề, đi sâu vào thân bài.

- Bốn câu thực và luận yêu cầu phải đối nhau theo từng cặp.

4- Kết:

Hai câu cuối:

- Gói chủ đề lại và phát biểu tư tưởng, tình cảm của nhà thơ.

Nhìn chung, xét cả về vần, niêm, luật và bố cục, bài thơ thất ngôn bát cú là một kết cấu hoàn chỉnh, cô đúc, nhưng quá chặt chẽ và gò bó.

Được sửa bởi TongGiang ngày Sun 02 Dec 2012, 22:52; sửa lần 1.

Về Đầu Trang Đi xuống

TongGiang

hình đại diện

Tổng số bài gửi : 181

Registration date : 17/11/2012

Bài gửiTiêu đề: Re: Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ Sun 02 Dec 2012, 22:52

Một Quan Niệm Về Làm Thơ

Làm sao làm thơ hở

Em hỏi, anh giật mình

Văn thơ tự hồn sinh

Bao nhiêu là mọi cách

Đọc qua bao nhiêu sách

Nghiên cứu bao bài thơ

Đơn giản thật không ngờ

Có từ bao thế kỷ

Với ngôn từ bình dị

Chẳng lạ kỳ cao xa

Biểu hiện tâm hồn ta

Hướng về chân thiện mỹ

Muôn người tất muôn ý

Thơ văn là cá nhân

Diễn tả xa với gần

Đúng lòng mình là đạt

Nguyên Đỗ

Cách Gieo Vần Và cac Loại Thể Thơ

Luật Làm Thơ

Thơ Lục Bát

Lục bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách gieo vần tương đối đơn giản.

Lục = sáu chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng

Bát = tám chữ --- chữ 2 bằng, 4 trắc, 6 bằng, 8 bằng

x B x T x B (v1)

x B x T x B (v1) x B (v2)

x B x T x B (v2)

x B x T x B (v2) x B (v3)

Thơ Thất Ngôn (hay còn gọi Tứ Tuyệt)

Thất ngôn đơn giản là thể thơ gồm bốn câu mỗi đoạn, và mỗi câu được mang bảy chữ, được sắp theo luật như sau:

Bốn câu được chia thành hai cặp:

Một cặp mang thanh x T x B x T x (trắc, bằng, trắc)

Một cặp mang thanh x B x T x B x (bằng, trắc, bằng)

Hai cặp này có thể đặt xen kẽ, hoặc đối xứng tùy ý, miễn sao nghe êm tai là được. Trong từng câu, những chữ mang thanh trắc bằng bắt buộc phải là các chữ 2, 4, và 6 của mỗi câu. Như vậy chữ thứ 2 và thứ 6 luôn mang cùng một thanh còn chữ thứ 4 thì ngược lại theo đúng luật thơ.

Thơ Bát Ngôn (thơ 8 chữ)

Bát Ngôn là thể thơ tám chữ, tức là mỗi dòng trong đoạn thơ sẽ có tám chữ. Làm thơ Bát ngôn dễ dàng hơn những thể thơ khác rất nhiều vì không bị luật thơ gò bó như những thể loại khác:

Câu đầu tiên của bài thơ thì có thể tự do mà làm, vì không phải theo khuôn khổ nào hết.

Câu hai và ba thì chữ cuối của câu hai và câu ba phải theo cùng vần là trắc trắc, hoặc bằng bằng, cứ hai cặp trắc lại đến hai cặp bằng cho đến hết bài thơ.

Câu cuối cùng cũng tương tự câu đầu. không cần phải vần với câu nào hết, nhưng nếu chữ cuối của câu cuối có thể vần với chữ cuối câu đầu thì sẽ hay hơn.

Vì Bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn, chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn.

Thơ Tứ Ngôn (thơ 4 chữ)

Thơ tứ ngôn là loại thơ có thể gọi là đơn giản nhất bởi vì luật bằng trắc chỉ được áp dụng cho chữ thứ 2 và chữ thứ 4 trong câu mà thôi.

Nếu chữ thứ 2 là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại nếu chữ thứ 2 là trắc thì chữ thư 4 là bằng.

Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần tiếp, và cách gieo vần tréo. Tuy nhiên vẫn còn một cách gieo vần nữa, cách này ít ai dùng đến, là cách gieo vần ba tiếng.

Cách gieo vần tiếp

x B x T (v1)

x T x B (v2)

Cách gieo vần tréo

x B x T (v1)

x T x B (v2)

x B x T (v1)

x T x B (v2)

Cách gieo vần ba tiếng

x B x T (v1)

x T x B (v1)

x B x T (tự do)

x T x B (v2)

Thơ Ngũ Ngôn (thơ 5 chữ)

Cũng giống như thơ 4 chữ, nếu chữ thứ 2 trong câu là bằng thì chữ thứ 4 là trắc và ngược lại. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo.

Cách gieo vần ôm

x B x T x (v1)

x T x B x (v2)

x B x T x (v2)

x T x B x (v1)

Cách gieo vần tréo

x B x T x (v1)

x T x B x (v2)

x B x T x (v1)

x T x B x (v2)

Thơ Đường

Thơ Đường được bắt đầu từ bên Trung Hoa, thời nhà Đường bên Trung Hoa rất xem trọng các văn hào, và cũng vì lẽ đó nên các quan trong triều bắt buộc phải biết làm thơ, cho nên trong thơ nhà Đường có rất nhiều thi sĩ nổi tiếng. Đặc biệt hơn nữa, các thi hào thời nhà Đường đã phát triển một lối làm thơ riêng biệt mà ngày nay chúng ta được biết là thơ Đường.

Thơ Đường còn được gọi là "Đường Thi Thất Ngôn Bát Cú" tạm dịch là Đường thơ bảy chữ tám câu. Tám câu này được phân ra thành bốn cặp (cặp là hai câu giống nhau theo luật bằng trắc).

cặp 1: gồm câu một và câu tám

cặp 2: gồm câu hai và câu ba

cặp 3: gồm câu bốn và câu năm

cặp 4: gồm câu sáu và câu bảy

Cũng giống như Thất Ngôn Tứ Tuyệt, luật bằng trắc trong Đường Thi áp dụng cho những chữ 2, 4, và 6 trong mỗi câu; đặc biệt, những chữ 7 (chữ cuối của mỗi câu) cũng phải theo luật bằng-trắc (b=bằng, t=trắc).

Nếu mở đầu bài thơ bằng T B T (luật trắc) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:

câu 1: x T x B x T b (vần)

câu 2: x B x T x B b (vần)

câu 3: x B x T x B t

câu 4: x T x B x T b (vần)

câu 5: x T x B x T t

câu 6: x B x T x B b (vần)

câu 7: x B x T x B t

câu 8: x T x B x T b (vần)

Nếu mở đầu bài thơ bằng B T B (luật bằng) thì bài thơ sẽ theo luật như sau:

câu 1: x B x T x B b (vần)

câu 2: x T x B x T b (vần)

câu 3: x T x B x T t

câu 4: x B x T x B b (vần)

câu 5: x B x T x B t

câu 6: x T x B x T b (vần)

câu 7: x T x B x T t

câu 8: x B x T x B b (vần)

Điểm khó nhất trong Đường Thi là câu số ba và câu số bốn, bởi vì hai câu này được gọi là hai câu THỰC và hai câu năm và câu sáu là hai câu LUẬN.... hai cặp câu này luôn luôn đối nhau, danh từ (noun) đối danh từ, động từ (verb) đối động từ, tính từ (adjective) đối tính từ, quan trọng hơn cả là hai cặp câu này phải Ý đối Ý.

Điểm cao nhất của Đường Thi là có thể HỌA THƠ với người khác, nghĩa là sẽ dùng lại tất cả những mang VẦN của bài thơ muốn họa tức là bài thơ của người đầu tiên (thường được gọi là bài Xướng Thi) để diễn tả theo ý thơ của mình.

(ST)

Note:

Chủ ý để viết nên 1 bài thơ là để diễn tả cảm xúc, dùng từ ngữ mà diễn đạt tâm ý của người làm thơ, nhiều khi quá gò bó trong luật thơ có thể sẽ mất đi cái hứng làm thơ, vì vậy, nếu bài thơ khi đọc lên nghe êm dịu, xuôi tai, diễn tả được ý tứ và cảm xúc của tác giả thì không cần theo đúng luật thơ cũng có thể là 1 bài thơ hay phải không các bạn.

UTTHUONG

CÒN BÀI NÀY LÀ DO HOAMOCLAN....

Các thể loại thơ thông thường: Thể Lục Bát, Biến Thể Lục Bát, Thể Song Thất Lục Bát, Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Cũ), Thể Thất Ngôn/Bảy Chữ (Thơ Mới), và Thể Thơ Tám Chữ.

Thể Lục Bát

Thơ Lục Bát, còn được gọi là thơ "Sáu Tám", vì câu đi trước có 6 chữ, còn câu đi sau có 8 chữ. Cứ thế mà lập lại hoài cho tới khi nào tác giả muốn ngưng bài thơ. Thông thường, bài thơ Lục Bát dừng lại ở câu 8.

1. Cách Gieo Vần-Chữ cuối của câu trên (tức câu 6) phải vần với chữ thứ sáu của câu dưới (tức câu 8). Cứ mỗi hai câu thì đổi vần, và bao giờ cũng gieo vần bằng (còn gọi là bằng hoặc bình, tức có dấu huyền hoặc không dấu). Ký hiệu của bằng là B. Ðặc biệt chữ thứ tư của câu 6 và câu 8 và chữ thứ bảy của câu 8 luôn luôn được gieo ở vần trắc hay trắc (tức có dấu sắc, dấu hỏi, dấu ngã, hoặc dấu nặng). Ký hiệu của trắc là T. Chữ thứ sáu của câu 8 được gọi là yêu vận (vần lưng chừng câu), và chữ thứ 8 của câu tám được gọi là cước vận (vần cuối câu). Vận hay vần là tiếng đồng thanh với nhau. Gieo vần thì phải hiệp vận (tức cho đúng vận của nó). Ví dụ: hòn, non, mòn, con... Nếu gieo vần mưa với mây thì bị lạc vận. Còn nếu gieo vần không hiệp với nhau thì gọi là cưỡng vận. Ví dụ: tin đi với tiên.

2. Luật Bằng Trắc-Cách dùng mẫu tự và viết tắt như sau: B là Bằng, T là Trắc, V là Vần.

Câu 6: B B T T B B

Câu 8: B B T T B B T B

Ví dụ:

Câu 6: Trăm năm | trong cõi | người ta

Câu 8: Chữ tài | chữ mệnh | khéo là | ghét nhau

Câu 6: Trải qua | một cuộc | bể dâu

Câu 8: Những điều | trông thấy | mà đau | đớn lòng

(Kiều)

Ghi chú: Chữ là và đau là yêu vận (tức là vần đặt ở trong câu); chữ nhau và lòng là cước vận (tức là vần đặt ở cuối câu). Chữ thứ 6 của câu 6 (ta) hiệp vận (V) với chữ thứ 6 của câu 8 (là), chữ thứ 8 (nhau) của câu 8 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (dâu) của câu 6, chữ thứ 6 (dâu) của câu 6 hiệp vận (V) với chữ thứ 6 (đau) của câu 8.

Biệt lệ-Tuy luật bằng trắc đã qui định như ở trên, nhưng những chữ thứ 1, thứ 3 và thứ 5 nếu không theo đúng luật thì cũng không sao. Cái biệt lệ ấy được gọi là "nhất, tam, ngũ bất luận", có nghĩa là chữ thứ 1, chữ thứ 3 và chữ thứ 5 không kể (bất luận), tức không nhất thiết phải theo đúng luật. Còn các chữ thứ 2, chữ thứ 4, và chữ thứ 6 bắt buộc phải theo đúng luật (phân minh), do câu "nhì, tứ, lục phân minh".

Ví dụ:

Trăm năm trong cõi người ta (Kiều)

(Ghi chú: chữ thứ 3 (trong) đáng lẽ thuộc vần Trắc, nhưng lại đổi thành vần Bằng).

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau (Kiều)

(Ghi chú: chữ thứ 1 (Chữ) và thứ 5 (khéo) đáng lẽ thuộc vần Bằng, nhưng lại đổi thành vần Trắc).

3. Thanh-Thanh gồm có Trầm Bình Thanh và Phù Bình Thanh. Trầm Bình Thanh là những tiếng hay chữ có dấu huyền. Ví dụ: là, lòng, phòng... Phù Bình Thanh là những tiếng hay chữ không có dấu. Ví dụ: nhau, đau, mau... Trong câu 8, hai chữ thứ 6 và thứ 8 luôn luôn ở vần Bằng, nhưng không được có cùng một thanh. Có như thế, âm điệu mới êm ái và dễ nghe. Nếu chữ thứ 6 thuộc Phù Bình Thanh thì chữ thứ 8 phải thuộc Trầm Bình Thanh, và ngược lại.

Ví dụ:

Chữ tài chữ mệnh khéo là ghét nhau.

(Ghi chú: là thuộc Trầm Bình Thanh, nhau thuộc Phù Bình Thanh).

Những điều trông thấy mà đau đớn lòng.

(Ghi chú: đau thuộc Phù Bình Thanh, lòng thuộc Trầm Bình Thanh).

4. Phá Luật-Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp người làm thơ thích phá luật ở chữ thứ hai câu 6, thay vì vần bằng thì lại đổi ra vần trắc; còn chữ thứ tư thì có khi đổi thành vần bằng thay vì vần trắc như thường lệ. Câu 6 cũng được ngắt ra làm hai vế.

Ví dụ: Mai cốt cách | tuyết tinh thần (B T T T B

Mỗi người | một vẻ | mười phân | vẹn mười (T B T T B B T

(Kiều)

Ðau đớn thay | phận đàn bà (B T B T B

(Kiều)

Khi tựa gối | khi cúi đầu (B T T B T

(Kiều)

Ðồ tế nhuyễn | của riêng tây (B T T T B

Sạch sành sanh vét | cho đầy túi tham (T B B T B B T

(Kiều)

Biến Thể Lục Bát

Biến Thể Lục Bát là thể văn biến đổi ở cách gieo vần.

Ví dụ:

Câu 6: Vừa ra đến chợ một khi

Câu 8: Thấy rồng che phủ tứ vi một người

Câu 6: Nguyên nàng số lý nghề nòi

Câu 8: Dưới đất trên trời thuộc hết mọi phương (T T B B T T B

(Truyện Lý Công )

Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (trời) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (nòi) của câu 6.

Hoặc:

Câu 6: Khoan khoan chân bước bên đường

Câu 8: Thấy chàng họ Lý ngồi đương ăn mày

Câu 6: Ðầu thời đội nón cỏ may

Câu 8: Mặt võ mình gầy cầm sách giờ lâu (T T B B B T B

(Truyện Lý Công)

Chú thích: Câu tám thứ hai vừa phá luật vừa biến thể. Chữ thứ tư (gầy) của câu 8 lại vần với chữ thứ sáu (may) của câu 6.

Trên đây là một số niêm luật căn bản của thơ Lục Bát. Làm thơ Lục Bát tuy dễ mà khó. Cái khó là ở cách gieo vần, làm sao đừng cho bị lạc vận hoặc cưỡng vận. Một bài thơ hay mà bị lạc vận hoặc cưỡng vận thì sẽ làm hỏng cả bài thơ, cũng giống như một con sâu làm hỏng cả nồi canh ngon vậy!

Người viết sẽ nêu một vài ví dụ điển hình để bạn thấy những khuyết điểm nho nhỏ mà người làm thơ không để ý tới, có thể vì chưa nắm vững niêm luật hoặc cũng có thể vì coi thường niêm luật. Sự không hiệp vận ấy gọi là cưỡng vận hay ép vận (tin đi với tiên) và lạc vận (mưa đi với mây).

(Ghi Chú: Về Vần hay Vận, xin xem một bài viết riêng về Thanh, Bằng Trắc và Vần của cùng tác giả sẽ cống hiến các bạn trong một dịp khác.)

Ví dụ:

Nhớ xuân lửa đạn rừng đồi

Nhớ đêm không ngủ cuối trời Việt Nam

Bây giờ mượn chút thời gian

Chia cho hiện tại để làm quà Xuân

Chú thích:

đồi đi với trời là Cưỡng vận (đồi với trời thuộc Vần Thông,1 chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).

Nam đi với gian là Lạc vận (Nam và gian không thuộc Vần Chính 2 và Vần Thông).

gian đi với làm là Lạc vận (gian và làm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Nhớ mi quầng biệt Quỳnh Côi

Nhớ hương bồ kết nhớ người mẹ quê

Chú thích:

Côi đi với người là Lạc vận (Côi và người không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Nhớ em phụng phịu: trời mưa

Giao thừa chẳng được vui đùa với nhau

Chú thích:

Mưa đi với đùa là Cưỡng vận (mưa và đùa thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).

Có người hôm ấy chải đầu

Vô tình tóc cứ bay vào vai ta

Chú thích:

đầu đi với vào là Lạc vận (đầu và vào không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Ly cà phê Mỹ nhạt hơn

Nhưng đầy chất đắng trong hồn tha hương

Chú thích:

hơn đi với hồn là Cưỡng vận (hơn và hồn thuộc Vần Thông, chỉ hợp về Thanh chứ không hợp về Âm).

Vẫn không gian ấy bão bùng

Hay mồ hôi tưới trên thung lũng cằn

Bây giờ ngồi giữa thế gian

So giây ướm thử mấy gam giao mùa

Chú thích:

cằn đi với gian là Lạc vận (cằn và gian không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

gian đi với gam là Lạc vận (gian và gam không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Gió thơm từ thuở hoàng hôn

Theo chân ánh sáng về ôm ngang trời

Chú thích:

hôn đi với ôm là Lạc vận (hôn và ôm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

Rừng Xuân hoa lá êm đềm

Có người thơ thẩn đi tìm phong lan

Chú thích:

đềm đi với tìm là Lạc vận (đềm và tìm không thuộc Vần Chính và Vần Thông).

