chinhphu_nguon_goc_cua_van

CHÍNH PHỦ, NGUỒN GỐC CỦA VẤN ĐỀ

(Phỏng theo Milton Friedman và một số tài liệu khác)

"Chính phủ càng lớn thì công dân của nó càng tệ hơn... Chính phủ càng lớn chừng nào thì nó càng làm ít hơn chừng ấy...Chính phủ càng lớn hơn, biến hóa hơn, dòm ngó hơn, thì nó càng lớn giọng hơn khi tuyên bố đạo đức và sự thuần khiết đạo đức của nó." - Mark Steyn

Đại Cương

Những vấn đề xã hội chủ yếu của Hoa Kỳ đại để bao gồm: giáo dục suy thoái, vô pháp luật, tội phạm, vô gia cư, sụp đổ những giá trị gia đình, khủng hoảng y tế. Những vấn đề nầy đã sản sinh do những hành động có chủ đích của chính phủ. Điều đó rất dễ chứng minh. Nhiệm vụ khó khăn là nhận thức được tại sao chính phủ là nguồn gốc của vấn đề. Sức mạnh của những quyền lợi đặc thù (special interests) xuất phát từ những phúc lợi tập trung của hầu hết những hành động chính phủ và những tốn phí chia đều chỉ là một phần của vấn đề. Một phần căn bản hơn là sự khác biệt giữa tư lợi cá nhân khi được lồng vào khu vực tư và tư lợi của cùng những cá nhân đó khi được lồng vào khu vực công. Kết quả là "chúng ta, những người dân" không còn kiểm soát được một hệ thống chính phủ nữa. Theo Lincoln, thay vì một chính phủ "của dân, do dân, và vì dân", ngày nay chúng ta có một chính phủ "của dân, do đám quan liêu, vì đám quan liêu", kể cả những đại biểu dân cử biến chất thành quan liêu. Hiện tại những giới hạn về nhiệm kỳ có vẻ là sự cải cách hứa hẹn hữu hiệu nhất trong việc khống chế con thủy quái.

Tại Sao Chính Phủ là Nguồn Gốc của Vấn Đề

Khi một nhà thuyết pháp rao giảng, ông thường có sẵn một chủ đề. Nói chung, chủ đề diễn tả một ý nghĩ mà ông đồng ý và sẽ triển khai ra. Chủ đề của phần tham luận nầy được giả định là hoàn toàn sai và do đó phải tìm ra một phản đề tương ứng. Chủ đề đến từ số báo tháng 9/1991 của tờ Freedom Review. Bài báo có câu, "Chủ thuyết ngốc nghếch của Reagan cho rằng chính phủ là nguồn gốc của vấn đề." Đó là chủ đề - hay phản đề của phần tham luận nầy.

Chủ đề đặt ra hai trọng trách: một dễ, một khó. Trọng trách thứ nhất là chứng minh rằng chính phủ là vấn đề; đó là trọng trách dễ thực hiện. Trọng trách khó là tìm hiểu tại sao chính phủ là vấn đề. Tại sao lại có chuyện những người khỏe mạnh có đầu óc công ích lại đi đến những kết quả khác nhau như thế tùy theo họ hoạt động trong chính trường hay trong thị trường kinh tế? Giả sử thay thế một biểu mẫu gồm những người đang đọc bài tham luận nầy và hiện không ở Washington vào chỗ những người đang ở Washington. Tại sao, cho dù có thay thế như vậy đi nữa, những chính sách của Hoa Kỳ (HK) vẫn không chắc gì khá hơn? Đó là nan đề thực sự.

Riêng đối với trọng trách dễ, trước hết chúng ta thử nêu ra những cung cách cho thấy chính phủ là vấn đề. Chúng ta liệt kê những vấn đề xã hội chủ yếu của HK và tìm hiểu nguyên nhân của chúng.

Chính Phủ là Vấn Đề

Giáo Dục

Một vấn đề xã hội chủ yếu rõ ràng là sự suy thoái của hệ thống giáo dục HK. Sau quân đội, giáo dục là kỹ nghệ xã hội chủ nghĩa lớn nhất ở HK. Tổng chi phí chính phủ cho học hành (schooling) - học hành thay vì giáo dục (education), vì không phải tất cả học hành đều là giáo dục và ngược lại - gần bằng tổng chi phí cho quốc phòng, thậm chí đã lớn hơn nếu tính đến kế họach tài giảm vì hòa bình (peace dividend). Phí khoản ròng trừ đi lạm phát dành cho từng học sinh đã tăng gấp ba trong ba mươi năm qua. Mặc dù đầu vào tăng ba lần, đầu ra đã đi xuống. Trường học đang suy thoái. Vấn đề hiển nhiên là do chính phủ.

