KIM ÂU -CHÍNHNGHĨA -TINH HOA - STKIM ÂU

CHÍNHNGHĨA MEDIA-VIETNAMESE COMMANDOS

BIÊTKÍCH -STATENATION - LƯUTRỮ -VIDEO/TV

DICTIONAIRIES -TÁCGỈA-TÁCPHẨM - BÁOCHÍ . WORLD - KHẢOCỨU - DỊCHTHUẬT -TỰĐIỂN -THAM KHẢO - VĂNHỌC - MỤCLỤC-POPULATION - WBANK - BNG  ARCHIVES - POPMEC- POPSCIENCE - CONSTITUTION

VẤN ĐỀ - LÀMSAO - USFACT- POP - FDA EXPRESS. LAWFARE .WATCHDOG- THỜI THẾ - EIR.

 

ĐẶC BIỆT

1. Served  In A Noble Cause

2. Hiến Chương Liên Hiệp Quốc

3. Văn Kiện Về Quyền Con Người

4. Báo Cáo Tình Trạng Nhân Quyền

5. China Reports US

6. Liberal World Order

7. The Heritage Constitution

8. The Invisible Government Dan Moot

9. The Invisible Government David Wise

10. Montreal Protocol Hand Book

11. Death Of A Generation

12. https://live.childrenshealthdefense.org/chd-tv/

13. https://www.thelastamericanvagabond.com/

14.  

ADVERTISEMENT

 

Le Monde -France24. Liberation- Center for Strategic- Sputnik

https://www.intelligencesquaredus.org/

Space - NASA - Space News - Nasa Flight - Children Defense

Pokemon.Game Info. Bách Việt Lĩnh Nam.US History

World History - Global Times - Conspiracy - Banking - Sciences

World Timeline - EpochViet - Asian Report - State Government

 

 

https://lens.monash.edu/@politics-society/2022/08/19/1384992/much-azov-about-nothing-how-the-ukrainian-neo-nazis-canard-fooled-the-world

 

 

with General Micheal Ryan

THÁNG 06-2023

 

US DEBT CLOCK . WORLDOMETERS . TRÍ TUỆ MỸ . SCHOLARSCIRCLE. CENSUS - SCIENTIFIC - COVERTACTION

EPOCH - ĐKN - REALVOICE - JUSTNEWS - NEWSMAX - BREIBART - WARROOM - REDSTATE - PJMEDIA - EPV - REUTERS

 AP - NTD - REPUBLIC - VIỆT NAM - BBC - VOA - RFI - RFA - HOUSE - TỬ VI - VTV - HTV - PLUTO - BLAZE - INTERNET - SONY - CHINA - SINHUA - FOXNATION - FOXNEWS - NBC - ESPN - SPORT - ABC- LEARNING - IMEDIA - NEWSLINK - WHITEHOUSE- CONGRESS - FED REGISTER - OAN - DIỄN ĐÀN - UPI - IRAN - DUTCH - FRANCE 24 - MOSCOW - INDIA - NEWSNOW  NEEDTOKNOW - REDVOICE - NEWSPUNCH - CDC - WHO - BLOOMBERG - WORLDTRIBUNE - WND - MSNBC- REALCLEAR

POPULIST PRESS - PBS - SCIENCE - HUMAN EVENT - REPUBLIC BRIEF - AWAKENER - TABLET - AMAC - LAW - WSWS - PROPUBICA -INVESTOPI-CONVERSATION - BALANCE - QUORA - FIREPOWER - GLOBAL- NDTV- ALJAZEER- TASS- DAWN

 

   

NHẬN ĐỊNH - QUAN ĐIỂM

 

 

Mặt trận thống nhất giải phóng các chủng tộc bị áp bức

FULRO

Tiếng Pháp: Front Uni de Lutte des Races Opprimées

Tiếng Việt: Mặt trận Thống nhất Đấu tranh của các Sắc tộc bị Áp bức

Tiếng Anh: Mặt trận Thống nhất Giải phóng các chủng tộc

bị áp bức Tham gia chiến tranh Việt Nam, Việt Nam xâm lược Campuchia

 

Cờ của FULRO

Cờ

Hoạt động 1964-1992

Tư tưởng   Chủ nghĩa dân tộc Chăm, Đề Ga và Khmer

Nhà lãnh đạo      Lãnh đạo FLC: Les Kosem

Lãnh đạo FLHP: Y Bham Enuol

Lãnh đạo FLKK: Chau Dera

Trụ sở        Tỉnh Mondulkiri, Campuchia

Có nguồn gốc là BAJARAKA

Front de Liberation des Hauts Plateaux (FLHP)Front de Liberation du Champa (FLC)Front de Liberation du Kampuchea Krom (FLKK)

 

Allies Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

Cộng hòa

Khmer Hoa Kỳ

Đối thủ       Việt Cộng Nam Việt Nam (ARVN)Bắc Việt Nam (VPA)

 

Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam

Mặt trận Thống nhất Giải phóng các chủng tộc bị áp bức (FULRO, (tiếng Pháp) Front Uni de Lutte des Races Opprimées, (tiếng Việt) Mặt trận Thống nhất Đấu tranh của các Sắc tộc bị Áp bức) là một tổ chức ở Việt Nam, với mục tiêu là quyền tự trị cho các bộ lạc Degar. Ban đầu là một phong trào dân tộc chủ nghĩa chính trị, sau năm 1969, nó phát triển thành một nhóm du kích bị phân mảnh tiến hành một cuộc nổi dậy chống lại, liên tiếp, chế độ miền Nam Việt Nam và Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. FULRO đã chiến đấu chống lại cả Việt Cộng và chống Cộng sản miền Nam Việt Nam cùng một lúc, chống lại tất cả các hình thức cai trị của Việt Nam. Trung Quốc, Campuchia và Hoa Kỳ là những người ủng hộ chính của FULRO.

 

Phong trào đã ngừng hoạt động vào năm 1992, khi nhóm cuối cùng gồm 407 chiến binh FULRO và gia đình của họ giao nộp vũ khí của họ cho lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc tại Campuchia.

 

 

Nội dung

1       BAJARAKA - tiền thân của FULRO

2       The FLHP

3       FULRO

3.1    Cuộc khởi nghĩa Buôn Ma Thuột năm 1964

3.2    Đàm phán và chia rẽ

3.3    Sau khi miền Nam Việt Nam sụp đổ

4       Tham khảo

5       Nguồn

6       Liên kết ngoài

BAJARAKA - tiền thân của FULRO

Cờ của BAJARAKA

Cờ của BAJARAKA.

 

Vào ngày 1 tháng Năm năm 1958, một nhóm trí thức do một công chức Rhade được đào tạo tại Pháp, Y Bham Enuol, đứng đầu, đã thành lập một tổ chức tìm kiếm quyền tự trị lớn hơn cho các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên Việt Nam. Tổ chức này được đặt tên là BAJARAKA, viết tắt của bốn nhóm dân tộc chính: người Bahnar, người Jarai (người Gia Rai), người Rhade hoặc người E De và người K'Ho.

 

Vào ngày 25 tháng Bảy, BAJARAKA đã ban hành một thông báo tới các đại sứ quán Pháp và Hoa Kỳ và Liên Hợp Quốc, tố cáo các hành vi phân biệt chủng tộc và yêu cầu sự can thiệp của chính phủ để đảm bảo độc lập. Trong tháng Tám-tháng Chín năm 1958, BAJARAKA đã tổ chức một số cuộc biểu tình ở Kon Tum, Pleiku và Buôn Ma Thuột. Những người này nhanh chóng bị đàn áp, và các nhà lãnh đạo nổi bật nhất của phong trào đã bị bắt: họ sẽ ở tù trong vài năm tới.

 

Tuy nhiên, một trong những nhà lãnh đạo của BAJARAKA, Y Bih Aleo, đã gia nhập Mặt trận Giải phóng Dân tộc miền Nam Việt Nam, Việt Cộng.

 

The FLHP

Đầu những năm 1960 chứng kiến hoạt động quân sự gia tăng ở Tây Nguyên; từ năm 1961, các cố vấn quân sự Mỹ đã hỗ trợ thành lập lực lượng dân quân phòng thủ làng vũ trang (Nhóm phòng thủ bất thường dân sự, CIDG).

 

Năm 1963, sau cuộc đảo chính miền Nam Việt Nam năm 1963 nhằm lật đổ Ngô Đình Diệm, tất cả các nhà lãnh đạo của BAJARAKA đã được thả. Trong một nỗ lực để tích hợp tham vọng Degar, một số người trong số họ đã được trao các chức vụ chính phủ: Paul Nur, phó chủ tịch của BAJARAKA, được bổ nhiệm làm phó tỉnh trưởng cho tỉnh Kon Tum, trong khi Y Bham Enuol, chủ tịch của phong trào, được bổ nhiệm làm phó tỉnh trưởng tỉnh Đắk Lắk. Đến tháng 1964 năm <>, với sự hậu thuẫn của Mỹ, các nhà lãnh đạo của BAJARAKA, cùng với đại diện của các dân tộc khác và của người dân Thượng Chăm, đã thành lập Mặt trận Giải phóng Tây Nguyên (tiếng Pháp, FLHP).

 

Mặt trận nhanh chóng chia thành hai phe. Một phe, ủng hộ các biện pháp hòa bình, được lãnh đạo bởi Y Bham Enuol. Nhóm thứ hai, do Y Dhơn Adrong lãnh đạo, chủ trương phản kháng bạo lực. Từ tháng 1964 đến tháng 15 năm <>, phe của Adrong xâm nhập biên giới với Campuchia và thiết lập tại căn cứ cũ của Pháp, Camp le Rolland, ở tỉnh Mondulkiri trong vòng <> km từ biên giới Việt Nam, nơi họ tiếp tục tuyển mộ các chiến binh FLHP.

 

FULRO

F38 ·

Một Biệt động quân Hoa Kỳ huấn luyện du kích Degar

 

Trong khi đó, tham vọng khu vực của nguyên thủ quốc gia Campuchia, Hoàng tử Norodom Sihanouk, đã dẫn đến một nỗ lực phối hợp hoạt động của các nhóm ly khai khác nhau hoạt động ở miền Nam Việt Nam và trong các khu vực biên giới Campuchia. Liên lạc đã được thực hiện giữa phe FLHP của Adrong và hai nhóm khác:

 

Mặt trận Giải phóng Chăm (Front de Liberation du Champa, FLC) do Trung tá Les Kosem, một sĩ quan Chăm trong Quân đội Hoàng gia Campuchia (FARK) lãnh đạo.

Mặt trận Giải phóng Campuchia Krom (Front de Liberation du Kampuchea Krom, FLKK), đại diện cho Khmer Krom của đồng bằng sông Cửu Long, do cựu nhà sư Chau Dara lãnh đạo.

Kosem, sĩ quan Chăm cao cấp nhất trong quân đội Campuchia, đã tham gia vào các hoạt động của người Chăm từ cuối những năm 1950, và bị nghi ngờ đã làm việc như một điệp viên hai mang cho cả cơ quan mật vụ Campuchia và Pháp. [1] Mặt khác, FLKK có nguồn gốc từ một nhóm bán thần bí, bán quân sự được gọi là "Khăn trắng" (Kaingsaing Sar) có trụ sở tại khu vực Bảy ngọn núi của tỉnh An Giang và được thành lập vào cuối những năm 1950 bởi một nhà sư, Samouk Seng (hay Samouk Sen); điều này đã được Sihanouk hỗ trợ như một đối trọng với một phong trào du kích cộng hòa hoạt động cùng khu vực, Khmer Serei. [2] Chau Dara cũng bị nghi ngờ đang làm việc cho cơ quan mật vụ Campuchia. [1]

 

Những liên hệ này đã dẫn đến việc thành lập Mặt trận Thống nhất Giải phóng các Chủng tộc bị Áp bức (FULRO), dựa trên các nhóm trên và FLHP. Lá cờ của FULRO được thiết kế với ba sọc: một màu xanh (đại diện cho biển), đỏ (biểu tượng của cuộc đấu tranh) và màu xanh lá cây (màu của những ngọn núi). Ba ngôi sao trắng trên sọc đỏ trung tâm đại diện cho ba mặt trận của FULRO. Một hình thức sau đó của lá cờ đã thay thế sọc xanh bằng màu đen.

 

Cuộc khởi nghĩa Buôn Ma Thuột năm 1964

Vào ngày 20 tháng 1964 năm 14, đã có một đợt bùng nổ bạo lực của quân đội CIDG do Mỹ huấn luyện tại các căn cứ của Lực lượng Đặc biệt Buôn Sar Pa và Bu Prang ở tỉnh Quảng Đức và ở Buôn Mi Ga, Ban Đôn và Buôn Brieng ở tỉnh Darlac. Một số binh sĩ Việt Nam đã thiệt mạng và người Mỹ bị tước vũ khí, và các nhà hoạt động FULRO từ căn cứ Buôn Sar Pa đã chiếm đài phát thanh trên Đường 21 ở ngoại ô phía tây nam của Buôn Ma Thuột, từ đó họ phát đi lời kêu gọi độc lập. Sáng 3/<>, Y-Bham Enuol nhanh chóng bị các phần tử thuộc nhóm Buôn Ma Thuột bắt cóc khỏi nơi cư trú ở Buôn Ma Thuột và các thông cáo được ban hành dưới tên ông. [<>]

 

Người ngoài cố vấn và giúp đỡ người Thượng bất đồng chính kiến là Y-Dhon Adrong, một cựu giáo viên Ê Đê (Rhade), hai sĩ quan của Quân đội Khmer Hoàng gia, Trung tá Y-Bun Sur, một thành viên của bộ lạc M'nông và tỉnh trưởng tỉnh Mondulkiri của Campuchia, và Trung tá Les Kosem, một người Chăm. Một cố vấn khác là Chau Dara, một cựu tu sĩ người Chăm đến từ đồng bằng sông Cửu Long của miền Nam Việt Nam. [3]

 

Vào tối ngày 21 tháng 1964 năm 3, Chuẩn tướng Nguyễn Hữu Cơ, Tư lệnh Quân khu II, người đã bay xuống Buôn Ma Thuột từ trụ sở của ông ở Pleiku, đã gặp một số thủ lĩnh phiến quân từ Buôn Enao, trong đó ông đảm bảo với họ về sự ủng hộ một phần của ông đối với một số yêu cầu của họ trong các đại diện cho Thủ tướng Nguyễn Khánh và chính quyền Sài Gòn. Sau các cuộc đàm phán thỏa đáng, Tướng Co yêu cầu các nhà lãnh đạo phiến quân tóm tắt cho các phần tử bất đồng chính kiến khác và yêu cầu họ trở về căn cứ của họ một cách hòa bình và chờ đợi kết quả của các cuộc đàm phán. Các nhà lãnh đạo đã gặp Tướng Co đêm hôm trước đã bị ngăn cản thông báo tóm tắt cho nhóm Buon Sar Pa, vẫn còn bất mãn, trở về căn cứ Lực lượng Đặc biệt Buôn Sar Pa của họ, cùng với Đại tá John F. Freund, cố vấn Quân đội Hoa Kỳ cho General Co. Quyết định của Đại tá Freund đi cùng nhóm Buôn Sar Pa vẫn còn bất đồng chính kiến không được General Co. cho phép[<>]

 

Nhóm Buôn Sar Pa tiếp tục thách thức chính quyền Việt Nam và hầu hết lực lượng CIDG đã rời bỏ căn cứ Buôn Sar Pa của họ và di chuyển, với vũ khí và thiết bị của họ qua biên giới quốc tế và vào tỉnh Mondulkiri của Campuchia. Những binh sĩ CIDG còn lại trong căn cứ Buôn Sar Pa đã bị General Co đe dọa với một phản ứng quân sự sắc bén và Đại tá Freund, người đã ở lại với họ, thuyết phục họ chính thức đầu hàng Thủ tướng Nguyễn Khánh. Tuy nhiên, một buổi lễ đầu hàng chính thức đã diễn ra tại căn cứ Buôn Sar Pa hầu như vắng vẻ, điều này dẫn đến mất mặt cho những người Thượng bất đồng chính kiến, những người đã đồng ý từ chức và chờ đợi những lời hứa của Tướng Co trong các cuộc đàm phán với các nhà lãnh đạo của họ vào đêm 21 tháng 1964 năm 3. [<>]

 

Trong những tuần sau đó, những người đào ngũ Buon Sar Pa CIDG, tại căn cứ của họ ở tỉnh Mundulkiri, đã được tăng cường bởi một số lượng lớn lính đào ngũ từ các căn cứ CIDG của Lực lượng Đặc biệt khác. Y-Bham được bổ nhiệm làm người đứng đầu FULRO và được phong cấp tướng và được bổ nhiệm làm Chủ tịch Cao nguyên Champa, một dấu hiệu cho thấy ảnh hưởng đối với người Thượng bất đồng chính kiến bởi các cố vấn Chăm, Trung tá Les Kosem và Chau Dara. [3]

 

Vài tuần sau, gia đình Y-Bham lặng lẽ được đưa ra khỏi làng Buon Ea Bong, cách Buôn Ma Thuột ba km về phía tây bắc và được hộ tống vào căn cứ FULRO ở tỉnh Mondulkiri của Campuchia. [3]

 

Vào thời điểm cuộc nổi dậy của người Thượng, Trung tá Y-Bun Sur và Trung tá Les Kosem là những sĩ quan cao cấp phục vụ trong Quân đội Khmer Hoàng gia và cả hai cũng là đặc vụ của Cục Deuxiéme của Campuchia, cơ quan tình báo bí mật của đất nước đó. Đồng thời, Đại tá Y-Bun Sur vẫn là Tỉnh trưởng tỉnh Mondulkiri của Campuchia. Điều này cho thấy sự tham gia có khả năng của chính phủ của Hoàng tử Norodom Sihanouk. Đại tá Y-Bun Sur cũng là một điệp viên trong cơ quan tình báo bí mật của Pháp vào thời điểm đó, Service de Documentation Extérieure et de Contre-Espionnage (SDECE). Điều này cho thấy sự tham gia có thể có của người Pháp trong cuộc nổi dậy. [3]

 

Mặc dù người Mỹ không chắc chắn ai là người chịu trách nhiệm cuối cùng cho cuộc nổi dậy của những người đàn ông CIDG, và ban đầu đổ lỗi cho Việt Cộng và Pháp. [1] Tuy nhiên, chế độ Campuchia 'trung lập' của Sihanouk có lẽ là bàn tay lớn nhất trong các sự kiện: 20 tháng 1964 năm 4 'Tuyên bố', bởi Haut Comité của FULRO, chứa đựng những lời hùng biện chống SEATO có sự tương đồng mạnh mẽ với chế độ Sihanouk trong cùng thời kỳ. [1965] Sihanouk đã tổ chức một hội nghị, "Hội nghị Nhân dân Đông Dương", tại Phnom Penh vào đầu năm <>, tại đó Enuol đứng đầu một phái đoàn FULRO.

 

Thiếu tiến bộ trong việc đạt được nhượng bộ đã dẫn đến một cuộc nổi dậy FULRO khác của phe chiến binh hơn vào tháng 1965 năm 35, trong đó <> người Việt Nam (bao gồm cả thường dân) đã thiệt mạng. Sự kiện này nhanh chóng bị đàn áp, và bốn chỉ huy FULRO bị bắt (Nay Re, Ksor Bleo, R'Com Re và Ksor Boh) đã bị hành quyết công khai.

 

Đàm phán và chia rẽ

Ngày 2 tháng Sáu năm 1967, Y Bham Enuol cử một phái đoàn đến Buôn Ma Thuột để thỉnh nguyện lên chính quyền miền Nam Việt Nam. Vào ngày 25 và 26 tháng Sáu năm 1967, một đại hội các dân tộc thiểu số trên khắp miền Nam Việt Nam đã được triệu tập để hoàn thiện một bản kiến nghị chung, và vào ngày 29 tháng Tám năm 1967, một cuộc họp đã được tổ chức dưới sự chỉ đạo của Nguyễn Văn Thiệu, Chủ tịch Ủy ban Lãnh đạo Quốc gia và Thiếu tướng Nguyễn Cao Kỳ, Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương. Đến ngày 11 tháng 1968 năm <>, các cuộc đàm phán giữa FULRO và chính quyền Việt Nam đã dẫn đến một thỏa thuận công nhận quyền thiểu số, thành lập một Bộ để hỗ trợ các quyền này và cho phép Y Bham Enuol ở lại Việt Nam vĩnh viễn.

 

Tuy nhiên, một số thành phần của FULRO, đặc biệt là người đứng đầu FLC Les Kosem, đã phản đối thỏa thuận với Việt Nam. Vào ngày 30 tháng 1968 năm 1965, Kosem, đứng đầu một số tiểu đoàn của Quân đội Hoàng gia Campuchia, và đi cùng với một nhóm từ cánh chiến binh FULRO chịu trách nhiệm về cuộc chiến năm <>, đã bao vây và chiếm Trại le Rolland. Enuol bị quản thúc tại gia tại Phnom Penh tại nơi ở của Đại tá Umm Savuth của quân đội Campuchia, nơi ông sẽ ở lại trong sáu năm tiếp theo.

 

Vào ngày 1 tháng 1969 năm 1970, một hiệp ước cuối cùng đã được ký kết giữa Paul Nur, đại diện cho Việt Nam Cộng hòa, và Y Dhơn Adrong. Những sự kiện này đánh dấu sự kết thúc của FULRO như một phong trào 'chính trị', đặc biệt là khi người ủng hộ trước đó, chế độ Sangkum của Sihanouk, đã rơi vào cuộc đảo chính Campuchia năm 5. Tuy nhiên, một số thành phần của FULRO, không hài lòng với hiệp ước, tiếp tục kháng chiến vũ trang ở Tây Nguyên. Các nhóm vũ trang khác nhau này mong đợi sự sụp đổ của chế độ Sài Gòn, và có một số hợp tác địa phương với Việt Cộng, những người đã cung cấp hỗ trợ không chính thức như chăm sóc những người bị thương. [<>]

 

Sau khi miền Nam Việt Nam sụp đổ

Vào ngày 17 tháng 1975 năm 150, Nội chiến Campuchia kết thúc khi những người cộng sản Khmer Đỏ - khi đó trong một liên minh chính trị với Sihanouk, GRUNK - chiếm Phnom Penh. Tướng Y Bham Enuol, Trung tá Y-Bun Sur, và khoảng <> thành viên của phe chiến binh FULRO, vào thời điểm đó, đang bị quản thúc tại gia trong khu nhà của Đại tá Um Savuth của Quân đội Khmer nằm gần sân bay Pochentong. Họ rời khỏi khu nhà và tìm nơi ẩn náu trong Đại sứ quán Pháp. Khmer Đỏ đã buộc nhà ngoại giao cấp cao của Pháp phải giao nhóm này, đàn ông, phụ nữ và trẻ em, cho họ. Sau đó, họ được diễu hành đến Sân vận động Lambert sau đó ở rìa phía bắc của Phnom Penh, nơi họ bị Khmer Đỏ hành quyết cùng với nhiều quan chức của chế độ Campuchia; tuy nhiên, các du kích FULRO còn lại ở Việt Nam vẫn không biết về cái chết của Enuol.

 

Sau sự sụp đổ của Sài Gòn và sự sụp đổ của chính phủ miền Nam Việt Nam, có ý kiến đề nghị Hoa Kỳ tiếp tục hỗ trợ FULRO trong cuộc đấu tranh chống lại chính phủ nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Vài ngàn binh sĩ FULRO dưới quyền Chuẩn tướng Y-Ghok Niê Krieng tiếp tục chiến đấu với lực lượng Việt Nam, nhưng viện trợ hứa hẹn của Mỹ đã không thành hiện thực.

 

FULRO tiếp tục hoạt động ở vùng cao nguyên xa xôi trong suốt cuối những năm 1970 và đầu những năm 1980, nhưng nó ngày càng bị suy yếu bởi sự chia rẽ nội bộ, và bị mắc kẹt trong một cuộc xung đột đang diễn ra giữa Khmer Đỏ và Việt Nam. [6] Mặc dù vậy, vào đầu những năm 1980, đã có một đỉnh điểm trong giai đoạn thứ hai của cuộc nổi dậy FULRO, có thể với sự hỗ trợ vật chất tích cực từ Trung Quốc, người được hưởng lợi từ cuộc xung đột như một phần của cuộc đối đầu đang diễn ra với Việt Nam. [7] Một số ước tính đưa ra tổng số quân FULRO trong giai đoạn này là 7.000, chủ yếu đóng tại Mondulkiri và được cung cấp vũ khí Trung Quốc thông qua Khmer Đỏ, vào thời điểm này đang chiến đấu trong cuộc chiến tranh du kích của chính mình ở miền tây Campuchia. [8] Tuy nhiên, đến năm 1986, viện trợ này đã chấm dứt, một phát ngôn viên của Khmer Đỏ nói rằng trong khi các bộ lạc "rất, rất dũng cảm", họ "không có sự hỗ trợ từ bất kỳ lãnh đạo nào" và "không có tầm nhìn chính trị". [8]

 

Tuy nhiên, sau khi ngừng cung cấp, cuộc chiến tranh du kích cay đắng sẽ kịp thời làm giảm lực lượng của FULRO xuống không quá vài trăm. Năm 1980, một đơn vị gồm hơn 200 chiến binh đã buộc phải tách ra và tị nạn ở Khmer Đỏ trên biên giới Thái Lan-Campuchia. Năm 1985, 212 trong số những người lính này, dưới sự chỉ huy của Chuẩn tướng Y-Ghok Niê Krieng và Pierre K'briuh, đã di chuyển qua Campuchia đến biên giới Thái Lan, nơi Trung tướng Chavalit Yongchaiyudh, sau đó là Tư lệnh Quân đội Hoàng gia Thái Lan số 2 khuyên họ rằng người Mỹ không còn quan tâm đến việc chiến đấu với người Việt Nam nữa. Tướng Chavalit khuyên họ nên tìm kiếm tình trạng tị nạn thông qua UNHCR. Sau khi điều này được cấp, họ được chuyển đến Bắc Carolina ở Hoa Kỳ[9]

 

Vào tháng 1992 năm 10, nhà báo Nate Thayer đã đến Mondulkiri và thăm căn cứ FULRO cuối cùng. [1992] Thayer thông báo cho nhóm rằng chủ tịch của FULRO Y Bham Enuol đã bị Khmer Đỏ xử tử mười bảy năm trước. Quân đội FULRO đầu hàng vào tháng 11/1975; nhiều người trong nhóm này đã được tị nạn tại Hoa Kỳ. [8] Ngay cả ở giai đoạn cuối này, họ chỉ quyết định từ bỏ đấu tranh vũ trang khi cuối cùng họ nghe tin Y Bham Enuol đã bị xử tử vào tháng Tư năm <>. [<>]

 

 

Bài viết này kết hợp thông tin từ bài viết tương đương trên wiki nàyKhông có ngôn ngữ nào được cung cấp cho bản mẫu dịch liên wiki!

Tham khảo

Trắng, T. Thanh gươm sét: lực lượng đặc biệt và bộ mặt thay đổi của chiến tranh, Brassey's, 1992, tr.143

 Dommen, A. J. Kinh nghiệm Đông Dương của người Pháp và người Mỹ, Nhà xuất bản Đại học Indiana, 2001, tr.615. Đặc khu hành chính Kaingsaing tương tự như Hòa Hảo, ở chỗ họ phát triển từ một nhóm tôn giáo thành một nhóm dân tộc chủ nghĩa vũ trang.

"Tiger Men: An Australian Soldier's Secret War in Vietnam" của Barry Petersen.

 Christie, C. J. Lịch sử hiện đại của Đông Nam Á: phi thực dân hóa, chủ nghĩa dân tộc và chủ nghĩa ly khai, I B Tauris, 1996, tr.101

 Fenton, J. Tất cả những nơi sai lầm, Granta, 2005, tr.62

 Trong khi chính phủ Việt Nam vẫn duy trì FULRO đàm phán một thỏa thuận không dễ dàng với Khmer Đỏ trong giai đoạn này, các nhóm ủng hộ người Thượng tuyên bố rằng những người đàn ông trên thực tế đã bị Khmer Đỏ bắt cóc để làm khuân vác và rà phá bãi mìn

 O'Dowd, E. C. Chiến lược quân sự của Trung Quốc trong chiến tranh Đông Dương lần thứ ba: cuộc chiến tranh Mao cuối cùng, Routledge, 2007, tr.97

Jones, S. và cộng sự, Đàn áp người Thượng, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, tr.27

 Nate Thayer, "Forgotten Army: The Rebels Time Forgot", Tạp chí Kinh tế Viễn Đông, ngày 10 tháng 1992 năm 16, trang 22-<>.

 Nate Thayer, "Quân đội người Thượng tìm kiếm sự giúp đỡ của Liên Hiệp Quốc, ? Phnom Penh Post, ngày 12 tháng 1992 năm <>.

 Nate Thayer và Leo Dobbs, "Các chiến binh bộ lạc hướng đến nơi ẩn náu ở Hoa Kỳ, ? Phnom Penh Post, ngày 23 tháng 1992 năm <>.

Nguồn

 

Avril 2002

 

Vietnam

 

La répression des Montagnards :

Conflits fonciers et religieux dans les hauts plateaux du Vietnam

 

 

I. RESUME

II. RECOMMANDATIONS

 

 

I. RESUME

 

Depuis que Dieu a crée le monde, nous, minorités ethniques, avons toujours habité le même lieu. Depuis l'Antiquité, nos ancêtres nous ont toujours dit que c'était là notre terre. Les Vietnamiens n'y ont jamais vécu. Ce que nos grands-parents nous ont appris, c'est que le Vietnam commença à envahir notre terre en 1930... Depuis 1975 plus particulièrement, les Montagnards et les Vietnamiens n'ont pas été heureux ensemble…Les Vietnamiens et les Montagnards vivent ensemble comme des chiens qui se mordent les uns les autres, jamais avec facilité.

-Homme d'ethnie Mnong, originaire de la province de Dak Lak, Vietnam

 

En février 2001, le Vietnam a été le théâtre de protestations massives, parmi les plus larges depuis la réunification du pays en 1975. Plusieurs milliers de Montagnards - nom souvent attribué aux minorités indigènes des Hauts-Plateaux du Centre du pays - ont lancé une série de manifestations pacifiques, appelant à l'indépendance, au retour des terres ancestrales et à la liberté religieuse. Les autorités vietnamiennes, qui depuis longtemps surveillaient les développements politiques dans la région, ont répondu aggressivement. Annonçant qu'il tenait prêt son " plan de bataille ", le gouvernement a déployé des milliers de policiers et de soldats pour disperser les manifestants. Dans les semaines et mois qui ont suivi, les autorités ont procédé à l'arrestation de centaines de Montagnards, recourrant parfois à la torture pour obtenir la confession de ceux soupçonnés d'avoir participé à l'organisation des manifestations, ainsi que l'expression publique de leurs remords. Des dirigeants religieux et politiques locaux ont été condamnés à des peines de prison, certaines s'élevant jusqu'à 12 ans.

 

Plusieurs facteurs historiques, démographiques et politiques ont contribué au climat de grande frustration qui s'est installé au cours des années : les espoirs anciens d'indépendance des Montagnards, l'augmentation progressive du nombre d'habitants d'origine ethnique vietnamienne sur des terres qui, dans le passé, abritaient presque exclusivement les minorités montagnardes, et les conflits territoriaux qui en ont résulté, la croissance récente, au sein des minorités montagnardes, du nombre de conversion au christianisme des églises protestantes, ainsi que la position du gouvernement vietnamien, selon laquelle la volonté des Montagnards de se différencier sur un plan politique et religieux menace l'unité nationale.

 

Cette idée d'unité nationale menacée a été alimentée par les liens entretenus par certains militants indépendantistes montagnards avec d'anciens membres de l'armée de résistance montagnarde, qui historiquement s'est éteinte en 1992. Cette armée, pro-américaine, s'est faite connaître sous le nom de FULRO (Front Unifié de Lutte des Races Opprimées). D'anciens membres du FULRO, conduits par Kok Ksor, un homme jarai et américain qui vit aux Etats Unis, sont de ceux que le Parti communiste vietnamien accuse d'avoir organisé les manifestations de février 2001. S'il apparaît que des groupes installés aux Etats Unis ont encouragé les Montagnards à protester dans les Hauts-Plateaux du Centre, rien ne permet pourtant d'affirmer qu'ils ont prôné la violence. Avec ou sans soutien extérieur, les Hauts-Plateaux étaient une poudrière prête à exploser dès la fin des années 1990.

 

Les évènements de février 2001 dans les Hauts-Plateaux du Centre sont l'expression des multiples griefs des Montagnards: répression religieuse, persécution ethnique, un des plus hauts taux de pauvreté et d'analphabétisme du Vietnam, et surtout, la lutte pour des terres toujours plus rares. Conséquence des programmes de relocation mis en place par le gouvernement, auxquels s'est ajouté un mouvement migratoire spontané, la densité de la population d'origine ethnique vietnamienne et d'autres migrants a quadruplé dans certaines régions des Hauts-Plateaux depuis 1975, entraînant de lourdes répercussions sur l'exploitation des terres et des ressources naturelles. N'ayant pas de document officiel leur attribuant l'usage des terres, les Montagnards se sont vus progressivement privés de leurs terres. Parallèlement, la chute mondiale des cours du café a fortement pesé sur l'économie de la région qui est centrée sur la production de café, et ce, pendant les deux années précédant le début des troubles.