1 Vần Thông là những vần chỉ hợp nhau về thanh, còn âm thì tương tự chớ không hợp hẳn.

2 Vần Chính là những vần mà cả thanh lẫn âm đều hợp nhau.

----------------------------------------------------------------------------------

Sưu tầm từ: http://www.aulacfoundation.org/tho_luc_bat.htm#totop

BÀI NÀY CỦA BĂNG THANH

CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN BÁT CÚ

(Thơ Đường Luật)

Thơ thất ngôn bát cú Đường luật gồm có 8 câu, mỗi câu 7 chữ. Tổng cộng có 56 chữ.

Về cách phối âm, hay luật bằng trắc giữa các câu, ta chỉ nói các thanh Bằng-Trắc của các chữ đứng thứ 2-4-6 trong 1 câu (theo quy tắc Nhất-tam-ngũ bất luận, nhị-tứ-lục phân minh). Các tiếng 2-4-6 trong cùng 1 câu theo thứ tự luật bằng trắc có thể là B - T - B hay có thể là T - B - T.

Ví dụ:

Quanh năm buôn bán ở mom sông B - T - B

Nuôi đủ năm con với một chồng T - B - T

Đôi khi trong câu đầu tiên của bài thơ cũng có thể làm theo thứ tự B - B - T, cũng có thể xem đó là luật phối thanh của câu T - B - T. Ví dụ:

Một đèo, một đèo, lại một đèo B - B - T

Về cách gieo vần trong thơ: Vần trong thơ là những tiếng đọc giống nhau hay những tiếng đọc gần giống nhau như cùng một vần, hay là vần gần giống nhau mhư sông-chồng, tà-hoa.... Các vần giống nhau trong thơ Đường luật mang thanh bằng, và được đặt ở cuối mỗi câu thơ. Có thể gieo vần vào các tiếng cuối của các câu 1-2-4-6-8, hay có thể là 2-4-6-8, và các vần phải vần với nhau rõ ràng,các tiếng cuối câu 3-5-7 còn lại phải mang thanh trắc, các cao nhân thời xưa thường hay gieo vần vào các tiếng cuối các câu 1-2-4-6-8. Ví dụ:

Sóc phong suy hải khí lăng lăng

Khinh khởi ngâm phàm quá Bạch Đằng

Ngạc đoạn, kình khoa sơn khúc khúc

Qua trầm kích chiết ngạn tằng tằng

Quan hà Bách nhị do thiên thiết

Hào kiệt công danh thử địa tằng

Vãn sự hồi đầu ta dĩ hĩ

Lâm lưu phủ cảnh ý nan thăng

(Bạch Đằng hải khẩu - Nguyễn Trãi)

Trong khi gieo vần thường các cao nhan cũng chú ý đối thanh trong thơ, thường có 2 cách đối thanh, đó là đối thanh huyền (H) và thanh ngang (N) trong các vần được gieo. Ở bài thơ ví dụ trên ta thấy lăng-Đằng-tằng-tằng-thăng theo thứ tự N-H-H-H-N. Còn cách đối kách là xen kẽ thanh huyền và thanh ngang với nhau. Ví dụ như bài Qua đèo ngang của bà huyện Thanh Quan.

Phép đối trong thơ thất ngôn bát cú, là đối giữa các câu 3-4, 5-6. Các câu này đối lại nhau như các câu đối thời xưa. Rõ nhất là về các câu trong bài Qua đèo Ngang. Về bố cục thì bài thơ được chia làm 4 mỗi phần có 2 câu:

Câu 1-2 là hai câu đề: Mở ra vấn đề về bài thơ

Câu 3-4 là hai câu thực: Giải thích về vẫn đề

Câu 5-6 là hai câu luận: Bàn luận về vấn đề

Câu 7-8 là hai câu kết: Kết luận lại vấn đề

http://tialia.com/showthread.php?threadid=12321

I CÁCH LÀM THƠ THẤT NGÔN TỨ TUYỆT

Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật gồm có 4 câu, mỗi câu 7 chữ, về phối thanh hay luật bằng trắc hoàn toàn giống thơ thất ngôn bát cú. Về gieo vần thì có 3 cách:

Gieo vần vào tiếng cuối các câu 1-2-4 (tiếng cuối câu 3 bắt buộc thanh trắc)

Ví dụ:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son

Cách này thường được các cao nhân thời xưa xử dụng nhiều nhất.

Gieo vần chéo: vào tiếng cuối các câu 1-3 (tiếng cuối các câu 2-4 phải là thanh trắc) hay các câu 2-4 (tiếng cuối các câu 1-3 phải là thanh trắc). Ví dụ:

Trăng nhập vào dây cung nguyệt lạnh

Trăng thương, trăng nhớ, hỡi trăng ngần

Đàn buồn, đàn lặng, ôi đàn chậm

Mỗi giọt rơi tàn như lệ ngân

Cách này thường được Hồ Chí Minh sử dụng.

Gieo vần ôm: Tiếng cuối câu 1 vần với tiếng cuối câu 4, tiếng cuối câu 2 vần với tiếng cuối câu 3. Ví dụ:

Tiếng đàn thầm dịu dẫn tôi đi

Qua những sân cung rộng hải hồ

Có phải A Phòng hay Cô Tô ?

Lá liễu dài như một nét mi

Cách này ít người sử dụng.

Nói chung thơ này giống với thơ thất ngôn bát cú.

I CÁCH LÀM THƠ NGŨ NGÔN

Thơ ngũ ngôn Đường luật cũng giống thơ thất ngôn Đường luật, hoàn toàn giống về niêm, về cách gieo vần, nhưng về bắng trắc thì chỉ có 2 tiếng 2-4 nên theo thứ tự B-T hay là T-B, cứ như thế.

Ví dụ:

Đoạt sóc Chương Dương độ

Cầm hồ Hàm Tử quan

Thái bình nghi nổ lực

Vạn cổ thử giang san.

CÁCH NGẮT NHỊP THƠ

Đọc thơ phải đúng cách, đó là đọc đúng cách ngắt nhịp trong thơ để có thể cảm nhận hết được những ý tứ của tá gỉ trong thơ.

Cách ngắt nhịp thường gặp trong thơ thất ngôn Đường luật là nhịp chắn: nhịp 2/2/3 hay còn gọi là nhịp 4-3.Ví dụ:

Một đèo / một đèo / lại một đèo

Nhưng đôi khi cũng có thể làm nhịp 3-4 theo dụng ý tác giả.

Cách ngắt nhịp thơ ngũ ngôn theo nhịp 2/3.

Cách ngắt nhịp giúp ta hiểu rõ thơ hơn, cảm nhận hết ý tứ thơ.

Trên đây chỉ là những hiểu biết sơ sài của tôi về thơ Đường luật, post lên đây với mong muốn mọi nguời hãy sửa chữa những chỗ sai sót và bổ sung chỗ thiếu sót giúp cho chúng ta có thể hiểu thêm về một thể thơ nổi tiếng từ thời xa xưa đến nay. Mong các bạn giúp đỡ. Cảm ơn.

Phép đối và câu đối

SONG THẤT LỤC BÁT

Song Thất Lục Bát . Có 4 câu : hai câu đầu 7 chữ, câu thứ ba 6 chữ, câu cuối 8 chữ

Luật Bằng trắc :

Luật :

x = Không qui luật ( Bằng hoặc Trắc cũng được )

B = Bằng ( là những chữ không dấu hoặc có dấu huyền )

T = Trắc ( là những chữ có dấu Sắc, Hỏi , Ngã , Nặng )T1= Vần Trắc ......T1 ( chữ thứ 7 ) của câu 1 phải vần với T1 ( chữ thứ 5 ) của câu 2 B2= Vần Bằng .....Chữ thứ 7 của câu 2 ..vần với chữ thứ 6 cuả câu 3 ......Chữ thứ 6 của câu 4 vần với chữ thứ 6 của câu 3

Vần

Chữ thứ 5 của câu 2 ( tháng ) vần với chữ thứ 7 của câu 1( ngán )

Chữ cuối cùng của câu 3 ( ca ) vần với chữ cuối của câu 2 ( qua )

Chữ thứ 6 của câu 4 ( xa ) vần với chữ cuối của câu 3 ( ca )

Note : Câu 3 và câu 4 làm theo thể thơ Lục Bát

Âm Khúc :

Chia từng câu thành những khúc nhỏ ..... trong Song Thất Lục Bát chia câu số 1 thành hai khúc và dùng lời thơ để nhấn mạnh từng khúc :

Câu 1 :

Đông đã đến / bao mùa ngao ngán

Câu 2 :

Nhớ thương người, / bao tháng năm qua

Câu 3 :

Phổ cầm / khúc tuyệt / tình ca

Câu 4 :

Nhỏ giòng / máu thắm / xót xa / đoạn trường

SONG THẤT LỤC BÁT

Cũng như LỤC BÁT, SONG THẤT LỤC BÁT thường được dùng trong những truyện thơ, và là thể loại thứ hai của hai thể thơ "chính tông" trong Việt văn.

Song Thất Lục Bát là loại thơ mở đầu bằng hai câu THẤT, rồi tiếp đến hai câu LỤC BÁT, tạo thành một KHỔ với ý từ trọn vẹn. (có nghĩa là trong 4 câu phải trọn vẹn một ý)

Câu THẤT trên (câu số 1), tiếng thứ 3 là chữ TRẮC, tiếng thứ 5 là chữ BẰNG, và tiếng thứ 7 là chữ TRẮc và VẦN.

Câu Thất dưới (câu số 2), tiếng thứ 3 là chữ BẰNG, tiếng thứ 5 là chữ TRẮC và VẦN với tiếng thứ 7 của câu trên, tiếng thứ 7 là chữ BẰNG và VẦN.

***Song Thất Lục Bát không giống như Thất Ngôn Luật theo lối

Hán văn, vì luật BẰNG TRẮC được áp dụng trong Song Thất ở

chữ thứ 3, thứ 5, mà trong Thất Ngôn Luật thì chữ thứ 3 và

chữ thứ 5 lại có thể theo lệ BẤT LUẬN.

Sau hai câu Thất là hai câu Lục Bát, theo luật của Lục Bát...chữ cuối của câu LỤC vần với chữ thứ 7 của câu THẤT thứ nhì):

ĐIỀU NGOẠI LỆ: Thông thường chữ thứ 3 của câu Thất(1) là chữ TRẮC, nhưng trong trường hợp không có đối ở câu dưới, thì chữ thứ 3 của câu Thất trên có thể là chữ BẰNG. :

Nguồn : http://www.camranhtinhnho.com/HLTSongThatLucBat.htm

Luật Làm Thơ

VDN Sưu Tầm

http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

Phần I

Những Dạng Thơ Ðặc Biệt

1-Họa Vận

Một người làm một bài xướng lên,một người nữa làm bài khác họa lại mà các vần trong bài họa phải theo y như các vần trong bài xướng,còn ý nghĩa hoặc phụ theo cho rộng,hoặc trái hẳn lại ( phản đề ) :

Hỏi Ả Bán Chiếu

Xướng :

Ả ở đâu nay bán chiếu gon ?

Chẳng hay chiếu ấy hết hay còn ?

Xuân thu nay độ bao nhiêu tuổi ?

Ðã có chồng chưa được mấy con ?

Nguyễn Trãi

Họa :

Tôi ở Tây hồ bán chiế u gon .

Nỗi chi ông hỏi hết hay còn ?

Xuân thu tuổi mới trăng còn lẻ ,

Chồng còn chưa có,có chi con !

Nguyễn thị Lộ

2-Thủ nhất thanh ( nhất đồng )

Từ đứng đầu 8 câu đều giống nhau

Tám Mừng

Mừng đón xuân về,muôn sắc hoa,

Mừng xuân,xuân mới ,mới thêm ra.

Mừng nghe nhựa sống,như còn trẻ,

Mừng thấy đời tươi,chửa muốn già.

Mừng khỏe đôi chân,đi đứng vững,

Mừng tinh cặp mắt ngắm nhìn xa.

Mừng nhau tuổi Thọ tăng tăng mãi,

Mừng được trường xuân hưởng thái hòa.

1986 Lạc Nam

3-Song điệp

Tất cả 8 câu đều có 2 điệp từ :

Chuyện Ðời

Vất vất vơ vơ ,cũng nực cười,

Căm căm cúi cúi có hơn ai .

Nay còn chị chị anh anh đó ,

Mai đã ông ông mụ mụ rồi.

Có có không không,lo hết kiếp

Khôn khôn dại dại,chết xong đời.

Chi bằng láo láo lơ lơ vậy,

Ngủ ngủ ăn ăn nói chuyện chơi.

Nguyễn Công Trứ ?

Nguyễn Thượng Hiền ?

4-Song điệp độc vận

Tất cả 8 câu đều có 1 từ và chỉ có 1 vần

Xuân Và Thơ

Xuân tự ngàn xưa, bạn với Thơ

Tình Xuân là cả vạn lời Thơ

Ðẹp duyên hoa bút, Xuân ngời sắc

Rộn khúc Xuân thiều, nhạc ánh Thơ.

Xuân vắng,oanh hờn,dầu dáng liễu

Xuân về hương tỏa ngát lời Thơ

Xuân nương,thi sĩ,đôi người ngọc,

Dệt mộng ngày Xuân,lộng ý Thơ

Lạc Nam

5-Dĩ đề vi thủ

Lấy 8 từ đầu để mở đầu cho 8 câu thơ

Gửi Bạn

Nhất sinh tôi bác biết nhau rồi,

Ðịnh đoạt hơn thua phó mặc trời .

Chúng mải công danh , ky cóp chạy,

Ta nhìn mây nước nhẹ nhàng trôi.

Theo quan,ngán bấy câu chè lá !

Về xã ,buồn thay cảnh thịt xôi.

Lê gậy theo trăng vào quán trọ,

Ninh trà,nạp thuốc ,chuốc nhau chơi.

Quả Ngôn

Chú thích

Lê Ninh (. - 1886) hiệu là Mệnh Khang người Hà Tĩnh .Hợp

với quân Phan đình Phùng ở Hương Sỏn chống lại Pháp.

6-Dĩ đề vi vận

Lấy đầu đề làm vần

Không Chồng Trông Bông Lông

Xướng :

Bực gì bằng gái chực phòng không

Tơ tưởng vì chưng một tấm chồng,

Trên gác rồng mây ngao ngán nhẽ,

Bên trời cá nước ngẩn ngơ trông.

Mua vui lắm lúc cười cười gượng,

Giả dại nhiều khi nói nói bông.

Mới biết có chồng như có cánh,

Giang sơn gánh vác nhẹ bằng lông.

Nguyễn Khuyến

Họa Vận :

Phật rằng sắc sắc không không ,

Sắc sắc không không khó chất chồng.

Ân oán,nhiều người còn có ngóng,

Trải oan,lắm kẻ vẫn chờ trông.

Thế gian,nhân quả nhanh như bóng,

Cõi Phật,nhân duyên nhẹ tựa bông.

Xuân đến hoa xuân tươi đẹp mãi,

Luân hồi ra khỏi,hết bông lông.

Cổ Lai Hy

Quán Thơ Xóm Sâu Bò

7-Toán thi

Cả bài câu nào cũng có từ chỉ con số

Bói Số

Ruột rối bòng bong, một lá thuyền

Ngổn ngang trăm mối vẫn y nguyên

Người đi nghìn dặm còn thêm nhớ

Kẻ ở muôn năm vẫn lẻ duyên

Mớ hoảng, có kêu thời cũng hão

Ức thầm, dẫu khóc chỉ thêm huyền

Vạn người , ai kẻ chung tâm sự

Hãy triệu giùm tôi chú đỗ quyên

Bùi Tiến

8-Liên hoàn

Thể thơ có nhiều đoạn ,câu cuối của đoạn trên được chuyển thành câu đầu của đoạn dưới

Thi Lấy Ðược

Anh Phán nhà ta biết cóc gì

Kỳ thi Tham biện cũng ra thi,

Nhất thì anh đỗ,nhì anh trượt,

Chẳng đậu khoa này,khoa khác đi.

Nam nhi chi chí,há lo gì,

Một,hai,ba,bốn,năm năm trượt

Nhẵn mặt quan trường,chẳng thẹn chi.

Trượt thi,thi trượt,vẫn gan lì.

. . . .

Tú Mỡ

Lính Tập Vinh Qui

Chú đội qua Tây thắng trận về,

Cả nhà đón rước thật mừng ghê !

Ông già,bà lão gồm hai cụ,

Vợ giảnh,con ngoan đủ mọi bề,(1)

Nảy ngực mề đay tiền bạc chói,

Rạng mình khố đỏ áo vàng xuê.

Giang sơn mày mặt càng tươi tốt,

Bộ cất tay lên,ngó cũng nghề .(2)

Bộ cất tay lên ngó cũng nghề,

Miệng cười tróm trém,húi râu dê.(3)

Xông pha trăm trận từng hăm hở

Gánh vác hai vai ghẹo nặng nề !(4)

Mở mặt Tiên Rồng dòng Ðại Việt,

Nổi danh hùng hổ cõi Âu tê(5)

Trong tình cảnh nọ dầu không vẻ,

Văng vẳng dường nghe tiếng ắc-đê !(6)

N.V.H

Chú thích

1-Vợ đẹp ( tiếng Nghệ)

2-Có vẻ tay nghề

3-Bộ râu xén như râu dê

4-Dù công việc có nặng đến đâu cũng không sợ (tiếng Nghệ)

5-Âu Tây.chữ tây,âm Hán có khi đọc là tê

6-Phiên âm chữ Pháp :un,deux.Tiếng hô đi đều của lính tập.