Vô Pháp Luật và Tội Phạm

Nếu có một chức năng nào mà những người không thuộc loại tự do vô chính phủ cực đoan cho là thích hợp, thì đó là bảo vệ các thành viên xã hội khỏi bị cưỡng bức bởi những cá nhân khác, khỏi bị đánh vào đầu bởi một người lạ mặt nhất định hay không nhất định nào đó. Có ai sẽ nói rằng chúng ta đang thi hành tốt chức năng đó? Hoàn toàn không. Tại sao không? Một phần vì có quá nhiều luật để vi phạm; và càng nhiều luật để vi phạm thì càng khó ngăn cản chúng bị vi phạm, không những chỉ vì những phượng tiện thực thi luật pháp là không hiệu lực mà, tệ hại hơn, càng ngày càng có nhiều luật lệ mất khả năng buộc mọi người tuân thủ. Bạn chỉ có thể thực thi nghiêm chỉnh những luật lệ mà hầu hết mọi người tin là những luật lệ tốt, nghĩa là, những luật lệ xác quyết những hành động mà họ sẽ tránh dù không có luật pháp. Khi luật lệ xác định là phi pháp những hành động mà nhiều người hay đa số người xem là đạo đức và thích hợp, những luật lệ đó chỉ có thể được thực thi bằng cưỡng chế. Luật vượt tốc độ là một thí dụ hiển nhiên; luật cấm uống rượu là một thí dụ nghiêm trọng hơn.

Nguồn gốc chủ yếu của tình trạng vô pháp luật hiện nay tại HK, đặc biệt sự hủy hoại của những khu vực nghèo nội thành, là do nỗ lực ngăn cấm những cái mệnh danh là thuốc (drugs). Nói mệnh danh là vì những thuốc có hại nhất ở HK đều hợp pháp: thuốc lá và rượu. Chúng ta từng tốn phí lớn lao nhằm cố ngăn cấm uống rượu. Ngày nay chúng ta đang tốn phí lớn lao nhằm cố ngăn cấm xử dụng ma túy. Hậu quả đặc biệt không thể chống trả được là sự tàn phá trút lên những cư dân của Columbia, Peru, và những quốc gia khác vì chúng ta không thể thực thi luật pháp của chính chúng ta. Chưa có một biện minh nào có thể chấp nhận được về hậu quả đó.

Trở lại HK, dù bạn tin hay không, chức năng của chính phủ phải là ngăn cấm dân chúng tự ý xử dụng những thứ được xem như có hại cho họ - và dù bạn tin hay không, đó là một chức năng thích hợp của chính phủ khi xét đến mối nguy cho chính họ và cho những đệ tam nhân - nỗ lực đó đã thất bại. So với bất kỳ lợi ích nào có thể có được nếu thuốc được xử dụng một cách hợp pháp, hậu quả mà nhiều nạn nhân vô tội đã nhận chịu qua những nhiễu hại lớn lao hơn, kể cả công chúng nói chung và đặc biệt là những cư dân của những khu nội thành nghèo. Sẽ có những nạn nhân vô tội (như trẻ con dị tật - crack babies) cho dù thuốc được hợp thức hóa. Nhưng con số sẽ ít hơn rất nhiều, và người ta sẽ nỗ lực hơn để giảm bớt con số đó và giúp đở phần còn lại.

Vô Gia Cư

Nguyên nhân nào đã tạo ra làn sóng vô gia cư hiện nay khắp nước? Đó là một sỷ nhục và tai tiếng. Phần lớn vấn đề là do hành động của chính phủ. Một trong những nguyên nhân là việc kiểm soát giá tiền thuê nhà, mặc dù có những nguyên khác còn tệ hại hơn thế, như quyết định của chính phủ giải tỏa những nhà thường điên và đuổi người ra đường và kế hoạch tân trang thành thị và các chương trình gia cư công cộng, tất cả đã phá hủy nhiều căn gia cư hơn là đã xây dựng và để cho nhiều căn gia cư công cộng trở thành cứ địa của tội ác và tệ đoan.