 

Dans ce rapport, Human Rights Watch analyse les différents facteurs qui ont conduit aux événements de février 2001, les manifestations elles-mêmes ainsi que leurs conséquences. De cette analyse, il ressort qu'au cours des opérations visant à mettre fin aux manifestations, le gouvernement vietnamien a violé certains droits humains fondamentaux et qu'au mois de février 2002, il continuait de bafouer ces droits. Parmi les violations les plus graves, HRW note:

L'arrestation, la détention et l'interrogation arbitraires de centaines de Montagnards soupçonnés d'avoir participé aux manifestations de février 2001 ou d'avoir contribué à leur organisation.

La torture par la police de personnes détenues ou interrogées, notamment le recours aux coups, passages à tabac et chocs à l'aide de matraques électriques.

La violation répétée du droit à la liberté religieuse, ce qui inclut la destruction et la fermeture des lieux de culte de la minorité ethnique protestante, et des pressions officielles menaçant les Chrétiens qui n'abandonneraient pas leur religion, d'action en justice ou d'emprisonnement.

L'usage excessif de force par les forces de sécurité lors d'affrontements avec des villageois d'ethnie jarai à Plei Lao, Gia Lai, le 10 mars 2001.

L'interdiction de tout rassemblement public, en violation du droit de réunion.

Les restrictions sur les voyages. Dans certaines régions, les autorités exigeaient l'obtention préalable d'une autorisation écrite pour toute personne désireuse de s'absenter temporairement du village, entravant les paysans appelés à se rendre aux champs.

L'arrestation et le mauvais traitement de Montagnards qui, ayant fui au Cambodge, ont été rapatriés de force au Vietnam.

 

Ce rapport se fonde sur les recherches conduites par HRW entre février 2001 et février 2002, notamment sur l'interview de plus de cent témoins présents lors des événements dans les Hauts-Plateaux du Centre, avant et après février 2001, sur des documents provenant de sources à Gia Lai et Dak Lak, sur les comptes-rendus des médias officiels vietnamiens et sur ceux des services de presse étrangers, ainsi que sur l'interview de réfugiés montagnards au Cambodge et aux Etats-Unis, de diplomates, de chercheurs et de représentants d'organisations non-gouvernementales (ONG) basées au Vietnam. Le champ de ce rapport est limité en raison des restrictions d'accès rigoureuses, imposées par les autorités vietnamiennes dans les Hauts-Plateaux du Centre, restrictions qui contrarient les enquêteurs indépendants, tels que les observateurs des droits humains ou les journalistes, dans leur travail de vérification des informations sur les conditions prévalant dans les Hauts-Plateaux.

 

Au cours de ses recherches, Human Rights Watch a constaté que les Montagnards se sentaient fréquemment discriminés par les agences gouvernementales, notamment dans les domaines de l'éducation, de la santé et des autres services sociaux. La confiscation de leurs terres par les autorités, sans compensation aucune ni avertissement préalable, consitue une autre des récriminations majeures des Montagnards. Pourtant, rares ont été les occasions de manifester leur mécontentement, en raison de l'interdiction par le Parti communiste vietnamien de toutes formes d'expression d'opposition politique.

 

Les troubles politiques dans les Hauts-Plateaux ont également une dimension internationale. Au mois de mars 2002, plus d'un millier de Montagnards qui, fuyant la sévérité des mesures du gouvernement vietnamien, s'étaient réfugiés de l'autre côté de la frontière, au Cambodge, demeuraient toujours dans un vide politique. Bien qu'en janvier 2002, le Haut Commissariat aux Réfugiés (HCR), en collaboration avec les gouvernements vietnamien et cambodgien, ait prévu de lancer un programme de rapatriement des réfugiés vers le Vietnam, il était évident que tant que la situation dans les Hauts-Plateaux du Centre ne se serait pas stabilisée, des habitants d'origine ethnique minoritaire continueraient de fuir vers le Cambodge et que ceux déjà réfugiés dans des camps refuseraient d'être rapatriés.

 

II. RECOMMENDATIONS

 

Au Gouvernement de la République socialiste du Vietnam

Libérer de façon inconditionnelle toute personne des Hauts-Plateaux du Centre détenue pour avoir exprimé pacifiquement ses croyances politiques ou religieuses, notamment les dirigeants de l'Eglise protestante, ceux qui militent pour le respect de leurs droits à la terre, et les partisans du mouvement d'indépendance montagnard. Recenser et publier en un document unique le nom de tous les Montagnards placés en détention préventive dans les postes de police ou en prison, ainsi que les charges retenues contre chacun d'eux, et rendre publique le nom de ceux qui ont été reconnus coupables et condamnés.

S'assurer que le procès de toute personne dont l'accusation est liée aux manifestations, soit conforme aux normes établies par l'article 14 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques (CCPR), dont le Vietnam est signataire. Aux termes de ce pacte et de la Constitution même du pays, les procès doivent être publics et les accusés doivent avoir accès au conseiller légal de leur choix ainsi qu'à la présence gratuite d'un interprète.

Mettre un terme à la détention arbitraire des Montagnards de retour du Cambodge, qu'ils soient rentrés volontairement au Vietnam ou qu'ils aient été rapatriés de force.

Respecter les droits fondamentaux que sont les libertés d'expression, d'association et de réunion, et amender les provisions du code pénal vietnamien qui limitent ces droits, particulièrement les provisions portant sur la sécurité nationale. Reconnaître le droit d'avoir et d'exprimer des opinions politiques qui divergent de la politique gouvernementale, et notamment la revendication pacifiste d'autonomie et d'indépendance. L'interdiction, dans certaines régions des Hauts-Plateaux du Centre, de tout rassemblement de plus de quatre personnes doit être levée.

Abolir la Directive administrative 31/CP de 1997 sur la détention, qui autorise jusqu'à deux ans d'emprisonnement sans procès pour les personnes soupçonnées d'avoir violé les lois relatives à la sécurité nationale.

Mettre fin à la répression exercée contre la minorité ethnique protestante, notamment à l'interdiction des assemblées religieuses et autres réunions, aux pressions exercées sur certains individus pour qu'ils renient leur foi, à la participation obligatoire à des rituels non-chrétiens, à la destruction d'églises par les autorités locales et les forces de sécurité, ainsi qu'à la surveillance policière abusive des dirigeants religieux. Se conformer à l'article 27 du CCPR, qui stipule que " [l]es minorités ethniques (…) ne peuvent être privées du droit d'avoir, en commun avec les autres membres de leur groupe, leur propre vie culturelle, de professer et de pratiquer leur propre religion".

Inviter le Groupe de travail des Nations Unies sur la détention arbitraire, qui s'est rendu au Vietnam en 1994, et le Rapporteur spécial des Nations Unies sur l'intolérance religieuse, qui a visité le pays en 1998, à venir assurer le suivi de leur travail, en leur accordant total accès aux Hauts-Plateaux du Centre.

Soulever l'interdiction de se rendre dans les Hauts-Plateaux du Centre, interdiction qui frappe le Haut Commissariat aux Réfugiés (HCR), les journalistes, les diplomates et autres observateurs indépendants.

Appliquer la loi agraire vietnamienne de 1993 de façon plus conforme, particulièrement les articles stipulant qu'avant toute appropriation de terres par l'Etat, l'exploitant doit être notifié des raisons, du délai, du déroulement du transfert et des méthodes de compensation qui lui seront offertes en l'échange de ses terres. Ordonner aux autorités provinciales d'enquêter et de résoudre avec promptitude toute plainte déposée par des Montagnards, portant sur la confiscation discriminatoire et sans compensation de terres.

Réviser les procédures d'allocation des terres et délivrer des certificats d'exploitation aux familles montagnardes afin de leur garantir la possibilité de postuler et d'obtenir, de façon non-discriminatoire, une autorisation d'exploitation des terres à long terme. Participer aux efforts visant à assurer aux Montagnards la sécurité de leurs terres, lancer des programmes participatifs de planification et d'allocation des terres dans les quatre provinces des Hauts-Plateaux du Centre.

Soutenir les programmes de développement des ONG indépendantes travaillant dans les Hauts-Plateaux du Centre.

Prendre des mesures pour mettre un terme à toute forme de discrimination à l'encontre des minorités indigènes des Hauts-Plateaux du Centre, notamment dans les domaines de l'éducation et de l'emploi, en favorisant le dialogue et la participation des dirigeants montagnards et des communautés locales dans les processus de décision.

 

Au gouvernement du Royaume du Cambodge

Continuer d'offrir temporairement asile et protection aux réfugiés montagnards et aux requérants d'asile d'origine vietnamienne, conformément aux obligations qui incombent au Cambodge en tant qu'Etat partie à la Convention relative au statut des réfugiés de 1951.

Offrir protection aux réfugiés montagnards, qu'ils se trouvent à l'intérieur du Cambodge ou à la frontière. Refuser l'entrée dans le pays à des Montagnards à la frontière constitue une violation du principe fondamental de non-refoulement, -obligation qui incombe aux Etats parties à la Convention relative au statut des réfugiés, et usage du droit coutumier international -, de ne pas renvoyer une personne vers un pays, où sa vie ou sa liberté pourrait être menacée en raison de sa race, de sa religion, de sa nationalité, de ses opinions politiques ou de son appartenance à un certain groupe social.

S'assurer que l'ensemble des fonctionnaires, à tous niveaux de l'administration, ont reçu ordre de protéger les réfugiés en provenance des Hauts-Plateaux du Centre, et veiller à ce que cet ordre soit suivi dans les faits.

Au Haut Commissariat pour les Réfugiés (HCR)

Suspendre les opérations de rapatriement tant que les conditions interdisent d'envisager le rapatriement volontaire des réfugiés et qu'elles ne leur garantissent pas sécurité et dignité, ni ne leur assurent le repect de leurs droits humains. En particulier, le HCR et les réfugiés doivent disposer de plus d'informations sur la situation des droits humains dans les Hauts-Plateaux du Centre, et le HCR doit être en mesure d'envoyer des observateurs dans la région. Le HCR doit également insister pour que le droit de visiter les foyers à l'intérieur des Hauts-Plateaux soit accordé à ses délégués, et ce, sans que des représentants du gouvernement vietnamien ne soient présents ni n'interviennent avant, pendant ou après le rapatriement d'un réfugié.

Interrompre le filtrage et le rejet des requérants d'asile au Cambodge, tant que des informations plus détaillées sur la situation dans les Hauts-Plateaux du Centre ne seront pas disponibles.

Obtenir la garantie du gouvernement cambodgien qu'aucun réfugié ne sera rapatrié en un lieu, où sa vie ou sa liberté est menacée.

Continuer d'insister pour que le Cambodge remplisse les obligations qui, en tant qu'Etat partie à la Convention relatif au statut des réfugiés de 1951, lui incombent, et intervenir en public ou en privé auprès du gouvernement si et chaque fois que les forces de sécurité cambodgiennes expulsent des réfugiés hors du pays - que ces derniers se trouvent à l'intérieur du Cambodge ou à la frontière -, en violation de ses obligations de non-refoulement.

Obtenir des gouvernements cambodgien et vietnamien la garantie écrite que tout programme de rapatriement sera respectueux de la volonté des réfugiés et des normes internationales, et conforme au droit des individus de continuer de demander asile au Cambodge.

Lorsque le rapatriement ne peut être envisagé, le HCR doit continuer de protéger le droit des Montagnards de demander et d'obtenir asile au Cambodge, et rechercher une solution durable à leur détresse, en considérant notamment les possibilités de relocation dans un pays-tiers.

A la Communauté internationale

Lors de leurs futures discussions bilatérales avec le Vietnam, les hauts fonctionnaires internationaux - surtout ceux qui sont originaires d'un pays membre de l'Association des nations du sud-est asiatique (ASEAN) -, doivent exprimer leurs inquiétudes quant aux violations continuelles des droits humains dans les Hauts-Plateaux du Centre du Vietnam.

Exhorter le gouvernement vietnamien à adopter les recommandations sus-mentionnées en partie A.

Encourager le Vietnam à faire preuve d'une plus grande transparence et à se porter garant de son système juridique et pénal, et l'inciter à établir un pouvoir judiciaire indépendant et impartial. Insister pour que l'accès aux procès soit accordé aux observateurs internationaux et aux enquêteurs indépendants.

Fournir l'assistance technique nécessaire à une réforme du système judiciaire, en portant une attention spéciale au système pénal.

Financer des programmes de développement mis en oeuvre dans les Hauts-Plateaux du Centre par des ONG indépendantes, notamment des programmes qui garantissent la participation totale des minorités ethniques.

Exhorter le gouvernement cambodgien à continuer de satisfaire aux obligations qui lui incombent en vertu de la Convention relative au statut des réfugiés de 1951, et intervenir, publiquement ou en privé, auprès du gouvernement cambodgien si et chaque fois que les forces de sécurité cambodgiennes rapatrient de force des réfugiés, du Cambodge vers le Vietnam.

 

SỰ NHÌN NHẬN

 

Báo cáo này dựa trên nghiên cứu do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thực hiện từ tháng 2 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002. Báo cáo được biên tập bởi Sidney Jones, giám đốc Ban Châu Á, Joe Saunders, phó giám đốc ban Châu Á và Malcolm Smart, giám đốc chương trình. Jim Ross, cố vấn pháp lý cao cấp, và Rachael Reilly, cố vấn chính sách người tị nạn, đưa ra các bình luận bổ sung.

 

Hơn một trăm người dân vùng cao là nhân chứng của cuộc hỗn loạn ở Tây Nguyên Việt Nam năm 2001 đã được phỏng vấn cho báo cáo này. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền muốn bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả những cá nhân đã nói chuyện với chúng tôi - đôi khi trong những điều kiện hết sức khó khăn hoặc rủi ro cá nhân. Để bảo vệ họ, họ không thể nêu tên ở đây. Ngoài ra, chúng tôi xin cảm ơn nhiều người khác muốn giấu tên đã đóng góp cho báo cáo này bằng nhiều cách, hỗ trợ dịch thuật, cung cấp thông tin về lịch sử Tây Nguyên, tư liệu và thu xếp hậu cần tại hiện trường.

 

Mục lụcTrang tiếp theoI.

 

TỔNG KẾT VÀ KIẾN NGHỊ

 

 

Từ khi Thượng đế sinh ra thế giới, các dân tộc thiểu số chúng ta luôn ở cùng một chỗ. Từ xa xưa, tổ tiên của chúng tôi đã luôn nói với chúng tôi rằng đây là đất của chúng tôi. Người Việt Nam chưa bao giờ sống ở đây. Điều chúng tôi học được từ ông bà là Việt Nam bắt đầu xâm chiếm đất đai của chúng tôi từ năm 1930... Đặc biệt là từ năm 1975, người Thượng và người Việt không được hạnh phúc bên nhau... Cuộc sống của người Việt và người Thượng với nhau như chó cắn nhau; không bao giờ dễ dàng.

 

-Người đàn ông Mnông đến từ tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam

 

Vào tháng 2 năm 2001, các cuộc biểu tình quần chúng đã diễn ra ở Việt Nam, một trong những cuộc biểu tình lớn nhất kể từ khi Việt Nam thống nhất vào năm 1975. Hàng ngàn thành viên của các dân tộc thiểu số bản địa từ Tây Nguyên của đất nước - thường được gọi chung là người Thượng - đã tổ chức một loạt các cuộc biểu tình ôn hòa kêu gọi độc lập, trả lại đất đai của tổ tiên, và tự do tôn giáo.

 

Các nhà chức trách Việt Nam, những người từ lâu đã theo dõi chặt chẽ các diễn biến chính trị trong khu vực, đã phản ứng mạnh mẽ. Thông báo rằng họ đã sẵn sàng "kế hoạch tác chiến", chính quyền đã huy động hàng nghìn cảnh sát và binh lính để giải tán những người biểu tình. Trong những tuần và tháng sau các cuộc biểu tình, chính quyền đã bắt giữ hàng trăm người dân vùng cao, đôi khi sử dụng tra tấn để buộc những người tổ chức biểu tình phải nhận tội và bày tỏ sự hối hận công khai. Các nhà lãnh đạo tôn giáo và chính trị địa phương đã bị kết án tù lên đến mười hai năm.

 

Một số yếu tố lịch sử, nhân khẩu học và chính trị quan trọng đã góp phần tạo nên bầu không khí thất vọng dữ dội đã hình thành trong nhiều năm: hy vọng độc lập từ lâu của người dân vùng cao; sự hiện diện ngày càng tăng của người gốc Việt ở nơi trước đây hầu như chỉ là nơi sinh sống của người thiểu số vùng cao, và dẫn đến tranh chấp đất đai; sự gia tăng gần đây trong việc tuân theo Cơ đốc giáo Tin lành của người dân tộc thiểu số vùng cao; và lập trường của chính phủ Việt Nam rằng mong muốn của người dân vùng cao để phân biệt bản thân về chính trị và tôn giáo với đa số dân chúng là một mối đe dọa đối với sự thống nhất quốc gia.

 

Nhận thức về mối đe dọa đối với sự đoàn kết dân tộc đã được thúc đẩy bởi mối liên hệ giữa một số người ủng hộ độc lập ở vùng cao nguyên và các cựu thành viên của một đội quân kháng chiến người Thượng thân Hoa Kỳ (Mỹ) đã chết trên thực tế vào năm 1992. Đội quân đó được gọi là FULRO (Front Unifié de Lutte des Race Opprimées, hay Mặt trận đấu tranh thống nhất cho các chủng tộc bị áp bức). Các cựu thành viên FULRO, do Kok Ksor người Mỹ gốc Jarai lãnh đạo, nằm trong số những người bị Đảng Cộng sản Việt Nam buộc tội tổ chức các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001. Mặc dù có vẻ như các nhóm có trụ sở tại Hoa Kỳ có thể đã khuyến khích các cuộc biểu tình của người Thượng ở Tây Nguyên, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy họ ủng hộ bạo lực. Dù có hay không có sự hỗ trợ từ bên ngoài, Tây Nguyên vẫn là một thùng thuốc súng sẵn sàng nổ tung vào cuối những năm 1990.

 

Vụ nổ tháng 2 năm 2001 ở Tây Nguyên thể hiện sự hội tụ của nhiều mối bất bình giữa người dân vùng cao: đàn áp tôn giáo, đàn áp sắc tộc, tỷ lệ nghèo đói và mù chữ cao nhất ở Việt Nam, và quan trọng nhất là cuộc tranh giành đất đai ngày càng khan hiếm. Các chương trình tái định cư do chính phủ tổ chức cũng như di cư tự phát đã tăng gấp bốn lần mật độ dân số của người gốc Việt và những người di cư khác ở các vùng cao nguyên từ năm 1975, tạo ra áp lực lớn đối với đất đai và tài nguyên thiên nhiên. Thiếu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chính thức, người dân vùng cao ngày càng bị siết chặt đất đai của họ. Đồng thời, nền tảng kinh tế của vùng cao nguyên, tập trung vào sản xuất cà phê, đã bị giáng một đòn mạnh do giá cà phê toàn cầu giảm mạnh trong hai năm trước khi bùng nổ tình trạng bất ổn.

 

Trong báo cáo này, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phân tích tiền đề của các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, bản thân các cuộc biểu tình và hậu quả của chúng. Nó phát hiện ra rằng chính phủ đã vi phạm các quyền cơ bản của con người trong quá trình đàn áp các cuộc biểu tình và những vi phạm đó vẫn tiếp tục kể từ tháng 2 năm 2002. Các vi phạm chính bao gồm:

 

· Tùy tiện bắt giữ, giam giữ hoặc thẩm vấn hàng trăm người dân vùng cao bị tình nghi tham gia hoặc giúp đỡ tổ chức các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001.

 

· Cảnh sát tra tấn những người bị giam giữ hoặc trong khi thẩm vấn, bao gồm đánh đập, đá và sốc điện bằng dùi cui điện.

 

· Vi phạm quyền tự do tôn giáo bao gồm phá hủy và đóng cửa các nhà thờ Tin lành dân tộc thiểu số, và áp lực chính quyền đối với các Kitô hữu từ bỏ tôn giáo của họ dưới sự đe dọa của hành động pháp lý hoặc bỏ tù.

 

· Lực lượng an ninh sử dụng vũ lực quá mức trong cuộc đối đầu với người dân tộc Jarai ở Plei Lao, Gia Lai vào ngày 10 tháng 3.

 

· Cấm tụ tập nơi công cộng vi phạm quyền tự do hội họp.

 

· Hạn chế đi lại. Ở một số khu vực, chính quyền yêu cầu phải có giấy phép trước khi vắng mặt tạm thời tại làng, gây khó khăn cho nông dân khi đi làm đồng.

 

· Bắt bớ, ngược đãi đồng bào Tây Nguyên trốn sang Campuchia rồi bị cưỡng chế đưa về Việt Nam.

 

Báo cáo dựa trên nghiên cứu được thực hiện từ tháng 2 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002. Nghiên cứu đó bao gồm các cuộc phỏng vấn chi tiết với nhiều hơn một

 

hàng trăm nhân chứng về các sự kiện ở Tây Nguyên trước và sau tháng 2 năm 2001, các tài liệu thu được từ các nguồn ở Gia Lai và Đắc Lắc, các bài báo từ các phương tiện truyền thông nhà nước Việt Nam và các dịch vụ điện tín nước ngoài, và các cuộc phỏng vấn người Thượng tị nạn ở Campuchia và Hoa Kỳ, cũng như với tư cách là các nhà ngoại giao, nhà nghiên cứu và quan chức của tổ chức phi chính phủ (NGO) có trụ sở tại Việt Nam. Phạm vi của báo cáo này bị giới hạn bởi thực tế là việc tiếp cận Tây Nguyên bị chính phủ Việt Nam hạn chế chặt chẽ, gây khó khăn cho các nhà quan sát độc lập như nhà quan sát nhân quyền và nhà báo trong việc xác minh dữ liệu về điều kiện ở Tây Nguyên.

 

Trong nghiên cứu của mình, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã gặp phải nhận thức phổ biến của người dân vùng cao rằng các cơ quan chính phủ Việt Nam phân biệt đối xử với họ trong lĩnh vực giáo dục, y tế và cung cấp các dịch vụ xã hội khác. Chính quyền tịch thu đất của họ mà không bồi thường thỏa đáng hoặc không thông báo trước là một khiếu nại quan trọng khác của người dân vùng cao. Tuy nhiên, vì Đảng Cộng sản Việt Nam cấm biểu đạt công khai bất đồng chính kiến, nên có rất ít lối thoát cho sự bất mãn.

 

Có một thành phần quốc tế cho tình trạng hỗn loạn là tốt. Tính đến tháng 3 năm 2002, hơn 1.000 người dân vùng cao trốn chạy sự đàn áp của chính phủ Việt Nam vẫn ở trong tình trạng lấp lửng chính trị bên kia biên giới Campuchia. Trong khi các kế hoạch đã được Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) soạn thảo vào tháng 1 năm 2002, cùng với chính phủ Campuchia và Việt Nam để bắt đầu một chương trình hồi hương người tị nạn trở về Việt Nam, rõ ràng là cho đến khi tình hình ở Tây Nguyên được cải thiện. , những người dân tộc thiểu số từ khu vực đó sẽ tiếp tục chạy trốn qua biên giới sang Campuchia, và nhiều người trong số những người đã ở trong các trại tị nạn sẽ phản đối việc hồi hương.

 

khuyến nghị

 

Kính gửi Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam

 

· Trả tự do vô điều kiện cho tất cả những người ở Tây Nguyên đang bị giam giữ vì bày tỏ niềm tin chính trị hoặc tôn giáo của họ một cách ôn hòa - bao gồm cả những người lãnh đạo Giáo hội Tin lành, các nhà hoạt động đòi quyền lợi về đất đai và những người ủng hộ phong trào đòi độc lập cho người dân vùng cao. Công bố trong sổ đăng ký trung tâm tên của tất cả những người dân vùng cao bị giam giữ trước khi xét xử tại đồn cảnh sát hoặc nhà tù, cũng như bất kỳ cáo buộc nào chống lại họ, và công khai tên của những người đã bị kết án và kết án.

 

· Đảm bảo rằng tất cả những người bị buộc tội liên quan đến các cuộc biểu tình ở Tây Nguyên đều được xét xử đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Điều 14 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là thành viên. Các phiên tòa phải được công khai, và những người bị buộc tội phải được tiếp cận với cố vấn pháp lý do họ lựa chọn và sự trợ giúp miễn phí của một thông dịch viên, theo quy định của cả ICCPR và Hiến pháp Việt Nam.

 

· Chấm dứt việc giam giữ tùy tiện những người dân vùng cao đã trở về Việt Nam từ Campuchia một cách tự nguyện hoặc trái với ý muốn của họ.

 

· Tôn trọng các quyền cơ bản về tự do ngôn luận, tự do lập hội và hội họp, đồng thời sửa đổi các điều khoản của Bộ luật Hình sự Việt Nam hạn chế các quyền đó, đặc biệt là các điều khoản về an ninh quốc gia. Cho phép quyền nắm giữ và bày tỏ quan điểm chính trị đi ngược lại chính sách của nhà nước, bao gồm cả việc ủng hộ hòa bình quyền tự chủ và độc lập. Cần chấm dứt việc cấm tụ tập trên 4 người ở một số địa phương Tây Nguyên.

 

· Bãi bỏ Chỉ thị 31/CP về Giam giữ Hành chính năm 1997, cho phép giam giữ không cần xét xử đến hai năm đối với những cá nhân bị coi là vi phạm luật an ninh quốc gia.

 

· Chấm dứt đàn áp những người theo đạo Tin lành dân tộc thiểu số, bao gồm cấm tụ tập tôn giáo và các cuộc hội họp khác, áp lực từ bỏ đức tin của một người, bắt buộc tham gia các nghi lễ phi Kitô giáo, phá hủy nhà thờ của chính quyền địa phương và quan chức an ninh, và lạm dụng giám sát của công an đối với các nhà lãnh đạo tôn giáo. Giữ nguyên Điều 27 của ICCPR, trong đó quy định rằng "các dân tộc...thiểu số...sẽ không bị từ chối quyền, trong cộng đồng với các thành viên khác trong nhóm của họ, được hưởng nền văn hóa của riêng họ [và] tuyên xưng và thực hành tôn giáo của họ ."

 

· Mời Nhóm Công tác về Bắt giữ Tùy tiện của Liên hợp quốc đã đến thăm Việt Nam năm 1994 và Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về Không khoan dung tôn giáo đã đến thăm Việt Nam năm 1998 để tiếp tục các chuyến thăm với quyền tiếp cận không hạn chế đến Tây Nguyên.

 

· Gỡ bỏ các hạn chế đối với việc tiếp cận Tây Nguyên của Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), các nhà báo, nhà ngoại giao và các quan sát viên độc lập khác.

 

· Tăng cường thực thi Luật Đất đai năm 1993 của Việt Nam, đặc biệt là các điều khoản quy định rằng trước khi nhà nước thu hồi đất, người sử dụng đất phải được thông báo về lý do thu hồi đất, khung thời gian, phương án chuyển nhượng và phương thức bồi thường . Cần chỉ đạo các quan chức cấp tỉnh và cấp huyện khẩn trương điều tra và giải quyết các khiếu nại của người dân vùng cao về việc bị tịch thu đất đai một cách phân biệt đối xử và không bồi thường.

 

· Đơn giản hóa quy trình giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân vùng cao để đảm bảo rằng họ có thể đăng ký và nhận giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâu dài trên cơ sở không bị phân biệt đối xử. Để giúp đảm bảo an ninh đất đai cho người dân vùng cao, triển khai các chương trình quy hoạch sử dụng đất và giao đất có sự tham gia ở cả 4 tỉnh Tây Nguyên.

 

· Hỗ trợ các chương trình phát triển cho các tổ chức phi chính phủ độc lập hoạt động tại Tây Nguyên.

 

· Thực hiện các bước để chấm dứt mọi hình thức phân biệt đối xử đối với các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên, bao gồm phân biệt đối xử trong giáo dục và việc làm, đồng thời phát triển các kênh đối thoại và quá trình ra quyết định có sự tham gia của các nhà lãnh đạo người Thượng và cộng đồng địa phương.

 

Kính gửi Chính phủ Vương quốc Campuchia

 

· Tiếp tục cung cấp quyền tị nạn và bảo vệ tạm thời cho người Thượng tị nạn và những người xin tị nạn từ Việt Nam, phù hợp với nghĩa vụ của Campuchia với tư cách là một bên tham gia Công ước về Người tị nạn 1951.

 

· Cung cấp sự bảo vệ cho người Thượng tị nạn bên trong Campuchia và khi đến biên giới. Việc đẩy lùi người Thượng ở vùng cao nguyên tại biên giới vi phạm nguyên tắc cơ bản về không từ chối - nghĩa vụ của các quốc gia tham gia Công ước về Người tị nạn, và theo luật tập quán quốc tế, không được trả bất kỳ người nào về quốc gia nơi họ sinh sống hoặc tự do. có thể bị đe dọa vì lý do chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch, quan điểm chính trị hoặc tư cách thành viên trong một nhóm xã hội cụ thể.

 

· Đảm bảo rằng các quan chức ở tất cả các cấp hành chính được hướng dẫn để bảo vệ những người tị nạn từ Tây Nguyên, và những hướng dẫn đó được thực hiện.

 

Kính gửi Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR)

 

· Tạm dừng việc hồi hương cho đến khi các điều kiện thích hợp cho việc hồi hương tự nguyện, và những người tị nạn có thể trở về trong sự an toàn, nhân phẩm và được đảm bảo rằng nhân quyền của họ sẽ được tôn trọng đầy đủ. Đặc biệt, thông tin chi tiết hơn nên được cung cấp cho UNHCR và những người tị nạn về tình hình nhân quyền ở Tây Nguyên, và UNHCR có thể đặt các giám sát viên trong khu vực. UNHCR nên khẳng định rằng nhân viên của mình có thể tiến hành các chuyến thăm nhà trên khắp Tây Nguyên mà không cần sự giám sát hoặc can thiệp của chính phủ Việt Nam trước, trong và sau bất kỳ đợt hồi hương nào.

 

· Tạm dừng sàng lọc hoặc từ chối những người xin tị nạn ở Campuchia cho đến khi có thông tin chi tiết hơn về tình hình ở Tây Nguyên.

 

·Có được sự đảm bảo từ chính phủ Campuchia rằng những người tị nạn cá nhân sẽ không bị trả lại nơi mà tính mạng hoặc tự do của họ đang bị đe dọa.

 

· Tiếp tục khẳng định rằng Campuchia duy trì nghĩa vụ của mình với tư cách là một bên tham gia Công ước về Người tị nạn năm 1951 và thực hiện các can thiệp công khai và riêng tư với chính phủ Campuchia nếu và khi các quan chức an ninh Campuchia trục xuất người tị nạn khỏi Campuchia - một khi họ đã ở trong lãnh thổ của Campuchia hoặc tại biên giới vi phạm nghĩa vụ không tái xuất.

 

· Có được sự đảm bảo bằng văn bản từ chính phủ Campuchia và Việt Nam rằng bất kỳ chương trình hồi hương nào dành cho người tị nạn đều dựa trên cơ sở tự nguyện và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, và rằng quyền của các cá nhân được tiếp tục xin tị nạn ở Campuchia được tôn trọng.

 

· Đối với những người dân vùng cao mà việc hồi hương không phải là một lựa chọn, UNHCR nên tiếp tục bảo vệ quyền của họ được tìm kiếm và hưởng quyền tị nạn ở Campuchia, đồng thời tìm kiếm một giải pháp lâu dài cho hoàn cảnh của họ, bao gồm cả khả năng tái định cư ở nước thứ ba.

 

Đối với cộng đồng quốc tế

 

· Trong các cuộc thảo luận song phương với Việt Nam, các quan chức chính phủ cấp cao, đặc biệt là những người từ các quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), nên bày tỏ quan ngại về các vi phạm nhân quyền đang diễn ra ở Tây Nguyên của Việt Nam.

 

· Đôn đốc chính phủ Việt Nam áp dụng các khuyến nghị nêu trong Phần A ở trên.

 

· Khuyến khích Việt Nam đạt được tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn trong hệ thống tư pháp và hình phạt của mình, đồng thời thúc đẩy việc thành lập một cơ quan tư pháp độc lập và vô tư. Báo chí để được tiếp cận các phiên tòa của các quan sát viên quốc tế và giám sát viên độc lập.

 

· Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho cải cách pháp lý, đặc biệt chú ý đến hệ thống tư pháp hình sự.

 

· Các chương trình phát triển quỹ cho các tổ chức phi chính phủ độc lập ở Tây Nguyên, đặc biệt là các chương trình đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các dân tộc thiểu số.

 

· Kêu gọi chính phủ Campuchia tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ của mình theo Công ước về Người tị nạn năm 1951 và thực hiện các can thiệp công khai và riêng tư với chính phủ Campuchia nếu và khi các quan chức an ninh Campuchia cưỡng chế hồi hương người tị nạn từ Campuchia.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theoII. GIỚI THIỆU

 

 

 

 

Báo cáo này cung cấp thông tin chi tiết nhất cho đến nay về tình trạng bất ổn nổ ra ở Tây Nguyên Việt Nam vào đầu năm 2001 và cung cấp một cái nhìn hiếm hoi về đàn áp chính trị ở Việt Nam.