9-Liên hoàn thuận nghịch vận

Thể thơ như trên ,nhưng bài thứ 2 viết ngược vần lại với bài thứ nhất

Xem Núi Non Bộ

Non nhân,nước trí,điểu muông hiền,

Núi giả mà in dáng tự nhiên.

Một vũng xinh xinh ,vươn một ngọn,

Hai cầu nho nhỏ,vắt hai triền.

Thuyền ngư lướt suối dong miền tục,

Cánh hạc trườn mây bổng cõi tiên.

Ðối cảnh tâm tư dường nhẹ nhõm,

Lâng lâng chẳng bợn chút ưu phiền.

Bàn đá say cờ đôi lão tiên,

Lã vọng buông câu vờn sóng nước,

Phật đài mở lối lượn ven triền.

Sỏn thanh thủy tú,hồn u nhã,

Sắc lộng hương nùng ,khí hạo nhiên.

Phong cảnh tạo hình như giới thiệu

Chủ nhân đây cũng bậc nhân hiền.

Lạc Nam

10-Ô thước kiều

Thể thơ liên hoàn như trên,nhưng lấy 2 từ cuối,hoặc nhắc lại 2,3 từ nào đó ở câu cuối của bài trên để mở đầu cho câu 1 của bài dưới

Chống Tôn Thọ Tường

Lung lay lòng sắt đã mang nhơ,

Chẳng xét phận mình khéo nói vơ.

Người trí mang lo danh chẳng chói,

Ðứa ngu luống sợ tuổi không chờ.

Bài hòa đã sẵn in tay thợ,

Cuộc đánh hơn thua giống nước cờ.

Chưa trả thù nhà,đền nợ nước,

Dám đâu mắt lấp với tai ngơ

Tai ngơ sao đặng lúc tan tành,

Luống biết trách người,chẳng trách mình.

Ðến thế còn khoe đàng đạo nghĩa,

Như vầy cũng gọi kẻ trâm anh.

Biển khơi vụng tính dung thuyền nhỏ,

Chuông nặng to gan buộc chỉ mành.

Thân có,ắt danh tua phải có,

Khuyên người ái trọng cái thân danh.

Thân danh chẳng kể,thật thằng hoang,

Ðốt sáp nên tro lụy chẳng màng.

Hai cửa trâm anh xô sấp ngửa,

Một nhà danh giá xóa tan hoang.

Con buôn khấp khởi chưa từng ngọc,

Người khó xăng xăng mới gặp vàng.

Thương kẻ đòng văn nên phải nhắc.

Dễ đâu ta dám tiếng khoe khoang.

Phan Văn Trị ( 1830-1910)

11-Tập danh

a-Trong mỗi câu có danh từ gắn với đề tài

Mừng Ông Lão Hàng Thịt Ăn Thượng Thọ.

Nay tiết mừng ông mới Bảy mươi,

Cổ hy(1) chưa dễ mấy lăm người.

Răng long nhưng hãy còn tinh mắt

Ðầu bạc nhưng mà chửa tắc tai.

Bè bạn bày vai kèo (2)chén Lý(3)

Cháu con dưới gối múa sân Lai.(4)

Xưa nay vẫn giữ lòng chân thực

chữ đức giả xương máu để đời.

Nguyễn Khuyến

Chú thích

1-Do câu " nhân sinh thất thập cổ lai hy " ,ngưòi ta sinh ra sống được 70 tuổi,xưa nay rất hiếm có

2-Rót rượu mời người khác uống

3-Chén rượu của Lý Bạch ,nhà thơ uống rượu nổi tiếng

4-Lão Lai,người nước Sở đời Xuân Thu,tuổi đã ngoài 70 còn

cha mẹ, giả cách khóc như trẻ con để làm cho cha mẹ vui

b-Mỗi câu thơ có 1 từ chỉ bộ phận trong thân thể con người

Học Trò

Dài lưng tốn vải lại ăn no,

Nghĩ ngán cho thân phận học trò.

Thù nước,thù vua, ngay mặt chịu,

Công sưu,công ích,cắm đầu lo !

Vẫn giương mắt ếch mà ra quáng,

Còn ngậm lông mèo chả sợ ho !

Nói đến chuyện đời tai điếc đặc,

Rung đùi,chỉ nghĩ " tám đùi " to !

Nhì Mỹ

Chú thích

Ngậm lông mèo : ngậm bút chữ nho

Tám đùi :văn xưa gọi là " bát cổ "dịch là tám vế,vế đồng nghĩa với đùi.

12-Tính danh

Câu nào cũng có từ chỉ nhân danh hay địa danh Giống như Ðiển Thi,câu nào cũng dẫn 1 điển ở bên Tàu.Xưa kia các cụ đồ nho chuộng lắm vì như thế các cụ mới chịu cho là có học,rộng kiến thức.

Lỗi Thề

Vùi oan bạc mệnh sóng Tiền Ðường (1)

Ngọn đuốc Chiêm Thành(2) rở nhớ thương.

Chắp cánh đẹp gì câu Thất Tịch (3)

Ôm cầm say mãi gái Tầm Dương(4)

Lỗi thề Chung Tử (5) sầu tri kỷ

Hoen mái Tây hiên (6) lệ đoạn trường

Hồ Hán (7) ngậm ngùi mây cách biệt

Ngân Hà ( mưa gió nẻo cầu sương.

Toại Khang

Chú thích

1: Kiều trầm mình ở sông Tiền Ðường

2- Công chúa Huyền Trân phải sang lấy vua Chiêm Thành

3- Ðường Minh Hoàng -Dương Quý Phi đêm 7 tháng 7 âm lịch thề cùng nhau "sống làm vợ chồng chết là chim liền cánh cây liền cành "

4-Bạch Cư Dị,văn hào đời Ðường,đêm đậu thuyền ở sông Tầm

làm bài Tỳ Bà Hành cho ca nữ hát

5-Chung Tử Kỳ -Bá Nha là 2 bạn tri âm.Bá Nha gảy đàn,Tử Kỳ biết Bá Nha nghĩ gì.Tử Kỳ chết,Bá Nha đập đàn đi,không gảy nữa.

6-Trương Quân Thụy-Thôi Oanh Oanh tình tự dưới mái Tây hiên

7-Chiêu Quân nhà Ha&N sang cống Hồ

8-Ngưu Lang-Chức nữ đùng 2 bên sông Ngân Hà nhớ nhau khóc

thành mưa ngâu trong thábg 7 Âm lịch

13-Sắc thái

Câu nào cũng có từ chỉ màu sắc

Chiều Nổi Mầu Thu

Trời thu bóng ác rực mầu vang,

Trườn trượt vào lưng dặng núi vàng.

Cánh nhạn chiều tà sương lót trắng

Chòm mây mưa nhạt khói mờ lam.

Lầu thu thoát nắng nâng rèm tía,

Vườn vắng còn đây nở đóa vàng.

Nếu chẳng vương tìm hoa súng tím,

Thì đâu được ngắm nguyệt da cam

Toại Khang

14-Thủ vĩ ngâm

Thể thơ trong đó câu đầu và câu cuối giống nhau

Khoe Lười

Anh em chớ bảo ta lười,

Làm việc cho hay phải thức thời.

Xuân hãy còn chơi cho phỉ chí,

Hạ mà cất nhắc tất nhoài hơi.

Thu sang cảm nguyệt còn ngâm vịnh,

Ðông lại hầm chăn tạm nghỉ ngơi.

Chờ đến xuân sang ta sẽ liệu,

Anh em chớ bảo ta lười .

Tú Mỡ

Ðèn Kéo Quân

Lúng túng trong vòng mấy đứa đen,

Nhờ khi đỏ lửa mới hay hèn.

Nghênh ngang võng giá phô đồ giấy,

Ðủng đỉnh dù che nép bóng đèn.

Thằng trước thằng sau liền gót chạy,

Anh trên anh dưới vểnh râu lên.

Này ai say tỉnh nhìn xem thử,

Lúng túng trong vòng mấy đứa đen .

Khuyết Danh

15-Triệt hạ

Từ cuối của mỗi câu thơ để bỏ lửng làm cho câu thơ chưa trọn nghĩa,khiến người đọc phải nghĩ ra

Gái Hồng Nhan

Thấy gái hồng nha bỗng chốc mà . . .

Hõi thăm cô ấy chửa hay đà . . .

Hình dung yểu điệu in như thể . . .

Diện mạo phương phi ngó tưởng là . . .

Ăn mặc ra tuồng người ở chốn . . .

Nói năng phải lẽ giống con nhà . . .

Ước gì ta được mà ta để . . .

Ta để đem về để nữa ta . . .

Nguyễn Quý Tân

16-Yết hậu

Các câu trên đủ từ cả,riêng câu cuối cùng chỉ có 1 từ

Rượu Say Nhè

Sống ở nhân gian,đánh chén cay,

Trăm năm ngày thác ,gi" be đầy.

Diêm vương phán hỏi " Ai đó " ?

Say ! "

Sống ở nhân gian đánh chén khè ,

Trăm năm ngày thác,gi" đầy be.

Diêm vương phán hỏi " Ai đó " ?

Nhè ! "

Phạm Thái biệt hiệu Chiêu Ly

17-Áp cú

Từ cuối của câu trước trở thành từ đầu của câu sau

Sang Canh

Năm nảo năm nao cũng ước lành

Lành,còn mong hết ? đón sang canh

Canh trời thắc thỏm phương xin lộc

Lộc nước lăm le khách vít cành.

Cành lá đêm qua dù thiếu nụ

Nụ đào xuân hé đẹp hơn tranh,

Tranh đời mới lại màu hoa gấm

Gấm vóc sơn hà lộng sắc xanh.

Toại Khang

Chừa Rượu

Những lúc say sưa, cũng muốn chừa,

Muốn chừa, nhưng tỉnh lại hay ưa,

Hay ưa nên nỗi không chừa được,

Chừa được, nhưng mà cũng chẳng chừa.

Nguyễn Khuyến

(Sưu Tầm)

Sưu Tầm ở đây

http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

18-Chơi chữ

Thể thơ chơi chữ rất phong phú và hứng thú .Chỉ xin liệt kê ra đây vài bài mẫu :

a-Chơi theo vần A B C . . .

Muốn Quy Thuyền

A Di Ðà Phật muốn quy thuyền,

B bết lòng tham hãy cứ nguyên.

C xích cho gần nơi cửa tịnh,

Ð đầu nguyện dứt mối trần duyên.

Thảo Am

Dở Dang

E không thoát khỏi xa niềm tục,

F gượng rồi ra cũng hão huyền.

T tái trần duyên tu chẳng trọn,

Y thời cũng trả,bát không quyên .

Bùi Tiến

Quán Thơ Xóm Sâu Bò

b-Chơi theo các dấu : Huyền - Sắc - Nặng - Hỏi

Huyền diệu trông lên cửa đạo thuyền,

Sắc không khôn rõ thấu căn nguyên

Nặng nề nghiệp chướng e chưa hết,

Hỏi mấy ai đà có thiện duyên .

Thảo Am

c-Các từ trong bài thơ đều dùng một phụ âm hay nguyên âm

Chuyện Cô Cháu

Cô chẳng cho con cả chén chè

Cô cho chút chút,chán cô chưa.

Chè còn,cô cất cho chua cả,

Con cũng chê,mà chó cũng chê

Bùi Tiến

Quán Thơ Xóm Sâu Bò

Chớ chớ,cháu cô chỉ chãnh chòe,

Cháo chè chi chiết chán chường chưa !

Chén chè cô cúng cho chùa cả,

Cầu cháu cùng cô chồng chẳng chê !

Mai Ninh

Quán Thơ Xóm Sâu Bò

d-Ý của các từ , cụm từ, câu thơ đều phải hiểu theo nghĩa bóng, điển . . .

Thể thơ chơi chữ này thú vị và bất ngờ nhất vì có khi người đọc nghĩ ra những ý mà chính tác giả cũng không nghĩ ra.

Tắm Trong Tù

Vùng vẫy mình trong bể nước đầy

Hết kỳ lại cọ,chẳng rời tay

Ông Tây cứ bảo mình yêu nước,

Ừ,chẳng yêu sao lại thế này ?

Nhượng Tống

Chú thích : Lệ nhà tù,một tuần mới cho tắm một lần,nên mỗi khi tắm,phạm nhân vùng vẫy kỳ cọ trong bể nước cho bằng đã.

Ghẹo Sư nữ

Ôm tiu cắp mõ ngủ kho kho,

Gió thổi mùng thiền mát mẻ cô,

Cánh cửa từ bi gài lỏng khóa,

Nén hương tế độ đốt đầy lò.

Cá khe lắng kệ đầu ngơ ngác ,

Chim suối nghe kinh cổ gật gù.

Nhắn với chúng sinh lòng muốn độ,

Ðêm đêm thường niệm chữ nam vô !

Nguyễn Khuyến ?

Mai Thế Quý ?

19-Kỵ đề

Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều không có từ nào chỉ đề tài

mà vẫn thể hiện đầy đủ yêu cầu của đề tài

Chưa sưu tầm ra bài mẫu

20-Bát điệp

Thể thơ trong đó tất cả 8 câu đều có lồng vào 1 hoặc 2 từ giống nhau.

Gái Muộn Chồng

Ai giám thương đâu gái có chồng

Thương vì một nỗi chực phòng không.

Thương con quốc đực kêu mùa hạ

Thương cái bèo non giạt biển đông

Thương vợ chồng Ngâu duyên chểnh mảng,

Thương cha mẹ nhện số long đong.

Cái thương quân tử thương là thế,

Có giám thương đâu gái muộn chồng.

Khuyết Danh

Còn Chơi

Ai đã hay đâu tớ chán đời

Ðời chưa chán tớ,tớ còn chơi.

Chơi cho thật chán,cho đời chán,

Ðời chán nhau thời tớ sẽ thôi.

* Nói thế,can gì tớ đã thôi ?

Ðời đương có tớ,tớ còn chơi.

Người ta chơi đã già đời cả

Như tớ năm nay mới nửa đời.

Tản Ðà

Chú thích

* Trong câu 5 Tản Ðà không có dùng từ đời

Nếu ta thay từ " can gì " bằng " đời nào " câu 5 thành :

Nói thế ,đời nào tớ đã thôi

Thì bài thơ thuộc thể Bát điệp.

21-Liên ngâm

Thể thơ trong đó 2 hoặc nhiều người làm chung một bài thơ lần lượt nhau mỗi người 1 hoặc 2 câu

Cảnh Tây Hồ

Bài này do bà Liễu Hạnh cùng ông Phùng Khắc Khoan ,1 ông họ Lý,1 ông họ Ngô chơi thuyền ở Hồ Tây liên ngâm :

Liễu

Hồ Tây riêng chiếm một bầu trời

Lý

Bát ngát tứ mùa rộng mắt coi.

Cỗi ngọc xanh xanh làng phía cạnh,

Phùng

Trâu vàng biêng biếc nước vàng khơi.

Che mưa nhà lợp vài gian cỏ

Ngô

Chèo gió ai bơi một chiếc chài

Giậu thủng chó đua đàn sủa tiếng

. . . . . . . . . . . .

Phùng

Ðông hết thành xuân chửa thấy mai.

Thú cảnh yên hà sang dễ đọ

Ngô

Sóng lòng trần tục dạ đầy vơi.

Xe săn Vị Thủy tha hồ hỏi

Lý

Thuyền tới Ðào nguyên mặc sức bơi.

Chuông sớm dục thanh lòng Phật đó

Liễu

Trăng tròn soi bóng một tiên thôi.

( Nguyên văn chữ Hán Truyện Liễu Chúa-Phan Kế Bính dịch nôm

trong Việt Hán văn khảo )

22-Hạn Vận

Người ra đề cho vần nào ta phải dùng vần ấy .

Thể thơ này khác với thể Họa Vận vì không có bài xướng để dựa theo mà họa ,hơn thế nữa,ta phải :

* Tả ý thơ theo đầu đề

* Dùng 5 vần hạn định ( trong 8 câu )

Ðầu Ðề :

Trống treo ai dám đánh thùng

Bậu không,ai dám dở mùng chun vô ?

5 Vần hạn định : xô,cô,vô,ô,rô.

( Cuộc thi thơ do học giả Phan Kế Bính tổ chức )

Bài thơ sát với đầu đề ,hạ đúng 5 vần hạn định ,được giải nhất mà tác giả lại là một nhà sư chân tu ! :

Nào phải là ai dám giục xô

Thuận tình truớc hết tự nơi cô

Có cho mới dám trao dùi đánh

Không hẹn nào ai đẩy cửa vô ?

Mảng sướng kể gì thân lễ nghĩa

Ham vui quên hết chuyện dâm ô

Thói hư thuần,thước xưa còn lạc

Ðừng học làm chi gióng nhảy rô !

23-Phú Ðắc

Giải thích và phát triển ý của một câu ca dao hay một câu thơ bằng một bài thơ ,nhưng nội dung phải phù hợp với sự việc đó.

Già Còn Muốn Lấy Chồng

Phú Ðắc :

Bà già đã bảy mươi tư,

Ngồi trong cửa sổ gửi thư kén chồng

Ðã trót sinh ra kiếp má đào,

Bảy mươi tư tuổi có là bao ?

Xuân xanh xấp xỉ hàng răng rụng

Ngày vắng ân cần mảnh giấy trao.

chữ nhất nhi chung đành đã vậy (1)

Câu tam bất hiếu nữa làm sao (2)

May mà lấy được ông chồng trẻ

Họa có sinh ra được chút nào ?

