Đối phó những vụ lừa gạt qua điện thoại

Tuấn Minh

Ông Lee Meyer là một nhà giáo hồi hưu cư ngụ tại thành phố New York. Gần đây, ông thường nhận được những cú điện thoại của kẻ lạ gần như mỗi ngày. Trong số đó, có một cú gọi với giọng một phụ nữ tự xưng là viên chức của Bộ Tài Chính Hoa Kỳ (Treasury Department) để lại lời nhắn và số điện thoại yêu cầu ông hãy gọi lại số này để giúp họ giải quyết một hồ sơ “gian lận về thuế” nếu như ông không muốn bị rắc rối về pháp luật và ông sẽ bị tống trát đi hầu toà.

Khi được nhà báo Christine Hauser của tờ nhật báo New York Times hỏi rằng ông đã có phản ứng ra sao sau đó, ông Meyer kể lại rằng ông chỉ cười trừ, bởi vì “tôi đâu phải là đứa con nít mới sinh ra đâu!”
Ông Meyer, năm nay 83 tuổi, đã rút được kinh nghiệm là không thèm trả lời những cú điện thoại hoặc những lời nhắn có nội dung tương tự bởi vì ông đã học được những lời chỉ dẫn từ lâu của các viên chức chính quyền thuộc lãnh vực an ninh hoặc bảo vệ dân sự cho người tiêu thụ, bao giờ cũng nói với mọi người dân ở Mỹ rằng: Tổng Nha Thuế Vụ (IRS) không bao giờ gọi điện thoại đến người dân để hù doạ những hành động pháp lý hoặc gây khó dễ cho họ về chuyện thiếu tiền.

Mới đây, Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ cũng nhắn lại cái thông điệp quan trọng này khi loan báo việc họ vừa phá vỡ một đường dây to lớn của những kẻ mạo danh Nhân viên Thuế Vụ Hoa Kỳ phối hợp với nhiều người ngồi gọi trong những phòng chuyên gọi điện thoại (call centers) hoạt động bên trong nước Ấn Độ. Tại đây, những người này đã gọi liên tục đến nhiều người Mỹ trong khoảng thời gian dài từ 2012 đến 2016, và đã lừa gạt được hơn 15,000 người tổng cộng cả trăm triệu Mỹ-kim để nộp phạt vì sợ gặp phải những hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

Kết quả của vụ điều tra đã giúp cho các viên chức chính quyền truy tố 24 người trong đường dây này ra toà và tất cả đều bị tuyên án phạt, chưa kể một số khác đang tiếp tục bị truy tố. Bộ Tư Pháp hy vọng rằng vụ này sẽ là một tấm gương để cho những kẻ gian không nên bắt chước vì họ sẽ bị truy tố hình sự. Tuy vậy, bà Nicole Navas Oxman, nữ phát ngôn viên của Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ, nói rằng vụ truy tố này tuy có thành công phá vỡ được một đường dây lớn nhất của những kẻ gian hoạt động tại nhiều địa điểm ở hải ngoại, nhưng nhiều trung tâm hoạt động tương tự cũng vẫn tiếp tục làm ăn tại nhiều nước khác như Ấn Độ, Nigeria, Costa Rica, Jamaica và nhiều nơi khác để nhằm khai thác và tấn công những người dân nhẹ dạ tại Hoa Kỳ.

Sau khi tờ New York Times cho đăng một bài phóng sự tường thuật về việc những kẻ gian này đã bị truy tố và lãnh án, nhiều độc giả khắp nơi đã đóng góp ý kiến khi kể về những trường hợp của họ cũng gần giống như vậy. Một số độc giả khác thì hỏi rằng liệu họ có thể gọi cho văn phòng nào của chính phủ tại Hoa Kỳ để yêu cầu được lấy lại những số tiền đã bị lừa gạt như vậy. Một số khác lại muốn biết về những cơ quan nào mà họ có thể gọi báo cáo hay khiếu nại trong những trường hợp tương tự.

Một độc giả kể lại rằng mình đã là nạn nhân của một vụ lừa gạt khi được yêu cầu là phải đi ra ngoài tiệm Best Buy mua các loại “gift cards” lên đến $8,000, rồi sau đó gọi lại số điện thoại của kẻ gian đã đưa cho và đọc các con số trên các thẻ này. Một độc giả khác kể rằng cô có người bạn có người cha cũng bị lừa gạt tương tự để mất đến $5,000. Một cặp khác thì may mắn hơn khi kể lại rằng họ đã nhận liên tiếp đến hơn 10 cú gọi như vậy trong vòng 3 tháng đề nghe lời báo động về những hậu quả nghiêm trọng do bởi những tờ khai thuế lợi tức những năm trước của họ “đã có vấn đề”. Rất may là cặp vợ chồng này bác bỏ ngoài tai những lời báo động như vậy.