 

Vào tháng 2 năm 2001, vài nghìn thành viên của các dân tộc thiểu số bản địa, thường được gọi là người Thượng, đã tổ chức một loạt cuộc biểu tình kêu gọi độc lập, trả lại đất đai của tổ tiên và tự do tôn giáo.

 

Báo cáo này, dựa trên lời khai của nhân chứng, nghiên cứu trường hợp, tài liệu công khai và trong nước của chính phủ Việt Nam, và đơn kiến ​​nghị của người dân ở Tây Nguyên lần đầu tiên được xuất bản ở đây, bao gồm cả thông tin cơ bản chi tiết về những bất bình dẫn đến các cuộc biểu tình, và một phân tích về các vi phạm nhân quyền đã diễn ra để đáp lại chúng.

 

Những vi phạm đó bao gồm từ vi phạm quyền tự do tôn giáo của chính quyền cho đến tra tấn của cảnh sát. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu ba yếu tố giúp giải thích chuỗi sự kiện, mặc dù chúng không biện minh cho phản ứng của chính phủ Việt Nam.

 

Đầu tiên là mức độ mà người dân vùng cao bị mất đất dần dần do sự di cư của hàng trăm ngàn người Việt ở vùng thấp, hay còn gọi là người Kinh , đến khu vực này. Một số người định cư tự mình đến, nhưng nhiều người đến thông qua các chương trình di cư do nhà nước tài trợ nhằm mục đích phát triển kinh tế và an ninh quốc gia. Sự phẫn nộ của người dân Tây Nguyên đối với việc mất đất càng tăng thêm bởi thực tế là họ thấy mình thua những người di cư về giáo dục, việc làm và các cơ hội kinh tế khác.

 

Yếu tố thứ hai là sự đan xen giữa chính trị và tôn giáo ở Tây Nguyên. Vào đầu những năm 1990, nhiều người Thượng bị thu hút bởi một loại hình Cơ đốc giáo đặc biệt được thực hành ở vùng cao có tên là Tin Lành Dega, hay "Tin lành Dega", tập hợp những khát vọng độc lập, niềm tự hào về văn hóa và truyền giáo. 1 Đối với những người theo đạo Tin lành Dega, các buổi cầu nguyện và thờ phượng tạo không gian cho người Thượng bày tỏ quan điểm không bị chính quyền kiểm soát. Đôi khi biểu hiện này liên quan đến việc cầu nguyện cho một quê hương độc lập, hoặc tham gia vào các cuộc thảo luận chính trị, thường được tiến hành bởi cùng một cá nhân lãnh đạo các cuộc tụ họp tôn giáo.

 

Một quê hương độc lập từng là một trong những mục tiêu của quân kháng chiến người Thượng được gọi là FULRO (Front Unifié de Lutte des Race Opprimées, hay Mặt trận Thống nhất đấu tranh cho các chủng tộc bị áp bức), đã chiến đấu bên phía Hoa Kỳ và Nam Việt Nam trong chiến tranh 1960-1975. Mặc dù số lượng của nó giảm dần và bất kỳ khả năng chiến đấu thực sự nào cũng biến mất sau chiến thắng của Bắc Việt năm 1975, FULRO vẫn tồn tại như một tổ chức du kích vào đầu những năm 1990. Nhiều người Thượng cải đạo sang Cơ đốc giáo vào đầu những năm 1990 khi họ từ bỏ đấu tranh vũ trang. 2

 

Yếu tố thứ ba là quy mô và tính chất của các cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001. Hàng nghìn người đã tập trung về các trung tâm thị trấn ở Pleiku, Buôn Ma Thuột và Kontum, một mối lo ngại tiềm tàng về trật tự công cộng ngay cả khi các cuộc biểu tình diễn ra hoàn toàn ôn hòa. Tuy nhiên, một số vụ bắt giữ sau đó có liên quan đến các hành vi bạo lực bị cáo buộc. Chính phủ sẽ có lý khi bắt giữ và buộc tội hình sự thích đáng đối với bất kỳ người biểu tình nào chịu trách nhiệm về hành vi phá hoại các tòa nhà công cộng, chẳng hạn như như cảnh sát đã tuyên bố, hoặc những người đã sử dụng đá trong súng cao su để chống lại các cá nhân hoặc xe cảnh sát, bất kể hành vi khiêu khích.

 

Tuy nhiên, những bản án nặng nhất được đưa ra là đối với những người tổ chức biểu tình vì tội danh "phá hoại an ninh quốc gia", bề ngoài là do yêu cầu của những người lãnh đạo biểu tình đòi một nhà nước độc lập. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không có lập trường nào đối với yêu cầu của bất kỳ nhóm nào về một quốc gia độc lập, nhưng tổ chức này ủng hộ quyền của tất cả các cá nhân, kể cả những người ủng hộ quyền tự chủ hoặc độc lập, được bày tỏ quan điểm chính trị của mình một cách hòa bình mà không sợ bị bắt giữ hoặc các hình thức trả thù khác.

 

Một Quê hương Độc lập

 

Khi Tổ chức Người Thượng có trụ sở tại Hoa Kỳ, Inc. (MFI), do Kok Ksor, người Mỹ gốc Jarai, đứng đầu, đã phát động một nỗ lực mới nhằm xây dựng sự ủng hộ cho một quê hương "Dega" độc lập vào năm 2000, nó đã tìm được một lượng độc giả cực kỳ dễ tiếp thu. Mặc dù nhiều thành viên MFI, và người dân vùng cao nói chung, từng là những người ủng hộ FULRO, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy có bất kỳ yếu tố vũ trang nào trong các nỗ lực của MFI và, theo hiểu biết của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, MFI chưa bao giờ ủng hộ việc sử dụng bạo lực như một phương tiện để đạt được độc lập .

 

Theo các tài liệu mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có được và các cuộc phỏng vấn được thực hiện với các thành viên MFI, cương lĩnh chính trị do một số nhà tổ chức MFI tuyên truyền ở Tây Nguyên vào năm 2000 và 2001 gồm ba phần: độc lập, bất bạo động và khắc phục những bất bình lâu nay. MFI đã tìm kiếm sự trở lại thông qua đấu tranh hòa bình của "đất nước của họ", hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Việt Nam, với Kok Ksor là người lãnh đạo. Họ cũng tìm kiếm sự chú ý đến các vấn đề đất đai, thiếu tự do tôn giáo, phân biệt sắc tộc, áp lực tham gia các chương trình kế hoạch hóa gia đình và thiếu cơ hội giáo dục.

 

Phản ứng của Chính phủ

 

Các nhà chức trách Việt Nam có lý do để dự đoán một tình hình bùng nổ đang phát triển ở Tây Nguyên: đòi độc lập khỏi tàn dư của phong trào FULRO; sự phổ biến ngày càng tăng của Cơ đốc giáo truyền giáo; và sự bất bình của người dân vùng cao leo thang. Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền đã phản ứng gay gắt khi tôn giáo và chính trị bị pha trộn, đặc biệt nếu tôn giáo này có vẻ thu hút một lượng lớn tín đồ, và là tôn giáo mà các tín đồ bao gồm cả những người ủng hộ kháng chiến trước đây.

 

Bộ luật Hình sự của Việt Nam liệt kê rất nhiều "tội ác chống lại an ninh quốc gia", một số trong đó vi phạm trắng trợn luật nhân quyền quốc tế. Điều 87, “Phá hoại chính sách đoàn kết,” hình sự hóa hành vi “gieo rắc chia rẽ” giữa nhân dân với chính quyền hoặc quân đội, giữa người có đạo và người không có đạo, giữa tín đồ tôn giáo với chính quyền. Người phạm tội thì bị phạt tù từ hai năm đến mười lăm năm. Việc hình sự hóa những người bất đồng chính kiến ​​này mâu thuẫn với quyền tự do biểu đạt cơ bản được quy định trong Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã tham gia vào năm 1982.

 

Trong khi chính quyền Việt Nam trong một số trường hợp có thể có lý khi sử dụng vũ lực trong các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, lực lượng được sử dụng dường như không tương xứng với mối đe dọa mà những người biểu tình gây ra. Hơn nữa, trong những ngày và tuần sau các cuộc biểu tình, chính quyền đã vi phạm rõ ràng các quyền cơ bản, bao gồm tra tấn; phá hủy các công trình nhà thờ; và đe dọa và quấy rối các thành viên của các hội thánh Tin lành truyền đạo.

 

Nhiều người, nếu không muốn nói là hầu hết, những người tham dự các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 là dân làng, những người dường như có ít hiểu biết về các mục tiêu của MFI nhưng đã phản ứng tích cực với lời kêu gọi biểu tình của MFI vì sự thất vọng của chính họ với những gì họ coi là hành vi chiếm đất không công bằng của chính phủ. nhà nước, phân biệt đối xử và đàn áp tôn giáo. Các cuộc phỏng vấn với một số người tham gia này cho thấy rằng họ coi việc vận động độc lập của MFI tương đương với việc "lấy lại đất đai của chúng tôi" theo cả ý nghĩa tức thời là khôi phục nhà cửa của các gia đình và đất đai bị mất trong những thập kỷ gần đây cho các đồn điền của chính phủ, và ý nghĩa lịch sử hơn là khôi phục một khu vực, nếu không phải là một quốc gia, từng thuộc về tổ tiên của họ.

 

Các phong trào đòi quyền tự chủ hoặc độc lập có thể gây ra những lo ngại chính đáng về an ninh quốc gia, nhưng nhà nước có trách nhiệm phải chứng minh rằng bất kỳ biểu hiện cụ thể nào của chủ nghĩa dân tộc sắc tộc hoặc ủng hộ độc lập đều gây ra rủi ro an ninh thực sự. Điều 19 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị chỉ cho phép hạn chế quyền tự do ngôn luận khi cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự công cộng và theo quy định của pháp luật. Các hạn chế về an ninh quốc gia chỉ được coi là cho phép trong những trường hợp nghiêm trọng về mối đe dọa chính trị hoặc quân sự đối với toàn bộ quốc gia. Ủy ban Nhân quyền, cơ quan quốc tế giám sát việc tuân thủ Công ước, đã miễn cưỡng cho phép hạn chế quyền tự do ngôn luận, đặc biệt là trong trường hợp không có sự biện minh chi tiết của nhà nước.

 

Hùng biện và thực tế

 

Có một khoảng cách giữa lời nói và thực tế trong các chính sách của chính phủ Việt Nam ở Tây Nguyên. Một mặt, các nhà lãnh đạo Bộ Chính trị Việt Nam bày tỏ niềm tự hào về các chính sách của đảng đối với các dân tộc thiểu số và các điều khoản hiến pháp đảm bảo cho các dân tộc thiểu số quyền sử dụng ngôn ngữ của họ, đồng thời bảo tồn và phát huy bản sắc và truyền thống địa phương. Mặt khác, các chính sách của chính phủ chủ yếu dựa trên nhận thức của người dân vùng cao là dân du cư, cần sự phát triển và ổn định, và cuối cùng là không đáng tin cậy về mặt chính trị vì mong muốn độc lập lâu đời của họ và sự liên kết của một số người trong số họ với nỗ lực chiến tranh của Hoa Kỳ . Bất chấp những lời hoa mỹ, chính phủ Việt Nam đã không thể tạo ra lợi ích thực sự cho các dân tộc thiểu số, và trên thực tế, tiếp tục thực hiện các chính sách đàn áp.

 

Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX vào tháng 4 năm 2001, Nông Đức Mạnh, người dân tộc Tày, được bầu làm tổng bí thư của ĐCSVN, trở thành đảng viên dân tộc thiểu số đầu tiên được bầu vào vị trí quyền lực nhất của đất nước. Mặc dù sự phát triển này mang tính đột phá, nhưng các chính sách đàn áp của chính phủ đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên vẫn chưa được nới lỏng

 

. Trong bài phát biểu tại Buôn Ma Thuột vào tháng 9 năm 2001, tân tổng bí thư nhấn mạnh Việt Nam là một “đất nước có nhiều dân tộc anh em cùng chung sống đoàn kết”. 3 Cùng tháng đó, mười bốn nhà lãnh đạo người Thượng được cho là đã tổ chức các cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001 đã bị kết án tù lên đến mười hai năm với tội danh phá rối an ninh.

 

Trong quá trình nghiên cứu báo cáo này, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã sở hữu hơn 90 trang tài liệu chính phủ và kiến ​​nghị của công dân trước đây không có sẵn, hầu hết là từ năm 2001 và đầu năm 2002. Những tài liệu này, cùng với các chỉ thị bí mật của chính phủ đã được công bố trước đó từ năm 1999, cho thấy rằng chính phủ Việt Nam đã phát động một chiến dịch quốc gia để giám sát các nhóm Kitô giáo độc lập ở vùng cao nguyên và đóng cửa các nhà thờ thiểu số và các nhóm khác được coi là "gây chia rẽ giữa các dân tộc khác nhau" hoặc thúc đẩy tình cảm chống chính phủ.

 

Các tài liệu, trong khi bao gồm một số thừa nhận của chính phủ về những thất bại trong chính sách ở vùng cao nguyên, cũng cho thấy chính phủ nhận thấy sự phản kháng ngày càng tăng của người Thượng là một phần trong âm mưu rộng lớn hơn của những kẻ kích động bên ngoài và một số lãnh đạo địa phương và những kẻ phản động chính trị "có đầu óc xấu xa". " những người bị cáo buộc đang cố gắng sử dụng dân chủ, đất đai và tôn giáo để gây rắc rối.

 

Báo cáo này cũng cho thấy rằng việc chính phủ đàn áp các quyền tự do cơ bản ở Tây Nguyên vào năm sau các cuộc biểu tình đã làm cho tình hình khó khăn trở nên tồi tệ hơn. Điều này lại kích động thêm những người dân vùng cao chạy trốn khỏi đất nước sang Campuchia - ngay cả một số người không tham gia biểu tình. Nếu chính phủ không giải quyết những bất bình tiềm ẩn của người dân vùng cao và tìm cách thay thế đối đầu bằng đối thoại, tình trạng bất ổn thậm chí còn nghiêm trọng hơn ở Tây Nguyên và dòng người tị nạn sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai.

 

1 Dega (đôi khi được đánh vần là Degar ), có nguồn gốc từ cụm từ Anak Ede Gar trong tiếng Ê Đê, có nghĩa là "những người con của núi rừng." Những người dân vùng cao bị chính trị hóa ngày càng sử dụng từ này để gọi chung các nhóm dân tộc bản địa khác nhau sống ở Tây Nguyên. Không phải tất cả người dân vùng cao đều theo đạo Thiên chúa, và không phải tất cả người dân vùng cao đều theo đạo Thiên chúa Dega; người ta ước tính rằng ít nhất 250.000 người dân vùng cao, hay một phần tư tổng dân số dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, là Kitô hữu, trong đó có một nhóm nhỏ là Kitô hữu Dega.

 

2 Mặc dù Cơ đốc giáo lần đầu tiên trở nên phổ biến ở vùng cao nguyên vào những năm 1950, nhưng thực hành của nó đã suy giảm trong thập kỷ đầu tiên sau khi Việt Nam thống nhất vào năm 1975.

 

3 Ban Giám sát của BBC, Đài Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, bằng tiếng Việt, "Tổng bí thư đảng Việt Nam khẳng định "vai trò then chốt" của các tù trưởng Cao nguyên để tăng cường đoàn kết," 11 tháng 9, 2001.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

I. TỔNG KẾT VÀ KIẾN NGHỊ

 

 

Từ khi Thượng đế sinh ra thế giới, các dân tộc thiểu số chúng ta luôn ở cùng một chỗ. Từ xa xưa, tổ tiên của chúng tôi đã luôn nói với chúng tôi rằng đây là đất của chúng tôi. Người Việt Nam chưa bao giờ sống ở đây. Điều chúng tôi học được từ ông bà là Việt Nam bắt đầu xâm chiếm đất đai của chúng tôi từ năm 1930... Đặc biệt là từ năm 1975, người Thượng và người Việt không được hạnh phúc bên nhau... Cuộc sống của người Việt và người Thượng với nhau như chó cắn nhau; không bao giờ dễ dàng.

 

-Người đàn ông Mnông đến từ tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam

 

Vào tháng 2 năm 2001, các cuộc biểu tình quần chúng đã diễn ra ở Việt Nam, một trong những cuộc biểu tình lớn nhất kể từ khi Việt Nam thống nhất vào năm 1975. Hàng ngàn thành viên của các dân tộc thiểu số bản địa từ Tây Nguyên của đất nước - thường được gọi chung là người Thượng - đã tổ chức một loạt các cuộc biểu tình ôn hòa kêu gọi độc lập, trả lại đất đai của tổ tiên, và tự do tôn giáo.

 

Các nhà chức trách Việt Nam, những người từ lâu đã theo dõi chặt chẽ các diễn biến chính trị trong khu vực, đã phản ứng mạnh mẽ. Thông báo rằng họ đã sẵn sàng "kế hoạch tác chiến", chính quyền đã huy động hàng nghìn cảnh sát và binh lính để giải tán những người biểu tình. Trong những tuần và tháng sau các cuộc biểu tình, chính quyền đã bắt giữ hàng trăm người dân vùng cao, đôi khi sử dụng tra tấn để buộc những người tổ chức biểu tình phải nhận tội và bày tỏ sự hối hận công khai. Các nhà lãnh đạo tôn giáo và chính trị địa phương đã bị kết án tù lên đến mười hai năm.

 

Một số yếu tố lịch sử, nhân khẩu học và chính trị quan trọng đã góp phần tạo nên bầu không khí thất vọng dữ dội đã hình thành trong nhiều năm: hy vọng độc lập từ lâu của người dân vùng cao; sự hiện diện ngày càng tăng của người gốc Việt ở nơi trước đây hầu như chỉ là nơi sinh sống của người thiểu số vùng cao, và dẫn đến tranh chấp đất đai; sự gia tăng gần đây trong việc tuân theo Cơ đốc giáo Tin lành của người dân tộc thiểu số vùng cao; và lập trường của chính phủ Việt Nam rằng mong muốn của người dân vùng cao để phân biệt bản thân về chính trị và tôn giáo với đa số dân chúng là một mối đe dọa đối với sự thống nhất quốc gia.

 

Nhận thức về mối đe dọa đối với sự đoàn kết dân tộc đã được thúc đẩy bởi mối liên hệ giữa một số người ủng hộ độc lập ở vùng cao nguyên và các cựu thành viên của một đội quân kháng chiến người Thượng thân Hoa Kỳ (Mỹ) đã chết trên thực tế vào năm 1992. Đội quân đó được gọi là FULRO (Front Unifié de Lutte des Race Opprimées, hay Mặt trận đấu tranh thống nhất cho các chủng tộc bị áp bức). Các cựu thành viên FULRO, do Kok Ksor người Mỹ gốc Jarai lãnh đạo, nằm trong số những người bị Đảng Cộng sản Việt Nam buộc tội tổ chức các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001. Mặc dù có vẻ như các nhóm có trụ sở tại Hoa Kỳ có thể đã khuyến khích các cuộc biểu tình của người Thượng ở Tây Nguyên, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy họ ủng hộ bạo lực. Dù có hay không có sự hỗ trợ từ bên ngoài, Tây Nguyên vẫn là một thùng thuốc súng sẵn sàng nổ tung vào cuối những năm 1990.

 

Vụ nổ tháng 2 năm 2001 ở Tây Nguyên thể hiện sự hội tụ của nhiều mối bất bình giữa người dân vùng cao: đàn áp tôn giáo, đàn áp sắc tộc, tỷ lệ nghèo đói và mù chữ cao nhất ở Việt Nam, và quan trọng nhất là cuộc tranh giành đất đai ngày càng khan hiếm. Các chương trình tái định cư do chính phủ tổ chức cũng như di cư tự phát đã tăng gấp bốn lần mật độ dân số của người gốc Việt và những người di cư khác ở các vùng cao nguyên từ năm 1975, tạo ra áp lực lớn đối với đất đai và tài nguyên thiên nhiên. Thiếu giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chính thức, người dân vùng cao ngày càng bị siết chặt đất đai của họ. Đồng thời, nền tảng kinh tế của vùng cao nguyên, tập trung vào sản xuất cà phê, đã bị giáng một đòn mạnh do giá cà phê toàn cầu giảm mạnh trong hai năm trước khi bùng nổ tình trạng bất ổn.

 

Trong báo cáo này, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phân tích tiền đề của các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, bản thân các cuộc biểu tình và hậu quả của chúng. Nó phát hiện ra rằng chính phủ đã vi phạm các quyền cơ bản của con người trong quá trình đàn áp các cuộc biểu tình và những vi phạm đó vẫn tiếp tục kể từ tháng 2 năm 2002. Các vi phạm chính bao gồm:

 

· Tùy tiện bắt giữ, giam giữ hoặc thẩm vấn hàng trăm người dân vùng cao bị tình nghi tham gia hoặc giúp đỡ tổ chức các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001.

 

· Cảnh sát tra tấn những người bị giam giữ hoặc trong khi thẩm vấn, bao gồm đánh đập, đá và sốc điện bằng dùi cui điện.

 

· Vi phạm quyền tự do tôn giáo bao gồm phá hủy và đóng cửa các nhà thờ Tin lành dân tộc thiểu số, và áp lực chính quyền đối với các Kitô hữu từ bỏ tôn giáo của họ dưới sự đe dọa của hành động pháp lý hoặc bỏ tù.

 

· Lực lượng an ninh sử dụng vũ lực quá mức trong cuộc đối đầu với người dân tộc Jarai ở Plei Lao, Gia Lai vào ngày 10 tháng 3.

 

· Cấm tụ tập nơi công cộng vi phạm quyền tự do hội họp.

 

· Hạn chế đi lại. Ở một số khu vực, chính quyền yêu cầu phải có giấy phép trước khi vắng mặt tạm thời tại làng, gây khó khăn cho nông dân khi đi làm đồng.

 

· Bắt bớ, ngược đãi đồng bào Tây Nguyên trốn sang Campuchia rồi bị cưỡng chế đưa về Việt Nam.

 

Báo cáo dựa trên nghiên cứu được thực hiện từ tháng 2 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002. Nghiên cứu đó bao gồm các cuộc phỏng vấn chi tiết với nhiều hơn một

 

hàng trăm nhân chứng về các sự kiện ở Tây Nguyên trước và sau tháng 2 năm 2001, các tài liệu thu được từ các nguồn ở Gia Lai và Đắc Lắc, các bài báo từ các phương tiện truyền thông nhà nước Việt Nam và các dịch vụ điện tín nước ngoài, và các cuộc phỏng vấn người Thượng tị nạn ở Campuchia và Hoa Kỳ, cũng như với tư cách là các nhà ngoại giao, nhà nghiên cứu và quan chức của tổ chức phi chính phủ (NGO) có trụ sở tại Việt Nam. Phạm vi của báo cáo này bị giới hạn bởi thực tế là việc tiếp cận Tây Nguyên bị chính phủ Việt Nam hạn chế chặt chẽ, gây khó khăn cho các nhà quan sát độc lập như nhà quan sát nhân quyền và nhà báo trong việc xác minh dữ liệu về điều kiện ở Tây Nguyên.

 

Trong nghiên cứu của mình, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã gặp phải nhận thức phổ biến của người dân vùng cao rằng các cơ quan chính phủ Việt Nam phân biệt đối xử với họ trong lĩnh vực giáo dục, y tế và cung cấp các dịch vụ xã hội khác. Chính quyền tịch thu đất của họ mà không bồi thường thỏa đáng hoặc không thông báo trước là một khiếu nại quan trọng khác của người dân vùng cao. Tuy nhiên, vì Đảng Cộng sản Việt Nam cấm biểu đạt công khai bất đồng chính kiến, nên có rất ít lối thoát cho sự bất mãn.

 

Có một thành phần quốc tế cho tình trạng hỗn loạn là tốt. Tính đến tháng 3 năm 2002, hơn 1.000 người dân vùng cao trốn chạy sự đàn áp của chính phủ Việt Nam vẫn ở trong tình trạng lấp lửng chính trị bên kia biên giới Campuchia. Trong khi các kế hoạch đã được Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) soạn thảo vào tháng 1 năm 2002, cùng với chính phủ Campuchia và Việt Nam để bắt đầu một chương trình hồi hương người tị nạn trở về Việt Nam, rõ ràng là cho đến khi tình hình ở Tây Nguyên được cải thiện. , những người dân tộc thiểu số từ khu vực đó sẽ tiếp tục chạy trốn qua biên giới sang Campuchia, và nhiều người trong số những người đã ở trong các trại tị nạn sẽ phản đối việc hồi hương.

 

khuyến nghị

 

Kính gửi Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam

 

· Trả tự do vô điều kiện cho tất cả những người ở Tây Nguyên đang bị giam giữ vì bày tỏ niềm tin chính trị hoặc tôn giáo của họ một cách ôn hòa - bao gồm cả những người lãnh đạo Giáo hội Tin lành, các nhà hoạt động đòi quyền lợi về đất đai và những người ủng hộ phong trào đòi độc lập cho người dân vùng cao. Công bố trong sổ đăng ký trung tâm tên của tất cả những người dân vùng cao bị giam giữ trước khi xét xử tại đồn cảnh sát hoặc nhà tù, cũng như bất kỳ cáo buộc nào chống lại họ, và công khai tên của những người đã bị kết án và kết án.

 

· Đảm bảo rằng tất cả những người bị buộc tội liên quan đến các cuộc biểu tình ở Tây Nguyên đều được xét xử đáp ứng các tiêu chuẩn quy định tại Điều 14 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là thành viên. Các phiên tòa phải được công khai, và những người bị buộc tội phải được tiếp cận với cố vấn pháp lý do họ lựa chọn và sự trợ giúp miễn phí của một thông dịch viên, theo quy định của cả ICCPR và Hiến pháp Việt Nam.

 

· Chấm dứt việc giam giữ tùy tiện những người dân vùng cao đã trở về Việt Nam từ Campuchia một cách tự nguyện hoặc trái với ý muốn của họ.

 

· Tôn trọng các quyền cơ bản về tự do ngôn luận, tự do lập hội và hội họp, đồng thời sửa đổi các điều khoản của Bộ luật Hình sự Việt Nam hạn chế các quyền đó, đặc biệt là các điều khoản về an ninh quốc gia. Cho phép quyền nắm giữ và bày tỏ quan điểm chính trị đi ngược lại chính sách của nhà nước, bao gồm cả việc ủng hộ hòa bình quyền tự chủ và độc lập. Cần chấm dứt việc cấm tụ tập trên 4 người ở một số địa phương Tây Nguyên.

 

· Bãi bỏ Chỉ thị 31/CP về Giam giữ Hành chính năm 1997, cho phép giam giữ không cần xét xử đến hai năm đối với những cá nhân bị coi là vi phạm luật an ninh quốc gia.

 

· Chấm dứt đàn áp những người theo đạo Tin lành dân tộc thiểu số, bao gồm cấm tụ tập tôn giáo và các cuộc hội họp khác, áp lực từ bỏ đức tin của một người, bắt buộc tham gia các nghi lễ phi Kitô giáo, phá hủy nhà thờ của chính quyền địa phương và quan chức an ninh, và lạm dụng giám sát của công an đối với các nhà lãnh đạo tôn giáo. Giữ nguyên Điều 27 của ICCPR, trong đó quy định rằng "các dân tộc...thiểu số...sẽ không bị từ chối quyền, trong cộng đồng với các thành viên khác trong nhóm của họ, được hưởng nền văn hóa của riêng họ [và] tuyên xưng và thực hành tôn giáo của họ ."

 

· Mời Nhóm Công tác về Bắt giữ Tùy tiện của Liên hợp quốc đã đến thăm Việt Nam năm 1994 và Báo cáo viên đặc biệt của Liên hợp quốc về Không khoan dung tôn giáo đã đến thăm Việt Nam năm 1998 để tiếp tục các chuyến thăm với quyền tiếp cận không hạn chế đến Tây Nguyên.

 

· Gỡ bỏ các hạn chế đối với việc tiếp cận Tây Nguyên của Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR), các nhà báo, nhà ngoại giao và các quan sát viên độc lập khác.

 

· Tăng cường thực thi Luật Đất đai năm 1993 của Việt Nam, đặc biệt là các điều khoản quy định rằng trước khi nhà nước thu hồi đất, người sử dụng đất phải được thông báo về lý do thu hồi đất, khung thời gian, phương án chuyển nhượng và phương thức bồi thường . Cần chỉ đạo các quan chức cấp tỉnh và cấp huyện khẩn trương điều tra và giải quyết các khiếu nại của người dân vùng cao về việc bị tịch thu đất đai một cách phân biệt đối xử và không bồi thường.

 

· Đơn giản hóa quy trình giao đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ dân vùng cao để đảm bảo rằng họ có thể đăng ký và nhận giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâu dài trên cơ sở không bị phân biệt đối xử. Để giúp đảm bảo an ninh đất đai cho người dân vùng cao, triển khai các chương trình quy hoạch sử dụng đất và giao đất có sự tham gia ở cả 4 tỉnh Tây Nguyên.

 

· Hỗ trợ các chương trình phát triển cho các tổ chức phi chính phủ độc lập hoạt động tại Tây Nguyên.

 

· Thực hiện các bước để chấm dứt mọi hình thức phân biệt đối xử đối với các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên, bao gồm phân biệt đối xử trong giáo dục và việc làm, đồng thời phát triển các kênh đối thoại và quá trình ra quyết định có sự tham gia của các nhà lãnh đạo người Thượng và cộng đồng địa phương.

 

Kính gửi Chính phủ Vương quốc Campuchia

 

· Tiếp tục cung cấp quyền tị nạn và bảo vệ tạm thời cho người Thượng tị nạn và những người xin tị nạn từ Việt Nam, phù hợp với nghĩa vụ của Campuchia với tư cách là một bên tham gia Công ước về Người tị nạn 1951.

 

· Cung cấp sự bảo vệ cho người Thượng tị nạn bên trong Campuchia và khi đến biên giới. Việc đẩy lùi người Thượng ở vùng cao nguyên tại biên giới vi phạm nguyên tắc cơ bản về không từ chối - nghĩa vụ của các quốc gia tham gia Công ước về Người tị nạn, và theo luật tập quán quốc tế, không được trả bất kỳ người nào về quốc gia nơi họ sinh sống hoặc tự do. có thể bị đe dọa vì lý do chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch, quan điểm chính trị hoặc tư cách thành viên trong một nhóm xã hội cụ thể.

 

· Đảm bảo rằng các quan chức ở tất cả các cấp hành chính được hướng dẫn để bảo vệ những người tị nạn từ Tây Nguyên, và những hướng dẫn đó được thực hiện.

 

Kính gửi Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR)

 

· Tạm dừng việc hồi hương cho đến khi các điều kiện thích hợp cho việc hồi hương tự nguyện, và những người tị nạn có thể trở về trong sự an toàn, nhân phẩm và được đảm bảo rằng nhân quyền của họ sẽ được tôn trọng đầy đủ. Đặc biệt, thông tin chi tiết hơn nên được cung cấp cho UNHCR và những người tị nạn về tình hình nhân quyền ở Tây Nguyên, và UNHCR có thể đặt các giám sát viên trong khu vực. UNHCR nên khẳng định rằng nhân viên của mình có thể tiến hành các chuyến thăm nhà trên khắp Tây Nguyên mà không cần sự giám sát hoặc can thiệp của chính phủ Việt Nam trước, trong và sau bất kỳ đợt hồi hương nào.

 

· Tạm dừng sàng lọc hoặc từ chối những người xin tị nạn ở Campuchia cho đến khi có thông tin chi tiết hơn về tình hình ở Tây Nguyên.

 

·Có được sự đảm bảo từ chính phủ Campuchia rằng những người tị nạn cá nhân sẽ không bị trả lại nơi mà tính mạng hoặc tự do của họ đang bị đe dọa.

 

· Tiếp tục khẳng định rằng Campuchia duy trì nghĩa vụ của mình với tư cách là một bên tham gia Công ước về Người tị nạn năm 1951 và thực hiện các can thiệp công khai và riêng tư với chính phủ Campuchia nếu và khi các quan chức an ninh Campuchia trục xuất người tị nạn khỏi Campuchia - một khi họ đã ở trong lãnh thổ của Campuchia hoặc tại biên giới vi phạm nghĩa vụ không tái xuất.

 

· Có được sự đảm bảo bằng văn bản từ chính phủ Campuchia và Việt Nam rằng bất kỳ chương trình hồi hương nào dành cho người tị nạn đều dựa trên cơ sở tự nguyện và phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế, và rằng quyền của các cá nhân được tiếp tục xin tị nạn ở Campuchia được tôn trọng.

 

· Đối với những người dân vùng cao mà việc hồi hương không phải là một lựa chọn, UNHCR nên tiếp tục bảo vệ quyền của họ được tìm kiếm và hưởng quyền tị nạn ở Campuchia, đồng thời tìm kiếm một giải pháp lâu dài cho hoàn cảnh của họ, bao gồm cả khả năng tái định cư ở nước thứ ba.

 

Đối với cộng đồng quốc tế

 

· Trong các cuộc thảo luận song phương với Việt Nam, các quan chức chính phủ cấp cao, đặc biệt là những người từ các quốc gia thành viên của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), nên bày tỏ quan ngại về các vi phạm nhân quyền đang diễn ra ở Tây Nguyên của Việt Nam.