Nguyễn Khuyến

Chú thích

1-Nhất nhi chung : chỉ có một chồng cho đến trọn đời.

2-Tam bất hiếu :Theo thuyết Khổng Mạnh có câu " Bãt hiếu h"u

tam ,vô hậu vĩ đại " Nghĩa là tội bất hiếu có 3 điều,không có

con trai nối dõi là tội to nhất .

Thách Vần

Phú Ðắc :

Tối um um,trống điểm thùm,

Dáng lum khum,có lẽ hùm !

Quán tùm hum !

Giời hôm như mực cỏ xanh um,

Kẽm trống đâu đây bước đánh thùm,

Ven núi chẳng nề cao với thấp,

Qua cầu đếch biết thẳng hay khum.

Ðường mây,ngọn gió,đôi đàn vạc,

Móng đá chân sim,một dấu hùm.

Sực thức đêm khuya thương kẻ lạnh,

Màn,chăn,đệm ấm hủm hùm hum.

Lê Lượng Thể

Biệt hiệu Thảo Trang

24-Láy Thơ

Thể thơ trong đó hoặc ở đầu câu,ở giữa câu hay ở cuối câu đều có từ láy-Láy có 3 loại :

a-Láy từ : Từ đùng trước được láy lại toàn bộ ở từ sau : ngời ngời-xinh xinh-ngà ngà-ngoan ngoãn . . .

b-Láy âm :Bộ phận phụ âm đàu của từ trước được láy lại ởbộ phận phụ âm của từ sau : khó khăn-đỡ đần . . .

c-Láy vần : Bộ phận vần của từ trước được láy lại ở bộ phận vần của từ sau : bồn chồn-lẩm cẩm-cheo leo . . .

d-Láy có 3 thể :

* Láy đôi : canh cánh-tà tà -lăm le . . .

Láy âm đôi

Quan Khánh

Ðứng tréo trông theo cảnh hắt heo,

Ðường đi thiên thẹo,quán cheo leo

Lợp lều quán cỏ tranh xơ xác

Xỏ kẽ kèo tre đót khẳng khiu.

Ba chạc cạy xanh hình uốn éo

Một dòng nước biết cảnh leo teo.

Thú vui quên cả niềm lo lắng

Kìa cái diều nó lộn lèo !

Hồ Xuân Hương

* Láy ba : Sạch sành sanh-dửng dừng dưng - sát sàn sạt . . .

Láy vần ba - Vĩ Tam Thanh

Ngẫu Hứng

Tiếng gà bên gối tẻ tè te,

Bóng ác trông lên hé hẻ hè.

Cây một chồi cao von vót vót,

Hoa năm sắc nở lóe lòe loe.

Chim tình bè lứa kia kìa kịa,

Ong, nhĩa vua tôi nhé nhẻ nhè.

Danh lợi mặc người ti tí tị,

Ngủ trưa chửa dậy khỏe khòe khoe.

Vô Danh

* Láy tư : Trùng trùng điệp điệp-lúng ta lúng túng-hớt hơ hớt hải-áo áo quần quần . . .

Hạ Long Tức Cảnh

Trùng trùng điệp điệp núi chon von,

Ảo ảo mơ mơ thế trận hồn ,

Lớp lớp hàng hàng hòn Bái Tử,

Non non nước nước một lòng son.

Tùng Linh

Quán Thơ Xóm Sâu Bò

25-Lái Thơ

Thể thơ có những cụm từ đôi được lái thành cụm từ đôi khác ( hoặc cụm từ ba ,nhưng rất ít ),như trong câu :

Con cá đối nằm trong cối đá

Hoặc trong cảnh Trạng Quỳnh ngồi bờ ao chơi đá bèo làm cho bà Quận Chúa phải đỏ mặt.

Muốn Quy Thuyền

Cầu đạo cần chi phải cạo đầu ,

Dầu lai dưa muối cũng dài lâu .

Na bường bát tới nương bà vãi,

Dầu sãi không tu cũng giải sầu .

Thảo Am

Nhắn Bạn

Nhắc bạn những thương tình nhạn bắc,

Trông đời chỉ thấy cảnh trời đông.

Ðêm thâu tiếng dế đâu thêm mãi,

Cười ngả nghiêng cho mệt cả người.

Thảo Am

26-Cô nhạn xuất quần

Thể thơ trong đó vần câu đầu làm khác hẳn ,không giống mấy vần dưới

Tiến Sĩ Giấy :

Khéo chú hoa man khéo vẽ trò ,

Bỡn ông mà lại dứ thằng cu ..

Mày râu vẻ mặt vang trong nước ,

Giấy má nhà bay đáng mấy xu ?

Bán tiếng , mua danh thây lũ tre ?

Bản vàng , bia đá vẫn nghìn thu .

Hỏi ai muốn ước cho con cháu ?

Nghĩ lại đời xưa mấy kiếp tu .

Nguyễn Khuyến

27-Cô nhạn nhập quần

Thể thơ trong đó mấy vần trên đi với nhau ,chỉ có vần dưới

làm khác hẳn đi

Cái Bùng Binh *

Chỉ biết tiền thôi có biết gì ,

Xác to mà bụng tỉ tì ti .

Chành bành ra rứa đeo ăn mãi ,

Ðút nhét vô hoài chẳng nói chi .

Làm tướng đời mô còn tiếng lại , **

Ðể quân trẻ nhỏ cứ thu đi . ***

Ngày đêm lúc lắc coi chừng đã ,

Chừng đã đầy thời phải đập nghe !

Khuyết Danh

* Bùng binh là một thứ bình làm bằng đất sét , trẻ con trong Nam thường dùng để bỏ dành tiền , như kiểu lợn ngoài Bắc .

** Thành ngữ gọi : đại tướng bùng binh .

*** Trẻ con có bùng binh thường thu giấu kín đáo

28-Liên Châu

Thể thơ tràng thiên dùng nguyên một vần mà câu nào cũng có vần

Chưa sưu tầm ra bài mẫu

29-Vấn nghi

Câu thơ nào cũng theo thể hỏi,nên sau mỗi câu đều đặt được dấu hỏi cả.

Vấn Nguyệt

Trải mấy thu nay vẫn hãy còn ?

Cớ sao khi khuyết lại khi tròn ?

H"i con Ngọc-thỏ đà bao tuổi ?

Chớ chị Hằng-nga đã mấy con ?

DÐêm thẳm cớ chi soi gác tía ?

Ngày xanh còn thẹn với vừng son ?

Năm canh lơ lửng chờ ai đó ?

Hay có tình riêng với nước non ?

Vô Danh

30-Thuận nghịch độc

( hồi văn )

Thể thơ khi đọc xuôi là 1 bài thơ,mà đọc ngược cũng là 1 bài thơ .Thể thơ này đòi hỏi công phu ghép từ thật khéo và phải làm theo đúng luật bằng trắc để có thể đọc xuôi ,đọc ngược đều có nghĩa ,câu thơ chải chuốt không khổ đọc

Cảnh Tây Hồ

Ðọc xuôi

Ðây vui thực lạ cảnh Tây Hồ !

Trước tự trời kia khéo vẽ đồ.

Mây lẫn nước xanh màu tỏ ngọc,

Nguyệt lồng hoa thắm vẻ in châu

Cây la tán rợp từng cao thấp,

Sóng gợn cầm tâu nhịp nhỏ to.

Bày khéo thú vui non nước đủ,

Tây Hồ giá ấy dễ đâu so !

Khuyết Danh

Ðọc ngược

So đâu dễ ấy giá Hồ Tây ?

Ðủ nước non vui thú khéo bày.

To nhỏ nhịp tâu cầm gợn sóng,

Thấp cao từng rợp tán la cây.

Châu in vẻ thắm ,hoa lồng nguyệt,

Ngọc tỏ màu xanh ,nước lẫn mây.

Ðồ vẽ khéo kia trời tự trước,

Hồ Tây cảnh lạ thực vui đây !

Khuyết Danh

Xuân Hứng

Ðọc xuôi

Thi đàn tế liễu lộng hoa hài

( Hán )

Khách bộ tùy sương ấn bích đài

Kỳ cục đã thanh phong giáp trận

Tửu hồ khuynh bạch tuyết hòa bôi !

Sơ liêm thấu nguyệt hương hung trúc,

Tuyết án lăng hoa vị áp mai

Phi phất thảo am đầu tĩnh điếm

U tình cố nãi thuộc quyên ai !

Khuyết Danh

Ðọc ngược theo phiên âm chữ nôm :

Ai quen thuộc ấy có tình ư ?

Ðiếm tĩnh đầu am cỏ phất phơ

Mai ép mùi hoa lùng án tuyết

Trúc lồng hương nguyệt thấu rèm thưa

Chén hòa tuyết trắng nghiêng hồ rượu

Trận giáp phong thanh đánh cuộc cờ

Rêu biếc in sương theo bước khách

Hài hoa lỏng lẻo tới đàn thơ.

Khuyết Danh

31-Phá cách

Thơ làm thất niêm có dụng ý

Trèo Ðèo Ba Dội

Một đèo,một đèo,lại một đèo

Khen ai khéo tạc cảnh cheo leo.

Cửa son đỏ hoét tùm hum nóc,

Kẽ đá xanh rì lún phún rêu.

Lắt léo cành thông cơn gió thốc,

Ðầm đìa lá liễu giọt sương gieo.

Hiền nhân quân tử ai mà chẳng

Mõi gối chồn chân vẫn muốn trèo.

Hồ xuân Hương

Chú thích

Bài thất ngôn bát cú này làm theo thể bình,vần bình Nhưng không theo niêm luật ( xem đối chiếu Phần Hai )

Phần II

Ðón Xem

Mấy Ðiều Kỵ Trong Thơ

Phép làm thơ ,có mấy điều tối kỵ không nên phạm đến :

1-Thất luật

những từ đáng Bằng mà làm ra Trắc hoặc đáng Trắc mà làm ra Bằng

2-Thất niêm

Câu trên đang theo luật Bằng mà câu dưới sang luật Trắc hoặc câu trên đang theo luật Trắc mà câu dưới làm sang luật Bằng

3-Lạc vận

Ðang theo vần này mà gieo sang vần khác, như như vần trên là trời mà vần dưới là mây thì gọi là lạc vận

4-Xuất vận

Người ta đã hạn định cho những cho những vần gì,mà mình dùng vần khác,thì gọi là xuất vận.

5-Trùng vận

Câu trên đã dùng một vần ,câu dưới lại dùng dùng như thế nữa thì gọi là trùng vận.

6-Cưỡng áp

Các vần gieo ép uổng, không được hiệp lắm

7-Khổ độc

Trong một bài thất ngôn,chữ thứ ba các câu chẵn,trong một bài ngũ ngôn,chữ thứ nhất các câu chẵn đáng là từ bằng mà làm ra từ trắc

8-Phong yêu hạc tất

Trong thơ thất ngôn,từ thứ tư và tứ thứ bảy,trong thơ ngũ ngôn,từ thứ hai và từ thứ năm nếu trùng một âm

9-Ðối không chỉnh

Khi những từ trong bài thơ phải đối nhau mà từ nặng từ nhẹ không được cân

10-Trùng từ hay trùng ý

Từ hay ý đã dùng rồi mà lại còn dùng nữa.

* Tài liệu tham khảo

1- Việt Nam Văn Học Sử Yếu , Dương Quảng Hàm , nxb Bộ Quốc Gia Giáo Dục, 1962

2- Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên , Phạm Thế Ngũ ,nxb , Quốc Học Tùng Thư,1965

3- Nam Thi Hợp Tuyển, Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, nxb Bốn Phương, 1952

4-Tìm Hiểu Các Thể Thơ, Lạc Nam ,nxb Văn Học-Hà NộI , 1996

5-Khảo Luận Về Thơ , Lam Giang, nxb Ðồng Nai, 1994

6-Thơ Văn Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu giới thiệu , nxb Văn Học-Hà Nội ,1971

7-Thơ Văn Trào Phúng Việt Nam Từ Thế Kỷ 13 Ðến 1945, Vũ Ngọc Khánh Biên soạn, nxb Văn Học-Hà Nội , 1974

8-Thơ Văn Yêu Nước (1858-1900) , Chu Thiên ,nxb Văn Học - Hà Nội , 1970

9-Chơi chữ , Lãng Nhân, nxb nam Chi Tùng Thư, 1961

10-Việt Nam Gãm Hoa ,Hương-Giang Thái Văn Kiểm, nxb Làng Văn-Canada,1997

11-Người Ham Chơi, Hoàng Phủ Ngọc Tường , nxb Thuận Hóa ,1998

http://nmchau.club.fr/forum/viewtopic.php?t=8

THƠ VIỆT NAM

Thơ Việt Nam khác với Thơ của Tàu (Trung Hoa) ở điểm:

- Thơ Việt Nam vừa có cước vận vừa có yêu vận.

- Thơ của Tàu chỉ có cước vận mà không có yêu vận.

Thơ Việt Nam chính tông có 2 thể:

- Thơ Lục Bát.

- Thơ Song Thất Lục Bát.

1. THƠ LỤC BÁT

Lục là 6, Bát là 8.

Thơ lục bát là thể thơ khởi đầu bằng một câu 6 chữ rồi câu kế tiếp là 8 chữ. Và cứ liên tục như vậy hoài cho đến hết bài thơ.

Bài thơ lục bát muốn dài ngắn bao nhiêu câu cũng được, không hạn định số câu. Nhưng khởi đầu phải là câu 6 chữ và cuối cùng phải là câu 8 chữ.

Luật của thơ Lục Bát được định như sau:

b - B - t - T - b - B

b - B - t - T - b - B - t - B

Bằng viết tắt là b - B

Trắc viết tắt là t - T

b và t nhỏ (không viết hoa) thì Bằng hay Trắc gì cũng được.

B và T lớn (viết hoa) bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng Trắc như đã định.

Chúng ta có thể nhớ luật bằng trắc của thơ lục bát như sau:

Tiếng thứ 1, 3, 5, 7 của câu Lục và câu Bát không cần giữ đúng luật Bằng, Trắc.

Tiếng thứ 2, 6, 8 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Bằng.

Tiếng thứ 4 của câu Lục và câu Bát bắt buộc phải giữ đúng luật Trắc.

Vần: Trong thơ lục bát, tiếng thứ 6 của câu 6 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 8, rồi tiếng thứ 8 của câu 8 phải vần với tiếng thứ 6 của câu 6 kế tiếp theo sau. Và cứ tiếp tục tuần tự như vậy hoài cho tới hết bài thơ.

Thí dụ như 4 câu thơ sau đây:

Ta cùng uống nước sông Tương

Trông nhau chẳng thấy nhớ thương dạt dào

Chập chờn trong giấc chiêm bao

Đôi nơi cách trở kiếp nào mới nguôi

GHI CHÚ QUAN TRỌNG:

Trong thơ lục bát, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là KHÔNG DẤU thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là DẤU HUYỀN.

Ngược lại, nếu tiếng thứ 6 của câu bát là DẤU HUYỀN thì tiếng thứ 8 (cũng của câu bát) phải là KHÔNG DẤU.

(ÐÓ LÀ LUẬT BẮT BUỘC)

Thanh

Thanh là những tiếng phát ra nghe được khi chúng ta nói hoặc đọc.

Thanh có 2 loại:

- Thanh Bằng.

- Thanh Trắc.

Thanh bằng là những tiếng không dấu và những tiếng có dấu huyền. Thí dụ: ăn, đi, nằm, ngồi ...

Thanh trắc là những tiếng có dấu sắc, hỏi, ngã, nặng. Thí dụ: nói, đứng, đỏ, lửa, diễm, nhuyễn, lạnh, nguội ...

Vần

Vần là những tiếng khi phát âm nghe cùng âm hưởng với nhau. Vần được tính từ nguyên âm đầu tiên của một từ (bỏ phụ âm đầu ra không tính).

Chúng ta có thể khái niệm vần là những từ same sound và same spelling.

Thí dụ:

Thương, trường, sương, đường, vương ...

Sinh, đình, minh, tình, chinh ...

2. THƠ SONG THẤT LỤC BÁT

Song thất lục bát:

Song = 2, thất = 7, lục = 6, bát = 8.

Song thất lục bát là thể thơ mà hai câu đầu 7 chữ, gọi là Song thất.

Liền theo là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ, gọi là lục bát.

Thơ song thất lục bát là bài thơ khởi đầu bằng hai câu 7 chữ, rồi tới câu 6 chữ kế tiếp là câu 8 chữ. Rồi trở lại hai câu 7 chữ tiếp theo câu 6 chữ cuối cùng là câu 8 chữ. Cứ luân phiên như vậy hoài cho tới khi chấm dứt bài thơ.

Cũng như thơ lục bát, thơ song thất lục bát dài ngắn bao nhiêu cũng được, không hạn định số câu, nhưng bắt buộc phải khởi đầu bằng hai câu 7 chữ rồi liền theo hai câu lục bát cuối cùng.

BẢNG LUẬT:

b - t - T - b - B - t - T

t - b - B - t - T - b - B

b - B - t - T - b - B

b - B - t - T - b - B - t - B

Ghi chú:

- Chữ B và T (lớn) bắt buộc phải giữ đúng luật bằng trắc.

- Chữ b và t (nhỏ) muốn bằng hay trắc gì cũng được (không cần phải giữ đúng luật).

Cách gieo vần:

- Tiếng cuối của câu thất đầu là thanh trắc phải vần với tiếng thứ 5 câu thất kế cũng là thanh trắc

- Tiếng cuối của câu thất kế thanh bằng phải vần với tiếng cuối của câu lục cũng là thanh bằng.

