MINH THỊ
NGƯỜI QUỐC GIA ĐẶT QUYỀN LỢI CỦA TỔ QUỐC VÀ DÂN
TỘC LÊN BẢN VỊ TỐI THƯỢNG CHỨ KHÔNG TRANH QUYỀN ĐOẠT LỢI CHO CÁ NHÂN, PHE
NHÓM, ĐẢNG PHÁI HAY BẦY ĐÀN TÔN GIÁO CỦA M̀NH.
NGƯỜI QUỐC GIA BẢO
VỆ LĂNH THỔ CỦA TIỀN NHẦN, GIỮ G̀N DI SẢN VĂN HÓA DÂN TỘC, ĐĂI LỌC VÀ KẾT
HỢP HÀI H̉A VỚI VĂN MINH VĂN HÓA TOÀN CẦU ĐỂ XÂY DỰNG XĂ HỘI VÀ CON
NGƯỜI VIỆT NAM PHÙ HỢP VỚI XU THẾ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI.
Email:
kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
Cái chết
của động cơ máy nổ
The Economist
Trọng Khiêm dịch
“…Những chiếc xe điện không người lái vào thế kỷ 21 có thể cải thiện thế
giới một cách sâu rộng và bất ngờ, giống như những chiếc xe chạy bằng
động cơ máy nổ đă làm vào thế kỷ thứ 20…”
Đă có thời kư nó chạy tốt. Nhưng ngày kết cuộc đă gần kề cho loại máy đă
làm thay đổi bộ mặt thế giới.
"Sự sáng tạo của con người ... vẫn chưa t́m ra một quá tŕnh cơ học để
thay thế con ngựa như động cơ cho phương tiện di chuyển", Le Petit
Journal, một tờ báo Pháp, than phiền vào tháng 12 năm 1893. Câu trả lời
là tổ chức cuộc đua Paris-Rouen cho những xe chuyên chở không do ngựa
kéo vào tháng Bảy năm sau. Một trăm lẻ hai (102) người tham gia bao gồm
các phương tiện di chuyển chạy bằng hơi nước, xăng, điện, khí nén và
thủy lực. Chỉ có 21 người đủ tiêu chuẩn cho cuộc đua kéo dài 126 km (78
dặm), thu hút đông đảo quần chúng. Người chiến thắng rơ ràng là động cơ
máy nổ. Trong thế kỷ tiếp theo nó sẽ đi vào ngành công nghiệp điện và
thay đổi thế giới.
Một kết
thúc vĩ đại.
Nhưng ngày tàn của nó đă gần kề. Kỹ thuật điện b́nh điện tiến nhanh đă
mau chóng thay thế nó. Ở Paris năm 1894, không một chiếc xe điện nào đă
được đưa vào ḍng khởi đầu, một phần bởi v́ họ cần các trạm thay thế
b́nh điện mỗi 30km hoặc lâu hơn. Những chiếc xe điện ngày hôm nay, được
hỗ trợ bởi b́nh điện lithium-ion, có khả năng hơn nhiều.
Chiếc Chevy Bolt có tầm đi xa 383 km; những người hâm mộ Tesla gần đây
đă lái chiếc Model S đi hơn 1.000 km chỉ với một lần sạc. UBS, một ngân
hàng, cho biết "tổng chi phí sở hữu" của một chiếc xe điện sẽ đạt mức
ngang bằng với một chiếc xăng vào năm tới - mặc dù nhà sản xuất phải
chịu thua lỗ. Theo ước tính lạc quan, các loại xe điện sẽ chiếm 14%
lượng xe bán ra toàn cầu vào năm 2025, tăng từ 1% ngày hôm nay. Những
người khác có dự báo khiêm tốn hơn, nhưng nhanh chóng thay đổi ư kiến
khi b́nh điện trở nên rẻ hơn và tốt hơn - chi phí cho mỗi kilowatt giờ
đă giảm từ 1.000 đô la trong năm 2010 xuống c̣n 130-200 đô la ngày hôm
nay. Các quy định cũng nghiêm khắc hơn. Tháng trước, Anh quốc đă đưa ra
một danh sách dài các nước chỉ dùng xe điện, nói rằng tất cả các xe mới
phải tuyệt đối không phát thải ô nhiễm vào năm 2050.