Giá Trị Gia Đình

Chính phủ không phải là kẻ duy nhất chịu trách nhiệm về sự sụp đổ phi thường của những giá trị gia đình và sự bùng nổi tiếp theo những trường hợp mang thai vị thành niên, sinh con phi pháp, những gia đình thiếu cha. Tuy nhiên, chính phủ đã chịu một phần trách nhiệm chủ yếu về những vấn đề xã hội nầy. Trong cuốn sách Losing Ground, nghiên cứu của Charles Murray về những vấn đề nầy cung ứng bằng chứng mang tính thuyết phục theo đó những vấn đề xã hội nầy phần lớn bắt nguồn từ những chính sách sai lầm và sai hướng của chính phủ. Chúng ta có thể thêm vào một chính sách sai hướng khác của chính phủ mà Murray không xem xét đến nhưng nó lại đóng một vai trò then chốt trong sự sụp đổ những giá trị xã hội và văn hóa - mặc dù qua một con đường khá gián tiếp - đó là cưỡng bách nhập ngủ. Nhưng đó là luận điểm thuộc một thời kỳ khác.

Gia Cư

Một vấn đề xã hội khác là giá nhà cao và sự tàn phá gia cư. Khu North Bronx ở New York trông giống những bức hình mới đây của những khu vực bị bom đạn ở Nam Tư. nguyên nhân hiển nhiên là: chế độ kiểm soát giá tiền thuê nhà ở New York, vừa trục tiếp vừa do việc chính phủ tiếp thu nhiều căn hộ vì chế độ kiểm soát tiền thê nhà khiến các chủ nhà không thể bảo quản chúng được. Những kết quả tương tự đã nhìn thấy bất kỳ nơi nào có áp dụng chế độ kiểm soát giá tiền thuê nhà, mặc đù New York đương nhiên là trường hợp tệ hại nhất.

Hơn nữa, tình trạng phổ biến khắp nước những luật lệ xây cất, khoanh vùng, và những hành động khác của chính phủ đã nâng giá thành nhà cửa lên đáng kể. Đây là câu hỏi được nêu ra với một người thầu xây dựng ở California hành nghề từ trước Đệ Nhị Thế Chiến, "Giả sử ngày nay ông phải xây cất căn nhà giống hệt như căn nhà được xây năm 1945 thuộc một trong những dự án gia cư lớn của ông, và giả sử giá công nhân, vật liệu, và những thứ khác cũng giống hệt như bây giờ. Phí tổn sẽ lớn hơn bao nhiêu do việc ông phải bỏ tiền để lấy những giấy phép chính phủ và phải chứng minh rằng ông đã thỏa mãn những đòi hỏi của chính phủ?" Ông ta suy nghĩ một lúc và cuối cùng kết luận, "Ít nhất là một phần tư tổng sở phí."

Chăm sóc Y Tế

Chính phủ đã đóng một vai trò mỗi ngày một lớn trong vấn đề chăm sóc y tế. Trong nhiều thập niên, tổng chi phí cho y tế là khoảng 3% đến 5% thu nhập quốc gia. Bây giờ là 12% đến 13% và còn đang gia tăng. Chi phí tăng tốc từ khi có Medi-care và Medicaid năm 1965. Sau khi tính hệ quả của lạm phát, sở phí theo đầu người năm 1989 cao gấp 26 lần so với năm 1946 ($545 so với $21); số nhân viên bình quân cho từng giường bệnh viện có bệnh nhân cao gấp 7 lần (4.6 so với 0.7), trong khi số giường bệnh viện cho mỗi 1000 người đã bị giảm đi một nửa (từ 10.3 xuống 4.9). Chăm sóc y tế đã tiến bộ lớn lao từ năm 1946, và sự kiện nầy diễn ra trước cũng như sau 1965, mặc dù phần lớn sự gia tăng chi phí đều xảy ra sau 1965. Số người 7 lần lớn hơn kia cho mỗi giường bệnh rõ ràng không phải là những người chăm sóc cho bệnh nhân; đa số họ là những người ghi danh để thỏa mãn những đòi hỏi của chính phủ.

Hệ Thống Tài Chính

Tất cả chúng ta đều ý thức đầy đủ sự yếu kém trong hệ thống tài chính của chúng ta. Có ai nghi ngờ phần lớn hiện trạng yếu kém đó là do Washington? Cuộc khủng hoảng tiết kệm và vay tiền là do chính phủ, trước tiên bằng cách tăng tốc lạm phát trong thập niên 1970, đã phá hủy giá trị ròng của nhiều khoản tiết kiệm và những định chế cho vay, kế đó bằng chế độ điều tiết tồi của thập niên 1980, bằng cách gia tăng khoản tiền bảo hiểm ký thác lên $100000, và, mới đây hơn, bằng lối giải quyết nặng tay cuộc khủng hoảng.

Xa Lộ Ùn Tắt

Tất cả chúng ta đều than phiền về tình trạng ù tắt trên xa lộ. Vấn đề nầy có một lý do lý thú khác. Kỹ nghệ xe hơi tư nhân có thể sản xuất tất cả những xe hơi để lái, nhưng chính phủ rõ ràng không thể sản xuất một thệ thống xa lộ hữu hiệu, một tương phản rõ rệt.