- Tiếng cuối của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát (đều là thanh bằng).

- Tiếng cuối của câu bát vần với tiếng thứ 5 của câu thất tiếp theo (đều là thanh bằng), và cứ như vậy mà tiếp tục làm hoài dài bao nhiêu cũng được.

Bài thơ thí dụ để minh hoạ:

Sầu chia cách nụ cười tắt lịm

Hoa lục bình nở tím ven sông

Thuyền ai lơ lửng xuôi dòng

Hoàng hôn buông xuống cõi lòng quạnh hiu

Con sông vắng bóng chiều hiu hắt

Nhịp cầu tre ai bắc đong đưa

Quê nghèo nắng nhạt mưa thưa

Hàng cau thương nhớ bóng dừa vấn vương

Hoàng Thứ Lang

MỘT SỐ THỂ THƠ VIỆT NAM

1. Thơ Lục Bát

– Lục bát là thể thơ đặc biệt của Việt Nam, mà truyện Kiều là tác phẩm tiêu biểu nhất. Vần thơ lục bát có thể phân tách như sau: 2 4 6 – bằng trắc bằng ; 2 4 6 8 – bằng trắc bằng bằng.

– Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo. Trong câu bát, tiếng 6 và 8 tuy cùng vần bình nhưng một tiếng có dấu huyền và một tiếng không có dấu.

Ví dụ

Thôn đoài ngồi nhớ thôn Ðông

Một người chín nhớ mười mong một người

Gió mưa là bệnh của trời

Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.

Nguyễn Bính

Bỗng dưng buồn bã không gian

Mây bay lũng thấp giăng màn âm u

Nai cao gót lẫn trong mù

Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về.

Huy Cận

– Có hai ngoại lệ trong thơ lục bát:

Tiếng thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu.

Người nách thước, kẻ tay đao

Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi.

( Nguyễn Du )

Tiếng cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó tiếng 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát, như trong câu ca dao sau:

Đêm nằm gối gấm không êm

Gối lụa không mềm bằng gối tay em.

2. Thơ Song Thất Lục Bát

– Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này. Trong câu thất trên, tiếng thứ 3 là trắc, 5 bình, 7 trắc; trong câu thất dưới, tiếng thứ 3 là bình, 5 trắc, 7 bình. Hai câu lục bát thì theo luật thường lệ.

– Tiếng cuối câu thất trên vần với tiếng 5 câu thất dưới, tiếng cuối câu thất dưới vần với tiếng cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với tiếng 6 câu bát. Và tiếng cuối câu bát vần với tiếng 5 của câu thất tiếp theo. Tuy nhiên, tiếng cuối câu bát cũng có thể vần với tiếng 3 câu thất, biến tiếng này đổi sang vần bình. Do đó, tiếng 3 trong câu thất trên có thể là trắc hay bằng.

3 5 7 – trắc/bằng bằng trắc ; 3 5 7 -bằng trắc bằng

Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt,

Xếp bút nghiên theo việc đao cung.

Thành liền mong tiến bệ rồng,

Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời.

Chí làm trai dặm nghìn da ngựa,

Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.

Giã nhà đeo bức chiến bào,

Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu.

( Đặng Trần Côn )

3. Thơ Bốn Chữ

– Nếu tiếng thứ 2 bằng thì tiếng thứ 4 trắc; ngược lại, tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng.

2 4 – trắc bằng ; 2 4 bằng trắc

– Nhưng nhiều khi câu thơ cũng không theo luật đó.

Cách gieo vần

1. Vần tiếp (ít dùng)

Lính đóng ven rừng

Giữa mùa nóng nực

Uống cạn hố nước

Thấy toàn đầu lâu

Thịt rữa đi đâu

Còn xương trắng nhỡn

( Trần Đức Uyển )

2. Vần tréo

Tôi làm con gái

Buồn như lá cây

Chút hồn thơ dại

Xanh xao tháng ngày

( Nhã Ca )

Người từ trăm năm

Về ngang sông rộng

Ta ngoắc mòn tay

Trùng trùng gió lộng

( Nguyễn Tất Nhiên )

3. Vần ôm

Em tan trường về

Ðường mưa nho nhỏ

Chim non giấu mỏ

Dưới cội hoa vàng

( Phạm Thiên Thư )

4. Vần ba tiếng (ít dùng)

Sao biếc đầy trời

Sầu trông viễn khơi

Ðêm mờ im lặng

Nhìn hạt sương rơi

( Khổng Dương )

Em là ánh trăng

Vừa biếc vừa xanh

Em là giấc mộng

Ðêm xuân của anh

( Huyền Kiêu )

4. Thơ Năm Chữ ( Ngũ ngôn)

– Cũng giống như thơ bốn chữ: nếu tiếng thứ 2 trắc thì tiếng thứ 4 bằng, hay ngược lại. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không phải vậy.

Hôm nay đi chùa Hương

Hoa cỏ mờ hơi sương

Cùng thầy me em dậy

Em vấn đầu soi gương

( Nguyễn Nhược Pháp )

Cách gieo vần

1. Vần tréo

Hôm nọ em biếng học

Khiến cho anh bất bình,

Khẽ đánh em cái thước

Vào bàn tay xinh xinh

( Nguyễn Xuân Huy )

Trước sân anh thơ thẩn

Đăm đăm trông nhạn về

Mây chiều còn phiêu bạt

Lang thang trên đồi quê

( Hàn Mặc Tử )

2. Vần ôm

Em không nghe rừng thu,

Lá thu kêu xào xạc,

Con nai vàng ngơ ngác

Đạp trên lá vàng khô?

( Lưu Trọng Lư )

3. Vần ba tiếng bằng

Tuyết rơi mong manh buồn

Ga Lyon đèn vàng

Cầm tay em muốn khóc

Nói chi cũng muộn màng.

( Cung Trầm Tưởng )

Đưa em về dưới mưa

Nói năng chi cũng thừa

Phất phơ đời sương gió

Hồn mình gần nhau chưa?

( Nguyễn Tất Nhiên )

5. Thơ Sáu Chữ

Cách gieo vần

1. Vần tréo

Quê hương là gì hở mẹ

Mà cô giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hở mẹ

Ai đi xa cũng nhớ nhiều

( Đỗ Trung Quân )

2. Vần ôm

Xuân hồng có chàng tới hỏi:

— Em thơ, chị đẹp em đâu?

— Chị tôi tóc xõa ngang đầu

Đi bắt bướm vàng ngoài nội

( Huyền Kiêu )

Nếu bước chân ngà có mỏi

Xin em tựa sát lòng anh

Ta đi vào tận rừng xanh

Vớt cánh vông vàng bên suối

( Đinh Hùng )

6. Thơ Bảy Chữ ( Thất ngôn)

Trong thơ bảy chữ, vần những tiếng 1, 3 và 5 không kể. Tiếng 2, 4 và 6 có thể phân tích như sau:

2 4 6 -bằng trắc bằng ; 2 4 6 – trắc bằng trắc

Thu lạnh càng thêm nguyệt tỏ ngời

Đàn ghê như nước, lạnh, trời ơi!

Long lanh tiếng sỏi vang vang hận:

Trăng nhớ Tầm Dương, nhạc nhớ người

( Xuân Diệu )

– Nhiều khi không lại như thế:

Sao anh không về chơi thôn Vĩ

Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên

Vườn ai mướt quá xanh như ngọc,

Lá trúc che ngang mặt chữ điền.

( Hàn Mặc Tử )

Cách gieo vần

1. Vần tréo (thường dùng)

– Nhiều khi trong thi đoạn bốn câu, chỉ cần hai tiếng bình ở cuối câu hai và bốn vần với nhau, hai tiếng trắc cuối câu một và ba không cần:

Vậy đó bỗng nhiên mà họ lớn,

Tuổi hai mươi đến, có ai ngờ!

Một hôm trận gió tình yêu lại:

Đứng ngẩn trông vời áo tiểu thơ.

( Huy Cận )

Ta về cúi mái đầu sương điểm

Nghe nặng từ tâm lượng đất trời

Cảm ơn hoa đã vì ta nở

Thế giới vui từ mỗi lẻ loi

( Tô Thùy Yên )

2. Vần ba tiếng bằng (thường dùng)

Áo trắng đơn sơ, mộng trắng trong,

Hôm xưa em đến, mắt như lòng,

Nở bừng ánh sáng. Em đi đến,

Gót ngọc dồn hương, bước tỏa hồng.

( Huy Cận )

Dĩ vãng nào xanh như mắt em?

Chao ôi! Màu tóc rợn từng đêm!

Hàng mi khuê các chìm sương phủ

Vời vợi ngàn sao nhạt dáng xiêm.

( Đinh Hùng )

Em ở thành Sơn chạy giặc về

Tôi từ chinh chiến cũng ra đi

Cách biệt bao ngày quê Bất Bạt

Chiều xanh không thấy bóng Ba Vì

( Quang Dũng )

7. Thơ tám chữ (bát ngôn)

– Bát Ngôn là thể thơ tám chữ, tức là mỗi dòng trong đoạn thơ sẽ có tám chữ. Làm thơ Bát ngôn dễ dàng hơn những thể thơ khác rất nhiều vì không bị luật thơ gò bó như những thể loại khác:

– Câu đầu tiên của bài thơ thì có thể tự do mà làm, vì không phải theo khuôn khổ nào hết.

– Câu hai và ba thì chữ cuối của câu hai và câu ba phải theo cùng vần là trắc trắc, hoặc bằng bằng, cứ hai cặp trắc lại đến hai cặp bằng cho đến hết bài thơ.

– Câu cuối cùng cũng tương tự câu đầu. không cần phải vần với câu nào hết, nhưng nếu chữ cuối của câu cuối có thể vần với chữ cuối câu đầu thì sẽ hay hơn.

– Vì Bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn, chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn.

8. Thơ tự do

8.1-Về mặt hình thức:

-Số chữ trong mỗi câu không hạn định : ít nhất một từ, và nhiều thì có thể trên một chục từ.

-Số câu cũng không hạn định, và không chia ra thành khổ 4 câu như cũ nữa

-Không có những khái niệm về Niêm , Luật, Đối .

-Về Vần : cũng không có một luật lệ cố định nào.

8.2-Về mặt nội dung

– Thường có nhiều âm thanh, hình tượng, màu sắc đa dạng và phong phú, biểu thị bởi những cách dùng từ hết sức mới lạ, mang tính cách tân, không hàm chứa những hình ảnh cũ kỹ sáo mòn, như trăng vàng, hồ thu, giọt sầu, Tương giang, Dịch thuỷ ….nữa. Thậm chí những từ chỉ những vật thể bình thường hay tầm thường của cuộc đời (gốc cây, hòn sỏi,….), những sinh vật bé bỏng, li ti, gớm ghiếc (theo quan điểm cũ) như ruồi, nhện gián, nhặng …. cũng thấy sử dụng, miêu tả thường xuyên

– Thường có những khái niệm trừu tượng, siêu thực , hoang tưởng, phi vật thể, đôi khi quái dị, đan xen vào nhau thay thế cho những hình tượng cụ thể quen thuộc cũ

– Lời kết đôi khi, hoặc thường khi được bỏ ngỏ, không tròn trịa, có đầu có đuôi như thơ cũ. Để tuỳ người đọc muốn kết luận ra sao thì ra, hoặc hình dung tiếp theo hướng nào cũng được cả.

– Ý thơ thì hết sức đa dạng, không gò gẫm trong bất cứ một khuôn khổ nào, một cách phối trí cố định nào. Nhưng đa phần đều đề cập đến những vấn đề cốt lõi của nhân sinh, của kiếp người. Cũng vẫn trăn trở đi tìm lời giải đáp cho những câu hỏi muôn thuở : Người là ai ? Từ đâu đến ? Sẽ về đâu ? Sống ở đời này để làm gì ? Cõi cực lạc, an bình ở chốn nào ? Đi đường nào để tìm về những cội nguồn hoan lạc ấy ? Người cư xử với người như thế nào cho phải cách ? Quan hệ giữa vô biên và bản ngã là thứ quan hệ gì ? Có hay không có mối quan hệ ấy ? Và thật ra thì có vô biên hay không ? v.v….

Những chủ đề cao siêu như vậy, cách thể hiện lại khác thường, nên Thơ Tự Do thường được hiểu một cách đơn giản và sai lầm như là một loại thơ rối rắm, tối nghĩa, khó tiếp thu, khó nhận thức, khó cảm thụ, khó đọc, và khó nhớ. Thật ra thì không phải như vậy !

Đường luật

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Thơ Đường luật hay Thơ luật Đường là thể thơ Đường cách luật xuất hiện từ đời nhà Đường, Trung Quốc. Là một trong những dạng thơ Đường bên cạnh cổ thể (cổ phong), từ, thơ Đường luật đã phát triển mạnh mẽ tại chính quê hương của thể loại và lan tỏa ra nhiều quốc gia lân bang với tư cách thể loại tiêu biểu nhất của thơ Đường nói riêng và tinh hoa thi ca Trung Hoa nói chung. Thơ Đường luật còn được gọi với tên thơ cận thể để đối lập với thơ cổ thể vốn không theo cách luật ấy.

Thơ Đường luật có một hệ thống quy tắc phức tạp được thể hiện ở 5 điều sau: Luật, Niêm, Vần, Đối và Bố cục. Về hình thức, thơ Đường luật có các dạng "thất ngôn bát cú" (tám câu, mỗi câu bảy chữ) được xem là dạng chuẩn; biến thể có các dạng: "thất ngôn tứ tuyệt" (bốn câu, mỗi câu bảy chữ), "ngũ ngôn tứ tuyệt" (bốn câu, mỗi câu năm chữ), "ngũ ngôn bát cú" (tám câu, mỗi câu năm chữ) cũng như các dạng ít phổ biến khác. Người Việt Nam cũng tuân thủ hoàn toàn các quy tắc này.

Mục lục [ẩn]

1 Thơ Đường luật tại một số quốc gia

1.1 Việt Nam

1.2 Nhật Bản

2 Luật

2.1 Đối âm (Luật bằng trắc)

2.2 Đối ý

3 Niêm

4 Vần

5 Bố cục

6 Một số dạng thơ

6.1 Thất ngôn bát cú

6.1.1 Nguồn gốc thể thơ

6.1.2 Các quy tắc

6.1.3 Các biệt thể của thể thơ

6.1.4 Đánh giá

6.2 Thất ngôn tứ tuyệt

6.3 Ngũ ngôn tứ tuyệt

6.4 Ngũ ngôn bát cú

6.5 Yết hậu

7 Xem thêm

8 Liên kết ngoài

9 Ghi chú

10 Liên kết ngoài

Thơ Đường luật tại một số quốc gia[sửa | sửa mã nguồn]

Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Vì văn chương chính thống, giáo dục và hệ thống khoa cử thời trung đại đều sử dụng tiếng Hán, nên từ lâu người Việt Nam đã sáng tác thơ văn bằng tiếng Hán trong đó có thơ theo luật Đường.

Nguyễn Thuyên là người đầu tiên đưa tiếng Việt vào thơ văn, đặt ra thể thơ Hàn luật, là sự kết hợp thơ Đường luật với các thể thơ dân tộc Việt.

Thể loại thơ này của Việt Nam kéo dài từ thời nhà Trần cho đến nửa đầu thế kỷ 20. Kể từ phong trào Thơ Mới trở đi, số người trong nước làm luật thi đã bị giảm đi đáng kể.

Nhật Bản[sửa | sửa mã nguồn]

Khoảng thế kỷ thứ 5 chữ Hán truyền từ Trung Hoa tới Nhật. Năm 593 thái tử Shotoku (Thánh Đức) nhiếp chính, đã ban hiến pháp “Thập thất điều”, gửi nhiều phái đoàn sang nhà Đường du học. Năm 710 Nữ hoàng Genmei thiên đô về Nara, đặt tên là Heijo-kyo (Bình Thành Kinh). Năm 794 Thiên hoàng Kammu thiên đô về Heian và lập kinh đô (Heian-kyo, Bình An Kinh). Đây là thời kỳ người Nhật mô phỏng Trung Hoa thời nhà Đường toàn diện từ kiến trúc đô thành (theo mô hình kinh đô Tràng An nhà Đường và thành Lạc Dương triều Bắc Ngụy) đến nghi thức, văn hóa, và thời kỳ này kéo dài ít nhất tính đến thời điểm Nhật Bản ngừng phái sứ giả sang giao lưu với đại lục năm 894. Thơ văn chữ Hán trở thành văn học cửa công và đồng nghĩa với sinh hoạt cung đình.

Thành tựu đáng chú ý đầu tiên của người Nhật đối với thể loại thơ Đường luật có thể kể đến Kaifuso (Hoài phong tảo, 751). Thi tập này bao gồm gồm 120 bài thơ chữ Hán, quy tụ các nhà thơ tiêu biểu từ hoàng đế, thành viên của hoàng tộc, quý tộc, tăng lữ cho đến những Hoa kiều nhập quốc tịch Nhật. Sáng tác đa phần được thực hiện từ thế kỷ 7 và 8, và hình thức thơ chủ yếu là thơ ngũ ngôn, tứ tuyệt, bát cú.

Luật[sửa | sửa mã nguồn]

Điều căn bản của luật thơ Đường luật là đối, đó là hai nguyên tắc đối âm và đối ý, nghĩa là lần lượt những chữ thứ nhất, thứ 2, thứ 3,... của câu trên phải đối với các chữ thứ nhất, thứ 2, thứ 3,... của câu dưới cả về âm và ý. Nhưng làm được như thế thì rất khó, vì vậy người ta quy ước nhất tam ngũ bất luật (chữ thứ nhất, thứ ba, thứ năm không cần theo luật).