Sự chuyển đổi từ nhiên liệu và pittông (piston) thành b́nh điện và động
cơ điện sẽ không mất nhiều thời gian. Những tiếng nấc hấp hối đầu tiên
của động cơ máy nổ đă và đang vang vọng khắp thế giới - và nhiều hệ lụy
sẽ được hoan nghênh. Để lượng định những ǵ đang ở phía trước, hăy nghĩ
đến phương cách động cơ máy nổ đă h́nh thành cuộc sống hiện đại như thế
nào. Thế giới giàu có được xây dựng lại cho thích hợp với xe có động cơ,
với các khoản đầu tư lớn vào mạng lưới xa lộ và phát minh ra khu ngoại ô
cùng với các trung tâm mua sắm và các nhà hàng ngồi lái xe. Khoảng 85%
người lao động Hoa Kỳ đi làm bằng xe hơi. Kỹ nghệ xe hơi cũng là một
nguồn động lực thúc đẩy phát triển kinh tế và mở rộng tầng lớp trung
lưu, vào lúc hậu chiến nước Mỹ và các nơi khác. Hiện nay có khoảng 1 tỷ
xe ô tô trên đường xá, hầu hết đều chạy bằng nhiên liệu hóa thạch. Mặc
dù hầu hết đều bất động, động cơ ô tô và xe tải của Hoa Kỳ có thể sản
xuất năng lượng gấp 10 lần các nhà máy điện của ḿnh. Động cơ máy nổ là
động cơ hùng mạnh nhất trong lịch sử.
Nhưng việc điện khí hóa đă đẩy ngành công nghiệp ô tô vào ṿng hỗn loạn.
Thương hiệu tốt nhất của nó được thành lập trên di sản kỹ thuật của họ,
đặc biệt là ở Đức. So với các loại xe hiện có, xe điện đơn giản hơn
nhiều và có ít bộ phận hơn; chúng giống như các máy vi tính có bánh xe.
Điều đó có nghĩa là họ cần ít người hơn để lắp ráp chúng và ít hệ thống
phụ trợ hơn từ các nhà cung cấp chuyên nghiệp. Những người làm việc tại
các nhà máy không sản xuất xe hơi điện tỏ ra lo lắng v́ họ có thể bị sa
thải. Với ít hư hỏng, thị trường bảo tŕ và cung cấp phụ tùng thay thế
sẽ co thắt lại. Mặc dù các nhà sản xuất ô tô ngày nay đang phải vật lộn
với di sản đắt giá của các nhà máy cũ và các lực lượng lao động thổi
phồng, những thông số mới sẽ không bị vướng mắc. Các thương hiệu cao cấp
có thể nổi trội hơn qua việc tạo mẫu và xử lư nhưng các nhà sản xuất ô
tô đại trà thu lợi ít sẽ phải cạnh tranh chủ yếu với chi phí.
Giả sử, lẽ tất nhiên, mọi người muốn sở hữu xe hơi. Động cơ điện, cùng
với công nghệ gọi xe và tự lái xe, điều này có nghĩa là sở hữu chủ được
thay thế một cách rộng răi bằng "vận tải như một dịch vụ", trong đó các
đội xe cung cấp cuốc chuyên chở theo yêu cầu. Theo những ước tính cùng
cực nhất, xe điện có thể làm ngành công nghiệp thu hẹp tới 90%. Nhiều xe
điện tự động lái và được dùng chung sẽ cho phép các thành phố thay thế
băi đậu xe (lên đến 24% diện tích ở một số nơi) với nhà ở mới, và để cho
người dân đi lại từ nơi xa trong lúc họ ngủ - ở vùng nông thôn th́ ngược
lại.
Ngay cả khi không có sự chuyển đổi sang những phương tiện tự lái an
toàn, động cơ điện sẽ mang lại những lợi ích to lớn về môi trường và sức
khoẻ. Sạc b́nh điện xe ô tô từ các nhà máy điện trung tâm hiệu quả hơn
đốt nhiên liệu trong động cơ riêng biệt. Theo Hiệp hội Quốc gia về Bảo
vệ Tài nguyên Quốc gia, những chiếc xe điện hiện nay giảm 54% lượng khí
thải carbon so với các loại xe chạy bằng dầu hỏa. Con số này sẽ tăng lên
khi những chiếc xe điện trở nên hiệu quả hơn và sự phát triển của mạng
lưới điện ngày càng trở nên xanh hơn. Ô nhiễm không khí địa phương cũng
sẽ giảm. Tổ chức Y tế Thế giới nói rằng đó là nguy cơ lớn nhất đối với
sức khoẻ môi trường, với ô nhiễm không khí ngoài trời góp phần làm 3,7
triệu người chết một năm. Một nghiên cứu cho thấy ô nhiễm khí thải xe
giết chết 53.000 người Mỹ mỗi năm, so với con số 34.000 người chết do
tai nạn giao thông.