 

· Đôn đốc chính phủ Việt Nam áp dụng các khuyến nghị nêu trong Phần A ở trên.

 

· Khuyến khích Việt Nam đạt được tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn trong hệ thống tư pháp và hình phạt của mình, đồng thời thúc đẩy việc thành lập một cơ quan tư pháp độc lập và vô tư. Báo chí để được tiếp cận các phiên tòa của các quan sát viên quốc tế và giám sát viên độc lập.

 

· Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cho cải cách pháp lý, đặc biệt chú ý đến hệ thống tư pháp hình sự.

 

· Các chương trình phát triển quỹ cho các tổ chức phi chính phủ độc lập ở Tây Nguyên, đặc biệt là các chương trình đảm bảo sự tham gia đầy đủ của các dân tộc thiểu số.

 

· Kêu gọi chính phủ Campuchia tiếp tục thực hiện các nghĩa vụ của mình theo Công ước về Người tị nạn năm 1951 và thực hiện các can thiệp công khai và riêng tư với chính phủ Campuchia nếu và khi các quan chức an ninh Campuchia cưỡng chế hồi hương người tị nạn từ Campuchia.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

 

II. GIỚI THIỆU

 

 

 

 

Báo cáo này cung cấp thông tin chi tiết nhất cho đến nay về tình trạng bất ổn nổ ra ở Tây Nguyên của Việt Nam vào đầu năm 2001 và cung cấp một cái nhìn hiếm hoi về đàn áp chính trị ở Việt Nam.

 

Vào tháng 2 năm 2001, vài nghìn thành viên của các dân tộc thiểu số bản địa, thường được gọi là người Thượng, đã tổ chức một loạt cuộc biểu tình kêu gọi độc lập, trả lại đất đai của tổ tiên và tự do tôn giáo.

 

Báo cáo này, dựa trên lời khai của nhân chứng, nghiên cứu trường hợp, tài liệu công khai và trong nước của chính phủ Việt Nam, và đơn kiến ​​nghị của người dân ở Tây Nguyên lần đầu tiên được xuất bản ở đây, bao gồm cả thông tin cơ bản chi tiết về những bất bình dẫn đến các cuộc biểu tình, và một phân tích về các vi phạm nhân quyền đã diễn ra để đáp lại chúng.

 

Những vi phạm đó bao gồm từ vi phạm quyền tự do tôn giáo của chính quyền cho đến tra tấn của cảnh sát. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu ba yếu tố giúp giải thích chuỗi sự kiện, mặc dù chúng không biện minh cho phản ứng của chính phủ Việt Nam.

 

Đầu tiên là mức độ mà người dân vùng cao bị mất đất dần dần do sự di cư của hàng trăm ngàn người Việt ở vùng thấp, hay còn gọi là người Kinh , đến khu vực này. Một số người định cư tự mình đến, nhưng nhiều người đến thông qua các chương trình di cư do nhà nước tài trợ nhằm mục đích phát triển kinh tế và an ninh quốc gia. Sự phẫn nộ của người dân Tây Nguyên đối với việc mất đất càng tăng thêm bởi thực tế là họ thấy mình thua những người di cư về giáo dục, việc làm và các cơ hội kinh tế khác.

 

Yếu tố thứ hai là sự đan xen giữa chính trị và tôn giáo ở Tây Nguyên. Vào đầu những năm 1990, nhiều người Thượng bị thu hút bởi một loại hình Cơ đốc giáo đặc biệt được thực hành ở vùng cao có tên là Tin Lành Dega, hay "Tin lành Dega", tập hợp những khát vọng độc lập, niềm tự hào về văn hóa và truyền giáo. 1 Đối với những người theo đạo Tin lành Dega, các buổi cầu nguyện và thờ phượng tạo không gian cho người Thượng bày tỏ quan điểm không bị chính quyền kiểm soát. Đôi khi biểu hiện này liên quan đến việc cầu nguyện cho một quê hương độc lập, hoặc tham gia vào các cuộc thảo luận chính trị, thường được tiến hành bởi cùng một cá nhân lãnh đạo các cuộc tụ họp tôn giáo.

 

Một quê hương độc lập từng là một trong những mục tiêu của quân kháng chiến người Thượng được gọi là FULRO (Front Unifié de Lutte des Race Opprimées, hay Mặt trận Thống nhất đấu tranh cho các chủng tộc bị áp bức), đã chiến đấu bên phía Hoa Kỳ và Nam Việt Nam trong chiến tranh 1960-1975. Mặc dù số lượng của nó giảm dần và bất kỳ khả năng chiến đấu thực sự nào cũng biến mất sau chiến thắng của Bắc Việt năm 1975, FULRO vẫn tồn tại như một tổ chức du kích vào đầu những năm 1990. Nhiều người Thượng cải đạo sang Cơ đốc giáo vào đầu những năm 1990 khi họ từ bỏ đấu tranh vũ trang. 2

 

Yếu tố thứ ba là quy mô và tính chất của các cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001. Hàng nghìn người đã tập trung về các trung tâm thị trấn ở Pleiku, Buôn Ma Thuột và Kontum, một mối lo ngại tiềm tàng về trật tự công cộng ngay cả khi các cuộc biểu tình diễn ra hoàn toàn ôn hòa. Tuy nhiên, một số vụ bắt giữ sau đó có liên quan đến các hành vi bạo lực bị cáo buộc. Chính phủ sẽ có lý khi bắt giữ và buộc tội hình sự thích đáng đối với bất kỳ người biểu tình nào chịu trách nhiệm về hành vi phá hoại các tòa nhà công cộng, chẳng hạn như như cảnh sát đã tuyên bố, hoặc những người đã sử dụng đá trong súng cao su để chống lại các cá nhân hoặc xe cảnh sát, bất kể hành vi khiêu khích.

 

Tuy nhiên, những bản án nặng nhất được đưa ra là đối với những người tổ chức biểu tình vì tội danh "phá hoại an ninh quốc gia", bề ngoài là do yêu cầu của những người lãnh đạo biểu tình đòi một nhà nước độc lập. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không có lập trường nào đối với yêu cầu của bất kỳ nhóm nào về một quốc gia độc lập, nhưng tổ chức này ủng hộ quyền của tất cả các cá nhân, kể cả những người ủng hộ quyền tự chủ hoặc độc lập, được bày tỏ quan điểm chính trị của mình một cách hòa bình mà không sợ bị bắt giữ hoặc các hình thức trả thù khác.

 

Một Quê hương Độc lập

 

Khi Tổ chức Người Thượng có trụ sở tại Hoa Kỳ, Inc. (MFI), do Kok Ksor, người Mỹ gốc Jarai, đứng đầu, đã phát động một nỗ lực mới nhằm xây dựng sự ủng hộ cho một quê hương "Dega" độc lập vào năm 2000, nó đã tìm được một lượng độc giả cực kỳ dễ tiếp thu. Mặc dù nhiều thành viên MFI, và người dân vùng cao nói chung, từng là những người ủng hộ FULRO, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy có bất kỳ yếu tố vũ trang nào trong các nỗ lực của MFI và, theo hiểu biết của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, MFI chưa bao giờ ủng hộ việc sử dụng bạo lực như một phương tiện để đạt được độc lập .

 

Theo các tài liệu mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có được và các cuộc phỏng vấn được thực hiện với các thành viên MFI, cương lĩnh chính trị do một số nhà tổ chức MFI tuyên truyền ở Tây Nguyên vào năm 2000 và 2001 gồm ba phần: độc lập, bất bạo động và khắc phục những bất bình lâu nay. MFI đã tìm kiếm sự trở lại thông qua đấu tranh hòa bình của "đất nước của họ", hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Việt Nam, với Kok Ksor là người lãnh đạo. Họ cũng tìm kiếm sự chú ý đến các vấn đề đất đai, thiếu tự do tôn giáo, phân biệt sắc tộc, áp lực tham gia các chương trình kế hoạch hóa gia đình và thiếu cơ hội giáo dục.

 

Phản ứng của Chính phủ

 

Các nhà chức trách Việt Nam có lý do để dự đoán một tình hình bùng nổ đang phát triển ở Tây Nguyên: đòi độc lập khỏi tàn dư của phong trào FULRO; sự phổ biến ngày càng tăng của Cơ đốc giáo truyền giáo; và sự bất bình của người dân vùng cao leo thang. Đảng Cộng sản Việt Nam cầm quyền đã phản ứng gay gắt khi tôn giáo và chính trị bị pha trộn, đặc biệt nếu tôn giáo này có vẻ thu hút một lượng lớn tín đồ, và là tôn giáo mà các tín đồ bao gồm cả những người ủng hộ kháng chiến trước đây.

 

Bộ luật Hình sự của Việt Nam liệt kê rất nhiều "tội ác chống lại an ninh quốc gia", một số trong đó vi phạm trắng trợn luật nhân quyền quốc tế. Điều 87, “Phá hoại chính sách đoàn kết,” hình sự hóa hành vi “gieo rắc chia rẽ” giữa nhân dân với chính quyền hoặc quân đội, giữa người có đạo và người không có đạo, giữa tín đồ tôn giáo với chính quyền. Người phạm tội thì bị phạt tù từ hai năm đến mười lăm năm. Việc hình sự hóa những người bất đồng chính kiến ​​này mâu thuẫn với quyền tự do biểu đạt cơ bản được quy định trong Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị mà Việt Nam đã tham gia vào năm 1982.

 

Trong khi chính quyền Việt Nam trong một số trường hợp có thể có lý khi sử dụng vũ lực trong các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, lực lượng được sử dụng dường như không tương xứng với mối đe dọa mà những người biểu tình gây ra. Hơn nữa, trong những ngày và tuần sau các cuộc biểu tình, chính quyền đã vi phạm rõ ràng các quyền cơ bản, bao gồm tra tấn; phá hủy các công trình nhà thờ; và đe dọa và quấy rối các thành viên của các hội thánh Tin lành truyền giáo.

 

Nhiều người, nếu không muốn nói là hầu hết, những người tham dự các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 là dân làng, những người dường như có ít hiểu biết về các mục tiêu của MFI nhưng đã phản ứng tích cực với lời kêu gọi biểu tình của MFI vì sự thất vọng của chính họ với những gì họ coi là hành vi chiếm đất không công bằng của chính phủ. nhà nước, phân biệt đối xử và đàn áp tôn giáo. Các cuộc phỏng vấn với một số người tham gia này cho thấy rằng họ coi việc vận động độc lập của MFI tương đương với việc "lấy lại đất đai của chúng tôi" theo cả ý nghĩa tức thời là khôi phục nhà cửa của các gia đình và đất đai bị mất trong những thập kỷ gần đây cho các đồn điền của chính phủ, và ý nghĩa lịch sử hơn là khôi phục một khu vực, nếu không phải là một quốc gia, từng thuộc về tổ tiên của họ.

 

Các phong trào đòi quyền tự chủ hoặc độc lập có thể gây ra những lo ngại hợp pháp về an ninh quốc gia, nhưng nhà nước có trách nhiệm phải chứng minh rằng bất kỳ biểu hiện cụ thể nào của chủ nghĩa dân tộc sắc tộc hoặc ủng hộ độc lập đều gây ra rủi ro an ninh thực sự. Điều 19 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị chỉ cho phép hạn chế quyền tự do ngôn luận khi cần thiết để bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự công cộng và theo quy định của pháp luật. Các hạn chế về an ninh quốc gia chỉ được coi là cho phép trong những trường hợp nghiêm trọng về mối đe dọa chính trị hoặc quân sự đối với toàn bộ quốc gia. Ủy ban Nhân quyền, cơ quan quốc tế giám sát việc tuân thủ Công ước, đã miễn cưỡng cho phép hạn chế quyền tự do ngôn luận, đặc biệt là trong trường hợp không có sự biện minh chi tiết của nhà nước.

 

Hùng biện và thực tế

 

Có một khoảng cách giữa lời nói và thực tế trong các chính sách của chính phủ Việt Nam ở Tây Nguyên. Một mặt, các nhà lãnh đạo Bộ Chính trị Việt Nam bày tỏ niềm tự hào về các chính sách của đảng đối với các dân tộc thiểu số và các điều khoản hiến pháp đảm bảo cho các dân tộc thiểu số quyền sử dụng ngôn ngữ của họ, đồng thời bảo tồn và phát huy bản sắc và truyền thống địa phương. Mặt khác, các chính sách của chính phủ chủ yếu dựa trên nhận thức của người dân vùng cao là dân du cư, cần sự phát triển và ổn định, và cuối cùng là không đáng tin cậy về mặt chính trị vì mong muốn độc lập lâu đời của họ và sự liên kết của một số người trong số họ với nỗ lực chiến tranh của Hoa Kỳ . Bất chấp những lời hoa mỹ, chính phủ Việt Nam đã không thể tạo ra lợi ích thực sự cho các dân tộc thiểu số, và trên thực tế, tiếp tục thực hiện các chính sách đàn áp.

 

Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX vào tháng 4 năm 2001, Nông Đức Mạnh, người dân tộc Tày, được bầu làm tổng bí thư của ĐCSVN, trở thành đảng viên dân tộc thiểu số đầu tiên được bầu vào vị trí quyền lực nhất của quốc gia. Mặc dù sự phát triển này mang tính đột phá, nhưng các chính sách đàn áp của chính phủ đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên vẫn chưa được nới lỏng

 

. Trong bài phát biểu tại Buôn Ma Thuột vào tháng 9 năm 2001, tân tổng bí thư nhấn mạnh Việt Nam là một “đất nước có nhiều dân tộc anh em cùng chung sống đoàn kết”. 3 Cùng tháng đó, mười bốn nhà lãnh đạo người Thượng được cho là đã tổ chức các cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001 đã bị kết án tù lên đến mười hai năm với tội danh phá rối an ninh.

 

Trong quá trình nghiên cứu báo cáo này, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã sở hữu hơn 90 trang tài liệu chính phủ và kiến ​​nghị của công dân trước đây không có sẵn, hầu hết là từ năm 2001 và đầu năm 2002. Những tài liệu này, cùng với các chỉ thị bí mật của chính phủ đã được công bố trước đó từ năm 1999, cho thấy rằng chính phủ Việt Nam đã phát động một chiến dịch quốc gia để giám sát các nhóm Kitô giáo độc lập ở vùng cao nguyên và đóng cửa các nhà thờ thiểu số và các nhóm khác được coi là "gây chia rẽ giữa các dân tộc khác nhau" hoặc thúc đẩy tình cảm chống chính phủ.

 

Các tài liệu, trong khi bao gồm một số thừa nhận của chính phủ về những thất bại trong chính sách ở vùng cao nguyên, cũng cho thấy chính phủ nhận thấy sự phản kháng ngày càng tăng của người Thượng là một phần trong âm mưu rộng lớn hơn của những kẻ kích động bên ngoài và một số lãnh đạo địa phương và những kẻ phản động chính trị "có đầu óc xấu xa". " những người bị cáo buộc đang cố gắng sử dụng dân chủ, đất đai và tôn giáo để gây rắc rối.

 

Báo cáo này cũng cho thấy rằng việc chính phủ đàn áp các quyền tự do cơ bản ở Tây Nguyên vào năm sau các cuộc biểu tình đã làm cho tình hình khó khăn trở nên tồi tệ hơn. Điều này lại kích động thêm những người dân vùng cao chạy trốn khỏi đất nước sang Campuchia - ngay cả một số người không tham gia biểu tình. Nếu chính phủ không giải quyết những bất bình tiềm ẩn của người dân vùng cao và tìm cách thay thế đối đầu bằng đối thoại, tình trạng bất ổn thậm chí còn nghiêm trọng hơn ở Tây Nguyên và dòng người tị nạn sẽ tiếp tục gia tăng trong tương lai.

 

1 Dega (đôi khi được đánh vần là Degar ), có nguồn gốc từ cụm từ Anak Ede Gar trong tiếng Ê Đê, có nghĩa là "những người con của núi rừng." Những người dân vùng cao bị chính trị hóa ngày càng sử dụng từ này để gọi chung các nhóm dân tộc bản địa khác nhau sống ở Tây Nguyên. Không phải tất cả người dân vùng cao đều theo đạo Thiên chúa, và không phải tất cả người dân vùng cao đều theo đạo Thiên chúa Dega; người ta ước tính rằng ít nhất 250.000 người dân vùng cao, hay một phần tư tổng dân số dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, là Kitô hữu, trong đó có một nhóm nhỏ là Kitô hữu Dega.

 

2 Mặc dù Cơ đốc giáo lần đầu tiên trở nên phổ biến ở vùng cao nguyên vào những năm 1950, nhưng thực hành của nó đã suy giảm trong thập kỷ đầu tiên sau khi Việt Nam thống nhất vào năm 1975.

 

3 Ban Giám sát của BBC, Đài Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, bằng tiếng Việt, "Tổng bí thư đảng Việt Nam khẳng định "vai trò then chốt" của các tù trưởng Cao nguyên để tăng cường đoàn kết," 11 tháng 9, 2001.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

III. LỊCH SỬ CHỐNG CUỘC KIỂM SOÁT CỦA CHÍNH PHỦ TRUNG ƯƠNG

 

 

Dân tộc tôi đau khổ tột cùng dưới chế độ cộng sản Việt Nam. Họ đến và chiếm đất của chúng tôi, và biến nó thành của họ. Họ cố gắng xóa ngôn ngữ của chúng tôi và buộc chúng tôi phải nói tiếng Việt. Họ đã lấy đất màu mỡ của chúng tôi và buộc chúng tôi đến vùng đất xấu. Họ nói rằng họ đến để xây dựng sự tiến bộ cho người dân của tôi, nhưng họ đến để giết, bắt giữ và đàn áp người dân của tôi.

 

-Chỉ huy FULRO trước khi đầu hàng lực lượng LHQ ở Campuchia, trong một cuộc phỏng vấn năm 1992 với Phnom Penh Post

 

Thế kỷ XX ở Tây Nguyên là thời kỳ gia tăng di cư của người Việt, hay người Kinh , lên các vùng cao nguyên. Tình hình chính trị trong khu vực ngày nay đã được định hình một cách quyết định bởi xu hướng nhân khẩu học đó.

 

Ngày nay, dân số của các tỉnh Tây Nguyên như Đắc Lắc, Gia Lai, Lâm Đồng và Kontum là khoảng bốn triệu người, trong đó khoảng một phần tư là người bản địa vùng cao nguyên. 4 Trong số những người dân vùng cao, khoảng 229.000 đến 400.000 người được cho là theo đạo Tin lành. Các nhóm thiểu số bản địa ở cả cao nguyên miền Trung và miền Bắc thường được gọi chung là người Thượng, một thuật ngữ tiếng Pháp có nghĩa là "cư dân miền núi". 5 Các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên bao gồm hơn nửa tá nhóm dân tộc khác nhau, chủ yếu thuộc hai ngữ hệ: Jarai (320.000), Êđê (hoặc Rhade, 258.000), Bahnar (181.000), Stiêng (66.000), Kơho ( 122.000), và Mnong (Bnong, hoặc Pnong, 89.000). 6Nhiều người dân cao nguyên bị chính trị hóa ở Tây Nguyên và những người tị nạn từ đó đến Hoa Kỳ ngày nay ngày càng tự coi mình là Dega . Đối với họ, Dega không chỉ là một thuật ngữ thể hiện niềm tự hào về văn hóa mà còn bao hàm loại hình Cơ đốc giáo truyền giáo cụ thể mà họ thực hành và tên của quê hương độc lập mà họ tìm kiếm. Thuật ngữ "Dega" cũng được chính quyền Việt Nam sử dụng theo nghĩa xúc phạm, như một từ đồng nghĩa với phiến quân.

 

Hầu hết người dân vùng cao là nông dân, họ thực hành một hình thức du canh truyền thống gọi là du canh du cư, trong đó những cánh đồng mới được phát quang, canh tác trong vài năm và sau đó được bỏ hoang từ mười đến hai mươi năm trước khi được đưa trở lại canh tác. 7 Theo nguyên tắc chung trong các hệ thống canh tác truyền thống, đối với mỗi ha đất nông nghiệp hiện đang được canh tác, năm ha khác (đối với đất tương đối màu mỡ) đến mười lăm ha phải được bỏ hoang và dự trữ. số 8Bất chấp vẻ bề ngoài, những khu rừng bỏ hoang này không phải là đất hoang bỏ trống cho người khác sử dụng, mà là một phần không thể thiếu của hệ thống canh tác du canh du cư, với những khu rừng bỏ hoang trước đây được đưa trở lại canh tác sau khi độ màu mỡ của chúng đã được phục hồi. Mặc dù thường được gọi là nông nghiệp "đốt nương làm rẫy", du canh du cư có thể là một hệ thống canh tác bền vững ở những khu vực có mật độ dân số tương đối thấp. 9

 

Dòng người định cư đến Tây Nguyên ngày càng thúc đẩy xung đột và cạnh tranh trên đất canh tác khan hiếm, khiến cho các hoạt động nông nghiệp truyền thống trở nên khó khăn hơn. Với ít đất canh tác hơn, thời gian bỏ hoang ngắn hơn, điều đó có nghĩa là những mảnh đất bỏ hoang được đưa vào canh tác trở lại trước khi đất trở nên màu mỡ trở lại. Khi các hình thức nông nghiệp thông thường hầu như không thể thực hiện được, người dân vùng cao gặp nhiều khó khăn hơn để kiếm sống. Chuyển sang trồng cây công nghiệp như cà phê có thể bổ sung thu nhập cho gia đình ngay cả trên những mảnh đất nhỏ có diện tích một ha hoặc ít hơn. Tuy nhiên, điều này có thể rủi ro do các yếu tố thị trường (doanh số bán cà phê giảm mạnh trên toàn cầu có tác động mạnh mẽ) và do nhiều người dân vùng cao không có quyền sở hữu chính thức đối với đất đai của họ, khiến đất đai có thể bị nhà nước hoặc các công ty tịch thu. Trong các trường hợp khác,10

 

đất phong tục

 

Thường được gọi là những người du mục, rất ít người dân vùng cao trên thực tế thậm chí còn gần như du mục. Mặc dù họ có thể luân chuyển các mảnh đất nương rẫy của mình từ ba đến năm năm một lần trong phạm vi ranh giới làng đã quy định, nhưng bản thân các khu định cư hiếm khi di chuyển trừ khi buộc phải làm như vậy do chiến tranh, bệnh tật hoặc diễn biến chính trị. Thay vào đó, hầu hết người dân vùng cao có truyền thống sống ở các điểm làng cố định, luân phiên các mảnh đất nương rẫy của họ trong một khu vực thường được các già làng xác định rõ ràng. 11 Đất đai truyền thống của các dân tộc thiểu số bản địa bao gồm ruộng lúa, nương rẫy , nghĩa địa , và khu nhà ở. Theo truyền thống, những vùng đất này được coi là tài sản của gia đình và được thừa kế qua dòng dõi nữ. 12

 

Các gia đình có quyền sử dụng theo phong tục đối với các mảnh đất nương rẫy của họ cho dù chúng được canh tác hay bị bỏ hoang. Đất làng tập thể bao gồm suối, đồng cỏ chăn thả và nguồn nước uống. Người ta đặc biệt quan tâm đến việc bảo tồn các khu rừng lân cận mà người dân bản địa phụ thuộc vào đó để thu hái các sản phẩm "phi gỗ" như mây, tre, nấm, măng và dược liệu.

 

các loại thảo mộc. 13 Ranh giới làng được công nhận và phân định bởi các già làng, những người bảo vệ ký ức tập thể của làng. 14

 

Người Dega-Lịch sử truyền miệng

 

Từ khi Thượng đế sinh ra thế giới, các dân tộc thiểu số chúng ta luôn ở cùng một chỗ. Từ xa xưa, tổ tiên của chúng tôi đã luôn nói với chúng tôi rằng đây là đất của chúng tôi. Người Việt Nam chưa bao giờ sống ở đây. Những gì chúng tôi học được từ ông bà của mình là Việt Nam bắt đầu xâm chiếm đất đai của chúng tôi vào năm 1930. Năm đó, người Pháp bắt đầu làm việc tại Đắk Lắk, và năm người Việt Nam đã đến làm việc với họ với vai trò đầu bếp và giúp việc.

 

Từ khi người Pháp rời đi năm 1954, người Việt Nam dần dần gia tăng sự hiện diện của họ cho đến khi họ ở khắp mọi nơi. Năm 1958, vì quân Việt Nam ngày càng mạnh lên ở Tây Nguyên nên tất cả các dân tộc thiểu số-Êđê, Kơho, Jarai, Stiêng và Bahnar-đã đứng lên biểu tình lần đầu tiên. Tất cả các dân tộc thiểu số đều có một ý tưởng: chúng tôi muốn lấy lại đất đai của mình. Lúc đó người Việt Nam hứa sẽ trả lại đất đai cho chúng tôi nên sẽ không có xung đột. Họ đã không nói sự thật. Thay vào đó, họ đưa thủ lĩnh của chúng tôi, Y Bham Enuol, vào tù ở Huế trong bảy năm.

 

Năm 1965, khi Y Bham ra tù, người dân tộc thiểu số bắt đầu phong trào FULRO. Nó có trụ sở tại Mondolkiri [Campuchia], ngay gần nơi chúng ta đang ngồi hôm nay. Tôi mười hai tuổi và mang theo một khẩu súng dài bằng tôi. Tất cả mọi người, trẻ và già, tham gia cuộc đấu tranh.

 

Sau đó, vào năm 1969, Nguyễn Văn Thiệu, tổng thống của miền Nam Việt Nam, đã hứa trong hiệp định "O33" sẽ trả lại đất đai cho chúng tôi. Y Bham sẽ phụ trách Tây Nguyên và người Việt sẽ về Việt Nam. Thay vào đó, Việt Nam nhận

 

viện trợ nước ngoài và sử dụng Dega để chống lại Bắc Việt Nam. Hàng ngàn người trong chúng tôi đã bị giết.

 

Vào năm 1975, [Bắc] Việt Nam đã tống giam nhà lãnh đạo Nay Luett của chúng tôi trong mười năm. Người Việt từ cả hai phía bắc và nam đã nhận lao động của Dega để trồng cao su và cà phê. Khi đến vụ thu hoạch, họ gửi nó xuống vùng đồng bằng. Chúng dùng đủ mọi thủ đoạn để tiêu diệt đồng bào các dân tộc thiểu số, cướp đất của ta. Nhiều Dega đã bị tống vào tù.

 

Bắt đầu từ năm 1980, họ bắt đầu giao toàn bộ đất đai cho người Việt Nam. Mỗi ngày càng có nhiều người Việt Nam đến bằng xe tải. Nhất là từ năm 1975, người Thượng và người Việt không được hạnh phúc bên nhau. Chúng tôi đã tiến hành đấu tranh trong rừng [FULRO] để chống lại chúng trong nhiều năm. Cuộc sống của người Việt và người Thượng với nhau như chó cắn nhau; không bao giờ dễ dàng.

 

Năm 1988, các dân tộc thiểu số bắt đầu trở thành Kitô hữu. Chúng tôi đã là những người theo đạo Thiên Chúa từ rất lâu trước đó nhưng đó là vào năm 1988 khi tất cả các dân tộc thiểu số đều tin; mọi nơi. Chúa Giêsu đã thay đổi ý tưởng của chúng tôi [từ đấu tranh vũ trang sang hòa bình]. Nếu chúng ta không có đạo Chúa và thánh linh trong chúng ta, chúng ta sẽ dùng bạo lực để chống lại người Việt Nam và tất cả chúng ta sẽ chết.

 

-Mnông man, từ Dak Lak, tháng 7 năm 2001

 

Lời hứa về quyền tự chủ: Người Pháp

 

Phản kháng chính quyền trung ương của Việt Nam không phải là mới trong các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Các dân tộc Tây Nguyên đã tìm kiếm và nhận được các cam kết tự trị không chỉ từ chính quyền thực dân Pháp mà còn từ cả chính phủ miền Bắc và miền Nam Việt Nam trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai. Trong khi những lời hứa khác nhau mà các chính phủ này đưa ra để tạo ra một khu vực như vậy phần lớn là những cử chỉ mang tính biểu tượng để có được lòng trung thành của người Thượng, thì ý tưởng này đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của cư dân bản địa ở vùng cao nguyên, những người từ lâu đã cảm thấy bị ngược đãi, bóc lột và xa lánh chính quyền trung ương. .

 

Phần lớn các cuộc tranh luận hiện nay về cuộc đấu tranh giành độc lập của người dân Tây Nguyên xoay quanh câu hỏi về tính hợp pháp của chủ quyền của Việt Nam đối với Tây Nguyên. Điều này đặt ra hai câu hỏi - trước khi thực dân Pháp cai trị, Việt Nam có duy trì quyền kiểm soát chính trị và hành chính đối với Tây Nguyên hay các nhóm dân tộc cao nguyên tồn tại như một quốc gia độc lập hay nhiều quốc gia? Nhà nhân chủng học Oscar Salemink lập luận rằng trong thời kỳ tiền thuộc địa, các nhóm bản địa Tây Nguyên có rất ít tổ chức chính trị ngoài cấp làng

 

. 15 Tuy nhiên, theo Salemink, các làng rõ ràng đã thỉnh thoảng liên minh và duy trì các mối quan hệ thương mại và chính trị, không chỉ với các nhóm vùng cao khác mà còn với các cộng đồng vùng thấp, và không chỉ ở vùng đất thấp Việt Nam ngày nay, mà cả Campuchia. Salemink và các nhà sử học khác lập luận rằng sự kiểm soát hành chính lỏng lẻo và "quyền thống trị danh nghĩa" của Việt Nam đối với Tây Nguyên đã tan biến vào cuối những năm 1800 với vai trò gia tăng của Pháp trong khu vực và sự xâm lấn của Xiêm La. Người Pháp chính thức nắm quyền kiểm soát Tây Nguyên năm 1893.16

 

Tuyên bố ngày nay của người dân vùng cao ở Việt Nam và nước ngoài rằng cả chính quyền thuộc địa Pháp và Hoàng đế Việt Nam Bảo Đại đã trao quy chế tự trị cho người Thượng ở Tây Nguyên dường như chủ yếu dựa trên hai tài liệu. Đầu tiên là Sắc lệnh Liên bang do chính quyền thuộc địa Pháp tại Việt Nam ban hành năm 1946, tạo ra một ủy ban hành chính đặc biệt dành cho các sắc dân vùng cao ( les dân số người Thượng ) ở Nam Đông Dương, tách biệt với Cộng hòa Nam Trung Bộ. 17Điều này diễn ra vào thời điểm quan hệ giữa Pháp và Việt Minh của Hồ Chí Minh đang xấu đi. Theo điều mà một số nhà quan sát nhận thấy là một động thái yếm thế nhằm làm suy yếu uy quyền của Hồ Chí Minh trên khắp Việt Nam, sắc lệnh được ban hành vào ngày 27 tháng 5 năm 1946, ba ngày trước khi Hồ Chí Minh rời Việt Nam để đàm phán với người Pháp ở Paris. 18

 

Vào tháng 7 năm 1950, chính phủ Pháp ban hành sắc lệnh thành lập Tây Nguyên với tên gọi Pays Montagnard du Sud (PMS) dưới quyền của Hoàng đế Việt Nam Bảo Đại, người được Pháp bổ nhiệm làm quốc trưởng trên danh nghĩa vào năm 1949 như một sự thay thế cho Hồ Chí nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa của Minh. 19 Ghi chú của Terry Rambo:

 

Để giành được sự ủng hộ của đồng bào Tây Nguyên, người Pháp đã thực hiện chiến lược chia để trị, thành lập các khu tự trị Mường và Thái ở vùng núi Tây Bắc, và tách Tây Nguyên ra khỏi Việt Nam dưới chiêu bài Pays Montagnard du Sud [PMS] , được quản lý như một "lãnh thổ hoàng gia" trực tiếp dưới thời Hoàng đế Bảo Đại. 20

 

Tài liệu thứ hai thường được những người ủng hộ quyền tự trị của người Thượng trích dẫn là một sắc lệnh năm 1951 do Hoàng đế Bảo Đại ký xác lập quy chế đặc biệt cho các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên (được gọi là "des Peoples des Pays Montagnards du Sud," hay PMS). Được gọi là quy chế đặc biệt, sắc lệnh đảm bảo cho người dân vùng cao tất cả các quyền của công dân Việt Nam cũng như quyền "tiến hóa tự do của những người dân này trong sự tôn trọng truyền thống và phong tục của họ." Các tù trưởng vùng cao, cho dù là cha truyền con nối hay do dân bản địa lựa chọn, sẽ giữ nguyên chức danh và quyền ra quyết định của họ và luật tục của bộ lạc sẽ được giữ lại. Điều 7 đảm bảo rằng "Các quyền mà người bản xứ có được đối với tài sản trên đất liền được đảm bảo toàn bộ." 21

 

Một phần của cuộc tranh cãi về những tài liệu này xoay quanh việc dịch thuật ngữ tiếng Pháp "des Peoples des Pays Montagnards du Sud." Những người ủng hộ nền độc lập của người Thượng dịch cụm từ này là "Xứ miền Nam của người Thượng", trong khi một số học giả dịch nó là "vùng đất miền núi phía Nam" hoặc "vùng đất của người Thượng ở phía Nam."