Đối âm (Luật bằng trắc)[sửa | sửa mã nguồn]

Luật thơ Đường căn cứ trên thanh bằng và thanh trắc, và dùng các chữ thứ 2-4-6 và 7 trong một câu thơ để xây dựng luật. Thanh bằng gồm các chữ có dấu huyền hay không dấu; thanh trắc gồm các dấu: sắc, hỏi, ngã, nặng. Có người chia thành sáu thanh trắc trong đó dấu sắc (') và dấu nặng (.) chia thành mỗi tiếng có hai thanh trắc nhập và trắc khứ.

Nếu chữ thứ hai của câu đầu tiên dùng thanh bằng thì gọi là bài có "luật bằng"; nếu chữ thứ 2 câu đầu dùng thanh trắc thì gọi là bài có "luật trắc". Trong một câu, chữ thứ 2 và chữ thứ 6 phải giống nhau về thanh điệu, đồng thời chữ thứ 4 phải khác hai chữ kia. Ví dụ, nếu chữ thứ 2 và 6 là thanh bằng thì chữ thứ 4 phải dùng thanh trắc, hay ngược lại. Nếu một câu thơ Đường luật mà không theo quy định này thì được gọi "thất luật".

Ví dụ: xét câu "Bước tới đèo Ngang bóng xế tà" trong bài Qua Đèo Ngang của Bà huyện Thanh Quan, có các chữ "tới" (thứ 2) và "xế" (thứ 6) giống nhau vì đều là thanh trắc còn chữ "Ngang" là thanh bằng thì đó là bài thất ngôn bát cú luật trắc.

Luật bằng trắc trong thể Thất ngôn tứ tuyệt và Thất ngôn bát cú có thể nôm na liệt kê như sau, nếu chỉ vần bằng chữ "B", vần trắc bằng chứ "T", những vần không có luật để trống, thì luật trong các chữ thứ 2-4-6-7 có thể viết là:

1. Luật vần bằng

Thất ngôn tứ tuyệt

Câu số Vần Ví dụ: Mời trầu1 của Hồ Xuân Hương

1 B T B B Quả cau nho nhỏ miếng trầu hôi

2 T B T B Này của Xuân Hương mới quệt rồi

3 T B T T Có phải duyên nhau thì thắm lại

4 B T B B Đừng xanh như lá, bạc như vôi

Chữ thứ 1 2 3 4 5 6 7

Thất ngôn bát cú

Câu số Vần Ví dụ: Thương vợ1 của Trần Tế Xương

1 B T B B Quanh năm buôn bán ở mom sông

2 T B T B Nuôi đủ năm con với một chồng

3 T B T T Lặn lội thân cò khi quãng vắng

4 B T B B Eo sèo mặt nước buổi đò đông.

5 B T B T Một duyên hai nợ âu đành phận

6 T B T B Năm nắng mười mưa dám quản công.

7 T B T T Cha mẹ thói đời ăn ở bạc!

số 8 B T B B Có chồng hờ hững cũng như không!

Chữ thứ 1 2 3 4 5 6 7

2. Luật vần trắc

Thất ngôn tứ tuyệt

Câu số Vần Ví dụ: Phong Kiều dạ bạc (楓橋夜泊)

của Trương Kế (张继 Zhang Jì) Phiên âm Hán-Việt

1 T B T B Moonset Wu Ti bầu trời sương Nguyệt lạc ô đề sương mãn thiên

2 B T B B Jiang Feng cá nổ súng vào giấc ngủ u sầu Giang phong ngư hỏa đối sầu miên

3 B T B T Chùa Hàn Sơn ở Tô Châu bên ngoài thành phố Cô Tô thành ngoại Hàn San tự

4 T B T B chuông nửa đêm để hành khách Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền

Chữ thứ 1 2 3 4 5 6 7

Bản dịch tiếng Việt của Tản Đà (chuyển thể thành lục bát):

Đỗ thuyền đêm ở bến Phong Kiều

Trăng tà chiếc quạ kêu sương

Lửa chài cây bãi sầu vương giấc hồ

Thuyền ai đậu bến Cô Tô

Nửa đêm nghe tiếng chuông chùa Hàn San

Thất ngôn bát cú

Câu số Vần Ví dụ: Nhớ bạn phương trời1 của Trần Tế Xương

1 T B T B Ta nhớ người xa cách núi sông

2 B T B B Người xa, xa lắm nhớ ta không

3 B T B T Sao đương vui vẻ ra buồn bã!

4 T B T B Vừa mới quen nhau đã lạ lùng

5 T B T T Lúc nhớ, nhớ cùng trong mộng tưởng

6 B T B B Khi riêng, riêng cả đến tình chung

7 B T B T Tương tư lọ phải là trai gái,

số 8 T B T B Một ngọn đèn xanh trống điểm thùng

Chữ thứ 1 2 3 4 5 6 7

Đối ý[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyên tắc cố định của một bài thơ Đường luật là ý nghĩa của hai câu 3 và 4 phải "đối" nhau và hai câu 5, 6 cũng "đối" nhau. Đối thường được hiểu là sự tương phản (về nghĩa kể cả từ đơn, từ ghép, từ láy) bao gồm cả sự tương đương trong cách dùng các từ ngữ. Đối chữ: danh từ đối danh từ, động từ đối động từ. Đối cảnh: trên đối dưới, cảnh động đối cảnh tĩnh... Nếu một bài thơ Đường luật mà các câu 3, 4 không đối nhau, các câu 5, 6 không đối nhau thì bị gọi "thất đối".

Ví dụ: hai câu 3, 4 trong bài thơ Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan:

Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà,2

"Lom khom" đối với "lác đác" (hình thể và số lượng - thực ra hai câu này chưa phải đối hoàn chỉnh), "dưới núi" đối với "bên sông" (vị trí địa hình), song nếu nối hình ảnh hai câu trên "lom khom dưới núi" và "lác đác bên sông" thì vì một câu diễn tả về cảnh động, còn một câu diễn tả về cảnh tĩnh, nên sự đối lập có thể chấp nhận được. Một điểm nên chú ý là cách dùng từ láy âm "lom khom" chỉ dáng người của câu trên, và "lác đác" chỉ số lượng của câu dưới. Hai vế tiếp: "tiều vài chú" đối với "chợ mấy nhà" (đối lập về số lượng và tĩnh/động). Sự đối lập của hai vế cuối có thể coi là hoàn chỉnh. Xin xem thêm về thơ đối hoặc Câu đối Việt Nam để hiểu thêm về luật đối trong thơ.

Nhị tứ lục phân minh (Câu 2,4,6 phải đối ý)

Niêm[sửa | sửa mã nguồn]

Các câu trong một bài thơ Đường luật giống nhau về luật thì được gọi là "những câu niêm với nhau" (niêm = giữ cứng, ở đây được hiểu là giữ giống nhau về luật). Hai câu thơ niêm với nhau khi nào chữ thứ nhì trong cả hai câu cùng theo một luật, hoặc cùng là bằng, hoặc cùng là trắc, thành ra bằng niêm với bằng, trắc niêm với trắc. Ở những câu theo nguyên tắc là cần phải niêm, nếu tác giả sơ suất mà làm thành không niêm thì bài đó bị gọi là "thất niêm".

Nguyên tắc niêm trong một bài thơ Đường luật chuẩn (thất ngôn bát cú) như sau:

câu 1 niêm với câu 8

câu 2 niêm với câu 3

câu 4 niêm với câu 5

câu 6 niêm với câu 7

Chẳng hạn với luật vần bằng:

- B - T - BB

- TB - TB

- T - B - TT

- B - T - BB

- BT - BT

- TB - TB

- T - B - TT

- B - T - BB

Ví dụ: Xét trong bài thơ Qua đèo Ngang, hai câu thứ 2 và thứ 3:

Cỏ cây chen đá lá chen hoa

Lom khom dưới núi tiều vài chú

Vần[sửa | sửa mã nguồn]

Vần là những chữ có cách phát âm giống nhau, hoặc gần giống nhau, được dùng để tạo âm điệu trong thơ. Trong một bài thơ Đường luật chuẩn, vần được dùng tại cuối các câu 1, 2, 4, 6 và 8. Những câu này được gọi là "vần với nhau". Nếu một bài thơ Đường luật mà chữ cuối của một trong các câu này không giống nhau về vần thì được gọi "thất vần".

Những chữ có vần giống nhau hoàn toàn gọi là "vần chính", những chữ có vần gần giống nhau gọi là "vần thông". Hầu hết thơ Đường luật dùng vần thanh bằng, nhưng cũng có các ngoại lệ.

Ví dụ: hai câu 1, 2 trong bài Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan:

Bước tới đèo Ngang, bóng xế tà

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa

hai chữ "tà" và "hoa" được xem là vần với nhau, nhưng ở đây là "vần thông" vì chỉ phát âm gần giống nhau.

Bố cục[sửa | sửa mã nguồn]

Bố cục một bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật theo truyền thống thường được chia gồm 4 phần: Đề, Thực (hoặc Trạng), Luận, Kết. "Đề" gồm 2 câu đầu trong đó câu đầu tiên gọi là câu phá đề, câu thứ 2 gọi là câu thừa đề, chuyển tiếp ý để đi vào phần sau. "Thực" gồm 2 câu tiếp theo, giải thích rõ ý đầu bài. "Luận" gồm 2 câu tiếp theo nữa, bình luận 2 câu thực. "Kết" là 2 câu cuối, kết thúc ý toàn bài, trong đó câu số 7 là câu "thúc" (hay "chuyển") và câu cuối là "hợp". Có người cho rằng Hai câu đề giới thiệu về thời gian, không gian, sự vật, sự việc. Hai câu thực trình bày, mô tả sự vật, sự việc. Hai câu luận diễn tả suy nghĩ, thái độ, cảm xúc về sự vật, hiện tượng. Hai câu kết khải quát toàn bộ nội dung bài theo hướng mở rộng và nâng cao

Thơ thất ngôn bát cú có luật lệ gò bó khó làm nhất nhưng chính điều đó lại được người xưa ưa thích nhất, thường dùng để bày tỏ tình cảm ý chí, ngâm vịnh, xướng họa... Và trong tất cả các kỳ thi xưa đều bắt thí sinh phải làm.

Tại quê hương của Đường thi cũng là nơi mà phong trào tập cổ, sáng tác thơ Đường luật rầm rộ nhất, lý luận thi pháp thơ Đường luật Trung Quốc không có khái niệm Đề, Thực, Luận, Kết mà thay bằng khái niệm đầu liên, hàm liên, cảnh liên, vĩ liên, nói ngắn gọn bằng tổ hợp bốn từ Khởi (khai), Thừa, Chuyển, Hợp. Tuy nhiên cách phân chia này cũng không khác gì cách phân Đề, Thực, Luận, Kết về mặt ý nghĩa.

Một quan niệm khác áp dụng cấu trúc 2-4-2 cho bài thơ thất ngôn bát cú. Theo đó quan niệm này đứng ở góc độ không gian-thời gian nghệ thuật để khảo sát toàn bài dựa theo logic hai câu đầu và hai câu cuối bài thơ Đường luật thường yếu tố thời gian chiếm vị trí chủ đạo, còn bốn câu giữa trật tự không gian là chủ đạo và tác giả dường như dừng lại để quan sát sự vật.

Cũng cần nhắc đến quan điểm "Cảnh-Tình" của Kim Thánh Thán khi chia bài thất ngôn bát cú thành hai phần đều nhau, theo đó bốn câu trên của bài nặng về cảnh và bốn câu dưới nặng về tình.

Hiện nay, các nhà nghiên cứu có xu hướng không cố tìm quy luật chung về bố cục để áp dụng trong hàng loạt bài thơ mà áp dụng quan điểm nghiên cứu đã có từ thời Minh mạt Thanh sơ ở Trung Hoa, quan điểm bám sát và tuân thủ cách phân chia bố cục của từng bài thơ theo mạch cảm xúc của thi nhân biểu hiện trong bài. Một ví dụ là bài thơ hết sức nổi tiếng Qua đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan hoàn toàn có thể được phân tách theo bố cục 1/6, hoặc bài Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến có thể bố cục 6/1 hoặc 1/5/1.

Một số dạng thơ[sửa | sửa mã nguồn]

Thất ngôn bát cú[sửa | sửa mã nguồn]

Nguồn gốc thể thơ[sửa | sửa mã nguồn]

Thơ thất ngôn bát cú thật ra là loại cổ thi xuất hiện rất sớm bên Trung Quốc, đến đời Đường mới được các nhà thơ đặt lại các quy tắc cho cụ thể, rõ ràng và từ đó phát triển mạnh mẽ. Đây là loại thơ mà mỗi bài thơ thường có tám câu, mỗi câu 7 chữ, tuân theo các quy tắc hết sức chặt chẽ:

Các quy tắc[sửa | sửa mã nguồn]

Dàn ý: Thông thường chia làm 4 phần: #Đề (câu 1 – 2): Câu thứ nhất là câu phá đề (mở ý cho đầu bài). Câu thứ hai là câu thừa đề (tiếp ý của phá đề để chuyển vào thân bài); Thực (câu 3 – 4): Còn gọi là cặp trạng, nhiệm vụ giải thích rõ ý chính của đầu bài;;Luận (câu 5 – 6): Phát triển rộng ý đề bài; Kết (hai câu cuối): Kết thúc ý toàn bài.

Vần: Thường được gieo ở cuối câu 1, 2, 4, 6, 8.

Ngắt nhịp: thường ngắt nhịp 2/2/3; 4/3.

Đối: Có 2 cặp đối: Câu 3 đối với câu 4, câu 5 đối với câu 6, đối ở 3 mặt: đối thanh, đối từ loại và đối nghĩa. Nghĩa có thể đối một trong hai ý: đối tương hỗ hay đối tương phản.

Niêm: Câu 1 niêm với câu 8, 2 – 3, 4 – 5, 6 – 7, tạo âm điệu và sự gắn kết giữa các câu thơ với nhau.

Luật bằng trắc: thường căn cứ vào tiếng thứ hai trong câu một. Nếu tiếng thứ hai là thanh bằng ta nói bài thơ ấy viết theo luật bằng; nếu tiếng thứ hai là thanh trắc ta nói bài thơ viết theo luật trắc. Luật bằng trắc trong từng câu quy định: Nhất, tam, ngũ bất luận. Nhị, tứ, lục phân minh.

Chẳng hạn bài thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác của Phan Bội Châu viết theo luật bằng

Câu 1: Vẫn là hào kiệt, vẫn phong lưu,

__________B ____T______ B___B

Câu 2: Chạy mỏi chân thì hãy ở tù,

___________T ______B ____T_B

Câu 3: Đã khách không nhà trong bốn biển,

__________T_________B_______T__T

Câu 4: Lại người có tội giữa năm châu.

___________B ____T _____B___B

Bài thơ viết Qua Đèo Ngang của Bà Huyện Thanh Quan theo luật trắc:

Câu 1: Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà

___________T______ B _______T__B

Câu 2: Cỏ cây chen lá, đá chen hoa

_________B ______T ____B___B

Câu 3: Lom khom dưới núi, tiều vài chú

___________B _______T _____B__T

Câu 4: Lác đác bên sông, chợ mấy nhà.

___________T _____B ______T___B

Các biệt thể của thể thơ[sửa | sửa mã nguồn]

Trong quá trình sử dụng, các nhà thơ đã sáng tạo thêm nhiều biệt thể mới của thể thơ Đường luật như:

Tiệt hạ: ý, lời mỗi câu thơ đều lơ lửng tuỳ người đọc suy nghĩ.

Ví dụ: Giải cờ thế

Gặp thế cờ hay muốn phá thì...

'Điều quân khiển tướng chẳng qua vì...

Trùng trùng trận cuộc song nhìn lại...

Điệp điệp quan binh nhưng nghĩ đi...

Ý chậm chí bền nên có lúc...

Trí nhanh nước sáng vẫn đôi khi...

Thú vui nhàn nhã dường như lắm...

Mất ngủ mà sao thật lạ kỳ...

(Trường Văn Nguyễn Phước Thắng)

Yết hậu: thơ tứ tuyệt mà câu cuối chỉ có một vài chữ.

Thủ vĩ ngâm: câu tám lập lại y hệt câu một.

Vĩ tam thanh: cuối mỗi câu có từ láy ba

Ví dụ: Luyện cờ

Suốt ngày ôm sách cửa cừa cưa

Thua mấy thì thua chứa chửa chừa

Kỹ quá nên đành sương sướng sượng

Sơ nhiều chả trách đửa đừa đưa

Thế hòa sao cứ đàu đau đáu

Nước thắng can chi bứa bửa bừa

Cứ gắng, việc đời nan nán nản'

Biết bao gương sáng xửa xừa xưa

(Trường Văn Nguyễn Phước Thắng)

Đánh giá[sửa | sửa mã nguồn]

Tuy thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật phải tuân thủ theo những nguyên tắc chặt chẽ khó có thể làm được những bài thơ hay. Tuy nhiên nhiều nhà thơ Việt Nam như Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Nguyễn Khuyến, Tú Xương,... đã sử dụng thể thơ Đường luật đã để lại nhiều bài thơ có giá trị và trong quá trình sử dụng đã dân tộc hoá thể thơ này về nhiều phương diện.

Thất ngôn tứ tuyệt[sửa | sửa mã nguồn]

Thực chất là một bài "thất ngôn bát cú" đem bỏ đi bốn câu đầu hoặc bốn câu cuối. Luật bằng trắc và niêm, vần... vẫn giữ nguyên, có thể bỏ luật đối ở hai câu 3, 4 hoặc 5, 6. Lúc này nó sẽ thành một bài thơ "bốn câu ba vần" mà Nguyễn Du đã nhắc trong truyện Kiều.