Phi Trường

Một tương phản tương tự cũng thấy trong những hảng hàng không và phi trường. Kỹ nghệ phi cơ tư nhân đã có thể chế tạo được tất cả những máy bay mà các hảng hàng không tương mại muốn mua, và các hảng hàng không đã có thể tuyển được những phi công, tiếp viên, thợ máy cần thiết...Sự ùn tắt nằm ở đâu? Ở các phi trường, ở các đài kiểm soát không lưu. Tại sao? vì những bộ phận nầy do chính phủ điều hành.

Linh Tinh

Đây là những chính sách kinh tế sai lầm: Việc chính quyền Bush đảo ngược chính sách kinh tế của Reagan đã đưa đến cuộc suy trầm kinh tế của năm 1990-1991, đẩy chúng ta vào một tiến trình phục hồi rất chậm và sai lầm từ một suy thoái không mấy nghiêm trọng, và, rất có thể, hứa hẹn một thập niên 1990 tương đối chậm, hầu như bất chấp thành quả của chính quyền Clinton. Hơn nữa, cũng cần nhắc đến hiện tượng điều tiết quá đáng trong kỹ nghệ hay chính sách nông nghiệp do đó mà những người thọ thuế phải trả tiền cho người ta trồng những những hoa màu đẻ rồi đem phá hủy hay tồn kho hay cho đi. Đó là chưa kể những thuế suất và định mức hay chống kỳ thị, lương bổng và luật giờ.

Dựa trên liệt kê nầy, có ai nghi ngờ sự kiện chính phủ là nguồn gốc của vấn đề không?

Không ai nghi ngờ có nghĩa là chính phủ không có một chức năng thực sự. Thực vậy, bi kịch là: vì chính phủ làm quá nhiều những thứ mà nó không bị bắt buộc phải làm nên nó thi hành một cách tồi tệ những chức năng mà nó phải thi hành. Những chức năng căn bản của chính phủ là bảo vệ quốc gia chống lại những kẻ thù nước ngoài, ngăn chặn một số người bị cưỡng bức bởi những người khác trong nước. cung ứng phương tiện để quyết định trên những qui luật của chúng ta, và giải quyết những tranh chấp.

Giả sử có những học giả phái tự do đi rao giảng rằng thị trường tư nhân và chủ nghĩa tư bản là nguồn gốc của vấn đề, chứ không phải chính phủ. Liệu họ có thể nêu đích danh những vấn đề tiêu biểu đó bắt nguồn từ khu vực tư và tác động trên xã hội của chúng ta không?

Câu trả lời đương nhiên của họ là: ô nhiễm. Xí nghiệp tư, họ nói, chịu trách nhiệm về ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, phá hủy đất đai. Họ nên so sánh ô nhiễm ở các nước độc tài trước đây như Ba Lan, Liên Xô hay Romania với ô nhiễm của HK. Sự khác biệt không phải ở chỗ chính phủ hiệu năng hơn trong việc tránh ô nhiễm; điểm chính là xí nghiệp tư nhận thức được rằng không có lợi lộc gì mà tạo ra ô nhiễm; tránh được ô nhiễm thì có lợi hơn. Có một chức năng thực sự đối với chính phủ liên quan đến ô nhiễm: đưa ra những điều kiện và, đặc biệt, định nghĩa những quyền tư hữu để bảo đảm rằng những thiệt lại là do những bên trách nhiệm. Tuy nhiên, chính sách thực sự của chính phủ không phải hữu hiệu hơn và cũng không liệu lực hơn. Một ví dụ là Đạo Luật Clean Air Bill được thông qua gần đây. Nó sẽ sẽ làm sạch túi kỹ nghệ hơn là làm sạch không khí một cách hữu hiệu.

TẠI SAO CHÍNH PHỦ LÀ NGUỒN GỐC CỦA VẤN ĐỀ

Một giải thích thông thường và thường được nhấn mạnh là ảnh hưởng của những quyền lợi đặc thù (special interests). Những hành động của chính phủ thường cung ứng những phúc lợi cho một thiểu số trong khi áp đặt những thiệt hại nhỏ trên nhiều người. Một ví dụ hiển nhiên liên quan đến vấn đề điều tiết các xe taxi ở New York City, cụ thể là giá của một giấy phép hành nghề taxi. Số lượng xe taxi được giới hạn bởi quyền hạn của chính phủ. Giấy phép nầy có thể sang nhượng và trao đổi theo giá thị trường tương đối tự do. Giá hiện nay của nó khoảng từ $100 ngàn đến $125 ngàn.