 

Hứa hẹn về quyền tự chủ: Hà Nội

 

Người Pháp không phải là những người duy nhất hứa hẹn địa vị đặc biệt cho người dân vùng cao. Với sự thất bại của Pháp trước Việt Minh vào năm 1954, hàng ngàn người dân vùng cao có thiện cảm với Việt Minh đã đến miền Bắc Việt Nam như một phần của hiệp định Geneva. Nhiều người trong số họ đã học trường Dân tộc thiểu số miền Nam ở Gia Lâm, gần Hà Nội. 22 Vào tháng 1 năm 1955, Hồ Chí Minh công bố kế hoạch thành lập một số khu tự trị ở Tây Nguyên.

 

Tại cuộc họp thành lập năm 1960 của Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam Việt Nam (NLF), thường được biết đến với thuật ngữ miệt thị Việt Cộng, cương lĩnh chính trị của nó bao gồm việc công nhận quyền tự trị của các dân tộc thiểu số. Nó kêu gọi thành lập các khu tự trị ở các vùng dân tộc thiểu số và xóa bỏ “chính sách hiện hành của bè lũ Mỹ-Diêm là ngược đãi và cưỡng bức đồng hóa các dân tộc thiểu số”. 23 Hiến pháp sửa đổi của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa có ghi:

 

Các khu tự trị có thể được thành lập ở những khu vực mà người dân tộc thiểu số sống trong các cộng đồng nhỏ. Các khu tự trị đó là bộ phận hợp thành và không thể tách rời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. 24

 

Vào đầu những năm 1960, MTDTGPMN cử các điệp viên đến Tây Nguyên để tuyên truyền và tuyển mộ người dân vùng cao. Các chương trình phát thanh bằng tiếng dân tộc thiểu số từ Hà Nội mang theo các cam kết về quyền tự trị. Vào giữa những năm 1960, các nhà lãnh đạo thiểu số từ Tây Nguyên thường xuyên được cử đến thăm các khu tự trị ở miền Bắc Việt Nam, với lời hứa rằng quyền tự trị sẽ được trao cho người dân vùng cao ở miền Nam khi đất nước được giải phóng. 25

 

Phong trào Bajaraka 1958

 

Năm 1955 Tây Nguyên trở thành một phần của Việt Nam Cộng Hòa, (Nam Việt Nam). Rắc rối bắt đầu nảy sinh sau khi Tổng thống Ngô Đình Diệm đưa ra các chương trình vào năm 1956 nhằm tái định cư người Việt Nam đến các "trung tâm phát triển đất đai" ở Tây Nguyên và đồng hóa người dân vùng cao vào xã hội Việt Nam chính thống. Ngoài ra, hàng ngàn người dân tộc thiểu số tị nạn từ miền Bắc cũng đã được tái định cư ở Tây Nguyên. 26

 

Theo Hickey, các nhóm "dân tộc chủ nghĩa" đầu tiên ở Tây Nguyên bắt đầu vào năm 1955 tại Buôn Ale-A gần Buôn Ma Thuột, nơi có nhà thờ Liên minh Truyền giáo và Cơ đốc giáo (CMA) có trụ sở tại Hoa Kỳ và là nơi một số lãnh đạo kháng chiến người Thượng, trong đó có Y Thih Êban và Y Bham Ênuôl, ra đời. 27Vào tháng 3 năm 1955, nhóm đầu tiên, một tổ chức bí mật có tên là Le Front pour la Liberation des Montagnards (Mặt trận Giải phóng Người Thượng), viết thư cho Tổng thống Ngô Đình Diệm với một danh sách các yêu cầu, trong đó có quyền của người dân vùng cao được treo cờ của họ.

 

Năm 1958, một phong trào kháng chiến vùng cao nổi lên gọi là Bajaraka, từ viết tắt của bốn nhóm người Thượng chính: Bahnar, Jarai, Rhade (hoặc Êđê) và Koho. Tháng 8 năm đó, thủ lĩnh Bajaraka Y Bham Enuol gửi thư cho một số cơ quan đại diện ngoại giao chính ở Sài Gòn, nêu rõ những bất bình của người dân vùng cao và đòi hỏi quyền tự trị của họ, đồng thời yêu cầu quốc tế can thiệp. Không có phản ứng ngay lập tức nhưng vào tháng 9 năm 1958, hai thành viên Bajaraka bị bắt ở phía bắc Kontum, khiến Y Bham phải gửi thư cho Ngô Đình Diệm để giải quyết vấn đề. Thay vào đó, Y Bham và các thủ lĩnh Bajaraka khác đã bị bắt, bao gồm Y Thih Eban, Paul Nur và Nay Luett. Họ bị giam trong xà lim dưới lòng đất ở Đà Lạt trong ba tháng. 28

 

Trong một kịch bản gợi nhớ đến các sự kiện của tháng 2 năm 2001, một nghìn người dân vùng cao đã ký vào bản kiến ​​nghị vào năm 1958 yêu cầu trả tự do cho các nhà lãnh đạo thiểu số và tổ chức một cuộc biểu tình có 2.000 người tham dự ở Buôn Ma Thuột, nơi một nhà lãnh đạo Bajaraka phát biểu trước cuộc biểu tình và vạch mặt những người dân vùng cao. ' khiếu nại. Chính phủ đã gửi các đơn vị thiết giáp từ Sư đoàn 23 của quân đội để giải tán cuộc biểu tình. Theo Hickey, Ngô Đình Diệm tức giận trước lời kêu gọi tự trị của người dân vùng cao, và lập tức đóng cửa Phân ban Sinh viên Tây Nguyên của Học viện Hành chính Quốc gia, dời Cục Phụ trách Cao nguyên từ Đà Lạt về Huế, và bổ nhiệm lại người dân vùng cao trong nền công vụ từ Bộ Nội vụ. vùng cao đến đồn trú ở vùng thấp. Một trăm sĩ quan quân đội bị đưa ra Huế để cải tạo và sau đó được bổ nhiệm về miền xuôi. Các sĩ quan quân đội người Thượng được lệnh lấy tên Việt Nam và vũ khí truyền thống của người Thượng như nỏ bị tịch thu.29

 

Năm 1959 Y Bham Enuôl và Paul Nur được ra tù. Ngay sau khi Enuol tiếp tục chiến dịch cho phong trào Bajaraka, ông nhanh chóng bị bắt lại và đưa về trụ sở công an ở Buôn Ma Thuột, nơi ông được cho là bị tra tấn bằng điện giật và bị cầm tù cho đến đầu năm 1964.30

 

Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai: 1960-1975

 

Phần lớn chiến dịch ném bom của Mỹ và nhiều trận đánh khốc liệt nhất của Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai, hay còn gọi là Chiến tranh chống Mỹ, đã diễn ra ở Tây Nguyên. Mỹ tuyên bố nhiều nơi ở Tây Nguyên là "vùng bắn tự do" là mục tiêu cho các cuộc ném bom từ trên không và sử dụng chất hóa học khai quang nhằm tiêu diệt các đơn vị Bắc Việt có hành lang vận chuyển - "Đường mòn Hồ Chí Minh" - đi qua phía bắc Tây Nguyên trên đường từ Lào và Campuchia. 31

 

Cả Hoa Kỳ và Bắc Việt đều cố gắng chiêu mộ những người thiểu số bản địa về phe của họ. Việc đàn áp phong trào Bajaraka của chính quyền Ngô Đình Diệm vào cuối những năm 1950 đã khiến nhiều người dân vùng cao hướng về Mặt trận Giải phóng Dân tộc (NLF). Năm 1961, các thành viên thiểu số của MTDTGPMN do các cựu lãnh đạo Bajaraka như Y Bih Aleo lãnh đạo, người đã thoát khỏi sự bắt giữ của Ngô Đình Diệm và hoạt động bí mật, đã thành lập Phong trào Người Thượng Tự trị của MTDTGPMN. 32 Các hoạt động chống nổi dậy của Hoa Kỳ được tổ chức giữa các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên là một phần phản ứng đối với điều này. 33

 

Vào đầu những năm 1960, các lực lượng Hoa Kỳ đã tuyển dụng những người dân vùng cao cho các đơn vị bảo vệ làng và các đội trinh sát để thu thập thông tin tình báo về sự xâm nhập của Bắc Việt Nam vào vùng cao nguyên và tiến hành tuyên truyền ủng hộ chế độ Ngô Đình Diệm. 34

 

Năm 1961, Cục Tình Báo Trung Ương (CIA) thành lập các chương trình “Phòng Thủ Làng” ở Darlac (tên cũ của Dak Lak), tiếp theo là chương trình “Hướng Đạo Núi” (thường gọi là chương trình Commando). Người dân vùng cao cũng được huấn luyện bởi Biệt đội A-35 của Lực lượng Đặc biệt Hoa Kỳ để tiến hành các hoạt động bán quân sự. 35 Với cuộc nổi dậy Bajaraka trước đó, chính phủ Ngô Đình Diệm không yên tâm về việc Hoa Kỳ trang bị vũ khí cho người dân vùng cao, đặc biệt là theo Chương trình Phòng thủ Làng của CIA, trong đó 18.000 người Thượng cuối cùng đã được trang bị vũ khí. 36

 

Sau khi lật đổ Ngô Đình Diệm trong một cuộc đảo chính vào tháng 11 năm 1963, chính phủ Nguyễn Khánh đã trả tự do cho một số lãnh đạo Bajaraka (trong đó có Y Bham Enuol vào tháng 2 năm 1964) và nâng cấp Cục Cao nguyên thành Tổng cục Cao nguyên trực thuộc Bộ Quốc phòng. .

 

Trong thời gian này, các nhà lãnh đạo kháng chiến Bajaraka bắt đầu liên kết với các phong trào dân tộc chủ nghĩa tương tự đang hình thành ở Campuchia giữa các dân tộc Chăm và Khmer Krom, 37 chủ yếu thông qua Trung tá Les Kosem, một người Chăm Campuchia và Đại tá Um Savuth, cả hai đều là sĩ quan trong Quân đội Hoàng gia Khmer . Vào tháng 7 năm 1964, ba nhóm hợp nhất thành Front Unifié de Lutte des Race Opprimées (FULRO, hay Mặt trận Thống nhất Đấu tranh cho các Chủng tộc bị Áp bức).

 

Cuộc Nổi Dậy FULRO: 1964-1965

 

FULRO lần đầu tiên nổi danh với tư cách là một nhóm chiến binh vào tháng 9 năm 1964 khi tổ chức một cuộc nổi dậy của 3.000 chiến binh người Thượng tại 5 trại lính đặc công của Mỹ ở Tây Nguyên: Buôn Sar Pa, Bu Prăng, Bản Đôn, Buôn Mi Ga và Buôn Brieng . 38Truyền đơn được rải ở Buôn Ma Thuột vào ngày đầu tiên của cuộc nổi dậy, tuyên bố rằng Tây Nguyên đã bị “biển Việt” xâm chiếm theo “chính sách diệt chủng có hệ thống”. Một số lính đặc công Việt Nam bị giết và những người khác bị bắt làm con tin. Sau nhiều ngày đàm phán giữa các cố vấn quân sự Hoa Kỳ và các chiến binh FULRO, và việc triển khai các đơn vị quân đội Việt Nam gần các trại, phiến quân đã đầu hàng. Y Bham Enuol và khoảng 2.000 tín đồ FULRO vượt biên giới sang Campuchia, nơi chúng lập đại bản doanh gần Camp Le Rolland (Dak Dam ngày nay) ở Mondolkiri. Y Bham Enuol sẽ ở lại Campuchia trong phần lớn thời gian của thập kỷ tiếp theo.

 

Sau cuộc nổi dậy và được sự thúc giục của người Mỹ, chính phủ Nguyễn Khánh đã tổ chức một hội nghị của các lãnh đạo cao nguyên tại Pleiku vào tháng 10 năm 1964. Các yêu cầu của đồng bào cao nguyên không chỉ bao gồm việc thiết lập chế độ đặc khu của Bảo Đại .nhưng các chương trình phát triển kinh tế, khôi phục luật tục vùng cao, sử dụng ngôn ngữ thiểu số trong trường học, thành lập lực lượng quân sự vùng cao với lá cờ riêng, và sự kiểm soát của người Thượng đối với và quản lý viện trợ nước ngoài cho vùng cao. Y Bham Enuol đã tiếp tục thực hiện các yêu cầu trong các bức thư gửi chính phủ Khánh cũng như Đại sứ quán Hoa Kỳ, Tổng thống Hoa Kỳ Lyndon Johnson và Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc. Khánh được cho là đã đồng ý với nhiều yêu cầu ngoại trừ quyền tự trị, kiểm soát vùng cao đối với viện trợ nước ngoài và thành lập lực lượng quân sự vùng cao.

 

Tuy nhiên, hầu như không có cam kết nào được thực hiện, một phần vì chính phủ Khánh bị lật đổ trong một cuộc đảo chính năm 1965. Căng thẳng chính trị lại gia tăng và vào tháng 12 năm 1965, một cuộc nổi dậy thứ hai của FULRO nổ ra, trong đó 35 người Việt Nam, bao gồm cả thường dân, đã bị giết. 39 Cuộc nổi loạn bị dập tắt trong một ngày; bốn trong số các thủ lĩnh FULRO đã bị kết án tử hình và hành quyết công khai, và mười lăm người khác bị cầm tù. 40

 

Giảm căng thẳng vào giữa những năm 1960

 

Quan hệ giữa FULRO và chính phủ Nam Việt Nam dường như được cải thiện trong một thời gian dưới chính phủ của Nguyễn Cao Kỳ, người thay thế Khánh sau cuộc đảo chính năm 1965. Chính phủ đã thành lập Tổng cục Phát triển các Dân tộc thiểu số, bổ nhiệm Paul Nur, một người dân tộc Bahnar, làm thành viên nội các, và thông qua luật cho phép người dân vùng cao sở hữu đất đai. 41 Sáu người vùng cao, trong đó có một thành viên FULRO, được bầu vào Quốc hội. Lực lượng FULRO ở Campuchia bắt đầu đàm phán với chính phủ về việc trở lại Việt Nam.

 

Trong khi 250 lực lượng FULRO đồng ý quay trở lại vào tháng 10 năm 1966, Y Bham Enuol - người tiếp tục đòi quyền tự trị cho khu vực và lực lượng vũ trang vùng cao - không nằm trong số đó. Năm 1968, Y Bham Enuôl trở lại Buôn Ma Thuột một thời gian ngắn theo yêu cầu của chính phủ để tiến hành đàm phán về việc FULRO có thể trở lại Việt Nam. Một thỏa thuận đạt được vào tháng 12 năm 1968 quy định rằng người dân vùng cao có thể thành lập đảng chính trị của riêng họ và treo cờ của riêng họ. Y Bham Enuol đã từ bỏ một số yêu cầu trước đây của mình, chẳng hạn như quyền của người dân vùng cao được trực tiếp nhận viện trợ nước ngoài.

 

Vào tháng 1 năm 1969, hơn 1.300 binh sĩ FULRO và gia đình của họ đã tập hợp lại với chính phủ Nam Việt Nam và rời khỏi Mondolkiri. Họ đã được chào đón tại một buổi lễ chính thức ở Buôn Ma Thuột. 42Tuy nhiên, Y Bham Enuol đã không trở lại cùng họ. Một số tiểu đoàn quân đội Campuchia đã bao vây trụ sở FULRO ở Mondolkiri và hộ tống Enuol đến Phnom Penh, nơi anh ta bị Les Kosem và Um Savuth quản thúc tại gia, những người muốn ngăn cản anh ta rời đi và cắt đứt thỏa thuận với chính phủ Việt Nam. 43 Tại Việt Nam, một phe FULRO ít hiếu chiến hơn, do Y D'he lãnh đạo tuyên bố rằng FULRO chính thức bị giải tán và được thay thế bằng một đảng chính trị cao nguyên, Phong Trào Đoàn Kết Các Dân Tộc Thiểu Số, chủ trương chung sống hòa bình với chính quyền miền Nam Việt Nam. 44

 

Năm 1971 Nay Luett, một người dân tộc Jarai, được bổ nhiệm làm bộ trưởng phát triển dân tộc thiểu số. Ông và các đồng nghiệp như Pierre K'Bruih đã làm việc để biến Bộ trở thành trung tâm của chủ nghĩa dân tộc, Hickey nói, "nơi các nhà lãnh đạo quốc gia miền núi tập hợp và tham gia vào việc lập kế hoạch." 45 Tuy nhiên, khi chiến tranh leo thang ở Việt Nam, cuộc đấu tranh giành quyền của người thiểu số đã bị lu mờ bởi nhu cầu sinh tồn đơn giản của người dân vùng cao. Hickey ước tính rằng ít nhất 200.000 người dân vùng cao đã thiệt mạng trong Chiến tranh Đông Dương lần thứ hai, và hơn 85% dân số buộc phải rời bỏ làng mạc của họ và di tản để tị nạn. Chính phủ đã di dời hàng ngàn người dân vùng cao khỏi vùng đất quen thuộc của họ, chuyển họ đến các "ấp chiến lược" hoặc tập trung họ dọc theo các con đường lớn cho mục đích quốc phòng.

 

Vào ngày 10 tháng 3 năm 1975, lực lượng Bắc Việt chiếm Buôn Ma Thuột trong cuộc tấn công cuối cùng của cuộc chiến; một phe FULRO ủng hộ MTDTGPMN đã đồng ý không báo động cho Sài Gòn rằng xe tăng Bắc Việt đang tiến đến. 46 Vào tháng 4 năm 1975, một nhóm FULRO thân Hoa Kỳ được cho là đã thương lượng một thỏa thuận với các quan chức Hoa Kỳ để tiếp tục chiến tranh du kích chống lại chế độ Hà Nội sau chiến thắng của Bắc Việt. Theo các cựu thành viên FULRO, mặc dù Hoa Kỳ từ chối lời hứa hỗ trợ bí mật, nhóm này vẫn tiếp tục chiến đấu cho đến năm 1992.47

 

Khi Khmer Đỏ xâm lược Phnom Penh vào ngày 17 tháng 4 năm 1975, Y Bham Enuol và các thủ lĩnh FULRO khác sống ở Phnom Penh đã tìm nơi ẩn náu tại Đại sứ quán Pháp. Tất cả họ đều bị Khmer Đỏ bắt và xử tử. Nhiều tín đồ nhiệt thành nhất của Enuol, những người lính du kích trong các khu rừng ở Mondolkiri, đã không biết về cái chết của anh ta trong mười bảy năm.

 

Tây Nguyên Sau 1975

 

Với sự thống nhất của Việt Nam vào năm 1975, Việt Minh cam kết tự trị không bao giờ thành hiện thực. Thay vào đó, các quan chức chính phủ đã đưa ra các chương trình định cư cho người gốc Việt ở các Vùng Kinh tế Mới ở vùng cao nhằm mục đích di dời người dân vùng cao xuống thung lũng để trồng lúa và cây công nghiệp, thay vì tiếp tục "cuộc sống du cư không ổn định" của họ ở vùng cao. 48 Những người đã từng làm việc với Lực Lượng Đặc Biệt Hoa Kỳ hoặc FULRO đã bị gửi đến các trại cải tạo. Hickey mô tả tình hình sau chiến tranh:

 

Tuy nhiên, hòa bình đã không trở lại với vùng cao nguyên. Rõ ràng là quyền tự trị thường được hứa hẹn dành cho người dân vùng cao chỉ là một mánh khóe tuyên truyền. Tệ hơn nữa, Hà Nội ngay lập tức bắt đầu thực hiện các kế hoạch tái định cư một số lượng lớn người Việt Nam tại các "khu kinh tế" vùng cao. Cũng có những thông báo hùng hồn gợi lại thời Ngô Đình Diệm về các chương trình định cư cho những người dân miền núi "du mục" trong các "làng định cư". Đồng thời, tất cả các nhà lãnh đạo vùng cao từ bộ và những người đã từng hoạt động trong các chương trình và chính quyền cấp tỉnh đều bị bắt và tống giam vào nhà tù hoặc "trại cải tạo". Những nhà lãnh đạo đã tìm cách trốn thoát khỏi sự giam cầm cùng với những người trẻ vùng cao từ Quân đội, Lực lượng Đặc biệt và các nhóm bán quân sự khác,49

 

Không lâu sau lực lượng FULRO, nhiều người trong số họ đã trốn vào rừng sau thất bại cuối cùng của miền Nam Việt Nam, bắt đầu hồi sinh phong trào du kích của họ. Lần này FULRO phản kháng trực tiếp vào Hà Nội. Sự tái xuất hiện của nhóm này được thể hiện rõ ràng ngay từ kỳ họp đầu tiên của Quốc hội năm 1976, trong đó một nghị sĩ đã đề cập đến việc các thế lực "đế quốc" sử dụng "tay sai" để tiến hành các hoạt động phản cách mạng. 50

 

Đến năm 1977, những người ủng hộ chính của FULRO là Khmer Đỏ ở Campuchia, những người mà họ đã thành lập một liên minh khó chịu. Vào năm 1977, hai nhóm đã ký một thỏa thuận trao đổi thông tin và huấn luyện, và vào năm 1978, một chiến binh FULRO đã tố cáo Hồ Chí Minh qua Đài phát thanh Phnom Penh. 51Ieng Sary, khi đó là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao của Khmer Đỏ, cho biết vào năm 1979: "FULRO đã tiếp cận chúng tôi để hợp tác trao đổi thông tin tình báo, kinh nghiệm quân sự và được huấn luyện chiến tranh du kích." 52

 

Vào đầu những năm 1980, lực lượng FULRO lên tới khoảng 7.000 người. Bị buộc phải từ bỏ căn cứ ở Việt Nam, họ chuyển hoạt động sang Mondolkiri, nơi họ thực hiện các cuộc tấn công xuyên biên giới nhỏ chống lại lực lượng Việt Nam ở vùng cao nguyên. Tuy nhiên, đến năm 1986, Khmer Đỏ chia tay FULRO và ngừng cung cấp vũ khí và lương thực cho họ. “Họ không có tầm nhìn chính trị,” một quan chức Khmer Đỏ nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1992 với tờ Phnom Penh Post. "Các chiến binh của họ rất, rất dũng cảm, nhưng họ không có bất kỳ sự hỗ trợ nào từ bất kỳ nhà lãnh đạo nào, không có thức ăn và họ không hiểu gì về thế giới xung quanh." 53

 

Năm 1986, hàng trăm chiến binh FULRO và gia đình của họ, những người đã trốn thoát bằng đường bộ qua Campuchia đến Thái Lan, đã được chuyển đến Hoa Kỳ tị nạn. Những tàn dư của quân đội ở Campuchia rơi vào thời kỳ đặc biệt khó khăn vào đầu những năm 1990. Năm 1992, mất tinh thần và thiếu lương thực, đạn dược và vật tư, 400 chiến binh FULRO còn lại và gia đình của họ ở Mondolkiri đã đầu hàng quân đội của Cơ quan Chuyển tiếp Liên Hợp Quốc tại Campuchia (UNTAC). Yếu tố chính khiến các chiến sĩ quyết định bỏ cuộc đấu tranh lúc bấy giờ là khi nhờ liên lạc với Y Bham Enuôl, họ được biết Y Bham Enuôl đã bị xử tử năm 1975. Cả nhóm được tị nạn ở Hoa Kỳ và định cư ở miền Bắc. Carolina vào cuối năm 1992. 54

 

Trong những năm 1990, xung đột đất đai và đàn áp tôn giáo leo thang ở Tây Nguyên, như được mô tả trong các chương dưới đây. Tuy nhiên, nói chung, việc thể hiện bất đồng chính kiến ​​- thông qua các biện pháp hòa bình hoặc các phong trào du kích như FULRO - hầu như không tồn tại cho đến đầu năm 2001, khi các yêu cầu trước đó bùng nổ trở lại.

 

4 Tây Nguyên, giáp Campuchia và Lào, được bao bọc ở phía tây bởi đồng bằng phía đông Campuchia, phía bắc là dãy Trường Sơn, phía nam và phía đông là đồng bằng sông Cửu Long và vùng đất thấp ven biển của Việt Nam. Xem bản đồ.

 

5 Ở Việt Nam Cộng Hòa (hay còn gọi là Miền Nam Việt Nam) từ 1955-1975, đồng bào vùng cao chính thức được gọi là dông bào thương (đồng bào vùng cao); kể từ năm 1975, không có thuật ngữ cụ thể nào để chỉ các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên, những người thường được gọi bằng cùng một tên gọi như các nhóm dân tộc thiểu số khác của Việt Nam (chính thức có 54 dân tộc) là dân tôc thiêu sô, hay "dân tộc thiểu số," để phân biệt với "người Kinh," hay dân tộc đa số của Việt Nam. Ít chính thức hơn, họ được gọi là người thương , hoặc người vùng cao. Trong một nỗ lực để loại bỏ từ tiếng Việt mang tính miệt thị dành cho người vùng cao, người mới hay người man rợ, người Pháp đã sử dụng từ người Thượng, có nghĩa là cư dân miền núi. Việc sử dụng từ người Thượngđể chỉ các cộng đồng bản địa ngày nay đã bị chỉ trích bởi một số học giả, những người cho rằng đó là thuật ngữ thuộc địa của Pháp và do Lực lượng Đặc biệt Hoa Kỳ tiếp quản trong Chiến tranh Hoa Kỳ, những người thường gọi những người vùng cao là đồng minh quân sự với Hoa Kỳ và không phải Việt Minh, "Yards." Mặc dù vậy - hoặc có lẽ vì mối quan hệ trước đây của họ với lực lượng Hoa Kỳ - một số người dân vùng cao ở Việt Nam và Hoa Kỳ tự coi mình là người Thượng. Thuật ngữ “Dega” (cũng viết là Degar) cũng ngày càng được chấp nhận như một thuật ngữ chung cho các dân tộc thiểu số Tây Nguyên, với cả nghĩa tiêu cực và tích cực. Vì mục đích của báo cáo này, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền sử dụng thuật ngữ tiếng Anh "highlander" hay "các dân tộc thiểu số bản địa" cũng như thuật ngữ được sử dụng phổ biến hơn, người Thượng. Xem UNHCR Center for Documentation and Research, "Vietnam: Indigenous Minority Groups in the Central Highlands," Writenet Paper số 05/2001, tháng 1 năm 2002, tr.7; có sẵn trên Internet tại http://www.unhcr.ch/cgi-bin/texis/vtx/rsd?search=coi&source=WRITENET

 

6 Người Jarai và Êđê là những người nói tiếng Austronesian (Malayo-Polynesian) và người Bahnar, Mnong, Stiêng và Koho nói tiếng Mon Khmer, thuộc ngữ hệ Nam Á. Số liệu dân số lấy từ trang web của Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc tại Việt Nam, http://www.undp.org.vn/projects/vie96010/cemma/vie96010/populations.htm

 

7 A. Terry Rambo và cộng sự, chủ biên, Những thách thức của sự phát triển vùng cao nguyên ở Việt Nam , Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, tháng 10/1995, tr. xvii.

 

8 A. Terry Rambo et al, ed., The Challenges of Highland Development in Vietnam , Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, 10/1995, tr. xvii. Sara Colm, "Quyền về đất đai: Thách thức đối với các cộng đồng bản địa của Ratanakiri," Đầu nguồn: Diễn đàn nhân dân về sinh thái học , Tập. 3, Số 1, Bangkok: Terra, tháng 7 năm 1997.

 

9 Mật độ dân số của Tây Nguyên hiện được ước tính là 47 người/km2, trong khi ngưỡng cho du canh bền vững thường được đặt ở mức 30 người/km2. "Những so sánh quốc gia về các vấn đề phát triển của dân tộc Tây Nguyên-Việt Nam," Nhóm Quản lý Chương trình Dân tộc Tây Nguyên, UNDP Bangkok, tháng 3 năm 1997.

 

10 Oscar Salemink, "Luật tục, Quyền sử dụng đất và Di cư nội địa," Khoa học Xã hội Việt Nam , Tháng 2, 2000.

 

11 A. Terry Rambo et al, ed., “The Challenges of Highland Development in Vietnam,” Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, tháng 10/1995, trang xvii; Sara Colm, "Quyền về đất đai: Thách thức đối với các cộng đồng bản địa của Ratanakiri," Đầu nguồn: Diễn đàn nhân dân về sinh thái học , Tập. 3, Số 1, Bangkok: Terra, tháng 7 năm 1997.

 

12 Gerald Cannon Hickey. Tự Do Trong Rừng: Lịch Sử Dân Tộc Tây Nguyên Việt Nam, 1954-1976 . New Haven: Nhà xuất bản Đại học Yale, 1982, tr. 36.

 

13 Oscar Salemink, “The King of Fire and Vietnamese Tộc Chính sách ở Tây Nguyên,” xuất bản trong Don McCaskill và K. Kampe, eds., Development or Domestication? Người bản địa Đông Nam Á , Chiang Mai: Sách Tằm, 1997, tr. 512.

 

14 Greg Booth, "Báo cáo RRA của hai xã trong lưu vực sông Sê San," Hỗ trợ kỹ thuật môi trường khu vực 5771-Giảm nghèo và quản lý môi trường trong dự án đầu nguồn tiểu vùng sông Mê Công mở rộng (Giai đoạn I), Helsinki, 1999. Sara Colm, "Các lựa chọn cho An ninh đất đai giữa các cộng đồng bản địa, Ratanakiri, Campuchia," Banlung: Dự án lâm sản ngoài gỗ, tháng 5 năm 1997.

 

 

15 Oscar Salemink, "Mois and Maquis: The Invention and Appropriation of Vietnam's Montagnards from Sabatier to the CIA," in George W. Stocking, Jr. (ed.), Colonial Situations: Essays in Ethnographic Contextualization (History of Anthropology, Vol . 7), Madison: Nhà xuất bản Đại học Wisconsin, 1991, tr. 244.

 

16 Oscar Salemink, "Mois and Maquis," tr. 244.

 

17 Ordonnance fédérale du 27 Mai 1946 portant création d'un Commissariat du Gouvernement Fédéral pour lesDân số người Thượng du Sud Indochinois , ký bởi Thierry d'Argenlieu, Sài Gòn, ngày 27 tháng 5 năm 1946. Điều 1 quy định rằng các tỉnh Tây Nguyên sẽ chấm dứt thuộc thẩm quyền của Ủy ban Cộng hòa Nam An Nam, nhưng sẽ thành lập một bộ phận hành chính đặc biệt được gọi là "Ủy ban của Chính phủ Liên bang về Dân số Tây Nguyên ở Nam Đông Dương," với trụ sở được thành lập tại Buôn Ma Thuột.

 

18 Người Pháp đang cố gắng phá vỡ một nước Việt Nam độc lập và thống nhất dưới thời Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã được Hồ Chí Minh tuyên bố là một quốc gia độc lập vào tháng 9 năm 1945. Thay vào đó, người Pháp muốn có một liên bang Đông Dương riêng biệt không chỉ bao gồm các quốc gia Việt Nam của Tonkin, Annam và Cochinchina mà còn bao gồm cả Campuchia và Lào. Năm 1946, chính phủ Pháp trao cho Campuchia và Lào quyền tự trị hạn chế dưới Liên bang Đông Dương, với việc Pháp duy trì quyền kiểm soát đối với quân đội, kinh tế và chính phủ. Xem Joseph Buttinger, Vietnam: A Dragon Embattled , New York: Frederick A. Praeger, Inc., 1967, tr. 388 và tr. 391.

 

19 Bảo Đại thoái vị năm 1945 khi Hồ Chí Minh thành lập Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. DJ Sagar, Những sự kiện chính trị lớn ở Đông Dương, 1945-1990 , Oxford, Facts on File, 1991.

 

20 A. Terry Rambo et al, eds., “The Challenges of Highland Development in Vietnam,” Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, tháng 10/1995, trang xxii.

 

21 Sắc lệnh số 16/QT/TD, gọi là quy chế đặc biệt , do Quốc trưởng Bảo Đại ký, Đà Lạt, ngày 21-5-1951.

 

22 Salemink tuyên bố rằng nhiều người dân tộc thiểu số hiện đang nằm trong chính quyền các tỉnh ở Tây Nguyên là cán bộ thiểu số "Việt Nam hóa" đã ra Bắc theo Việt Minh vào năm 1954, sau Hiệp định Giơ-ne-vơ. Salemink, "Vua Lửa và Chính Sách Dân Tộc Việt Nam ở Tây Nguyên," tr. 499.

 

23 Được trích dẫn trong Gerald Cannon Hickey. Tự Do Trong Rừng: Lịch Sử Dân Tộc Tây Nguyên Việt Nam, 1954-1976 . New Haven: Nhà xuất bản Đại học Yale, 1982. tr. 66.

 

24 Việt Chung, “Chính sách Dân tộc và Dân tộc Thiểu số ở VNDCCH,” Nghiên cứu Việt Nam , số 15 (1968), trích dẫn trong Grant Evans, Internal Colonialism in the Central Highlands of Vietnam,” Sojourn, tập 7, Số 2, 1992.

 

25 Hickey, Tự do trong rừng , tr. 70.

 

26 Hickey, Tự do trong rừng , tr. 17.

 

27 Y Bham Enuol, sinh năm 1913, học tại Trường Franco-Rhade, Trường Kinh thánh CMA và Trường Nông nghiệp Quốc gia. Trong những năm 1950, ông làm công chức trong sở nông nghiệp cấp tỉnh ở hai tỉnh Darlac và Pleiku. Y Thih Êban, sinh năm 1932, học trường Pháp-Jarai ở Pleiku và trường Sabatier. Hickey, Tự do trong rừng, tr. 51.