Ví dụ: bài thơ sau của Quách Tấn

Từ buổi thuyền đưa khách thuận dằm

Trông chừng bến cũ biệt mù tăm

Cảm thương chiếc lá bay theo gió

Riêng nhớ tình xưa ghé đến thăm

Từ trong cuộc sống vốn náo nhiệt

Trông ra thiên hạ chẳng ai hơn

Cảm mến một tình thân vĩnh cửu

Riêng một nỗi lòng gió đưa trăng

Trăng rằm nghe tiếng bạn ta nói

Trong lúc sương tàn dế im hơi

Tỉnh ra thì cũng trời đã rạng

Mong nhớ một ngày biệt mù tăm

Ngũ ngôn tứ tuyệt[sửa | sửa mã nguồn]

Thực chất là bài thất ngôn tứ tuyệt đem bỏ đi hai chữ đầu ở mỗi câu; các chữ còn lại vẫn giữ nguyên luật bằng trắc, niêm và vần.

Ví dụ: từ bài trên mà thành

Thuyền đưa khách thuận dằm

Bến cũ biệt mù tăm

Chiếc lá bay theo gió

Tình xưa ghé đến thăm

Trăng rằm nghe tiếng bạn ta nói

Trong lúc sương tàn dế im hơi

Tỉnh ra thì cũng trời đã rạng

Mong nhớ một ngày biệt mù tăm

Ngũ ngôn bát cú[sửa | sửa mã nguồn]

Cũng là từ bài thất ngôn bát cú bỏ hai chữ đầu ở mỗi câu mà thành, luật bằng trắc, niêm và vần ở các chữ còn lại vẫn giữ nguyên.

Yết hậu[sửa | sửa mã nguồn]

Yết Hậu3 (yết: nghỉ; hậu: sau) là lối thơ có ba câu trên đủ chữ, còn câu cuối cùng chỉ có một chữ.

Ví dụ: bài Lươn

Cứ nghĩ rằng mình ngắn,

Ai ngờ cũng dài đường.

Thế mà còn chê trạch:

Lươn!

Vô Danh

Ví dụ: Cha con đánh cờ

Ánh nắng vừa nghiêng ngọn trúc già

Cha con vui vẻ bày cờ ra

Đồng xanh gió mát trà thơm ngát

- Ha!

Không - Một! Xưa nay ai chả lầm

- Ván này...Thôi! Hết! Chốt xuyên tâm

Lâng lâng quý tử ngâm thơ luật

R...ầ...m!

Trước ngõ chỏng chơ tướng sĩ bồ

Ngoài sân cao thủ khóc nhi nhô

- Nín ngay! sắp lại cho tao gỡ!

- Dzô!

Nắng đã khuất dần phía núi xa

Cơm canh lên khói đợi trong nhà

Dưới thềm xe ngựa còn rầm rộ

- Chà!

Trường Văn Nguyễn Phước Thắng

Các Thể Thơ Phổ Thông (bài sưu tầm)

Không biết tên tác giả * đăng lúc 03:32:13 PM, Jun 19, 2010 * Số lần xem: 18842

Hình ảnh

# 1

* Tôi sưu tầm một số bài viết về các thể thơ để giúp các anh, chị tham khảo thêm... và hy vọng sẽ có những bài thơ hay và không mắc phải những lỗi cơ bản của thi ca .....

********

Toàn Văn Bài Viết Về Khái Niệm Và Quy Luật Làm Thơ :

Các Thể Thơ Phổ Thông

A. Khái niệm và qui luật làm thơ:

Mục đích tối cao của luật thơ là giúp cho ta phương tiện sáng tạo âm điệu một cách dễ dàng. Nhưng tuân theo luật thơ một cách ngoan cố thì sẽ làm cho tác phẩm có lúc bị miễn cưỡng, khô cứng mất đi cái hồn của thơ.

Cho nên ngoài luật thơ thì người làm thơ phải có hứng thú có ngoại vật cảm kích và phải có tính tình, có chân tâm như thế khi làm thơ tư tưởng mới không bi lạc đi nơi khác.

Dưới đây là môt số luật thơ cơ bản:

1. ÂM

+. Nguyên âm: gốc của một chữ hay nhiều chữ

- a, ă, â, o, ô, ơ, u, ư, i,……

- oa, ua, ưa, ue, uê, uy, ai, ay, ây, oi, ôi, ơi, …

+. Phụ âm: những chữ khác nguyên âm

- b, c, d, g, h, l, m, n, p, q, r…

- ch, gh, kh, th, nh, ng, ....

2. THANH

+. Thanh Bằng: gồm các chữ không dấu và có dấu huyền

+. Thanh Trắc: gồm các chữ có dấu sắc, hỏi, ngã và nặng

3. VẦN : là hai chữ có cùng âm và cùng thanh

4. VẬN: là cách gieo vần trong câu, có một số cách gieo vần như sau:

+. Cước vận : là cách gieo vần ở cuối câu

+. Yêu vận : là cách gieo vần ở giữa câu

+. Liên vận : là cách gieo vần ở hai câu đi liền nhau

+. Cách vận : là cách gieo vần ở hai câu cách nhau

+. Chính vận : là vần mà hai chữ hoàn toàn giống nhau về âm

+. Cưỡng vận : là vần mà hai chữ có âm tương tự nhau

+. Liên châu vận: là cách gieo vần nối liền nhau như chuỗi hạt châu

5. ĐIỆU

+. Điệu là nhịp, là tiết tấu, là âm tiết.

+. Thi điệu lấy câu làm âm tiết, câu lại có âm tiết của câu, gọi là cú điệu. Mỗi cú điệu gồm nhiều âm tiết, tức nhiều nhịp.

B. Một số thể loại thơ thường gặp

I.Thơ Bốn Chữ

Thơ bốn chữ là loại thơ có thể gọi là đơn giản nhất bởi vì luật bằng trắc chỉ được áp dụng cho chữ thứ hai và chữ thứ tư trong câu mà thôi.

Nếu chữ thứ hai là bằng thì chữ thứ tư là trắc và ngược lại nếu chữ thứ hai là trắc thì chữ thư tư là bằng.

Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm ba loại thường được gọi là cách gieo vần ba tiếng, cách gieo vần tréo và cách gieo vần ôm.Nhưng nhiều khi câu thơ cũng không tuân theo luật đó.

Cách gieo vần

1.Vần ba tiếng (ít dùng)

Sao biếc đầy trời

Sầu trông viễn khơi

Ðêm mờ im lặng

Nhìn hạt sương rơi

2. Vần tréo

Tôi làm con gái

Buồn như lá cây

Chút hồn thơ dại

Xanh xao tháng ngày

3. Vần ôm

Em tan trường về

Ðường mưa nho nhỏ

Chim non giấu mỏ

Dưới cội hoa vàng

II.Thơ Năm Chữ (Ngũ ngôn cổ thể trường thiên)

Thơ ngũ ngôn có độ dài ngắn khác nhau nhưng được chia thành nhiều khổ nhỏ, mỗi khổ gồm 4 dòng thơ.

Cũng giống như thơ bốn chữ: nếu chữ thứ hai trong cầu là bằng thì chữ thứ tư là trắc và ngược lại. Nhưng cũng có nhiều trường hợp không phải vậy. Cách gieo vần của thể thơ này cũng được chia làm hai loại thường được gọi là cách gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo

Thí dụ: Gieo Vần ôm:

Em có nghe hay chăng

Lá thu đang vẫy gọi

Rừng thu đang đón mời

Em về vơi hoang vắng

Thí dụ: Gieo vần tréo

Trước sân anh thơ thẩn

Đăm đăm ngóng nhạn về

Mây chiều còn phiêu bạt

Lang thang trên đồi quê…

III. Thơ Sáu Chữ

Cách gieo vần của thể thơ này được chia làm hai loại: gieo vần ôm, và cách gieo vần tréo còn luật bằng trắc thì chưa thấy được áp dụng theo bất cứ quy định nào.

Thí dụ: Vần ôm

Nếu ngày mai em có tới

Mang cho anh đám mây xanh

Và một cơn gió trong lành

Làm hành trang anh đi tới

Thí dụ: Vần tréo

Quê Hương là gì hả mẹ ?

Mà Cô Giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hả mẹ ?

Mài ai đi cũng nhớ nhiều

(Huyền Kiêu)

IV. Thơ Cổ Song Tứ Lục Bát

Hai câu đầu là bốn chữ, câu thứ ba là sáu chữ và câu cuối là tám chữ theo luật như sau:

Đoạn một

x B x T(v)

x T x B(v)

x B x T x B(v)

x B x T x B(v) T B(v*)

đoạn hai:

x B x T(v*)

x T x B(v)

x B x T x B(v)

x B x T x B(v) T B(v)

Nếu như bắt đầu câu thứ nhất là T B T thì câu 4 chữ thứ hai phải là B T B, nhưng câu thu' ba thứ tư đều là B T B như bình thường

Thí dụ:

Lòng như tơ RỐI

Mặn đắng bờ MÔI

Mất nhau ta mất thiệt RỒI

Còn đây nỗi khổ mình TÔI hận LÒNG*

Tâm còn giao ĐỘNG*

Lòng còn Mãi MONG

Bóng hình vẫn giữ trong LÒNG

Người ơi có thấu lệ ĐONG nhạt NHÒA*

V. Song Thất Lục Bát

Thể thơ Song Thất Lục Bát này là của riêng Việt nam ta, cho nên luật thơ không gò bó theo các kiểu thơ khác .

Thơ Song Thất Lục Bát gồm mỗi đoạn có 4 câu, hai câu đầu là Song Thất, có nghĩa là mỗi câu có 7 chữ, hai câu cuối là Lục, Bát, câu thứ ba sáu chữ, câu thứ 4 tám chữ được xắp theo luật bằng trắc như sau:

x x x x B x T(v) x = tự do

x x B x T(v) x B(v) B = thanh bằng

x B x T x B(v) T = thanh trắc

x B x T x B(v) T B(v) v = vần với nhau

Đây là luật thơ trong một đoạn, để có thể nối thêm đoạn nữa thì có thể theo luật sau:

Câu thứ thư của đọan một: x B x T x B(v) T B(v)

Câu thứ nhất đoạn hai: x x x x B(v) x T(v)

Hoặc

Câu thứ thư của đọan một: x B x T x B(v) T B(v)

Câu thứ nhất đoạn hai: x x B(v) x x x T(v)

Thí dụ: (các chữ viết HOA là vần với nhau, các chữ có thêm (*) là nối liền hai đoạn)

Thủa trời đất nổi cơn gió BỤI

Khách má hồng nhiều NỖI truân CHUYÊN

Xanh kia thăm thẳm từng TRÊN

Nào ai gây dựng cho NÊN nỗi NÀY *

Trống Trường Thành lung LAY * bóng NGUYỆT

Khói Cam Tuyền mời MỊT khúc MÂY

Chín tầng gươm báu trao TAY

Nửa đêm truyền Hịch đợi NGÀY xuất CHINH*

Nhịp thơ và sự khác biệt với thơ thất ngôn Tàu:

Một số người cho rằng Song Thất Lục Bát là đứa con lai – Hai câu Đường Luật đi trước (Song Thất) là phần Tàu, hai câu Lục Bát đi sau, là phần Ta...

Suy nghĩ này có nhiều người phản đối... đối với họ Song Thất Lục Bát là của Việt Nam hoàn toàn...

Thật vậy, nhịp điệu của thơ Tàu khác với thơ Ta

1. Hãy để ý hai câu thơ Đường Luật:

Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen lá đá chen hoa

(Đèo Ngang – Bà Huyện Thanh Quan)

Nhịp của thơ là 2-2-3, 2-2-3

Bước tới / Đèo Ngang / bóng xế tà

Cỏ cây / chen lá / đá chen hoa

2. Hãy để ý đến hai câu Song Thất

Chàng tuổi trẻ vốn dòng hào kiệt

Xếp bút nghiên theo việc đao cung

(Chinh Phụ Ngâm – Đoàn Thị Điểm)

Nhịp của thơ là 3-2-2, 3-2-2

Chàng tuổi trẻ / vốn dòng / hào kiệt

Xếp bút nghiên / theo việc / đao cung

VI. Lục Bát Liên Hoàn

Lục Bát là loại thơ một câu sáu chữ rồi đến một câu tám chữ cứ thế nối liền nhau. Bài thơ lục bát thông thường được bắt đầu bằng câu lục và kết thúc bằng câu bát. Đôi khi cũng có trường hợp kết thúc bằng câu lục để đạt tính cách lơ lửng, hiểu ngầm, hay hầu đạt tính cách đột ngột.

Lục Bát là thể thơ thông dụng nhất, vì cách làm và gieo vần tương đối đơn giản.

Lục= sáu chữ --- chữ thứ 2 Bằng, thứ 4 Trắc, thứ 6 Bằng

Bát= tám chữ --- chữ thu 2 Bằng, thứ 4 Trắc, thứ 6 Bằng, thứ 8 Bằng

Trong thơ lục bát, chữ thứ sáu của câu Lục, vần với chữ thứ sáu của câu Bát. Chữ thứ tám của câu Bát vần với chữ thứ sáu của câu Lục kế tiếp và cứ theo quy luật đó cho đến hết bài thơ. (Chữ thứ 6 và thứ 8 của câu bát nên thay đổi, hễ chữ này không dấu thì chữ kia có dấu hyền hay ngược lại ).

Ngồi chờ hết cả đêm nay x B x T x B(v)

Chỉ mong anh được xuân này bình yên x B x T x B(v) x B(v)

Cớ sao anh lại không lên x B x T x B(v)

Vô tình anh lại bỏ quên tim này x B x T x B(v) x B(v)

Tuy nhiên vẫn có những trường hợp ngoại lệ

1.Chữ thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu

Người nách (T) thước, kẻ tay đao

Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi

(Nguyễn Du)

2.Chữ cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó chữ 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát

Đêm nằm gối gấm không êm

Gối lụa (T) không mềm bằng gối (T) tay em

Hoặc

Con cò mà đi ăn đêm

Đậu phải cành mềm lộn cổ xuống ao

VII. Đường Luật ( Thất ngôn bát cú )

Bài viết đầu đã có nói đến tuy nhiên tôi thấy bài này khá hay, có thể nêu thêm để bổ sung cho ý của bài viết trên nên tiếp tục đăng vào đây, thông cảm nha !

Thơ Đường được bắt đầu từ bên trung hoa, thời Nhà Đường bên Trung Hoa rất xem trọng các văn hào, và cũng vì lẽ đó nên các quan trong chiều bắt buộc phải biết làm thơ, cho nên trong thời nhà Đường có rất nhiều thi sĩ nổi tiếng. Đặc biệt hơn nữa, các thi hào thời nhà Đường đã phát triển một lối làm thơ riêng biệt mà ngày nay chúng ta được biết là Thơ Đường.

1. Thơ đường có 2 loại : chính cách và thiên cách

*Chính cách : là những bài thơ mà tác giả tuân thủ triệt để thanh Bằng - Trắc quy định của từng câu

Thể thơ đường luât chính cách được chia làm hai loại

- Trắc thể chính cách

Bước tới đèo Ngang bóng xế tà ( T B T )

Cỏ cây chen đá, lá chen hoa ( B T B )

Lom khom dưới núi, tiều vài chú ( B T B )

Lác đác bên sông, rợ mấy nhà ( T B T )

Nhớ nước đau lòng con quốc quốc ( T B T )

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia ( B T B )

Dừng chân đứng lại: trời non nước ( B T B )

Một mảnh tình riêng: ta với ta ( T B T )

(Bà Huyện Thanh Quan)

- Bằng thể chính cách

Quanh năm buôn bán ở nom sông ( B T B )

Nuôi đủ năm con với một chồng ( T B T )

Lặn lội thân cò khi quãng vắng ( T B T )

Eo sèo mặt nước buổi đò đông ( B T B )

Một duyên hai nợ âu đành phận ( B T B )

Năm nắng mười mưa dám quản công ( T B T )

Cha mẹ thói đời ăn ở bạc, ( T B T )

Có chồng hờ hững cũng như không ( B T B )

(Tú Xương)

*Thiên cách : là những bài thơ mà tác giả áp dụng luật " Nhất tam ngũ bất luận".

_ Nhưng từ trước đến giờ không mấy ai theo một cách triệt để. Luật " Bất Luận" luôn luôn được áp dụng, không nhiều thì ít.

Giá trị của Luật Bất Luận là làm cho ngòi bút của thi nhân được thêm phần phóng túng.

2. Bố Cục Của Thơ Đường Luật

Trong thơ Đường Luật, mỗi một câu đều có chức năng của nó:

Câu 1 và 2 là phá đề và thừa đề.

Câu 3 và 4 là Thực hay Trạng, dùng để giải thích hoặc đưa thêm chi tiết bổ nghĩa đề bài cho rõ ràng

Câu 5 và 6 là Luận, dùng để bàn luận cho rộng nghĩa hay cũng có thể dùng như câu 3 và 4

Câu 7 và 8 là Kết, kết luận ý của bài thơ

Những chữ cuối của câu số 1, 2, 4, 6, và 8 là những chữ mang vần trong bài thơ và thuờng thì mang thanh BẰNG và bắt buộc phải vần với nhau theo cùng một âm, những chữ này có thể mang thanh Trắc, nhưng chưa bao giờ thấy cả.

Những chữ cuối của những câu 3, 5,và 7 mang thanh Trắc và không phải vần với nhau (nếu chữ cuối của những câu 1, 2, 4, 6, và 8 là thanh Trắc thì có lẽ chữ cuối của những câu này mang thanh Bằng)

Cũng giống như Thất Ngôn Tứ Tuyệt, luật bằng trắc trong Đường Thi Chính cách cũng chỉ áp dụng cho những chữ 2, 4, và 6 trong mỗi câu mà thôi.