Văn phòng Tổng Thanh Tra của cơ quan thuế vụ IRS nói rằng trên website của họ có một mẫu khai để mọi người có thể tải xuống và thuật lại những trường hợp khi người dân gặp những người tự xưng là nhân viên thuế vụ để gọi đến nhà người dân. Khi điền xong các chi tiết này, mỗi người sẽ nhận được một con số nhận dạng cá nhân để làm hồ sơ, và nếu như sau đó có người nào gọi lại để điều tra tiếp về hồ sơ này, người dân có thể an tâm rằng đó là nhân viên chính thức của Tổng Nha Thuế Vụ để hiểu rõ là mình có thực sự thiếu thuế hay không.

Ngoài ra, người dân cũng có thể nộp đơn khiếu nại lên văn phòng của Ủy Ban Mậu Dịch Liên Bang (Federal Trade Commission, FTC), là cơ quan chính phủ trung ương đảm nhiệm tất cả các dịch vụ buôn bán làm ăn trong nội địa nước Mỹ. Cơ quan này có nhiệm vụ điều tra tất cả những vụ gian lận hoặc lừa gạt người tiêu thụ. Nếu như người nào đó nộp đơn khiếu nại vì bị lừa gạt, họ có thể sẽ được đền bù nếu như sau đó kẻ gian bị toà xử phạt và phải bồi hoàn lại những số tiền đánh cướp gian trá đó.

Nếu như người dân đã sử dụng hệ thống chuyển tiền qua đường dây “wire transfer”, họ phải liên lạc với những công ty chuyển tiền đó để được hướng dẫn thủ tục khiếu nại. Hai văn phòng chuyên thực hiện các vụ chuyển tiền lớn nhất tại Hoa Kỳ đều có số “hotline” để cho khách hàng có thể gọi báo cáo hoặc khiếu nại: MoneyGram Customer Care Center ở số 1-800-926-9400, và Western Union Fraud Hotline ở số 1-800-448-1492.

Nói chung, Tổng Nha Thuế Vụ Hoa Kỳ thường xuyên liên lạc với người dân qua thư từ được gửi bằng Bưu Điện. Nếu như quý vị tình cờ nhận được những bức điện thư (email) của IRS, chớ nên bao giờ tự động mở những đường nối (links) được gửi kèm theo email vì nó sẽ chuyển về trung tâm của kẻ gian để tiếp tục lừa gạt bằng những hướng dẫn để chuyển tiền. Thay vào đó, quý vị hãy chuyển tiếp (forward) những bức điện thư này về địa chỉ phishing@irs.gov để cho văn phòng chính phủ liên bang giải quyết.

Không phải chỉ có cơ quan thuế vụ liên bang của Hoa Kỳ là thường bị kẻ gian lợi dụng để giả mạo danh xưng và lừa gạt người dân nhẹ dạ, mà nhiều cơ quan chính phủ khác cũng bị kẻ gian lợi dụng tương tự. Bộ Tư Pháp Hoa Kỳ gần đây cũng đã loan báo việc truy tố dẫn đến việc kết tội nhiều kẻ gian đã giả mạo tự xưng là nhân viên của Tổng Nha Di Trú, với lời hăm doạ là những người gốc di dân bị gọi đến có thể sẽ bị tống đạt trát toà để trục xuất về nước nếu như họ không chịu đóng một số tiền phạt nào đó.
Các cơ quan chính phủ liên bang đều có danh sách rất dài những vụ lừa gạt này được sắp xếp tuỳ theo hạng mục, và chỉ cần đọc lướt qua thì người ta cũng thấy là những kẻ gian có thể tưởng tượng ra đủ mọi hình thức đa dạng để bày trò lừa gạt người dân.

Trong tuần trước, cơ quan FTC nói rằng nhiều người cũng lầm tin vào những mẩu quảng cáo tìm việc làm giữ trẻ tại gia rất dễ dàng bằng cách là chỉ cần mua một số dụng cụ và hàng hoá cần thiết nào đó từ một văn phòng được họ giới thiệu đến thì sau đó sẽ bắt đầu được thuê mướn. Mẫu quảng cáo cũng còn bảo đảm rằng nếu như không được thuê mướn thì họ có thể gửi lại những dụng cụ, hàng hoá này và được hoàn tiền lại. Nhưng một khi họ đã gửi tiền để mua rồi thì cũng chẳng thấy có công việc nào và cũng chẳng thể đòi hoàn trả lại tiền.