 

28 Sđd.

 

29 Hickey, Tự do trong rừng, tr. 59.

 

30 Sđd.

 

31 Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1/2002.

 

32 Salemink, "Mois and Maquis," tr. 270.

 

33 Sđd.

 

34 Sđd.

 

35 Hickey. Tự do trong rừng, tr. 78.

 

36 Sđd , tr. 80.

 

37 Người Chăm là một nhóm dân tộc có nguồn gốc từ Vương quốc Chăm Pa trước đây, nằm ở miền Trung Việt Nam ngày nay. Nó đã được hấp thụ vào Việt Nam trong suốt ba thế kỷ, từ năm 1471 cho đến khi bị Việt Nam đồng hóa vào những năm 1830. Khmer Krom là những người dân tộc Khmer sống chủ yếu ở miền nam Việt Nam, trong một khu vực mà nhiều người Campuchia gọi là "Kampuchea Krom" hay "hạ Campuchia".

 

38 Theo Hickey, các cuộc nổi dậy đã được Đại tá Les Kosem và Đại tá Um Savuth lên kế hoạch với sự hỗ trợ của một số thủ lĩnh người Thượng. Hickey, Tự do trong rừng , tr. 99

 

39 Theo một tài liệu do Tổ chức Người Thượng có trụ sở tại Hoa Kỳ soạn thảo năm 1993, một cuộc nổi dậy vũ trang khác đã diễn ra vào đầu năm vào ngày 29 tháng 7 năm 1965 tại Buôn Brieng. Cuộc nổi dậy được cho là đã bị chính quyền Sài Gòn dập tắt, bắt giữ 600 chiến binh FULRO. Tổ chức Người Thượng, Inc., "Vi phạm nhân quyền-Người dân Cộng hòa Dega; Tài liệu bổ sung cho bài thuyết trình tại Hội thảo của Liên hợp quốc về Quyền của người bản địa, Geneva," 19-30 tháng 7, 1993.

 

40 Các chiến binh FULRO bị xử tử là Nay Ry, Ksor Bleo, R'Com Re, và Ksor Boh. Tổ chức người Thượng, Inc., "Vi phạm nhân quyền-Người dân của Cộng hòa Dega; Tài liệu bổ sung cho bài trình bày tại Hội thảo của Liên hợp quốc về Quyền của người bản địa, Geneva, 19-30 tháng 7 năm 1993; Hickey, Free in the Forest , tr. 138. Xem thêm tường thuật về các cuộc nổi dậy của FULRO của Trung Úy Roy C. Russell, "Thời của họ đã đến," tạp chí Typhoon , do Lực lượng dã chiến đầu tiên tại Việt Nam của Quân đội Hoa Kỳ tại Việt Nam xuất bản, tháng 10 năm 1969.

 

41 Tổng cục được nâng cấp thành Bộ vào năm 1966. Salemink, "Mois and Maquis," p. 272.

 

42 Roy C. Russell, “Thời của họ đã đến,”tạp chí Typhoon , do Lực lượng dã chiến đầu tiên tại Việt Nam của Quân đội Hoa Kỳ tại Việt Nam xuất bản, tháng 10 năm 1969.

 

43 Hickey, Tự do trong rừng , tr. 190.

 

44 Russell, "Thời của họ đã đến," tạp chí Typhoon , tháng 10/1969.

 

45 Hickey, Tự do trong rừng , tr. xx.

 

46 Cho đến năm 1975, FULRO bao gồm nhiều phe phái khác nhau, một số liên minh với Hoa Kỳ và một số khác theo Bắc Việt. Mark Lioi, “Người Thượng-câu chuyện 70 năm phản bội,” Phnom Penh Post , 8-21/6/2001.

 

47 Nate Thayer, "Montagnard Army Seeks UN Help," Phnom Penh Post , 12/9/1992; Nate Thayer và Leo Dobbs, "Các chiến binh bộ lạc đi tị nạn ở Hoa Kỳ," Phnom Penh Post , 23 tháng 10, 1992; Oscar Salemink phỏng vấn Pierre K'Bruih, ngày 16 tháng 4 năm 1990; được trích dẫn trong "Mois and Maquis," p. 273.

 

48 Báo cáo trong FBIS-APA. 18 tháng 5 năm 1976; FBIS-APA, ngày 6 tháng 7 năm 1976; được trích dẫn trong Hickey, Free in the Forest , tr. 287 và 289. Xem thêm: UNHCR Center for Documentation and Research, "Vietnam: Indigenous Minority Groups in the Central Highlands," Writenet Paper No. 05/2001, January 2002.

 

49 Hickey, Tự do trong rừng , tr. xxi.

 

50 FBIS-APA, 6 tháng 7 năm 1976; được trích dẫn trong Hickey, Free in the Forest , tr. 289.

 

51 Mark Lioi, “Người Thượng-câu chuyện 70 năm phản bội,” Phnom Penh Post , 8-21/6/2001.

 

52 Nayan Chanda, "Ieng Sary: Unite for Our Country," Far Eastern Economic Review 104, no. 25, 1979.

 

53 Nate Thayer, "Montagnard Army Seeks UN Help," Phnom Penh Post , 12/9/1992.

 

54 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cựu chiến binh FULRO, Greensboro, Bắc Carolina, tháng 1 năm 1999. Để biết thêm thông tin về FULRO, xem Charles Meyer, Derrière Le Sourire Khmer , Paris: Plon, 1971.

 

IV. CHÍNH SÁCH CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DÂN TỘC THIỂU SỐ

 

 

Cộng đồng các dân tộc Việt Nam có thể tạo thành, như một nhà dân tộc học người Kinh đã viết, một khu vườn trong đó trăm hoa đua nở hương sắc, nhưng quy hoạch tổng thể của khu vườn chỉ do người đứng đầu khu vườn (tức nhà nước) quyết định.

 

-MỘT. Terry Rambo, Trung tâm Đông-Tây, Honolulu, 1995

 

Có một khoảng cách đáng kể giữa lời nói và thực tế trong các chính sách của chính phủ Việt Nam đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Một mặt, chính phủ tự hào về các chính sách của mình đối với các dân tộc thiểu số và các điều khoản hiến pháp đảm bảo cho họ quyền sử dụng ngôn ngữ của mình, đồng thời bảo tồn và phát huy bản sắc và truyền thống địa phương. Mặt khác, các chính sách của chính phủ chủ yếu dựa trên nhận thức của người dân vùng cao là dân du cư, cần sự phát triển và ổn định, và cuối cùng là không đáng tin cậy về mặt chính trị vì một số người trong số họ có liên hệ với nỗ lực chiến tranh của Hoa Kỳ và mong muốn độc lập từ lâu của họ .

 

Về mặt lịch sử, chính sách của chính phủ Việt Nam đối với các dân tộc thiểu số của đất nước là chính sách tôn vinh sự đa dạng phong phú của 54 dân tộc được chính thức công nhận của Việt Nam và tuyên bố họ là tổ tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu bao trùm là tất cả các dân tộc cùng nhau hướng tới. mục tiêu chung là đại đoàn kết, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng đất nước.

 

Cuộc đấu tranh lâu dài vì đoàn kết dân tộc của Việt Nam được bảo vệ một cách đáng tự hào và nghiêm ngặt, với “tội phá hoại chính sách đoàn kết dân tộc” có mức án tù lên tới mười lăm năm theo Bộ luật Hình sự năm 1999. 55 Một ấn phẩm của chính phủ năm 1993 lưu ý:

 

Sự thống nhất của dân tộc Việt Nam càng được củng cố trước nguy cơ xâm lược thường xuyên của các thế lực phong kiến, đế quốc. Xét về vị trí địa lý và tài nguyên thiên nhiên, Việt Nam trong suốt lịch sử là nơi tập trung của nhiều thế lực hùng mạnh hơn. Khi đã định cư ở Việt Nam, các dân tộc anh em đã nhận ra sự cần thiết phải đoàn kết để bảo vệ đất nước và sự tồn tại của chính họ. 56

 

Theo văn hóa dân gian Việt Nam, nước Việt Nam có nhiều dân tộc khác nhau được nở ra từ trăm trứng của một cặp cha mẹ là Lạc Long Quân và Âu Cơ. Một nửa theo mẹ lên núi và một nửa theo cha xuống biển. Họ chung tay xây dựng nên một Tổ quốc trải dài từ đỉnh núi cao Lũng Cú phía Bắc, đến ấp Rạch Tàu phía Nam, từ dãy Trường Sơn phía Tây đến quần đảo Trường Sa phía Đông. 57

 

Hiến pháp 1992 khẳng định quyền của các dân tộc thiểu số. Điều 5 quy định rằng chính phủ nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử dân tộc và đảm bảo quyền của các nhóm dân tộc sử dụng ngôn ngữ và hệ thống chữ viết của họ, giữ gìn bản sắc dân tộc và phát huy truyền thống và văn hóa của họ. Điều 36 và 39 cho phép ưu đãi cho các dân tộc thiểu số trong giáo dục và chăm sóc sức khỏe. Điều 94 quy định việc thành lập Hội đồng Dân tộc của Quốc hội để “giám sát và kiểm tra” việc thực hiện các chính sách và chương trình liên quan đến dân tộc thiểu số. 58

 

Các cơ quan chính phủ giám sát các vấn đề dân tộc thiểu số bao gồm Văn phòng Dân tộc và Miền núi, được thành lập vào năm 1990 và sau đó được nâng cấp lên cấp bộ với tư cách là Ủy ban Nhà nước về Dân tộc và Miền núi (CEMMA) vào năm 1992. Ngoài ra, chính sách được xây dựng và điều phối bởi các cơ quan chính phủ. Hội đồng Dân tộc của Quốc hội và Viện Dân tộc học thuộc Trung tâm Khoa học xã hội Quốc gia. . Các dân tộc thiểu số hiện đang nắm giữ 78 ghế, tương đương 17 phần trăm, trong số 450 ghế của Quốc hội, cao hơn một chút so với tỷ lệ của họ trong tổng dân số (15 phần trăm). 59

 

"Tôn trọng lẫn nhau, tham gia và quyền bình đẳng"

 

Việt Nam đã tham gia Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc (CERD) từ năm 1982. Ủy ban Liên hợp quốc về xóa bỏ phân biệt chủng tộc, trong Khuyến nghị chung XXIII về người bản địa, kêu gọi các quốc gia thành viên:

 

(a) Công nhận và tôn trọng nền văn hóa, lịch sử, ngôn ngữ và lối sống riêng biệt của người bản địa như là sự làm phong phú thêm bản sắc văn hóa của Nhà nước và để thúc đẩy việc bảo tồn nó;

 

(b) Đảm bảo rằng các thành viên của người dân bản địa được tự do và bình đẳng về nhân phẩm và các quyền và không bị phân biệt đối xử, đặc biệt là phân biệt đối xử dựa trên nguồn gốc hoặc bản sắc bản địa;

 

(c) Tạo điều kiện cho người bản địa phát triển kinh tế và xã hội bền vững phù hợp với đặc điểm văn hóa của họ;

 

(d) Đảm bảo rằng các thành viên của người dân bản địa có quyền bình đẳng trong việc tham gia hiệu quả vào đời sống công cộng và không có quyết định nào liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của họ được đưa ra mà không có sự đồng ý của họ;

 

(e) Đảm bảo rằng các cộng đồng bản địa có thể thực hiện các quyền của họ để thực hành và làm sống lại các truyền thống và phong tục văn hóa của họ cũng như bảo tồn và thực hành ngôn ngữ của họ.

 

Một báo cáo do chính phủ Việt Nam đệ trình vào năm 2000 như một phần trong nhiệm vụ báo cáo của mình với tư cách là một quốc gia thành viên CERD đã nêu:

 

Đối với người Việt Nam, sự phân biệt chủng tộc không còn xa lạ và không tồn tại trong nước. Ở Việt Nam, các dân tộc từ bao đời nay đã cùng chung sống hòa bình, không có mâu thuẫn, phân biệt chủng tộc. Các dân tộc ở Việt Nam, không phân biệt dân tộc, ngôn ngữ, văn hóa, lịch sử và trình độ phát triển, đều được hưởng quyền như nhau về mọi mặt của đời sống. 60

 

Về lý thuyết, chiến lược chính thức của chính phủ về phát triển dân tộc thiểu số dựa trên các yếu tố sau, như được nêu trong một tài liệu chính sách của SRV năm 1995: a) hướng tới người nghèo, vì các dân tộc thiểu số chiếm đa số trong số những người sống trong nghèo đói; b) sự tham gia tích cực của người dân tộc thiểu số vào sự phát triển của chính họ; c) xây dựng năng lực trong các cộng đồng dân tộc thiểu số; d) phát triển bền vững; và e) sự tôn trọng và trách nhiệm lẫn nhau giữa các bên liên quan:

 

Mục tiêu chung là hòa nhập các dân tộc thiểu số vào xã hội rộng lớn hơn và tạo điều kiện cho mọi công dân, không phân biệt nguồn gốc dân tộc, được hưởng quyền bình đẳng trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa và xã hội. 61

 

Trên thực tế, chính sách của chính phủ Việt Nam đã dao động từ chủ nghĩa gia trưởng nhân từ sang việc thực hiện các chương trình mang tính đàn áp xung đột với các tập tục tôn giáo bản địa và cách tiếp cận thông thường đối với nông nghiệp và sử dụng đất. 62 Trong một số trường hợp, vấn đề là do việc thực hiện kém các chính sách quốc gia ở cấp địa phương do tham nhũng, thiếu nguồn lực hoặc do chính quyền trung ương không truyền đạt các thủ tục chính thức cho chính quyền cấp tỉnh, huyện và xã.

 

Cánh Đồng Cố Định, Khu Định Cư Cố Định

 

Kể từ cuối những năm 1960, cách tiếp cận chính thức đối với các dân tộc thiểu số ở Việt Nam chủ yếu tập trung vào việc để người dân vùng cao định cư lâu dài và chuyển từ du canh du cư sang canh tác lúa nước và hoa màu.

 

Chính phủ đã cố gắng thực hiện các mục tiêu này thông qua một số chương trình bề ngoài mang lại chuyên môn mới và các nhóm dân cư mới cho vùng cao. Các chương trình này bao gồm Chương trình Định cư và Định canh Định cư (FCPS, hay dinh canh dinh cu trong tiếng Việt) và Chương trình Vùng kinh tế mới (NEZ), tổ chức di cư của người dân vùng thấp đến các trang trại nông nghiệp do nhà nước điều hành, hợp tác xã và tập thể sản xuất ở cao nguyên. 63

 

Ra mắt vào năm 1968, chương trình FCPS, hay "định canh định cư," tìm cách giải quyết tình trạng suy thoái môi trường được cho là do du canh du cư gây ra bằng cách di dời dân vùng cao "du mục" đến các khu định cư lâu dài. Chương trình nhằm giải quyết hai mục tiêu là bảo vệ các khu rừng đầu nguồn được cho là có nguy cơ bị người dân vùng cao phá hủy đồng thời cải thiện khả năng phòng thủ quốc gia bằng cách di dời các dân tộc thiểu số từ các khu vực biên giới bị cô lập và nhạy cảm đến các khu vực dưới sự kiểm soát của chính phủ. 64

 

Vào đầu những năm 1980, chính phủ đã khởi xướng các chương trình di cư nhằm khuyến khích người Việt ở miền xuôi tái định cư tại các Khu kinh tế mới ở Tây Nguyên nhằm giải quyết tình trạng không có đất, dân số quá đông và tỷ lệ thất nghiệp cao ở các vùng khác của đất nước, đặc biệt là các vùng ven biển. Các chương trình cũng nhằm tạo lực lượng lao động làm việc trong các nông trường quốc doanh, đồn điền (theo Nghị định 82/CP) và thành lập các hợp tác xã, tập thể sản xuất (theo Nghị định 95/CP). 65

 

Các chương trình này hỗ trợ mục tiêu làm cho Việt Nam thực sự thống nhất, bằng cách để người Việt Nam sống rải rác khắp đất nước, kể cả những vùng cao nguyên xa xôi. Việc di cư của người gốc Việt đến các khu vực biên giới bất ổn được coi là để hỗ trợ cả mục tiêu phát triển kinh tế và quốc phòng. Về lý thuyết, cách tiếp cận cơ bản của các chương trình di cư là cố gắng tận dụng một số tài sản của Việt Nam: lực lượng lao động dồi dào trên khắp Việt Nam và “tiềm năng đất đai chưa được khai thác” của Tây Nguyên. Theo các kế hoạch này, lực lượng lao động sẽ được phân phối lại một cách hợp lý theo quỹ đất sẵn có, di dời người dân từ các khu vực đông dân cư đến những nơi có ít người hơn và nhiều đất canh tác hơn. vạch ra quan điểm chính thức về di cư "từ nông thôn đến nông thôn" tại một hội nghị năm 1998:

 

Di sản của lịch sử là sự phân bố dân cư không đồng đều từ khu vực này sang khu vực khác. Trong khi mật độ dân số lên tới 1000 người/km 2 ở một số tỉnh thuộc Đồng bằng sông Hồng, thì mật độ dân số chỉ hơn 30 người/ km 2 một chút ở các vùng miền núi phía Bắc và Tây Nguyên.... Đồng bằng sông Hồng có 21% dân số dân số cả nước nhưng chỉ có 14% diện tích đất canh tác, trong khi đồng bằng sông Cửu Long có ít hơn 20% dân số nhưng 30% diện tích đất canh tác....

 

Để phát huy tiềm năng của đất nước và đạt được mục tiêu sử dụng hợp lý các nguồn lực, chính phủ đã xây dựng chiến lược phân bổ lại dân cư và lao động. Việc phân bổ lại lực lượng sản xuất như vậy sẽ cho phép khai thác các nguồn lực này và dẫn đến sự phát triển đồng đều giữa các vùng khác nhau. Di cư nông thôn-nông thôn ở Việt Nam thực sự là ý đảng, ý dân. 66

 

Phủ xanh lại những ngọn đồi cằn cỗi

 

Trong những năm 1990, một phần để giải quyết nạn phá rừng ồ ạt, chính phủ đã ban hành một số chính sách mới liên quan đến các dân tộc thiểu số và phát triển vùng cao. Chúng bao gồm Chương trình 327 năm 1992 (được gọi là "Chương trình phủ xanh đồi trọc"), nhằm mục đích trồng lại rừng ở các khu vực đất trống cằn cỗi, bảo vệ và khai thác rừng và đất chưa sử dụng, đồng thời tái định cư cho nông dân dân tộc thiểu số du canh du cư. "Chương trình trồng lại 5 triệu ha rừng" năm 1998 (Nghị định 661/QĐ-TTg) cũng nhằm mục đích khuyến khích các hộ gia đình trồng rừng lại để đổi lấy một số quyền của người sử dụng. 67 Cả hai chương trình đều nhằm mục đích tái trồng rừng trên đất "cằn cỗi" bằng cách tái định cư nông dân vùng thấp lên vùng cao đồng thời di dời những người du canh vùng cao đến các địa điểm cố định để thực hành canh tác cố định. 68

 

Vào giữa những năm 1990, một số học giả và nhà nghiên cứu Việt Nam, chẳng hạn như Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường (CRES) thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, đã nhận được sự hỗ trợ của các quan chức địa phương tiến bộ và tài trợ từ Trung tâm Đông Tây và Quỹ Ford khi họ bắt đầu khám phá các cách thúc đẩy quản lý tài nguyên thiên nhiên bền vững giữa các cộng đồng vùng cao. Một số dự án thí điểm đã được triển khai ở Cao nguyên phía Bắc nhằm nâng cao cách tiếp cận phi tập trung đối với việc bảo vệ và sử dụng rừng bền vững, sử dụng tài nguyên theo phong tục và quản lý tài nguyên thiên nhiên dựa vào cộng đồng. 69

 

Bất chấp những sáng kiến ​​đổi mới như vậy, cách tiếp cận tổng thể của chính quyền cấp quốc gia và cấp tỉnh vẫn tiếp tục kêu gọi định canh định cư cho người dân vùng cao và chấm dứt chuyển đổi nông nghiệp và "lối sống du mục". 70

 

55 Điều 87, BLHS nước CHXHCN Việt Nam, dẫn trong Tuyển tập những bộ luật cơ bản của Việt Nam , NXB Thế giới, Hà Nội, 2001.

 

56 Các dân tộc thiểu số ở Việt Nam , NXB Thế Giới, Hà Nội, 1993.

 

57 PGS Hoàng Nam, “Quê hương Việt Nam trong dân tộc Việt Nam,” đăng tại Thông tấn xã Việt Nam, “Hình ảnh Việt Nam trong cộng đồng 54 dân tộc,” Nxb Văn hóa các dân tộc, Hà Nội, 1996.

 

58 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam 1992, Tuyển tập những bộ luật cơ bản của Việt Nam , NXB Thế Giới, Hà Nội, 2001.

 

59 Báo cáo định kỳ lần thứ chín của các Quốc gia thành viên đến hạn vào năm 1999, Phụ lục, Việt Nam, "Báo cáo do các Quốc gia thành viên Đệ trình theo Điều 9 của Công ước," Công ước Quốc tế về Xóa bỏ Mọi Hình thức Phân biệt Chủng tộc, CERD/C/357/Add. 2, 17 tháng 10 năm 2000. Chương trình Phát triển Liên hợp quốc, "Tờ thông tin về các nhóm dân tộc thiểu số," tháng 12 năm 2000, http://www.UNDP.org.Vietnam

 

60 Báo cáo định kỳ lần thứ chín của các Quốc gia thành viên đến hạn vào năm 1999, Phụ lục, Việt Nam, "Các báo cáo do các Quốc gia thành viên Đệ trình theo Điều 9 của Công ước," Công ước Quốc tế về Xóa bỏ Mọi Hình thức Phân biệt Chủng tộc, CERD/C/357/Add. 2, ngày 17 tháng 10 năm 2000.

 

61 Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Dân tộc và Miền núi, UNDP, "Khuôn khổ Hỗ trợ Bên ngoài cho Phát triển Dân tộc thiểu số," Hà Nội, tháng 11/1995.

 

62 A. Terry Rambo viết: “Không nên nhầm lẫn việc trao quyền hiến định cho các nhóm thiểu số để bảo tồn các nền văn hóa của họ với một sự chấp nhận thực sự thuyết tương đối về văn hóa.... Vì vậy, mối quan hệ giữa nhà nước Việt Nam và các nhóm dân tộc thiểu số vẫn là mối quan hệ gia trưởng trong đó thẩm quyền tối cao để đưa ra quyết định về các hướng thích hợp cho sự thay đổi văn hóa vẫn nằm trong tay của chính quyền trung ương, chứ không phải của chính các nhóm thiểu số." A. Terry Rambo et al, eds., "The Challenges of Highland Development in Vietnam," Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, tháng 10/1995.

 

63 Oscar Salemink, “Luật tục, Quyền đất đai và Di cư nội địa,” Khoa học xã hội Việt Nam , tháng 2, 2000, trang 67.

 

64 Xem Salemink, “Vua Lửa và Chính sách Dân tộc Việt Nam ở Tây Nguyên,” tr. 513.

 

65 Huỳnh Thị Xuân, Phó Chủ tịch, Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk, "Tác động của di cư nông thôn-nông thôn đến các khu tái định cư ở tỉnh Đắk Lắk," trong Hội thảo quốc tế về di cư nội địa: Ý nghĩa đối với chính sách di cư ở Việt Nam, Hội đồng Dân số, Việt Nam , tháng 5 năm 1998.

 

66 Hoàng Đồng "Di cư nông thôn - nông thôn và phân bổ lại lao động và dân số phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam," trong Hội thảo quốc tế về di cư trong nước: Ý nghĩa đối với chính sách di cư ở Việt Nam , Hội đồng dân số, Việt Nam, tháng 5/1998.

 

67 Xem Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Dân tộc và Miền núi, UNDP, "Khuôn khổ hỗ trợ bên ngoài cho sự phát triển của các dân tộc thiểu số," Hà Nội, tháng 11/1995.

 

68 Thomas Sikor, "Nghị định 327 và việc khôi phục đất trống ở Cao nguyên Việt Nam," trong A. Terry Rambo và cộng sự, chủ biên, "Những thách thức của phát triển vùng cao ở Việt Nam," Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Tài nguyên và Môi trường Nghiên cứu, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, 10/1995, tr. 143.

 

69 Xem: Jamieson, Neil, Lê Trọng Cúc và A. Terry Rambo, "The Development Crisis in Vietnam's Mountains," East-West Center Special Reports No. 6, 1998, and A. Terry Rambo et al, eds., "The Challenges of Highland Development in Vietnam," Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, tháng 10 năm 1995. Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Writenet Giấy số 05/2001, tháng 01/2002.

 

70 Như Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã làm vào tháng 5 năm 2001, và như Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã làm trong chuyến thăm Kontum tháng 1 năm 2002. Viet Nam News , May 5, 2001. “Chủ tịch Lương kêu gọi Kon Tum xóa đói giảm nghèo,” Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), tháng 1/2002.

 

VII. ĐÀN ÁP DÂN TỘC TÌNH THIỂU SỐ

 

 

Cộng sản sẽ không để chúng tôi cầu nguyện. Họ nói rằng Thiên Chúa giáo là một tôn giáo của Mỹ và Pháp, vì vậy chúng tôi đã đến sống trong rừng. Ở xứ chúng tôi dưới chế độ cộng sản, người ta bí mật cầu nguyện trong nhà hoặc ngoài ruộng. Họ không thể cùng nhau thờ phượng như chúng ta làm trong rừng. Ở đây chúng tôi được tự do.

 

- Sĩ quan liên lạc của FULRO trả lời phỏng vấn của tờ Phnom Penh Post , ngay trước khi đầu hàng lực lượng LHQ tại Campuchia, 1992

 

Sự bất mãn ở Tây Nguyên phát sinh không chỉ từ sự xâm lấn vào các vùng đất truyền thống của người Thượng mà còn từ sự sách nhiễu và phân biệt đối xử của chính quyền đối với các dân tộc thiểu số theo đạo Tin lành. Đối với nhiều người dân vùng cao tham gia cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, cả hai vấn đề - đất đai và tôn giáo - đều liên quan đến khát vọng độc lập của họ.

 

Sự kết hợp giữa tâm lý bức xúc ngày càng tăng và sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ đối với các biểu đạt chính trị đã dẫn đến tình trạng chính trị hóa tôn giáo ngày càng gia tăng ở Tây Nguyên. Các buổi cầu nguyện và thờ phượng của đạo Tin lành tạo không gian cho người Thượng bày tỏ quan điểm mà không bị chính quyền kiểm soát.

 

Trong khi điều 70 của hiến pháp Việt Nam và ICCPR kêu gọi quyền tự do tôn giáo, thành tích tổng thể của Việt Nam về quyền tôn giáo là kém. 141Nghị định năm 1999 của chính phủ về tôn giáo, trong khi có mục đích đảm bảo quyền tự do tôn giáo, cung cấp quy định rộng rãi của chính phủ đối với các tổ chức tôn giáo. Nó đòi hỏi sự chấp thuận của chính phủ đối với các chủng viện tôn giáo và bổ nhiệm các nhà lãnh đạo tôn giáo và cấm các tổ chức tôn giáo tiến hành các hoạt động trái với "cơ cấu được thủ tướng ủy quyền." 142 Nghị định kêu gọi trừng phạt các thành viên của bất kỳ tổ chức tôn giáo nào "được sử dụng để chống lại Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam," cũng như những người tham gia vào "các hoạt động mê tín dị đoan" không xác định. 143 Chính phủ không cho phép sự tồn tại của các hiệp hội độc lập hoặc các tổ chức phi chính phủ, kể cả các nhóm nhà thờ. 144

 

Ở Việt Nam, để các nghi lễ thờ phượng được hợp pháp, một tôn giáo phải được ĐCSVN chính thức chấp thuận và các nhà lãnh đạo của tôn giáo đó được các cơ quan chính phủ xem xét và phê duyệt. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam do ĐCSVN điều hành chỉ chính thức công nhận sáu tổ chức tôn giáo - mỗi tổ chức là một tổ chức của Phật giáo, Công giáo La Mã, Tin lành, Hòa Hảo và Cao Đài, và Hồi giáo. Cho đến năm 2001, các nhà thờ Tin lành duy nhất được chính phủ công nhận là khoảng 15 nhà thờ ở miền bắc Việt Nam thuộc chi nhánh phía bắc của Giáo hội Tin lành Tin lành, có trụ sở tại Hà Nội.

 

Tháng 4 năm 2001, Ban Tôn giáo công nhận Hội Thánh Tin Lành Việt Nam (ECVN) miền Nam. 145 Một nhà quan sát mô tả đây là một "sự nhượng bộ khiêm tốn sau nhiều năm đàn áp." 146 Mặc dù về mặt lý thuyết, quyết định này áp dụng cho tất cả các tỉnh phía Nam của Việt Nam, bao gồm cả Tây Nguyên, nhưng có nghi ngờ rằng nó sẽ hợp pháp hóa các "giáo hội tư gia" Tin Lành chưa đăng ký ở các vùng thiểu số hoặc bất kỳ nhà thờ nào được coi là Tin Lành Dega (Tin Lành Dega ) . 147 Những người ủng hộ tự do tôn giáo đã bày tỏ lo ngại rằng quyết định này là một nỗ lực khác của chính phủ nhằm đặt thêm nhiều người Tin lành dưới sự kiểm soát của nhà nước, và có lẽ để ngăn cấm những người Tin lành thiểu số tụ tập để thờ phượng trong các nhà thờ tư gia. 148

 

Trong khi ECVN trong lịch sử bao gồm các nhà thờ người Thượng ở Tây Nguyên với tư cách là hai phần ba số thành viên, chính quyền đã rất miễn cưỡng mở rộng sự công nhận này đối với các giáo đoàn người Thượng, những giáo đoàn đã bùng nổ về số lượng và tất cả đều bị coi là bất hợp pháp. Các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, có sự tham gia của nhiều Cơ đốc nhân, khiến chính quyền càng cảnh giác hơn. Vào cuối năm 2001, có vẻ như chính quyền sẽ cấp một số hình thức công nhận cho một số ít nhà thờ của người Thượng, đặc biệt là những giáo đoàn rõ ràng là phi chính trị và trước đây đã có nhà thờ kiên cố. Tuy nhiên, tính đến tháng 2 năm 2002, chỉ có hai mục sư được chính thức công nhận cho một giáo đoàn 100.000 người ở Gia Lai. 149Tại Dak Lak, chính quyền chỉ công nhận hai nhà thờ riêng lẻ tính đến tháng 3 năm 2002, theo nguồn tin từ nhà thờ ở đó.

 

Vào tháng 3 năm 1999, Báo cáo viên Đặc biệt của Liên Hợp Quốc về Không khoan dung Tôn giáo đã đưa ra một báo cáo có tính chỉ trích cao về tự do tôn giáo ở Việt Nam, dựa trên chuyến thăm Việt Nam vào tháng 10 năm 1998. 150 Chính phủ Việt Nam sau đó đã bác bỏ kết quả điều tra và tuyên bố sẽ không cho phép các nhà quan sát nhân quyền độc lập đến thăm Việt Nam nữa. Tháng 2 năm 2001, chính phủ Việt Nam đã phản ứng phòng thủ không kém trước lời khai của những người chỉ trích cáo buộc đàn áp tôn giáo ở Việt Nam trước Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ, sau đó kết luận rằng "chính phủ Việt Nam tiếp tục đàn áp mạnh mẽ các hoạt động tôn giáo có tổ chức và giám sát, kiểm soát các cộng đồng tôn giáo. " 151

 

Thiên chúa giáo trên cao nguyên

 

Đạo Tin lành được cho là tôn giáo phát triển nhanh nhất ở Việt Nam, đặc biệt là trong các dân tộc thiểu số ở miền Bắc và Tây Nguyên. Người theo đạo Tin lành tập trung đông nhất ở Việt Nam là ở sau này. 152

 

Trước khi Cơ đốc giáo đến Tây Nguyên, hầu hết niềm tin siêu hình của người Thượng tập trung vào thuyết vật linh. Người Gia-rai, Mnông, Ê-đê theo thuyết vật linh gọi các linh hồn chính mà họ tôn kính là dương , với dương riêng lẻ.chịu trách nhiệm tương ứng về làng, nước, núi, ruộng, cây lớn, đá và các hiện tượng tự nhiên khác. Những linh hồn này được cho là nắm giữ sức mạnh to lớn và nếu được đối xử đúng cách, họ sẽ trông chừng ngôi làng và có thể xua đuổi bệnh tật, mùa màng thất bát hoặc các thiên tai khác. Nhiều người dân vùng cao cho rằng, khi các linh hồn không được đối xử tử tế sẽ có thể gây ra những hậu quả nặng nề cho bản làng, mùa màng cũng như cá nhân. 153

 

Đạo Công giáo bén rễ ở vùng cao nguyên với việc thành lập cơ quan truyền giáo Pháp tại Kontum vào năm 1850. Đạo Tin lành bắt đầu phổ biến vào giữa những năm 1950, khi các nhà truyền giáo người Mỹ liên kết với Liên minh Cơ đốc giáo và Truyền giáo (CMA), Cơ Đốc Phục Lâm, và Viện Ngôn ngữ học Summer đến cư trú để tiến hành các hoạt động truyền giáo, nghiên cứu ngôn ngữ học và dịch Kinh thánh sang các ngôn ngữ của người Thượng. 154Sau khi Việt Nam thống nhất vào năm 1975, việc thực hành Thiên Chúa giáo ban đầu có vẻ suy giảm. Nhiều nhà thờ Thiên chúa giáo và trường tôn giáo bị đóng cửa và các mục sư dân tộc thiểu số bị bỏ tù. Bất chấp những trở ngại này, số người cải đạo đều đặn tăng lên, một phần là nhờ các chương trình phát thanh Cơ đốc giáo bằng các ngôn ngữ thiểu số được phát sóng từ Far Eastern Broadcasting Corporation ở Philippines.