Điểm khó nhất trong Đường Thi là câu số ba và câu số bốn, bởi vì hai câu này được gọi là hai câu Thực và hai câu năm và câu sáu là hai câu Luận, hai cặp câu này luôn luôn đối nhau, Danh Từ đối Danh Từ, Động Từ đối Động Từ, Tính Từ đối Tính Từ, quan trọng hơn cả là hai câu 5,6 phải đối ý với hai câu 3,4 hoặc bổ sung cho ý của câu 3,4 .

Điểm cao nhất của Đường Thi là có thể Hoạ Thơ với người khác, nghĩa là sẽ dùng lại tất cả những chữ mang Vần của bài thơ muốn họa tức là bài thơ của người đầu tiên ( thường được gọi là bài Xướng Thi) để diễn tả theo ý thơ của mình.

VIII. Bát Ngôn

Thơ bát ngôn ( tám chữ ) thường làm theo lối liên vận hoặc cách vận.

- Liên vận: câu đầu thường không bắt vần, từ câu hai trở đi mới cặp vần. Cứ hai câu bằng rồi đến hai câu trắc hay ngược lại. Cách chia thành từng đoạn 4 câu trong thể liên vận chỉ là hình thức vì câu đầu đoạn sau vẫn cần vần với câu cuối đoạn trước.

Thôi thì gió mang niềm riêng đi cất

Để từng ngày tiếp nối những sầu vương

Cuối cuộc đời chào biệt thú đau thương

Tan muôn ngã theo mây ngàn, gió nhé!

- Cách vận: câu lẻ vần với câu lẻ và câu chẳn vần với câu chẳn. Như vậy một đoạn 4 câu cần hai vần, nhưng ngược lại các đoạn không cần nối vần với nhaụ.

Em không đến, làm sao ta biết được

Đời sống này, hạnh phúc có hay không?

Mưa đã đến, cọng cỏ xanh mọng nước

Riêng trời ta, mây xám vẫn mênh mông

Một biến dạng của thơ tám chữ cách vận là trong 1 đoạn 4 câu chỉ cần câu 4 vần với câu 2; còn hai câu lẻ mang vần trắc là đủ.

Vì bát ngôn không có quá gò bó, từ ngữ bạn dùng sẽ làm bài thơ trở nên hay hơn. chỉ cần uốn nắn, uyển chuyển dùng từ sẽ tạo ra một bài thơ thật hấp dẫn.

Thí dụ :

Mùa xuân về đang đón những bước em

Chút hờ hững vẫn đong đầy trên lá

Con bướm vàng cánh vờn bay hối hả

Bóng lung linh trong những giọt sương mềm

Trong một câu, nên có sự cân bằng giữa số lượng các vần bằng và vần trắc ví dụ Bằng /Trắc = 3/5 hay ngược lại . Vần bằng trắc cũng nên xen kẽ đều đặn để câu thơ uyển chuyển nhịp nhàng . Gieo vần thì có nhiều cách.

1. Gieo vần ôm :

- Chữ cuối câu 1 vần với chữ cuối câu 4, cuối câu 2 vần với cuối câu 3 .

Thí dụ :

Ngươi ám ảnh hương thơm bằng ánh sáng

Ru màu êm, mà gọi thức lòng ngây

Trăng, nguồn sương làm ướt cả gió hây

Trăng, võng rượu khiến đêm mờ chếnh choáng

2. Gieo vần chéo :

Chữ cuối câu 1 vần với cuối câu 3, và/hoặc chữ cuối câu 2 vần với cuối câu 4.

Thí dụ:

Tạo hóa hỡi ! Hãy trả tôi về Chiêm Quốc !

Hãy đem tôi xa lánh cõi trần gian!

Muôn cảnh đời chỉ làm tôi chướng mắt !

Muôn vui tươi nhắc mãi vẻ điêu tàn

Chú ý : bằng vần với bằng, trắc vần với trắc . Bằng không bao giờ vần với trắc . Ví dụ :lồng không vần với lộng

Nếu làm thơ nhiều đoạn, chữ cuối câu 4 của đoạn trước luôn vần với chữ cuối câu 1 của đoạn sau

Thí dụ :

Làm thi sĩ , nghĩa là ru với gió

Mơ theo trăng, và vơ vẩn cùng mây,

Để linh hồn ràng buộc bởi muôn dây,

Hay chia sẻ bởi trăm tình yêu mến

Đây là quán tha hồ muôn khách đến

Đây là bình thu hợp trí muôn hương;

Đây là vườn chim nhả hạt mười phương,

Hoa mật ngọt chen giao cùng trái độc

IX. HaiKu

Hai-Ku có nguồn gốc từ nhật, qua các thời đại dần dần len lỏi vào nền văn hóa Viêt Nam. Hiện nay loại thơ nay cũng được các nước tây phương như, Anh, Pháp, Mỹ tiếp nhận.

Về hình thức thì Hai-Ku gồm ba câu và 17 âm. Ba câu được chia ra thành 5,7,5 câu năm, câu bảy, và câu năm. Không biết người Nhật viết làm sao ( no speak Japanese ) nhưng khi làm thử trong tiếng việt nguyenvq rút ra rằng có thể để cho chữ cuối của mỗi câu vần với nhau sẽ làm bài Hai-ku của bạn đọc xuôi tai hơn.

Thí dụ:

Sinh ra từ bụi cát

Đến hôm nay ta còn phiêu bạt

Bao giờ hết hoang mang

Trên đây là một bài Hai-Ku hoàn chỉnh, Hai-ku không cần dài vì chỉ là một quan niệm hoặc một ý tưởng nhỏ viết nên mà thôi. Tuy nhiên Hai-Ku được xếp vào thể thơ có ý nghĩa sâu sắc trong nền thơ văn Nhật Bản. Theo người Nhật, Hai-Ku dùng để diễn tả bốn mùa trong năm, không nhất thiết phải dùng từ ngữ về các mùa, nhưng có thể dùng hình ảnh, biểu tượng như: Tuyết cho mùa đông, hoa cho mùa xuân,,, vân vân.

Thí dụ:

Hoa tuyết còn rơi đều

Trắng ngần một cõi hồn rong rêu

Và đêm nay ta nhớ

C. Một số Ðiều Kỵ Trong Thơ

1-Thất luật

Những từ đáng Bằng mà làm ra Trắc hoặc đáng Trắc mà làm ra Bằng

2-Thất niêm

Câu trên đang theo luật Bằng mà câu dưới sang luật Trắc hoặc câu trên đang theo luật Trắc mà câu dưới làm sang luật Bằng

3-Lạc vận

Ðang theo vần này mà gieo sang vần khác, như vần trên là trời mà vần dưới là mây thì gọi là lạc vận

4-Xuất vận

Người ta đã hạn định cho những cho những vần gì, mà mình dùng vần khác,thì gọi là xuất vận.

5-Trùng vận

Câu trên đã dùng một vần, câu dưới lại dùng như thế nữa thì gọi là trùng vận.

6-Cưỡng áp

Các vần gieo ép uổng, không được hợp lắm

7-Khổ độc

Trong một bài thất ngôn, chữ thứ ba các câu chẵn, trong một bài ngũ ngôn, chữ thứ nhất các câu chẵn đáng là từ bằng mà làm ra từ trắc

8-Phong yêu hạc tất

Trong thơ thất ngôn, từ thứ tư và tứ thứ bảy, trong thơ ngũ ngôn, từ thứ hai và từ thứ năm nếu trùng một âm.

9-Ðối không chỉnh

Khi những từ trong bài thơ phải đối nhau mà từ nặng từ nhẹ không được cân.

10-Trùng từ hay trùng ý

Từ hay ý đã dùng rồi mà lại còn dùng nữa.

D. Tài liệu tham khảo

*Luật Thơ Mới, Nguyễn Ðình Tuyến

*Tiếng Việt Tuyệt Vời, Ðỗ Quang Vinh

* Luật Thơ, Phạm Doanh (datviet.com)

* nonsong.org

* Thi Pháp Thơ Đường ( Quách Tấn )

*Việt Nam Văn Học Sử Yếu , Dương Quảng Hàm , nxb Bộ Quốc Gia Giáo Dục, 1962

* Việt Nam Văn Học Sử Giản Ước Tân Biên , Phạm Thế Ngũ ,nxb , Quốc Học Tùng Thư,1965

*Nam Thi Hợp Tuyển, Ôn Như Nguyễn Văn Ngọc, nxb Bốn Phương, 1952

*Tìm Hiểu Các Thể Thơ, Lạc Nam ,nxb Văn Học-Hà NộI , 1996

*Khảo Luận Về Thơ , Lam Giang, nxb Ðồng Nai, 1994

*Thơ Văn Nguyễn Khuyến, Xuân Diệu giới thiệu , nxb Văn Học-Hà Nội ,1971

*Thơ Văn Trào Phúng Việt Nam Từ Thế Kỷ 13 Ðến 1945, Vũ Ngọc Khánh Biên soạn, nxb Văn Học-Hà Nội , 1974

*Thơ Văn Yêu Nước (1858-1900) , Chu Thiên ,nxb Văn Học - Hà Nội , 1970

*Chơi chữ , Lãng Nhân, nxb nam Chi Tùng Thư, 1961

*Việt Nam Gam Hoa ,Hương-Giang Thái Văn Kiểm, nxb Làng Văn-Canada,1997

*Người Ham Chơi, Hoàng Phủ Ngọc Tường , nxb Thuận Hóa ,1998

Sưu Tầm

SERVED IN A NOBLE CAUSE

Vietnamese commandos : hearing before the Select Committee on Intelligence

of the United States Senate, One Hundred Fourth Congress, second session ...

Wednesday, June 19, 1996

CLIP RELEASED JULY 21/2015

https://www.youtube.com/watch?list=PLEr4wlBhmZ8qYiZf7TfA6sNE8qjhOHDR6&v=6il0C0UU8Qg

US SENATE APPROVED VIETNAMESE COMMANDOS COMPENSATION BILL

http://www.c-span.org/video/?73094-1/senate-session&start=15807

BẮT ĐẦU TỪ PHÚT 4:22:12 - 4:52:10 (13.20 - 13.50)

Liên lạc trang chủ

E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com

Cell: 404-593-4036

Những người lính một thời bị lãng quên : Viết Lại Lịch Sử

֎ Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn ֎ Một Trang Lịch Sử

֎ Vietnamese Commandos' History ֎ Vietnamese Commandos vs US Government ֎ Lost Army Commandos

֎ Bill of Compensation ֎ Never forget ֎ Viết Lại Lịch Sử Video ֎ Secret Army Secret War Video

֎ Đứng Đầu Ngọn Gió Video ֎ Con Người Bất Khuất Video ֎ Dấu Chân Biệt Kích Video ֎ Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video

֎ The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.֎ Gulf of Tonkin Incident ֎ Pentagon Bạch Hóa ֎ The heart of a boy

֎ U.S Debt Clock ֎ Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton

֎ Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton ֎ None Dare Call It Conspiracy Gary Allen

֎ Chiến Tranh Tiền Tệ (Currency War) ֎ Confessions of an Economic Hit Man John Perkins

֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Trăm Việt trên vùng định mệnh ֎ Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)

֎ OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis ֎ Lyndon Baines Johnson Library Musuem

֎ Chủ Nghĩa Dân Tộc Sinh Tồn ֎ Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam Bình Nguyên Lộc

֎ Nghi Thức Ngoại Giao ֎ Lễ Nghi Quân Cách ֎ Sắc lệnh Cờ Vàng ֎ Quốc Tế Cộng Sản

֎ How Does a Bill Become Law?֎ New World Order ֎ Diplomacy Protocol. PDF

֎ The World Order Eustace Mullin ֎ Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti

֎ Vietnam War Document ֎ American Policy in Vietnam

֎ Foreign Relations Vietnam Volum-1 ֎ The Pentagon Papers ֎ Pentagon Papers Archives

֎ Vietnam and Southeast Asia Doc ֎ Vietnam War Bibliogaphy ֎ Công Ước LHQ về Luật Biển

֎ CIA and NGO s ֎ CIA And The Generals ֎ CIA And The House Of Ngo ֎ Global Slavery

֎ Dấu Binh Lửa ֎ Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa

֎ Bách Việt ֎ Lược Sử Thích Ca ֎ Chủ thuyết Dân Tộc Sinh Tồn

֎ Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales

֎ Society of Professional Journalists: Code of Ethics download

֎ Douglas Mac Arthur 1962 ֎ Douglas Mac Arthur 1951 ֎ John Hanson, President of the Continental Congress

֎ Phương Pháp Biện Luận ֎ Build your knowledge

֎ To be good writer ֎ Ca Dao -Tục Ngữ ֎ Chùa Bái Đính ֎ Hán Việt

֎ Top 10 Crime Rates ֎ Lever Act ֎ Espionage Act 1917 ֎ Indochina War ֎ Postdam ֎ Selective Service Act

֎ War Labor Board ֎ War of Industries ֎ War Production Board ֎ WWII Weapon ֎ Supply Enemy ֎ Wold War II ֎ OSS

֎ Richest of The World ֎ Truman Committee ֎ World Population ֎ World Debt ֎ US Debt Clock ֎

֎ An Sinh Xã Hội - Cách Tìm IP Email ֎ Public Holiday ֎ Funny National Days

֎ Oil Clock ֎ GlobalResearch ֎ Realworldorder ֎ Thirdworldtraveler ֎ Thrivemovement ֎ Prisonplanet.com ֎ Infowars

֎ Rally protest ֎ Sơ Lược VềThuyền Nhân ֎ The Vietnamese Population in USA

֎ VietUni ֎ Funny National Days ֎ 1DayNotes

Liên lạc trang chủ

E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com

Cell: 404-593-4036

Tặng Kim Âu

Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc tình.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lý trình.

Thảo Đường Cư Sĩ.

Your name:

Your email:

Your comments:

Một Trang Lịch Sử
Viết Lại Lịch Sử Video
Secret Army Secret War Video
Đứng Đầu Ngọn Gió Video
Con Người Bất Khuất Video
Dấu Chân Biệt Kích Video
Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video
Huyền thoại về:"Những người lính một thời bị lãng quên" Kim Âu
Phản Bội Kim Âu
Tiếng Nói Công Lý Kim Âu
Vietnam’s ‘Lost Commandos’ Gain Recognition in Senate
President Unit Citation at Fort Bragg
Vietnamese Commando never knew U.S. declared him dead
Back from the dead
Bill of Compensation
Miami! Gian Hùng Lộ Mặt Kim Âu
Honoring Vietnamese Commandos
Honoring South Vietnamese Army
Vietnamese Commandos Win Last Battle
Uncommon Betrayal
Go to congress
Trong Giòng Lịch Sử Kim Âu
Oplan 21 Kim Âu
Biệt Kích Gỉa, Biệt Kích Thật Kim Âu
Xuyên Tạc Lịch Sử Kim Âu
Cảm Nghĩ Đầu Xuân (2011)
Những Tên Miệng Hùm Gan Sứa Kim Âu
Loretta Sanchez Không Hề Gian Dối Kim Âu
Ăn Qủa Nhớ Kẻ Trồng Cây Kim Âu
The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.
Lá Thư Tự Thú
Người Tù Kiệt Xuất
Hồi Chuông Báo Tử I
Hồi Chuông Báo Tử II
Hồi Chuông Báo Tử III
Hồi Chuông Báo Tử IV
Thư Trả Lời Mai Nhuệ Anh
Thánh Nhân Vô Phí Vật
Đặc Biệt Cho Nhóm 10%
Phân Ðịnh Chính Tà 1
Phân Ðịnh Chính Tà 2
Phân Ðịnh Chính Tà 3
Hư Danh - Hư Cấu
Kim Âu Trả Lời Phỏng Vấn Hồng Phúc
Hồng Phúc Phỏng Vấn Tourison. Lê Ngung
Sư Thật Về Nguyễn Hữu Luyện
Phân Định Chính Tà

Kim Âu Youtube . AKAI
Phi Long Youtube .Khiêu Vũ Sài Gòn . Videos Khiêu Vũ
Khiêu Vũ Căn Bản .Hoàng Thông1 . Hoàng Thông02
Passodoble. Passodoble . Passodoble
Rhumba . Rumba . Rumba PL
Cha Cha Cha . Cha Cha cha. Cha Cha ChaPL
TangoSG . TangoPL . TangoTH . Tango.
Boston . Boston . Boston PL
Valse. Valse. Valse PL
BebopTH . Bebop. Bebop PL
Samba. SambaPL . Samba
Dance. Slow Tango
Jive . Bachata . Salsa
Valse Andy Wong . Viennese Valse . DrDance . Danptner . Dispatch
Valse Routine . Tango Routine . Tango Student
Minh Hà . Thái Nguyên
Sports
The Beatles. French Music . Nhạc Pháp . Dalida . Jaune. Ngọc Lan. Thanh Lan. Elvis Phương. Best English1
Bee Gees . Rolling Stones . Animals . Shadow . Ventures. Dancing Music. 2015
Uyên Hà - Uyên Hà 1
http://www.chinhnghia.com/
http://www.kimau.com
http://www.tinhhoa.org
http://www.sos.state.tx.us/corp/forms_boc.shtml
http://chinhnghiaviet.informe.com/forum/

http://nguoidalat.informe.com/forum/
http://chinhnghiamedia.informe.com/forum/
http://huongduongtxd.com/internet_links.html
Antiwar. Spartacus Education. Politic of heroin

֎ Trăm Việt Trên Vùng Định Mệnh

֎ Giấc Mơ Lãnh Tụ