Những kẻ gian cũng có thể bày mưu bằng cách giả mạo là một người bà con thân quyến nào đó bỗng nhiên gặp một vụ rắc rối, bị tạm giam nên cần phải đóng tiền thế chân để tại ngoại hầu tra (bail), hoặc là đang gặp khó khăn bất ngờ khi đi du lịch thì bị cướp hoặc mất hết giấy tờ và tiền bạc nên cần gấp một ít tiền mặt để có thể trang trải để có thể chi tiêu trong vài ngày ở một nơi xa xôi nào đó v.v…

Kẻ gian đôi khi cũng không ngần ngại giả mạo là những người đang đi tìm những mối liên lạc tình cảm qua đường dây “Tìm bạn bốn phương” để thiết lập những mối quan hệ tình cảm mới mẻ bằng cách tạo dựng nên một hồ sơ với những hình ảnh và lý lịch rất hấp dẫn khiến nhiều người nhẹ dạ dễ lầm tin, rồi đi đến việc sẵn sàng ứng tiền ra trước để cho người yêu đứng ra tổ chức những buổi tiệc gặp gỡ hoặc kể cả những vụ đám cưới để ra mắt bạn bè (dù rằng chưa bao giờ được gặp mặt người yêu trong mộng của mình).

Cơ quan FTC nói rằng những vụ lừa gạt kiểu này cũng đã gia tăng gấp 3 lần trong khoảng thời gian từ năm 2012 đến 2016, với nhiều người ứng tiền ra trước cho những dự tính hưởng tuần trăng mật sau đó những rồi chẳng bao giờ được hồi âm sau khi số tiền đã được gửi đi. Những kẻ gian này rất tài tình và tinh vi trong cách lừa gạt bằng đủ cách, chẳng hạn như lấy cắp được những hình ảnh của những quân nhân để từ đó tạo ra một hồ sơ chân dung giả tạo cho mình để gửi ra cho những con mồi đang tưởng rằng mình sắp gặp được người tình lý tưởng. Những kẻ gian này chỉ cần than phiền rằng vì họ đang nhận lệnh thuyên chuyển ra những căn cứ ở hải ngoại xa xôi nên không thể liên lạc với những trương mục ngân hàng của họ như thường lệ nên cần phải nhờ đến sự giúp đỡ của người yêu bằng cách gửi gấp cho họ một số tiền mặt nào đó để giải quyết ngay một số việc như phải mua vé máy bay để bay về chỗ hẹn hò v.v…

Sau cùng, những kẻ gian cũng nghĩ đến việc lừa gạt nhiều người bằng cách giả mạo họ là những chuyên viên kỹ thuật giải quyết tình trạng máy điện toán của người dân đang gặp khó khăn nên bị “đứng lại”, hay không còn hoạt động bình thường nữa. Chẳng hạn như khi quý vị đang dùng máy điện toán của mình để làm việc hoặc đọc tin tức, thư từ v.v… thì bỗng nhiên trên màn hình xuất hiện một mẩu tin nói rằng “Đã phát giác có virus trong máy! Hãy gọi ngay số này để được kiểm tra truy quét (scan) máy điện toán hoàn toàn miễn phí và sửa chữa máy điện toán của quý vị.” Khi gọi đến số này, kẻ gian ở bên kia đầu dây sẽ tự xưng là chuyên viên kỹ thuật và đang tìm cách kiểm tra máy điện toán của quý vị từ xa (remote access), rồi sau đó bày trò để nói rằng chiếc máy đã bị nhiễm “virus” quá nặng nên cần phải được gắn vào những nhu liệu (software) nào đó để sửa chữa.

Trong thực tế, kẻ gian chẳng hề sửa chữa chút nào, và nếu quý vị lỡ dại chịu bỏ tiền ra để gắn thêm nhu liệu nào đó thì máy của mình đã không hề được sửa chữa tốt hơn mà tiền bỏ ra thì coi như cũng mất tiêu, đúng với cảnh “tiền mất tật mang”. Các viên chức chính quyền đều đưa ra lời khuyên nếu như quý vị có lo lắng về máy điện toán của mình đang gặp trục trặc, thì có thể gọi thẳng số điện thoại của công ty chế tạo nhu liệu. Nhưng nhớ là đừng bao giờ gọi số điện thoại hiện lên trên màn hình hoặc nhìn thấy trên điện thoại của mình.

Tuấn Minh