 

Kể từ năm 1975, số tín đồ Tin lành đã tăng gấp bốn lần trên khắp Việt Nam, ước tính có khoảng 600.000 đến 800.000 tín đồ ngày nay. Số tín đồ Tin lành ở Tây Nguyên hiện nay ước tính khoảng 229.000 đến 400.000, riêng tỉnh Đắk Lắk đã tăng từ 15.000 năm 1975 lên 150.000 tín đồ hiện nay. 155

 

Thống kê của Chính phủ: Đạo Tin lành ở Tây Nguyên (1975-2000)

 

Tỉnh

 

Trước 1975

 

(người)

 

1999

 

(người)

 

Tăng

 

(người)

 

Tỷ lệ tăng

 

(%)

 

Kon Tum

 

7.940

 

9.430

 

1.490

 

2.7

 

Đắk Lắk

 

11,738

 

98,938

 

87.200

 

742

 

gia lai

 

8.125

 

60.250

 

52,125

 

641

 

Lâm Đồng

 

25.000

 

60.000

 

35.000

 

140

 

Tổng cộng

 

52,803

 

228,618

 

175,815

 

432

 

Nguồn : Ban Tôn giáo Chính phủ, Trang web ĐCSVN, tháng 9/2001.

 

Trong quá khứ, các tập tục và nghi lễ tín ngưỡng truyền thống của người Thượng bị chính quyền ngăn cản vì cho là những hoạt động "mê tín dị đoan", hoặc bị loại bỏ khỏi bối cảnh làng xã và bị hàng hóa hóa: các vũ công thiểu số mặc trang phục hóa trang được đưa lên sân khấu để biểu diễn cho các quan chức từ miền xuôi hoặc nước ngoài đến thăm. khách du lịch. 156 Trớ trêu thay, trong những năm gần đây, những người dân vùng cao đã cải đạo sang Cơ đốc giáo đã phàn nàn về việc các quan chức địa phương buộc họ phải đặt lại bàn thờ tổ tiên truyền thống trong nhà và gỡ bỏ dấu thánh giá. Các "nghi lễ tiết máu dê" được sử dụng ở Đắk Lắk để đảm bảo những người dân vùng cao cam kết không tiếp tục bất kỳ hoạt động chính trị nào bao gồm một sự gần đúng thô thiển của một nghi lễ vật linh (Xem Nghiên cứu tình huống XVI, "Lễ Giao Thừa Máu Dê ở Ea H'leo,” trang 163.)

 

Thiên chúa giáo của người dân vùng cao hầu như không hoạt động từ khi chế độ Cộng sản cài đặt vào năm 1975 cho đến cuối thập niên 1980, khi công cuộc đổi mới được thực hiện và phong trào kháng chiến FULRO cuối cùng được thực hiện Nhiều người Thượng đã quay trở lại đạo Tin lành khi họ từ bỏ cuộc đấu tranh vũ trang chống lại chế độ Hà Nội vào đầu những năm 1990. “Nếu chúng tôi không có đạo Thiên chúa và thánh thần ở bên chúng tôi, chúng tôi vẫn sẽ sử dụng bạo lực để chống lại người Việt Nam, và tất cả chúng tôi sẽ chết,” một cựu chiến binh FULRO nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. 157

 

Một phần sức hấp dẫn của Cơ đốc giáo trong thời kỳ trỗi dậy của nó là nó phục vụ như một lối thoát ngầm, thay thế cho các nguyện vọng chính trị của người Thượng và là con đường phản đối trong bối cảnh mà tất cả các hình thức bất đồng chính kiến ​​​​khác đều bị cấm. Nhà nhân chủng học Oscar Salemink lưu ý: "Ngày nay, hành động phản kháng bí mật dễ thấy nhất là trong lĩnh vực tôn giáo. Với những thực hành tôn giáo truyền thống của họ bị coi là mê tín dị đoan và bị đặt ngoài vòng pháp luật, nhiều người Thượng đã chuyển sang Cơ đốc giáo như một hành động phản kháng." 158

 

Phong Trào Giáo Hội Tại Gia

 

Những hạn chế của chính phủ đối với các nhà thờ và tổ chức không được nhà nước công nhận có nghĩa là mặc dù có số lượng lớn các Kitô hữu, nhưng có rất ít nhà thờ ở vùng cao nguyên. Hầu hết những người theo đạo Tin lành thiểu số thờ phượng lặng lẽ trong các nhóm nhỏ tại nhà của họ. Tuy nhiên, trước các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, không có gì lạ khi các nhà lãnh đạo giáo hội thiểu số thỉnh thoảng tổ chức các cuộc tụ họp tôn giáo lớn trong rừng hoặc cánh đồng với sự tham dự của khoảng 200 người. Cảnh sát thường giải tán các buổi lễ và phạt tiền hoặc các hình phạt khác đối với những người tham gia, chẳng hạn như cưỡng bức lao động dọn ruộng, cắt cỏ hoặc làm việc trên các đồn điền cà phê của nhà nước.

 

Việc cung hiến hoặc xây dựng các tòa nhà để sử dụng làm nhà thờ không những không được khuyến khích mà còn thường bị cấm tích cực, với các báo cáo về việc chính quyền địa phương phá hủy các nhà thờ. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã nhận được một số báo cáo về việc các quan chức phá hủy các nhà thờ Thiên chúa giáo ở Tây Nguyên, như vụ đốt nhà thờ ở huyện Đắk Mil, Đắk Lắk năm 1996; 159 vụ san ủi nhà thờ Tánh Mỹ, tỉnh Lâm Đồng vào tháng 12 năm 1997; 160 vụ phá nhà thờ tháng 12/2000 tại xã Đắk N'Drung, huyện Đắk Song, Đắk Lắk; 161 và vụ thiêu rụi nhà thờ ở làng Plei Lao, Gia Lai vào tháng 3 năm 2001. 162 (Xem Nghiên cứu trường hợp XV, “Việc đốt và giết nhà thờ bởi lực lượng an ninh ở Plei Lao,” trang 150.)

 

Hầu hết các Kitô hữu dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên đã tham gia một phong trào toàn quốc để thành lập các "nhà thờ tại gia" truyền giáo độc lập, và do đó không đăng ký, với các buổi cầu nguyện được tổ chức tại nhà riêng. Các buổi cầu nguyện lớn hơn và các buổi lễ nhà thờ thường được tổ chức vào đêm khuya tại nhà của người dân từ 2 giờ sáng cho đến rạng sáng - "thời gian ngủ của cảnh sát", như cách gọi của người Thượng - để giảm bớt khả năng chính quyền giám sát các cuộc tụ họp. 163

 

“Tất cả các mục sư đều phải làm việc tại nhà,” một nữ lãnh đạo hội thánh người Ê-đê ở Đắk Lắk cho biết. "Nếu bạn thấy có khách đến nhà, bạn có vấn đề, ngay cả khi chỉ có hai hoặc ba người tụ tập." 164

 

Phong trào hội thánh tại gia bắt đầu phổ biến vào năm 1989, khi một số hội thánh rời khỏi Hội Thánh Tin Lành Việt Nam (miền Nam) sau khi bốn mục sư nổi tiếng bị khai trừ hoặc bỏ đi. Người ta ước tính rằng các hội thánh tại gia chiếm 1/4 số tín đồ Tin lành tại Việt Nam. 165

 

Mặc dù các quan chức ở một số thị trấn và thành phố miền xuôi đã làm ngơ trước một số nhà thờ tư gia của người Việt Nam, nhưng hầu hết ở Tây Nguyên đều bị giám sát chặt chẽ. Như đã đề cập ở trên, việc chính phủ công nhận Hội thánh Tin Lành Nam Bộ vào tháng 2 năm 2001 dường như không áp dụng cho các hội thánh tư gia dân tộc thiểu số. 166

 

Đặc biệt kể từ khi xuất hiện một phong trào hoạt động của người Thượng vào đầu năm 2000, việc thực hành Tin Lành Dega , hay "Cơ đốc giáo Dega", kết hợp khát vọng độc lập và loại hình Cơ đốc truyền giáo đặc biệt mà nhiều người vùng cao thực hành. Các nhà thuyết giáo người Thượng thường sử dụng các câu chuyện trong Kinh thánh về các bộ lạc Israel đã mất và miền đất hứa để minh họa cho cuộc đấu tranh chính trị giành độc lập, và các buổi cầu nguyện thường được theo sau bởi các cuộc thảo luận chính trị. Trong khi nhiều Kitô hữu thiểu số ở Tây Nguyên bác bỏ nhãn hiệu "Kitô hữu Dega", những người khác sử dụng thuật ngữ này với sự tự hào. Một giáo viên Kinh thánh làng Jarai đưa ra lời giải thích về Tin Lành Dega :

 

Chúng tôi gọi nhà thờ của mình là "Dega." Sở dĩ chúng tôi muốn có tôn giáo riêng vì trong quá khứ đã có những người Việt Nam lãnh đạo giáo hội kiểm soát. Họ vào làng của chúng tôi và chụp ảnh những người nghèo ở Tây Nguyên để gây quỹ từ thiện từ nước ngoài. Số tiền đó không bao giờ đến tay chúng tôi. Chúng tôi bắt đầu theo đạo Dega từ năm 2000. Chúng tôi muốn lập một nhà thờ riêng để liên hệ trực tiếp với những người ủng hộ quốc tế chứ không phải thông qua Việt Nam. Chính quyền buộc tội rằng chúng tôi tin vào chính trị và đó không phải là tôn giáo mà chúng tôi đang làm. 167

 

Trưởng hội thánh nữ Ê Đê ở Đắk Lắk đã tóm tắt về “đạo Dega” thế này: “Chúng tôi muốn tôn giáo của chúng tôi. Đó là văn hóa của chúng tôi - nếu bạn giết nó, linh hồn của chúng tôi sẽ vẫn sống”. 168

 

Không phải tất cả những người theo đạo Tin lành người Thượng đều ủng hộ "Cơ đốc giáo Dega", được coi là pha trộn giữa tôn giáo và chính trị. Hai mục sư người Thượng đã phát biểu trong chuyến tham quan báo chí do chính phủ tài trợ tới Pleiku vào tháng 2 năm 2002, bày tỏ sự chỉ trích những người Tin lành đã tham gia các cuộc biểu tình ủng hộ độc lập một năm trước đó. Mục sư người Thượng Siu Pek nói với các phóng viên: “Nhiều người biểu tình còn rất trẻ và chưa biết thông điệp thực sự của đạo Tin lành. "Một số người nhầm lẫn đạo Tin lành với chính trị."

 

Siu Pek và một mục sư khác, Siu Y Kim, cho biết họ tin rằng hầu hết các Kitô hữu thiểu số ở Tây Nguyên thuộc về các nhà thờ "chính thống" hơn và không ủng hộ ý tưởng về một nhà nước độc lập. 169 Trả lời phỏng vấn nhật báo Nhân Dân của ĐCSVN(Dân trí), chị Siu Y Kim nói: “Ở Việt Nam chỉ có một đạo Tin lành, chỉ có một Nhà nước duy nhất là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, không có cái gọi là ‘Nhà nước Dega’ và tất nhiên những người theo đạo Tin lành không công nhận chính quyền đó. cái gọi là `Tin lành Dega.' "

 

. “Việc lợi dụng tôn giáo xâm phạm lợi ích dân tộc phải bị xử lý.171

 

Mặc dù rất khó xác định số lượng tín đồ Tin lành Dega, nhưng có vẻ như tôn giáo này ngày càng trở nên phổ biến trong vài năm qua. Cả "Thiên chúa giáo Dega" và phong trào nhà thờ Tin lành nói rộng hơn đều tạo ra một cách để người dân vùng cao tạo ra không gian của họ để phát triển bản sắc dân tộc và tôn giáo của riêng họ. Điều này bất chấp những quy định nghiêm ngặt mang tính đàn áp của ĐCSVN, vốn khẳng định rằng các dân tộc thiểu số và nhà thờ của họ phải đồng hóa với người Kinh ở vùng thấp dưới sự chỉ đạo của đảng. Salemink đã tóm tắt điều này một cách ngắn gọn:

 

Điều mà đạo Tin lành mang lại...là quyền tự trị về tổ chức và tư tưởng cho phép không gian cho một bản sắc dân tộc riêng biệt của người Thượng (Jarai, Êđê) trong bối cảnh gia tăng kỷ luật, giám sát và chính quyền hóa.... Bằng cách vẽ lại ranh giới giữa người Nguyên ( Kinh ) và chính họ (Dega , người Thượng) trong một lĩnh vực mà chế độ hiện tại để lại một số không gian dưới hình thức tự do tôn giáo trên lý thuyết, người Thượng đòi lại một số quyền tự trị tinh thần sau thất bại chính trị của họ trong việc xây dựng một quê hương Mon-tag với cố định lãnh thổ và quy chế [ tức Sắc lệnh năm 1951 của Bảo Đại]. 172

 

Các buổi cầu nguyện và thờ phượng của đạo Tin lành tạo không gian cho người Thượng bày tỏ quan điểm mà không bị chính quyền kiểm soát. Một phần vì lý do này, chính phủ ngày càng nghi ngờ những người theo đạo Tin lành trong khu vực, thúc đẩy một vòng luẩn quẩn. Đối với các Kitô hữu thiểu số, việc chính phủ tìm cách giám sát và đàn áp các buổi lễ tại nhà thờ là bằng chứng cho thấy chính phủ không nghiêm túc trong việc tôn trọng quyền tự do tôn giáo. Đối với các quan chức chính phủ, việc những người dân vùng cao tham gia các buổi lễ tại gia đôi khi nói về các vấn đề chính trị là bằng chứng cho thấy tôn giáo là phương tiện cho hoạt động lật đổ chính trị.

 

Chỉ thị của Đảng để đàn áp các Kitô hữu thiểu số

 

Sự phát triển của đạo Tin lành ở vùng cao nguyên, đặc biệt là trong thập kỷ qua, bị Đảng Cộng sản Việt Nam hết sức nghi ngờ và coi là một thách thức lớn đối với chính quyền của đảng. Các hành động của chính phủ nhằm ngăn chặn việc thể hiện các ý tưởng chính trị và tôn giáo độc lập đã không được tế nhị: họ đã cấm các nhà thờ ở nhiều làng, cấm các mục sư rao giảng, giám sát các buổi thờ phượng tư nhân, yêu cầu những người nộp đơn từ bỏ đức tin của họ như một điều kiện để có được công việc của chính phủ, và ngược lại là chà đạp lên quyền tự do tôn giáo của các dân tộc thiểu số.

 

Các chỉ thị bí mật của chính phủ ban hành từ năm 1999 đến năm 2001 cho thấy một chiến dịch quốc gia được chỉ đạo tập trung và cơ sở hạ tầng quan liêu đặc biệt nhằm nhắm mục tiêu và đàn áp các Kitô hữu ở các vùng dân tộc thiểu số ở phía Bắc và Tây Nguyên.

 

Ví dụ, vào năm 1999, một cơ quan chính thức của ĐCSVN được gọi là Ban Chí Đạo184, hay Ủy ban Hướng dẫn Tư tưởng Đúng đắn (sau đây gọi là Ủy ban 184), đã đưa ra các hướng dẫn chính sách tôn giáo nội bộ, trong đó bao gồm một phân tích về mối đe dọa được nhận thức bởi những người theo đạo Tin lành ở vùng cao nguyên. Sau năm 1975, Ủy ban 184 cho biết, đạo Tin lành bị “tà đạo lợi dụng” trong vùng khi các phần tử FULRO lợi dụng tôn giáo để gây dựng lại lực lượng nổi dậy. Từ năm 1980, khi một số mục sư và tín đồ Tin Lành được thả khỏi các trại cải tạo, họ lại tiếp tục hoạt động truyền đạo. Vì vậy, đạo Tin lành tiếp tục phát triển, nhất là sau đổi mới (đổi mới ) , khi đạo Tin lành “bùng nổ” theo đúng nghĩa đen ở Tây Nguyên:

 

Chính quyền của chúng tôi đề xuất các công cụ tâm lý bất lực. Đạo Tin Lành lan rộng từ làng này sang làng khác, mọi người bắt đầu tập hợp lại với nhau một cách công khai - tạo ra một vấn đề cho quần chúng. 173

 

Đáp lại, chính quyền đóng cửa nhà thờ và cấm các hoạt động tôn giáo ở một số khu vực; phạt tiền, giam giữ hoặc bỏ tù những người cố chấp. Các tài liệu của Ủy ban 184 đã mô tả nỗ lực thành công của họ trong việc ngăn chặn đạo Tin lành:

 

Khi chúng ta truy quét, đánh đuổi FULRO và các nhóm nổi loạn, các nhà thờ Tin lành ở một số nơi phải đóng cửa... Sau một vài năm thực hiện các biện pháp chống đạo Tin lành như đình chỉ sinh hoạt đạo Tin lành, giải tán ban chấp sự, cải tạo giáo sĩ trong các trại giam, đóng cửa nhà thờ, xử lý mạnh tay các hoạt động tôn giáo trái phép, kích động quần chúng bỏ đạo - thực chất là hoạt động của đạo Tin lành bị thu hẹp, không cho hoạt động bình thường. 174

 

Hướng dẫn của Ủy ban 184 nêu rõ các hoạt động đạo Tin lành ở phía Nam không bị chính thức cấm cũng như không được công nhận. Ở một số khu vực, có thể có cách tiếp cận khoan dung hơn: những người theo đạo có thể thực hành tôn giáo của họ mà không bị cản trở, cho phép nhập khẩu Kinh thánh và xây dựng lại các nhà thờ. 175

 

Các văn bản năm 1999 thừa nhận những vấn đề nảy sinh do nhà nước thiếu chính sách thống nhất đối với đạo Tin lành, dẫn đến việc chính quyền một số địa phương thẳng tay đàn áp đạo vì không phân biệt được động cơ của “Tin lành chân chính” và “truyền đạo trái phép”. các hoạt động cũng như sự lợi dụng đạo Tin Lành của những kẻ có đầu óc xấu xa.” Sự nhầm lẫn đó, Ủy ban 184 kết luận, "làm cho các tín đồ cảm thấy bị ức chế và xa lánh."

 

Các yếu tố của chiến dịch tuyên truyền cho Tây Nguyên đã được vạch ra trong "Chương trình 184B" của ĐCSVN. Các lớp học cải tạo cho các mục sư, nhà truyền đạo và công nhân giáo dân đã được tổ chức để cung cấp thông tin về các chính sách của chính phủ và âm mưu "diễn biến hòa bình" của "kẻ thù", một thuật ngữ dùng để chỉ các lực lượng chống chính phủ ở nước ngoài âm mưu với những người bất đồng chính kiến ​​​​trong nước để lật đổ chế độ. 177 Kế hoạch 184B tư vấn cho cán bộ địa phương phân loại các nhà lãnh đạo tôn giáo trên cơ sở nguy cơ tiềm ẩn cho nhà nước để có hành động thích hợp:

 

Sử dụng các lớp học cải tạo và theo dõi cẩn thận, xếp các nhà lãnh đạo tôn giáo vào các loại thích hợp, như sau:

 

· Những người có lý lịch chính trị xấu, đang theo chế độ chống đối thì theo dõi, không để họ ra ngoài tuyên truyền đạo.

 

· Những ai lợi dụng tôn giáo để hùn hạp cá nhân, hành nghề mê tín dị đoan, v.v...-yêu cầu họ giam giữ các hoạt động tôn giáo tại nhà riêng của họ.

 

· Một số người theo đạo trong sáng, chính thống, quyết định rõ ràng về thời gian, địa điểm, mức độ được công khai sinh hoạt tôn giáo.

 

Một. Ngừng mọi hoạt động truyền bá tôn giáo đến các khu vực mới mà không có sự cho phép của chính phủ cho việc này...

 

b. Tuyên truyền, giải thích để người dân tự lựa chọn. 178

 

 

Chương trình 184B kết thúc bằng những lời hô hào “chấm dứt hoàn toàn các biểu hiện tiêu cực [tôn giáo], đấu tranh chống các phần tử xấu gây mất an ninh trật tự…” Cuối cùng, để “giảm bớt thiệt hại từ bên ngoài và xử lý kịp thời Đối phó với bất kỳ sự phức tạp nào có thể xảy ra," quân đội, cảnh sát an ninh, các cơ quan chính phủ và các tổ chức đảng quần chúng phải xác định các cán bộ cần cảnh giác, nếu cần can thiệp. 179

 

Chương trình 184B trình bày chi tiết về mối đe dọa mà đạo Tin lành gây ra cho chế độ và phản ánh điều mà nhiều người theo đạo Tin lành thiểu số đã được chính quyền địa phương ở các làng cho biết:

 

Theo người Thiên Chúa giáo, theo Mỹ thì được giúp, Liên Xô sụp đổ rồi, chủ nghĩa xã hội sắp hết - theo đảng cách mạng thì nghèo mãi. Chỉ có theo Chúa mới thoát khỏi cảnh nghèo khó. Các dân tộc vùng cao cần có đất đai, cần lập quốc và chống lại sự xâm lược của người Việt, v.v... Vì thế, sự phát triển của đạo Thiên Chúa ở các vùng thiểu số có vẻ bóc lột và mang dáng vẻ chống đối chính trị. và có nguy cơ gây bất ổn xã hội, chia rẽ các dân tộc, xa lánh chế độ ta. Đồng bào thiểu số vì nhiều lý do đã theo đạo thiên chúa mà không hiểu được âm mưu thâm độc của bọn ác ôn... 180

 

Tài liệu này và các tài liệu nội bộ khác của ĐCSVN cho thấy rằng giới lãnh đạo Việt Nam nhận thức được những bất bình của thiểu số ở Tây Nguyên nhưng sẽ không cho phép biểu đạt có tổ chức. Với phản ứng cực kỳ nặng tay của chính phủ đối với các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, thật trớ trêu khi các tài liệu cho thấy một số người trong đảng nhận thức rõ ràng rằng đàn áp quá nhiều có thể phản tác dụng, thu hút mọi người đến với tôn giáo bị cấm:

 

...Dùng các biện pháp chống truyền bá đạo Thiên Chúa trong vùng đồng bào thiểu số (như dùng vũ lực ép đồng bào bỏ đạo, phạt tiền đồng bào, bắt bớ, giam giữ các nhà truyền giáo để ngăn cản hoạt động của họ) lại có tác dụng ngược lại là làm cho đồng bào càng hiếu kỳ hơn. ...Thực ra con số tăng chậm nếu chúng ta nới lỏng chính sách, và nếu chúng ta mạnh tay đàn áp, Cơ đốc giáo phát triển nhanh hơn. 181

 

Áp lực đối với các nhà thờ tư gia

 

Các cuộc phỏng vấn với người dân vùng cao và đơn khiếu nại của người dân cho thấy việc đàn áp các Kitô hữu dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên đã diễn ra trong một thời gian dài, đặc biệt là kể từ khi đạo Tin lành trỗi dậy sau năm 1992. Người Công giáo nhìn chung chịu ít áp lực hơn ở các nhà thờ tư gia Tây Nguyên. Tuy nhiên, sau các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, người Công giáo thiểu số ở Kontum đã bị triệu tập đến một số cuộc họp, trong đó chính quyền địa phương cảnh báo họ không được lặp lại những sai lầm của “Tin lành Dega”. 182

 

Một người Jarai từ Gia Lai mô tả bầu không khí của những người theo đạo Tin lành thiểu số: "Khi chúng tôi gặp nhau, công an theo dõi và đi vòng quanh và lắng nghe những gì chúng tôi nói. Họ cố lắng nghe những gì chúng tôi đang cầu nguyện và xem đó có phải là chính trị hay không. Họ làm điều này mọi lúc, nhưng đặc biệt là vào dịp Giáng sinh." 183

 

Một người đàn ông Jarai, từng là giáo viên dạy Kinh thánh cho 5 thôn ở huyện Ea H'leo, Đắk Lắk, kể lại rằng các quan chức đã nhiều lần cố gắng đe dọa anh ta kể từ năm 1993, khi công an nổ súng vào nhà anh ta và giam giữ anh ta tại trụ sở xã vì tội một đêm. Những người theo đạo Cơ đốc trong làng của anh ấy phải liên tục thay đổi địa điểm của nhà thờ tại gia vì sợ bị bắt. Năm 1996, ông lại bị bắt trong một buổi lễ cầu nguyện tại một nhà thờ tư gia. Một lần khác anh ta bị đánh trong làng. Những lần khác, anh ta bị đe dọa, đôi khi bị chĩa súng. Vào tháng 12 năm 2000, cảnh sát đã cố gắng phá vỡ một lễ Giáng sinh ở làng của anh ấy. “Chúng tôi đã hỏi cảnh sát tại sao người Việt ở miền xuôi có thể đón Giáng sinh mà chúng tôi thì không,” anh nói. “Bọn họ không có bắt giữ ai, sau khi bọn họ rời đi, chúng ta tiếp tục nghi lễ.” 184

 

Một trưởng hội thánh Ê Đê ở một buôn gần thị xã Buôn Ma Thuột cho biết, sau khi bị bắt và giam trong xà lim tối tăm một năm vào năm 1985 vì hoạt động FULRO, bà đã bỏ tổ chức vũ trang và theo đạo Thiên Chúa. Cuộc quấy rối chính thức tiếp tục:

 

Khi ra tù, tôi bắt đầu rao giảng phúc âm. Cộng sản bắt tôi và đưa tôi đến đồn công an tỉnh, nơi tôi bị đánh đập và bị quản chế. Họ nói rằng tôn giáo của chúng tôi là FULRO và không phải là một tôn giáo thực sự, và không cho phép chúng tôi theo tôn giáo đó. 185

 

Người lãnh đạo hội thánh Ê-đê mô tả các hình phạt tăng lên như thế nào với mỗi lần vi phạm của các mục sư truyền giáo. Vi phạm lần đầu, công an phạt 1 triệu đồng (khoảng US$77) và tịch thu tất cả tài liệu và Kinh Thánh. Lần thứ hai, họ gọi mục sư đến đồn công an xã hoặc tỉnh và quản chế mục sư, thường kèm theo lao động cưỡng bức cắt cỏ hoặc phát rẫy. Sau đó, một bản án tù là một khả năng chắc chắn, cô nói. Bản thân cô đã bị quản chế và giam giữ tại đồn công an xã trong mười lăm ngày vào năm 1987 và một lần nữa vào năm 1994, khi bốn xe tải của cảnh sát vũ trang phá vỡ một lễ Giáng sinh mà cô đang lãnh đạo. “Mỗi Giáng sinh họ sẽ đến,” cô nói. "Chúng tôi sẽ giấu những cuốn sách và thánh ca. Họ'186

 

Phạt tiền tùy tiện và lao động cưỡng bức

 

Ngoài việc bị phạt tiền, nhiều Kitô hữu người Thượng còn bị cưỡng bức lao động vì tội tổ chức hoặc tham dự các cuộc tụ họp tôn giáo hoặc từ chối từ bỏ Kitô giáo. Một nhân viên cứu trợ cho biết: “Nhiều Cơ đốc nhân nổi tiếng đã trải qua điều này ở Kontum và Gia Lai. 187 Mặc dù công việc tương đối nhẹ nhàng - phải dùng lưỡi hái để cắt cỏ xung quanh các tòa nhà của tỉnh hoặc dọn sạch bụi rậm bằng tay - nhưng số ngày có thể là đáng kể, làm giảm thời gian trên đồng ruộng của nông dân và do đó giảm khả năng kiếm sống của họ .

 

Một người đàn ông Jarai ở Gia Lai cho biết kể từ khi theo đạo Tin lành vào năm 1997, anh đã hơn 100 lần bị chính quyền địa phương gọi đến gặp chính quyền địa phương nhằm gây áp lực buộc anh phải bỏ đạo. Mỗi lần không đồng ý là bị bắt đi làm. Người đàn ông này có các bản sao các biên bản chính thức từ công an xã của anh ta cho thấy rằng anh ta đã bị buộc phải làm việc tổng cộng 129 ngày từ giữa năm 1997 đến giữa năm 2001, khi anh ta trốn khỏi Việt Nam. 188

 

“Mỗi lần họ hỏi tôi có còn theo đạo Tin lành không, và khi tôi nói có, họ bắt tôi đi cắt cỏ xung quanh tòa nhà Ủy ban Nhân dân,” anh nói. "Tôi đã quen với nó trong những năm qua. Họ sẽ không thay đổi và tôi sẽ không thay đổi. Đó là một phần cuộc sống của tôi."

 

Trường hợp của người đàn ông đặc biệt này dường như là bất thường. Trong khi những người khác cải đạo sang đạo Tin Lành từ năm 1995 nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng họ đã bị cưỡng bức lao động, hầu hết bị ép làm việc ít hơn nhiều, nhiều người ước tính họ đã làm việc từ tám đến mười ngày phạt một năm. Tuy nhiên, vị lãnh đạo hội thánh phụ nữ Ê Đê đã mô tả một trường hợp lao động cưỡng bức nghiêm trọng khác ở Đắk Lắk:

 

Cảnh sát đến trong khi chúng tôi đang có một cuộc họp tôn giáo. Một số người bỏ chạy. Cảnh sát hỏi người thuyết giáo là ai. Tôi đã nói là tôi. Họ đưa cho tôi giấy mời đến văn phòng tiểu khu vào ngày hôm sau. Có rất nhiều câu hỏi. Tôi bị buộc phải làm việc trong ba ngày để cắt cỏ và dọn dẹp khu đất gần đồn cảnh sát. Cả hội đến giúp.

 

Cảnh sát để tôi ở nhà trong hai ngày nhưng sau đó họ gọi tôi lại. Họ cứ hỏi tôi về FULRO và nhà thờ. Họ sẽ cho tôi về nhà nhưng sau đó công an thành phố và tỉnh sẽ gọi tôi đến. Đôi khi họ chỉ đập bàn và la mắng tôi. Một ngày nọ, họ đưa tôi đến một nơi đặc biệt với một lá cờ ở phía trước. Tôi nghĩ họ sẽ đưa tôi đến một nơi nào đó để giết tôi nhưng họ đã không làm thế. Điều này xảy ra trong ba năm - cứ hai hoặc ba ngày một lần họ lại gọi tôi vào. Họ luôn theo dõi tôi. 189

 

141 Điều 18 của Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là một quốc gia thành viên, quy định:

 

1. Mọi người đều có quyền tự do tư tưởng, lương tâm và tôn giáo. Quyền này bao gồm tự do có hoặc theo một tôn giáo hoặc tín ngưỡng do mình lựa chọn, và tự do, với tư cách cá nhân hoặc trong cộng đồng với những người khác và ở nơi công cộng hoặc riêng tư, thể hiện tôn giáo hoặc tín ngưỡng của mình trong việc thờ phượng, tuân theo, thực hành và giảng dạy.

 

2. Không ai phải chịu sự ép buộc làm ảnh hưởng đến quyền tự do có hoặc theo một tôn giáo hoặc tín ngưỡng do mình lựa chọn.

 

3. Quyền tự do thể hiện tôn giáo hoặc tín ngưỡng của mình chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của pháp luật và cần thiết để bảo vệ an toàn, trật tự, sức khỏe hoặc đạo đức công cộng hoặc các quyền và tự do cơ bản của người khác.

 

142 Nghị định số 26/1999/NĐ-CP, "Nghị định của Chính phủ về hoạt động tôn giáo" (bản dịch lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền), điều 8 và 18-26.

 

143 Nghị định số 26/1999/NĐ-CP, điều 5 và 7. Điều 5 quy định: “Mọi hoạt động đe dọa quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo, mọi hoạt động lợi dụng tín ngưỡng tôn giáo nhằm chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, ngăn cản tín đồ thực hiện nghĩa vụ công dân, phá hoại khối đoàn kết toàn dân, đi ngược lại nền văn hóa lành mạnh của dân tộc, hoạt động mê tín dị đoan sẽ bị xử lý theo pháp luật.”

 

144 Xem Human Rights Watch, "Vietnam: Repression of Dissent," vol. 12, không. 1(C), tháng 5 năm 2000.

 

145 Quyết định số 15 QĐ/TGCP, "Về việc chấp thuận công nhận hợp pháp Hội thánh Tin Lành Việt Nam (miền nam)," Ban Tôn giáo Chính phủ, Hà Nội, ngày 16 tháng 3 năm 2001 (bản dịch lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền).