Nếu việc giới hạn số xe taxi bị bải bỏ thì những phúc lợi sẽ dứt khoát lớn hơn những thua lỗ nếu có. Khách hàng sẽ hưởng lợi nhờ có được những lựa chọn rộng rãi hơn. Số lượng taxi sẽ gia tăng cũng như số tài xế. Muốn lôi cuốn tài xế nhiều hơn, tu nhập của họ phải cao hơn. Theo ngôn ngữ kinh tế, đường biểu diễn cung ứng của các tài xế đi lên.

Tại sao vẫn tiếp tục giới hạn số taxi? Câu trả lời rõ ràng là: những ai hiện có những giấy phép hành nghề sẽ mất tiền và họ biết điều đó. Mặc dù không đông, họ vẫn có thể làm ầm ĩ ở tòa thị chính. Những người khác thì không nắm vững nghề chạy taxi theo chế độ mới có phải là việc làm mới hay khá hơn không? Do đó không cư dân New York nào chịu tốn thì giờ và sức lực để vận động hành lang với tòa thị chính để châm dứt việc độc đoán hạn chế giấy phép chỉ để có được dịch vụ taxi tốt hơn. Những khách đi taxi thì chẳng có lợi gì để làm chuyện đó. Họ đúng; vì không nắm vững vấn đề nên họ có lý khi làm như thế.

Hiện tượng những phúc lợi tập trung và những thiệt hại chia đều là một giải thích giá trị cho những chương trình chính phủ. Tuy nhiên, điều đó chưa đủ để giải thích loại hoàn cảnh hiện thời của chúng ta. Ví dụ, nó không giải thích tại sao, một khi một xí nghiệp công được thành lập, nó kém hữu hiệu hơn rất nhiều so với một xí nghiệp tư tương ứng. Có thể những phúc lợi tập trung đưa đến sự thành lập một xí nghiệp công. Nhưng, trên cơ sở đó, tại sao Bưu Điện Hoa Kỳ lại kém hiệu năng hơn UPS (United Parcel Service)?

Câu trả lời có thể là kích thích lợi nhuận mạnh hơn là kích thích công vụ. Theo một nghĩa nào đó, điều đó đúng; nhưng theo một nghĩa khác, hoàn toàn không đúng. Những ai từng điều hành những xí nghiệp tư đều có kích thích y hệt như những người điều hành các xí nghiệp công. Trong tất cả các trường hợp kích thích giống nhau: thăng tiến quyền lợi của chính họ. Có một điều mà bạn có thể tin chắc mọi người sẽ làm và đó là đặt quyền lợi của họ trên quyền lợi của bạn. Những người điều hành doanh nghiệp tư của chúng ta là những người cùng loại như những người điều hành những doanh nghiệp công, y hệt như những người Tàu ở Hong Kong cũng giống hệt như những người Tàu ở Hoa Lục; y hệt như người Tây Đức và người Đông Đức; nhưng kết quả thì hoàn toàn khác nhau.

Điểm chính là: trong khu vực tư, tư lợi được phục vụ bằng những hành động khác với khu vực công. Căn bản vấn đề khác nhau. Một xí nghiệp nếu được khởi sự bằng một nhóm người trong khu vực tư có thể thành công hay cũng có thể thất bại. Đa số những xí nghiệp mới đều thất bại (nếu xí nghiệp hiển nhiên phải thành công thì có lẽ nó đã có rồi). Nếu xí nghiệp thất bại, nó mất tiền. Những người sở hữu nó đã hiểu rõ vấn đề căn bản của nó. Nếu cứ tiếp tục thì họ sẽ phải dốc thêm tiền túi ra mà thôi. Họ không muốn làm thế, nên họ có một kích thích mạnh hoặc làm cho xí nghiệp phát triển hoặc đóng cửa nó. Giả sử cùng nhóm người đó khởi sự cùng xí nghiệp đó trong khu vực công và những kết quả cũng giống nhau. Đó là một thất bại; nó không hiệu năng. Họ có một vấn đề căn bản rất khác. Không một ai thích nhìn nhận mình đã sai lầm, và họ không phải nhìn nhận như thế. Họ có thể lý luận rằng bước đầu xí nghiệp thất bại chỉ vì nó không được triển khai trên một qui mô đủ lớn. Quan trọng hơn, họ có một túi tiền khác hơn nhiều và lớn hơn nhiều để rút. Bằng những ý hướng tốt đẹp nhất trên đời, họ có thể cố thuyết phục những người nắm túi tiền tài trợ cho xí nghiệp trên một qui mô lớn, đào sâu hơn vào túi tiền của những người thọ thuế để giữ cho xí nghiệp tồn tại. Điều đó minh họa một định luật chung: Nếu một xí nghiệp tư thất bại thì đóng cửa – ngoại trừ nó có thể nhận được trợ cấp chính phủ để tiếp tục; nếu một xí nghiệp công thất bại thì nó mở rộng. Ít có ngoại lệ.