Xe ô tô
và chế độ chuyên chế
Và sau đó dầu xuất hiện. Khoảng hai phần ba lượng dầu tiêu thụ ở Mỹ nằm
trên đường xá, và phần c̣n lại được dụng hết cho các phó sản của tinh
chế dầu thô để sản xuất xăng và dầu diesel. Ngành công nghiệp dầu mỏ vẫn
chưa ước định được đỉnh điểm của nhu cầu; tổ hợp Royal Dutch Shell nói
rằng có thể chỉ c̣n hơn một thập niên. Viễn tượng này sẽ ảnh hường đến
giá cả trước đó từ lâu. Bởi v́ không ai muốn bị bỏ lại với khối dầu vô
ích trong ḷng đất, sẽ có một sự thiếu hụt về đầu tư mới, đặc biệt là ở
các khu vực mới có chi phí cao như Bắc Cực. Ngược lại, các nhà sản xuất
như Ả-rập Xê-út, với trữ lượng khổng lồ có thể được khai thác rẻ, sẽ
chịu áp lực phải bơm trước khi quá muộn: Trung Đông vẫn sẽ c̣n tiếng
nói, nhưng ít hơn nhiều so với trước đây. Mặc dù vẫn có thị trường khí
đốt tự nhiên, điều này sẽ giúp tạo ra điện cho tất cả những chiếc xe
điện, giá dầu biến động sẽ làm căng thẳng các quốc gia phụ thuộc vào
doanh thu từ hydrocarbon để lấp đầy kho bạc quốc gia. Khi khối lượng sụt
giảm, việc điều chỉnh sẽ trở nên trầm trọng, đặc biệt là khi cuộc đấu
tranh giành quyền lực từ lâu đă là về việc kiểm soát sự giàu có của dầu
lửa. Tại các quốc gia như Angola và Nigeria, nơi dầu thường là một tai
họa, sự lan tỏa sức mạnh kinh tế có thể mang lại những lợi ích to lớn.
Trong khi đó, một cuộc tranh giành cho lithium đang được tiến hành. Giá
của lithium cacbonat đă tăng từ 4.000 USD / tấn trong năm 2011 lên hơn
14.000 USD. Nhu cầu các nguyên tố coban và đất hiếm cho động cơ điện
cũng tăng cao. Lithium được sử dụng không chỉ để tăng sức mạnh cho xe ô
tô: các thiết bị muốn cơ b́nh điện khổng lồ để dự trữ năng lượng khi nhu
cầu xuống thấp và buông nhả nó khi nó đạt tới đỉnh cao. Liệu tất cả
những điều này sẽ làm Chile đầy lượng lithium trở thành một Saudi Arabia
mới? Chưa hẳn chính xác, bởi v́ những chiếc xe điện không tiêu thụ
lithium; b́nh điện lithium-ion cũ từ ô tô có thể được tái sử dụng trong
lưới điện, và sau đó được tái chế.
Động cơ máy nổ đă thực hiện sứ mạng tốt và vẫn có thể chi phối việc vận
chuyển hàng không trong nhiều thập kỷ tới. Nhưng trên đất liền động cơ
điện sẽ sớm cung cấp tự do và tiện lợi với giá rẻ và sạch sẽ hơn. Khi
việc chuyển sang xe điện đảo ngược xu hướng của thế giới giàu sang đối
với tiêu thụ điện giảm, các nhà hoạch định chính sách cần phải giúp đỡ
bằng cách đảm bảo rằng có đủ công suất phát điện cho dù hệ thống quy
định của nhiều quốc gia vẫn c̣n lỏng lẻo. Họ có thể trở thành những
người đỡ đẻ giúp thành lập các quy tắc và tiêu chuẩn mới cho các trạm
nạp điện công cộng và việc tái chế b́nh điện, động cơ đất hiếm và các bộ
phận khác trong "ḿn đô thị". Và họ sẽ phải đối mặt với t́nh trạng hỗn
loạn khi các công việc nhà máy cũ biến mất.
Những chiếc xe điện không người lái vào thế kỷ 21 có thể cải thiện thế
giới một cách sâu rộng và bất ngờ, giống như những chiếc xe chạy bằng
động cơ máy nổ đă làm vào thế kỷ thứ 20. Nhưng nó sẽ là một con đường
gập ghềnh. Hăy thắt dây an toàn.
The Economist
Trọng Khiêm dịch
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.