Qui luật chung là: chính phủ tiến hành một hoạt động có vẻ đáng mong muốn lúc đó. Một khi hoạt động khởi sự, dù nó có đáng mong muốn hay không, những người trong cả khu vực tư lẫn khu vực công đều quan tâm đến sự thành công của nó. Nếu lý do ban đầu để tiến hành hoạt động biến mất, họ có một kích thích mạnh để tìm ra một một biện minh khác giúp nó tiếp tục tồn tại.

Một ví dụ hiển nhiên trong khu vực quốc tế là Quỉ Tiền Tệ Quốc Tế (IMF). Cơ quan nầy được thành lập để quản trị một hệ thống hối suất cố định (fixed exchange rates). Đó là một hệ thống tốt hay hệ thống xấu, không thành vấn đề. Năm 1971, sau khi Tổng Thống Nixon đóng cửa sổ vàng, hệ thống hối suất cố định sụp đổ và được thay thế bởi một hệ thống hối suất thả nổi. Chức năng của IMF biến mất, nhưng, thay vì bị xóa bỏ, nó đã thay đổi chức năng và bành trướng. Nó đã trở thành một cơ quan cứu nguy cho những quốc gia chậm tiến và tiếp tục đào sâu hơn vào những túi tiền của những người đở đầu nhằm tài trợ những hoạt động mới. Ở Bretton Woods, hai cơ quan được thành lập: một để quản trị một hệ thống hối suất cố định và cơ quan kia, Ngân Hàng Thế Giới, để hoàn thành chức năng thăng tiến phát triển. Bây giờ bạn có hai cơ quan để thăng tiến phát triển, cả hai đều làm hại nhiều hơn lợi.

Đây là một ví dụ khác. Cuối Đệ Nhị Thế Chiến, HK đã có những chế độ kiểm soát giá cả và lương tiền. Dưới những điều kiện lạm phát do chiến tranh, nhiều chủ hảng thấy khó thuê mướn nhân viên. Để vượt qua những hạn chế của chế độ kiểm soát lương tiền, nhiều người bắt đầu đề nghị cho bảo hiểm y tế như một phúc lợi miễn thuế nhằm thu hút công nhân. Đối trước phúc lợi mới nầy, Sở Thuế IRS mất vài năm để tính cách bắt buộc đưa chi phí y tế vào lợi tức thọ thuế của các nhân viên. Khi họ làm thế thì các công nhân đã xem bảo hiểm y tế miễn thuế của chủ là một quyền - hay nên được như thế. Họ đã biến vấn đề thành một đấu tranh chính trị lớn đến độ Quốc Hội phải khẳng định bằng luật qui chế miễn thuế của bảo hiểm y tế do chủ cấp.

Chế độ kiểm soát giá cả và lương tiền đã bải bỏ, nghĩa là lý do miễn thuế bảo hiểm y tế không còn nữa. Tuy nhiên, tình trạng vẫn tiếp tục. Kết quả đưa đến một hệ thống trong đó người ta xem bảo hiểm y tế của chủ là đương nhiên. Theo cách gián tiếp nầy, chế độ kiểm soát lương tiền, vốn đã bị hủy bỏ sau chiến tranh, đã thành một yếu tôi chủ yếu sản sinh ra khuynh hướng hiện nay của y tế xã hội hóa, được hỗ trợ mạnh mẽ bởi một phần lớn trong cộng đồng kinh doanh.

Các học giả phái tự do sẽ nói với bạn rằng vấn đề là công chúng muốn những thứ mà chính phủ giả định phải cung ứng nhưng công chúng lại quá hà tiện không chịu bỏ tiền ra. Họ nói rằng, nếu những người hà tiện, tham lam kia cung ứng cho chúng tôi nhiều tiền thuế hơn thì chúng tôi có thể giải quyết tất cả những vấn đề nầy. Họ có thể đúng phần nào, và chỉ phần nào thôi. Ví dụ, giải thích đó không thể cho biết tại sao chúng ta có những trợ cấp nông phẩm. Người dân HK có thực sự muốn những chủ trại trồng nông phẩm để rồi vứt chúng đi hay cho người nước ngoài với giá rẻ? Nói rằng công chúng muốn những thứ mà chính phủ cung ứng có thể đúng đối với Medicare và Medicaid nhưng chắc chắn không đúng đối với trợ cấp nông phẩm hay những giới hạn nhập khẩu xe Nhật, những giới hạn vốn tăng giá mỗi chiếc xe khoảng $2000 và, trong lúc đó, không ngăn cản sự suy thoái của kỹ nghệ xe hơi HK. Điều đó cũng không đúng đối với định mức nhập khẩu đường. Nếu mọi người được hỏi ý kiến qua trưng cầu dân ý có muốn mua đường với giá gấp đôi giá đường trên thế giới, thì bạn nghĩ sẽ có nhiều người bỏ phiếu thuận?

Ngược lại, khi công chúng có cơ hội bỏ phiếu trên những vấn đề nầy, họ dứt khoát bỏ phiếu chống. Công chúng nói chung nghĩ rằng chính phủ quá lớn. Họ biết rằng nhưng gì họ đang lãnh nhận không xứng đáng với những món tiền thuế họ đóng. Ở California, nơi những dự luật có thể liệt kê trên mẫu phiếu để bạn có thể thực hiện dân chủ trực tiếp, dân chúng đã bỏ phiếu thuận cho Dự Luật Proposition 13, khiến khởi động một cuộc nổi loạn về thuế. Về sau, họ bỏ phiếu cho cái gọi là giới hạn Gann Limit liên quan đến tổng chi chính phủ. Người dân California bỏ phiếu năm 1991 để giới hạn những nhiệm kỳ của các dân biểu tiểu bang và, năm 1992, những nhiệm kỳ của các thành viên Quốc Hội. Connecticut có một thuế lợi tức lũy tiến (graduated income tax) ngày nay không phải vì dân chúng bỏ phiếu mà vì Weicker là thống đốc. Trước kia những dự luật liên tiếp nhằm gia tăng thuế lợi tức lũy tiến tiểu bang đều bị thất bại.

Tuy nhiên, những học giả phái tự do còn sai lầm một cách căn bản hơn. Vấn đề không phải là do chính phủ chi tiêu quá ít mà do chi tiêu quá nhiều. Vấn đề trong giáo dục là do chính phủ chi tiêu quá nhiều cho những việc sai lầm. Vấn đề trong y tế là do chính phủ chi tiêu quá nhiều cho những việc sai trái. Kết quả chung cuộc là chính phủ đã trở thành một loại quái dị tự sản sinh. Abraham Lincoln nói về một chính phủ của dân, do dân, vì dân. Điều mà chúng ta có ngày nay là một chính phủ của dân, do những đám quan liêu, kể cả những nhà lập pháp đã biến thành quan liêu, vì những tay quan liêu.

Xin nhấn mạnh một lần nữa, vấn đề không phải là những tay quan liêu là những người xấu. Như những người theo chủ nghĩa Marxist nói, vấn đề là do hệ thống, không do con người. Tư lợi của những người trong chính phủ khiến họ hành xử trái ngược với quyền lợi của phần còn lại của chúng ta. Chúng ta còn nhớ định luật nổi tiếng của Adam Smith về bàn tay vô hình (invisible hand) : Những ai chỉ chủ đích phục vụ công ích đều bị bàn tay vô hình thôi thúc phục vụ tư lợi, điều nầy không nằm trong ý hướng của họ.

Sở dĩ có nan đề hiện nay là vì chúng ta đã từng bước phát triển những định chế chính phủ trong đó người dân không có điều kiện nói lên tiếng nói của họ. Một nghiên cứu mới đây của James Payne làm sáng tỏ điều nầy. Khi xem xét mười bốn cuộc điều trần liên quan đến vấn đê chi tiêu, Payne nhận thấy rằng 1014 nhân chứng có vẻ tán đồng chi tiêu. Chỉ có 7 có thể được liệt kê như là chống đối. Nói cách khác, số nhân chứng ủng hộ chi tiêu đông hơn số phản đối 145 trên 1. Dù tỉ số đó đã quá cao, còn có một khám phá quan trọng hơn là: trong số 1060 nhân chứng có mặt, 47% là những giám đốc liên bang, và 10% là những viên chức tiểu bang và địa phương. Sáu phần trăm khác là chính những thành viên quốc hội. Như thế 63% nhân chứng ủng hộ chi tiêu là từ phía chính phủ. Họ nói với chúng ta rằng họ nên chi tiêu tiền của chúng ta, không phải cho tư lợi của họ mà cho những gì họ tin, hay nói là họ tin, là lợi ích của chúng ta. Payne nói thêm, "Đáng ngạc nhiên, quan điểm của Quốc Hội đối với những chương trình chi tiêu bị uốn nắn bởi chính những viên chức chính phủ." Sự thực về các dự luật chi tiêu cũng là sự thực về những dự luật chính phủ khác: định mức đường, miễn thuế bảo hiểm y tế do chủ cơ sở, trợ cấp nông phẩm, và v.v.

Vấn đề phúc lợi tập trung và thiệt hại chia đều là một vấn đề thực sự. Tuy nhiên, hiện không thể tin được đó là vấn đề then chốt. Vấn đề then chốt là chúng ta không có khả năng thực hành những gì chúng ta rao giảng do những gì đã xảy ra cho cơ chế chính phủ. Chúng ta rao giảng tự do kinh doanh cho những quốc gia cộng sản vừa mới được giải phóng. Chúng ta bảo họ hãy tư hữu hóa, tư hữu hóa, tư hữu hóa, trong khi chúng ta xã hội hóa, xã hội hóa, xã hội hóa.

Chúng ta có thể làm gì để giải quyết chuyện nầy? Chúng ta không phải tự trừng phạt mình. Đây là một đại cường quốc; đó là quốc gia giàu có nhất trên thế giới với tiêu chuẩn sống cao nhất. Đó là một biểu tượng phi thường của những đức tính của thị trường tự do mà, với chưa đầy 50% của tổng số

tài nguyên trong nước, khu vực tư nhân có thể thiết lập được một trình độ sống khiến phần lớn thế giới phải ganh tị. Chúng ta, những người dân, một lần nữa phải cai trị. Muốn làm được điều đó, cần phải thực hiện một thay đổi lớn lao trong cơ chế chính trị.

Phong trào mà chúng ta thấy xuất hiện ở chân trời mang nhiều hứa hẹn đó là phong trào đòi giới hạn các nhiệm kỳ, một phong trào sẽ hóa giải nạn quan liêu ít nhất ở Quốc Hội. Dù có vẻ ngông cuồng, tốt nhất là trở về hệ thống phe phái (spoils system) thay vì chính phủ dân chính (civil service). Cách đó sẽ hóa giải tình trạng quan liêu hành chánh. Bây giờ chúng ta có những người đang ở trong những chức vụ an toàn, vĩnh viễn mà sự an sinh tùy thuộc vào vai trò rất lớn và càng ngày càng lớn của chính phủ. Mặc dù khó có thể quay trở lại hệ thống phe phái, những giới hạn nhiệm kỳ đốivới những thành viên Quốc Hội sẽ hóa giải tình trạng quan liêu không những của chính Quốc Hội mà cả những nhân viên quốc hội, chỉ những nhân viên chính phủ không bị chi phối bởi những luật định và biên chế công dân vụ.

Hiện có sự hỗ trợ rộng rãi đối với những giới hạn nhiệm kỳ. Colorado đã thông qua những giới hạn nhiệm kỳ đối với cả các dân biểu tiểu bang và những thành viên quốc hội năm 1991. California đã thông qua những giới hạn nhiệm kỳ đối với các dân biểu tiểu bang năm 1991 và theo chân mười ba tiểu bang khác để thông qua những giới hạn nhiệm kỳ đối với các thành viên quốc hội trong kỳ bầu cử năm 1992, như thế mười lăm tiểu bang hiện đã thông qua luật hạn chế nhiệm kỳ. Số phiếu trên mẫu bầu cử ủng hộ việc giới hạn nhiệm kỳ ở mười bốn tiểu bang vượt quá số phiếu bỏ trực tiếp dành cho Bill Clinton! Đây thực sự là một ý niệm đã chín muồi. Đương nhiên, những thành viên của Quốc Hội sẽ nói rằng việc các tiểu bang giới hạn nhiệm kỳ của họ là trái với hiến pháp. Có thể là thế, nhưng vấn đề đó cần được trắc nghiệm, và Quốc Hội chắc chắn có quyền đề nghị một tu chánh án về vấn đề nầy. Dù sao đi nữa cũng phải cần làm một cái gì quyết liệt để đảo ngược phương hướng mà chúng ta đang đi.

Hoa Kỳ có một di sản lớn và một lịch sử lớn. Từ khởi thủy của nền cộng hòa HK, mọi thế hệ đều được giáo dục tốt hơn so với thế hệ trước và có được một tiêu chuẩn sống cao hơn. Thế hệ sắp tới có nguy cơ là thế hệ đầu tiên cho thấy điều đó không đúng nữa, và đó là một đại bi kịch.

- Đỉnh Sóng-

Tặng Kim Âu

Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc tình.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lý trình.

Thảo Đường Cư Sĩ.

SERVED IN A NOBLE CAUSE