 

146 Vietnam Observer, "Opportunity and Danger: Prospects for Vietnam's Tin Lành năm 2001," 26-3-2001.

 

147 Nguyễn Minh Quang, "Truyền giáo," Các vấn đề tôn giáo ở Việt Nam , Nhà xuất bản Thế Giới, 2001. Freedom House, Trung tâm Tự do Tôn giáo, "Suy nghĩ đúng đắn ở Việt Nam: Tài liệu chính thức mới của Việt Nam tiết lộ chính sách đàn áp Cơ đốc nhân bộ lạc," tháng 7 năm 2001.

 

148 Chưa có chủ trương cho phép các tổ chức hội thánh Tin lành ở vùng dân tộc, miền núi được liên hệ với các hệ phái Tin lành ở các tỉnh, thành phố đồng bằng.” Ban Chỉ đạo 184, “Tối mật; Chương trình 184A: Xây dựng chính sách đối với đạo Tin lành ở một số tỉnh, thành phố,” Hà Nội, ngày 5 tháng 3 năm 1999. Do Trung tâm Bảo vệ Quyền tự do Tôn giáo của Nhà xuất bản tháng 11 năm 2000 với tựa đề"Hướng Ngưng Đạo."

 

149 David Brunnstrom, "Các mục sư nói rằng một số hạn chế đã nới lỏng ở vùng cao nguyên Việt Nam," Reuters, 18 tháng 2, 2002.

 

150 Ủy ban Nhân quyền, "Quyền Dân sự và Chính trị, Bao gồm Vấn đề Không khoan dung Tôn giáo; Phụ lục: Thăm Việt Nam," Báo cáo do Abdelfattah Amor đệ trình, ngày 12 tháng 12 năm 1998.

 

151 Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế của Hoa Kỳ, "Quốc hội nên yêu cầu cải thiện tự do tôn giáo khi xem xét Hiệp định thương mại song phương với Việt Nam," 12 tháng 9 năm 2001.

 

152 Vietnam Observer, "Các chiều kích của Phong trào Tin lành ở Việt Nam và những Hạn chế và Lạm dụng Tự do Tôn giáo mà họ phải chịu," 15/10/2001.

 

153 Để biết thêm thông tin về các thực hành tôn giáo theo thuyết vật linh của người bản địa cao nguyên ở Campuchia và Việt Nam, xem: Gerald Cannon Hickey, Shattered World: Adaptation and Survival between Vietnam's Highland People's in the Vietnam War , Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1993. Georges Condominas, We Have Eaten the Forest: The Story of a Montagnard Village in the Central Highlands of Vietnam, New York: Kodansga International, 1994. Joanna White, "The Indigenous Highlanders of the Northeast: An Uncertain Future," Center for Advanced Study, 1996. Sara Colm, "Sự cân bằng thiêng liêng: Bảo tồn vùng đất tổ tiên của các cộng đồng bản địa Campuchia , " Các vấn đề bản địa, Nhóm công tác quốc tế về các vấn đề bản địa, số 4, tháng 10-12/2000.

 

154 Theo trang web của Đảng Cộng sản Việt Nam, www.vcp.org.vn , CMA đặt cơ sở truyền giáo đầu tiên tại Việt Nam vào năm 1911 và bắt đầu truyền giáo tại Tây Nguyên vào năm 1932.

 

155 Vietnam Observer, “Opportunity and Danger: Prospects for Vietnam's Tin Lành năm 2001,” 26-3-2001.

 

156 Salemink gọi đây là "sự văn hóa dân gian hóa của văn hóa." Salemink, "Vua Lửa và Chính Sách Dân Tộc Việt Nam ở Tây Nguyên," tr. 498.

 

157 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Mnông, 17-7-2001.

 

158 Salemink, "Vua lửa," tr. 521-522.

 

159 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Mnông ở huyện Đắk Mil, Đắk Lắk, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

160 Ủy ban Nhân quyền, "Quyền Dân sự và Chính trị, Bao gồm Vấn đề Không khoan dung Tôn giáo; Phụ lục: Thăm Việt Nam," Báo cáo do Abdelfattah Amor đệ trình, ngày 12 tháng 12 năm 1998.

 

161 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Mnông ở huyện Đắk Song, Đắk Lắk, ngày 29 tháng 10 năm 2001.

 

162 Ngoài ra, ít nhất bốn nhà thờ của người Mnông và Stiêng ở tỉnh Bình Phước (Sông Bé cũ), phía nam Đắk Lắk, được cho là đã bị phá hủy vào năm 1999. International Christian Concern, Vietnam Country Report, tháng 10 năm 2001.

 

163 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn lãnh đạo nhà thờ Mnông từ Đắk Lắk, ngày 16 tháng 7 năm 2001.

 

164 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Phỏng vấn nữ lãnh đạo hội thánh Ê Đê ở Đắk Lắk, 22 tháng 4, 2001.

 

165 Vietnam Observer, "Các chiều kích của Phong trào Tin lành ở Việt Nam và những Hạn chế và Lạm dụng Tự do Tôn giáo mà họ phải chịu," 15/10/2001.

 

166 David Brunnstrom, "Hà Nội công nhận chi nhánh nhà thờ Tin lành phía Nam," Reuters, 3/4/2001.

 

167 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một giáo viên Kinh thánh người Jarai ở Gia Lai, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

168 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn lãnh đạo hội thánh nữ Ê-đê ở Đắk Lắk, 22 tháng 4, 2001.

 

169 David Brunnstrom, "Các mục sư nói rằng một số hạn chế đã nới lỏng ở vùng cao nguyên Việt Nam," Reuters, 18 tháng 2, 2002.

 

170 Hồng Thanh, “Khát vọng đoàn tụ gia đình,” Nhân Dân , 05/03/2002.

 

171 Amy Kazmin, "Căng thẳng gia tăng đối với những người tị nạn cao nguyên của Việt Nam," Financial Times, 12/3/2002.

 

172 Salemink, "Vua Lửa," tr. 523.

 

173 Ban chỉ đạo 184, "Tối mật; Chương trình 184B: Phát triển kinh tế, văn hóa, bình thường hóa xã hội và xây dựng cơ sở hạ tầng chính trị ở miền núi nơi đồng bào dân tộc thiểu số theo đạo thiên chúa," Hà Nội, ngày 3 tháng 5 năm 1999. Trung tâm Tôn giáo xuất bản Liberty of Freedom House vào tháng 11 năm 2000 với tiêu đề "Hướng Dẫn Chấm Dứt Tôn Giáo."

 

174 Sđd.

 

175 Sđd.

 

176 Sđd.

 

177 Sđd.

 

178 Sđd.

 

179 Sđd.

 

180 Sđd.

 

181 Sđd.

 

182 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cư dân Jarai và Bahnar ở huyện Sa Thầy, Kontum, ngày 16 tháng 10 năm 2001.

 

183 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 22 tháng 4 năm 2001.

 

184 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, Đắk Lắk, tháng 3 năm 2001.

 

185 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Phỏng vấn nữ lãnh đạo hội thánh Ê Đê từ Đắk Lắk, ngày 22 tháng 4 năm 2001.

 

186 Sđd.

 

187 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn nhân viên cứu trợ quốc tế, ngày 2 tháng 11 năm 2001.

 

188 Năm 1997 anh ta bị công an triệu tập năm lần và lao động cưỡng bức trong ba mươi ngày, năm 1998 anh ta bị triệu tập bảy lần và làm việc ba mươi sáu ngày, năm 1999 anh ta bị triệu tập bảy lần và làm việc ba mươi ngày, năm 2000 anh ta bị triệu tập bốn lần và làm việc mười bảy ngày, và trong năm 2001, anh ta được triệu tập bảy lần và làm việc hai mươi bốn ngày.

 

189 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Phỏng vấn nữ lãnh đạo hội thánh Ê Đê ở Đắk Lắk, 22 tháng 4, 2001.

 

VIII. PHÂN BIỆT DÂN TỘC

 

 

Nghiên cứu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cho thấy người dân vùng cao có nhận thức phổ biến rằng các cơ quan chính phủ Việt Nam phân biệt đối xử với họ trong lĩnh vực giáo dục, y tế và cung cấp các dịch vụ xã hội khác. Những người dân vùng cao được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho biết họ bị các quan chức chính phủ và thường dân gốc Việt đối xử tệ hơn so với người dân miền xuôi trong mọi khía cạnh của cuộc sống - không chỉ tiếp cận đất đai, mà cả giáo dục, chăm sóc y tế, các dịch vụ của chính phủ, và thậm chí cả việc phân bổ các quầy hàng buôn bán trong vùng. các thị trường. Các Kitô hữu, họ khẳng định, phải đối mặt với sự phân biệt đối xử khác: họ thường không được xem xét cho các công việc của chính phủ vì lòng trung thành của họ với nhà nước bị nghi ngờ, và các quan chức địa phương thường áp dụng các hình phạt tùy tiện và cưỡng bức lao động đối với họ nhằm gây áp lực buộc họ từ bỏ tôn giáo của mình.190 Một số tuyên bố - chẳng hạn như các cáo buộc phổ biến về cưỡng bức triệt sản phụ nữ người Thượng trong các chương trình kế hoạch hóa gia đình của chính phủ - rất khó chứng minh. Những lời phàn nàn khác thường được nghe ở những nơi khác ở Việt Nam. Ví dụ, việc người dân tộc thiểu số phải trả tiền trước cho việc chăm sóc y tế hoặc trang trải học phí cho con cái của họ cũng giống như đối với người dân tộc Việt Nam ở các vùng khác của đất nước. 191 “Sự cô lập và không tin tưởng vào chính phủ khiến họ nghĩ rằng nhiều chính sách khiến họ không hài lòng chỉ áp dụng cho họ,” một nhân viên phát triển phương Tây có kinh nghiệm ở Tây Nguyên cho biết. 192

 

Tuy nhiên, có bằng chứng đáng kể ủng hộ một số tuyên bố của người dân vùng cao về việc đối xử bất bình đẳng. 193Ở mức tối thiểu, nhận thức của người dân vùng cao về việc bị phân biệt đối xử, cùng với sự ngờ vực sâu sắc của họ đối với chính quyền nhà nước, là một vấn đề lớn mà chính phủ phải đối mặt trong nỗ lực giải quyết tình trạng bất ổn ở Tây Nguyên.

 

Nghèo

 

Tổng sản phẩm quốc nội hàng năm ở Việt Nam xấp xỉ US$400,194 khiến Việt Nam trở thành một trong những nước nghèo nhất thế giới. Tây Nguyên được coi là một trong những vùng nghèo nhất Việt Nam. Trong khi nền kinh tế quốc dân tăng trưởng trong thập kỷ qua, số hộ nghèo giảm trên toàn quốc, 40% dân số dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên vẫn tiếp tục sống dưới mức nghèo khổ. 195 Trong một báo cáo tháng 6 năm 2001, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) cho biết có tới 45% trẻ em dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên bị suy dinh dưỡng. 196Một nghiên cứu năm 1989 cho thấy tuổi thọ trung bình của người dân tộc Jarai ở Tây Nguyên là 54 tuổi, so với 68 tuổi của người dân tộc Việt Nam. 197 Hầu hết người dân vùng cao tự nuôi sống bản thân bằng nghề nông, với nhiều hộ gia đình chỉ có dưới nửa ha đất nông nghiệp. Phần lớn diện tích đất canh tác không được tưới tiêu và năng suất trên một ha thấp (ước tính dưới một tấn lúa/ha). Nhiều gia đình mỗi năm thiếu ăn từ 3 đến 5 tháng. 198 Mặc dù chính phủ có các chính sách và chương trình nhằm xóa đói giảm nghèo ở Tây Nguyên, đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng từ cấp quốc gia và cấp tỉnh, nhưng việc thực hiện lại kém. 199

 

Một sáng kiến ​​quốc gia được gọi là Chương trình 135 hướng tới 1.700 xã có thu nhập thấp nhất của Việt Nam trên toàn quốc, đặc biệt là các cộng đồng dân tộc thiểu số ở vùng cao nguyên. 200 Năm 1999, báo chí Việt Nam bắt đầu đưa tin về tham nhũng trong ban quản lý Chương trình 135 của CEMMA, đặc biệt là ở Tây Nguyên phía Bắc, dẫn đến việc giám đốc CEMMA bị khiển trách vào tháng 12 năm 2000 và sa thải một số quan chức cấp tỉnh. 201

 

Một nghiên cứu được thực hiện tại xã Ea Sol, huyện Ea H'leo, Đắk Lắk năm 1999 cho thấy thu nhập bình quân hàng tháng của các gia đình dao động từ 200.000 đến 500.000 đồng (15-38 đô la Mỹ) mỗi tháng, với nhóm đầu tiên được coi là "nghèo" và nhóm thứ hai được coi là "khá giả". Thu nhập hàng năm đó có được từ trồng trọt, chăn nuôi, thu hái lâm sản hoặc làm thuê. 202 Khả năng trồng lúa thường rất quan trọng vì gạo thường được dùng làm phương tiện trao đổi ở các vùng dân tộc thiểu số. Người dân tộc thiểu số kiếm được 15.000-20.000 đồng (khoảng 1 đô la Mỹ) một ngày đối với lao động phổ thông làm việc trên các đồn điền hoặc phát quang đồng ruộng. Những người phụ nữ đôi khi bán rau ở chợ, mặc dù đôi khi họ bị những người bán hàng người Việt Nam đuổi đi.

 

“Nếu chúng tôi có rau sạch muốn đem ra chợ bán, những người Việt Nam thường đập nát rau của chúng tôi hoặc lật úp thúng không cho chúng tôi bán,” một phụ nữ Ê Đê ở Đắk Lắk cho biết. Thậm chí, vào một ngày đẹp trời, một phụ nữ có thể kiếm được 5.000 đến 10.000 đồng (chưa đến một đô la Mỹ) ở chợ.

 

Nghèo đói kết hợp với tình trạng dễ bị tổn thương về chính trị đã khiến người dân vùng cao đặc biệt dễ bị tống tiền và tham nhũng vặt. Người dân Tây Nguyên được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn nói rằng khi họ khiếu nại, chính quyền đã chứng minh là không muốn hoặc không thể ngăn chặn những hành vi đó.

 

Việc liên tục thu tiền phạt làm tăng thêm gánh nặng tài chính. Người dân Tây Nguyên cho biết họ thường bị phạt vì vi phạm luật chợ quê khi mang rau vào bán, hoặc bị công an yêu cầu xuất trình thẻ cư trú mà nhiều người không có. Một người đàn ông Ê Đê tương đối có học thức và ăn nói lưu loát nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng anh ta đã phải mất hai năm và 600.000 đồng (43 đô la Mỹ) tiền hối lộ để có được thẻ cư trú, thẻ mà luật pháp yêu cầu đối với mọi công dân Việt Nam. 203

 

Những người Tây Nguyên được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho biết họ thường bị cảnh sát chặn lại và phạt tiền ngay trước giờ ăn trưa. "Bạn đã sẵn sàng để tố cáo tôn giáo của bạn?" họ được hỏi. Nếu không, phạt 50.000 đồng cho bữa ăn trưa của cảnh sát. Một người cung cấp thông tin từ Lâm Đồng liên tục bị phạt, lên tới 1,5 triệu đồng (104 đô la Mỹ) một năm, tương đương với chi phí cho ba đứa trẻ học tiểu học. 204

 

Thanh thiếu niên vùng cao cho biết họ không còn dám ra khỏi làng sau khi trời tối vì thường bị công an chặn lại, hỏi họ đang làm gì và buộc tội họ vi phạm pháp luật. Lựa chọn của họ là nộp phạt 50.000 đồng (3,5 đô la Mỹ) vào ngày hôm sau tại đồn cảnh sát, hoặc 10.000 đồng (0,69 đô la Mỹ) ngay tại chỗ. “Chúng tôi phải cúi đầu chào anh công an khi đưa tiền”, một thanh niên Ê Đê nói. 205

 

Những tập tục như vậy có thể tàn phá các gia đình người Thượng, những người phải cực kỳ cẩn thận để tránh bị cảnh sát phạt hoặc phải trả thêm phí y tế hoặc học phí, nếu họ muốn kiếm sống qua ngày. Một nhân viên cứu trợ nước ngoài cho biết hầu hết các gia đình chỉ có thể tồn tại ở mức nghèo khổ - trừ khi có bất kỳ rủi ro nào. “Tuy nhiên, điều đó có nghĩa là thường chỉ có một bữa ăn mỗi ngày,” anh nói. "Nếu có hai, ba đứa con đang tuổi đi học mà gia đình phải đóng học phí thì rất khó khăn. Hoặc là các cháu không đi học, hoặc là không đủ ăn. Ngoài ra, còn các khoản phạt nào nữa hay không". lệ phí hoặc ngày lao động cưỡng bức hoặc lệnh cấm đi lại khiến người nông dân phải rời bỏ ruộng đồng hoặc công việc lao động phổ thông của mình có thể là thảm họa. Bạn có thể thấy tại sao một gia đình mất ruộng-ngay cả khi nó'206

 

Giáo dục

 

Các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên có tỷ lệ mù chữ cao nhất ở Việt Nam. Tỷ lệ mù chữ ở người Bahnar và Jarai được ước tính là 70 đến 72% ở nam giới và 88% ở nữ giới. 207 Chính phủ đã tìm cách giải quyết vấn đề bằng cách thành lập các trường dân tộc nội trú đặc biệt. Về mặt lý thuyết, học sinh dân tộc thiểu số được miễn toàn bộ hoặc một phần học phí theo chính sách giáo dục của Nhà nước và Luật Giáo dục. 208 Trên thực tế, học phí được áp đặt.

 

Học phí quy định để đi học ở Việt Nam là 300.000 đến 500.000 đồng (23-33 đô la Mỹ) mỗi năm cho một em đối với cấp tiểu học, 1 triệu đồng (66 đô la Mỹ) mỗi năm đối với cấp trung học cơ sở và 1,5 triệu đồng (100 đô la Mỹ) mỗi đứa trẻ mỗi năm đối với trường trung học. Chưa bao gồm đồ dùng học tập như sách, bút, giấy, có thể thêm 50.000 - 100.000 đồng/năm. Với thu nhập hàng năm thường thấp hơn đáng kể so với 200 đô la Mỹ một năm, những chi phí như vậy khiến việc đi học trở nên cực kỳ tốn kém đối với nhiều người dân vùng cao. Kết quả là rất ít trẻ em người Thượng đi học hết lớp bảy. Một phụ nữ người Thượng giải thích lý do tại sao rất nhiều trẻ em dân tộc thiểu số bỏ học trước khi tốt nghiệp lớp mười hai:

 

Khi một học sinh lên lớp tám hoặc lớp chín, luôn luôn gặp khó khăn khi cố gắng lên một trình độ học vấn cao hơn. Khi bạn là tín đồ của một tôn giáo khác, hoặc có nguồn gốc khác, hoặc cha của bạn là thành viên của FULRO, bạn không được phép học lên cao hơn vì họ không muốn bạn biết bất cứ điều gì. Nếu bạn theo một tôn giáo không được chấp nhận, chẳng hạn như đạo Tin lành, điều đó thực sự khó khăn. Họ xếp những đứa trẻ thành hàng và hỏi chúng theo tôn giáo nào. Họ sẽ tìm cách thả đứa trẻ - bằng cách đánh thuế chúng nhiều hơn hoặc bắt chúng trả nhiều tiền hơn. Các gia đình đã rất rất nghèo, vì vậy những đứa trẻ phải bỏ học. 209

 

Nhiều trường học ở vùng cao thường đóng cửa vào buổi trưa, điều đó có nghĩa là để có được một nền giáo dục tốt, người dân vùng cao phải trả tiền cho các lớp học thêm do giáo viên của trường tổ chức ngoài giờ, những người đảm nhận các công việc làm thêm như dạy kèm hoặc các lớp học đặc biệt để trả thêm phí. Dạy kèm riêng một em có thể tốn 20.000 đến 25.000 đồng (khoảng 2 đô la Mỹ) mỗi giờ hoặc 30.000 đến 35.000 mỗi giờ (hoặc khoảng 2,5 đô la Mỹ mỗi học sinh) cho một nhóm năm học sinh. Đối với một đứa trẻ đang học lớp bảy, những con số đó cho thấy một gia đình có thể dễ dàng chi từ ba đến năm triệu đồng (200-380 đô la Mỹ) một năm để đảm bảo rằng đứa trẻ đó có được một nền giáo dục hợp lý. Nếu một gia đình có ba hoặc bốn đứa con đang tuổi đi học, thì tất cả các chi phí đều quá đắt, trừ những gia đình người Thượng giàu có nhất.

 

Chính phủ nhận thức được gánh nặng học phí và đã thực hiện một số nỗ lực để giúp giảm bớt chi phí cho các học sinh thiểu số - đặc biệt là kể từ tình trạng bất ổn hồi tháng Hai - nhưng những nỗ lực đó vẫn chưa đi đủ xa.

 

Mặc dù Hiến pháp Việt Nam có quy định dạy bằng tiếng dân tộc thiểu số (Điều 5), đại đa số các trường tiểu học ở Tây Nguyên tổ chức các lớp học bằng tiếng Việt.

 

Cơ đốc nhân người Thượng cho rằng con cái họ thường bị phân biệt đối xử ở trường, đặc biệt nếu gia đình họ ủng hộ phong trào độc lập hoặc trước đây ủng hộ FULRO. Một cô gái trẻ người Ê Đê đã có thể học đến lớp mười vì cô ấy nói tiếng Việt giỏi, nhưng cô ấy đã bị cho biết rằng cô ấy không còn được chào đón ở trường sau khi cô ấy tham gia cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001 ở Buôn Ma Thuột. 210

 

Những người khác được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn nói rằng ngay cả những người có khả năng tốt nghiệp trung học cũng thấy rằng họ không có việc làm trong chính phủ vì sự phân biệt sắc tộc cũng như sự nghi ngờ rằng "Tin lành Dega" hoặc gia đình của các cựu thành viên FULRO sẽ không trung thành với chính quyền.

 

“Ngay cả khi chúng tôi học đến lớp 12, chúng tôi cũng không thể làm bác sĩ hay nhân viên chính phủ vì họ nói rằng chúng tôi theo ‘tôn giáo Hoa Kỳ’ chứ không phải Cơ đốc giáo thực sự,” một phụ nữ Ê Đê nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. 211

 

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cũng đã nhận được báo cáo về việc người dân vùng cao bị áp lực phải từ bỏ Cơ đốc giáo để có được công việc của chính phủ. Trong một tài liệu thu được từ huyện Ea H'leo, một phụ nữ Jarai đã trải qua khóa đào tạo giáo viên ở Đắk Lắk được yêu cầu ký cam kết rằng cô ấy sẽ không chống lại các chính sách của đảng để được xem xét làm việc tại một trường tiểu học. Tuy nhiên, Ủy ban nhân dân địa phương đã quyết định không chấp thuận cho nhà trường thuê cô ấy, trong một biên bản chính thức nêu rõ: "Nếu cô ấy cam kết bằng văn bản từ bỏ đạo Tin lành, thì Ủy ban xã sẽ cho phép nhà trường thuê cô ấy." 212

 

Áp lực hạn chế số người trong gia đình

 

Những người dân vùng cao được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho rằng các chương trình kế hoạch hóa gia đình của chính phủ đặc biệt mang tính cưỡng chế ở vùng cao, nhưng bằng chứng thì không rõ ràng. Chính sách kế hoạch hóa gia đình chính thức của Việt Nam nhằm hạn chế các gia đình không quá hai con. Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ mô tả chính sách này là một chính sách "nhấn mạnh vào việc hô hào hơn là ép buộc", trong đó các hình phạt như phạt tiền hoặc từ chối thăng chức cho nhân viên chính phủ hiếm khi được áp dụng. 213

 

Trong khi "khuyên nhủ hơn là ép buộc" có thể là quy tắc đối với hầu hết người dân Việt Nam, tiền phạt dường như phổ biến đối với người dân vùng cao có nhiều hơn hai con. Trong số 20 phụ nữ Êđê và Mnông được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cụ thể về vấn đề này, những người đã có từ hai con trở lên hoặc lần sinh gần đây nhất là ở nhà chứ không phải ở bệnh viện để tránh bị phát hiện, hoặc bị buộc phải nộp 600.000 đồng. (khoảng US$46) khi sinh đứa con thứ ba, với mức phạt tăng lên đối với đứa thứ tư và thứ năm. 214

 

Một phụ nữ Mnông ở Đắk Mil cho biết: “Họ bảo không được sinh nhiều con, người dân tộc thiểu số chỉ nên sinh hai con. điều trị y tế." Đứa con thứ ba của cô, mà cô đã sinh ra bất chấp áp lực từ các nhân viên y tế địa phương, đã bị ốm sau khi chào đời. Cô đổ lỗi cho việc đứa trẻ hiện bị mù một phần và dường như bị khuyết tật phát triển là do các nhân viên y tế địa phương đã từ chối điều trị y tế sau sinh cho cô và đứa trẻ. 215

 

“Tôi sinh đứa con thứ ba ở nhà vì tôi sợ chính quyền sẽ phạt tôi,” một phụ nữ Ê Đê khác nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. "Tôi nhờ một người bạn giúp đỡ. Cô ấy không phải là nữ hộ sinh và chúng tôi không có thuốc. Tôi rất sợ.216

 

Sự ngờ vực của chính quyền rõ ràng đến mức nhiều người dân vùng cao tin rằng các chương trình kế hoạch hóa gia đình của chính phủ được thiết kế để giảm số lượng người dân vùng cao để người gốc Việt có nhiều đất hơn để sinh sống. Tháng 12 năm 2000, người dân trong một thôn ở Đăk Lăk đã gửi một đơn kiến ​​nghị lên chính quyền tỉnh với nội dung khiếu nại sau đây liên quan đến các chương trình kiểm soát sinh sản:

 

Vấn đề sinh đẻ: Chính quyền Hà Nội đã tuyên truyền sai sự thật khi nói về kiểm soát sinh đẻ với Dega. Chúng xúi giục nhân dân ta tham gia các kế hoạch kiểm soát sinh đẻ để chúng tiêu diệt sự sống của đứa trẻ và cũng là để tiêu diệt toàn bộ dân tộc Dega. Bằng cách này, họ hy vọng rằng họ có thể có nhiều đất hơn để chiếm giữ. Kết quả là những người tham gia chương trình ngừa thai đã phải chịu quá nhiều đau đớn và chóng mặt. Cơ thể của họ không còn hoạt động bình thường như trước đây, và chính phủ không hề quan tâm đến sức khỏe của họ. 217

 

Nhiều người dân vùng cao trong các trại tị nạn ở Campuchia, cũng như các nhóm vận động cho người Thượng ở Hoa Kỳ, đã cáo buộc rằng chính phủ tham gia vào việc cưỡng bức triệt sản. 218 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không thể tiến hành điều tra tại Việt Nam, không có bằng chứng để chứng minh cho cáo buộc đó. 219

 

Trong số hàng chục người dân vùng cao được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn, không ai bị triệt sản trái với ý muốn của họ; hầu hết cho biết họ bị phạt, bị áp lực tham gia các chương trình kế hoạch hóa gia đình hoặc bị cảnh báo rằng họ sẽ không đủ điều kiện nhận chăm sóc y tế gia đình nếu có nhiều hơn hai con.

 

Một phụ nữ ở một thôn gần Buôn Ma Thuột kể rằng khi em gái bà có thai vào tháng 12 năm 2000, các bác sĩ đã ép bà phải phá thai. Cô không đồng ý. "Khi đứa trẻ được sinh ra, bác sĩ đã không chăm sóc nó chu đáo. Họ muốn cô ấy phẫu thuật, nhưng cô ấy từ chối." 220

 

“Khi chúng tôi từ chối triệt sản, các nhân viên y tế nói nếu sau này chúng tôi bị bệnh, họ sẽ không điều trị cho chúng tôi trong bệnh viện”, một phụ nữ Ê Đê ở Buôn Dha Prong, Đắk Lắk cho biết. "Họ gọi chúng tôi là những kẻ gây rối cứng đầu."

 

Một phụ nữ khác bị phạt khi đến bệnh viện để sinh đứa con thứ ba. "Họ muốn phẫu thuật cho tôi để tôi không thể có thêm con, nhưng tôi không đồng ý", cô nói. 221

 

Các nhà quan sát phương Tây có kinh nghiệm lâu năm tại Việt Nam cho biết họ thấy rất khó có khả năng xảy ra bất kỳ chương trình triệt sản bắt buộc nào đang diễn ra ở Việt Nam, và đặc biệt là không có bất kỳ chương trình nào nhắm mục tiêu cụ thể vào Tây Nguyên. “Kể từ những năm 1980, đã có các chương trình kiểm soát sinh sản hàng loạt trên khắp Việt Nam, thậm chí cả các chương trình cưỡng bức phá thai và kiểm soát sinh đẻ, nhưng không bắt buộc triệt sản,” một nhà ngoại giao ở Hà Nội cho biết. "Việt Nam không đủ tinh vi để ban hành một chương trình triệt sản cộng với việc thiếu cơ sở vật chất." 222 Tuy nhiên, việc chính phủ Việt Nam từ chối cho phép các tổ chức nhân quyền hoặc Liên Hợp Quốc tiến hành điều tra độc lập khiến việc đánh giá bất kỳ cáo buộc nào trở nên khó khăn.

 

Tuy nhiên, chính phủ đã đặt ra các con số mục tiêu triệt sản quốc gia như một phần của chương trình kế hoạch hóa gia đình, điều này có thể giải thích cho áp lực này, mặc dù Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không có dữ liệu nào cho thấy chiến dịch này nhắm vào phụ nữ thiểu số nhiều hơn là chống lại người gốc Việt. Là một phần của chương trình, chính phủ đã thuê "những người quảng bá biện pháp tránh thai", những người nhận tiền hoa hồng (khoảng 3 đô la Mỹ một lần) cho mỗi cá nhân mà họ tuyển dụng vào chương trình. Ngoài ra, các tình nguyện viên trong làng, được gọi chính thức là "cộng tác viên", giám sát các cặp vợ chồng để đảm bảo họ không có nhiều hơn hai con. 223

 

Tại Việt Nam, các chương trình triệt sản quốc gia tự nguyện như thủ thuật thắt ống dẫn trứng và sử dụng một loại thuốc gây tranh cãi gọi là quinacrine, đã được áp dụng ít nhất là từ năm 1993.224 Từ năm 1993 đến 1999, Việt Nam đẩy mạnh triệt sản, làm tăng số lượng phụ nữ thắt ống dẫn trứng. dây chằng lên khoảng 750.000 trong khoảng thời gian đó. Ngoài ra, ước tính có khoảng 30.000 đến 50.000 phụ nữ đã được triệt sản thông qua việc sử dụng quinacrine. 225 Việc sử dụng quinacrine đã bị ngừng trong chương trình quốc gia, một phần do tác dụng phụ xấu vào năm 1990. 226 Chương trình quốc gia hiện nay dựa nhiều hơn vào việc sử dụng bao cao su và thuốc tránh thai, cũng như dụng cụ tử cung (DCTC).

 

Có nhiều hơn hai con có thể dẫn đến các hình thức quấy rối khác. Một người đàn ông Ê Đê bị triệu tập lên trụ sở công an huyện ở Đắk Lắk sau khi tham gia biểu tình vào tháng 2 năm 2001 nói rằng một phần cuộc thẩm vấn của anh ta xoay quanh quy mô gia đình anh ta:

 

Họ gọi tôi đến quận vào tháng Bảy. Lúc đó họ hỏi tôi có bao nhiêu đứa con. Tôi nói bốn. Họ hỏi "Sao nhiều thế?" Tôi trả lời rằng Kinh thánh không cấm chúng ta có nhiều. Anh cảnh sát nói nếu tôi có nhiều con như vậy thì tôi sẽ khó kiếm sống và khó cho vợ tôi. "Lý do khiến bạn gặp khó khăn trong cuộc sống là lỗi của chính bạn [không phải của chính phủ]," ông nói. "Đó là lý do bạn đã tổ chức và tham gia các cuộc biểu tình." 227

 

190 Điều 26 của Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị mà Việt Nam phê chuẩn năm 1982 quy định: Mọi người đều bình đẳng trước pháp luật và có quyền được pháp luật bảo vệ bình đẳng mà không có bất kỳ sự phân biệt đối xử nào. Về khía cạnh này, luật pháp sẽ nghiêm cấm mọi hành vi phân biệt đối xử và đảm bảo cho tất cả mọi người sự bảo vệ bình đẳng và hiệu quả chống lại sự phân biệt đối xử trên bất kỳ cơ sở nào như chủng tộc, màu da, giới tính, ngôn ngữ, tôn giáo, quan điểm chính trị hoặc quan điểm khác, nguồn gốc quốc gia hoặc xã hội, tài sản, thành phần xuất thân hoặc trạng thái khác.

 

191 Kể từ khi đổi mới , hay chính sách "đổi mới" được đưa ra vào cuối những năm 1980, chính phủ đã ngừng trợ cấp hoàn toàn cho các dịch vụ xã hội. Điều này có nghĩa là công dân trên khắp Việt Nam hiện phải trả một số chi phí cho các dịch vụ giáo dục và y tế. Các chính sách quốc gia dành ưu đãi cho cộng đồng dân tộc thiểu số không phải lúc nào cũng được thực hiện trong thực tế.

 

192 Phỏng vấn Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, 16-7-2001.

 

193 Thiếu lương thực, chăm sóc y tế và sự phổ biến của các bệnh như sốt rét, kiết lỵ và dịch tả ở Tây Nguyên - cũng như chi phí chăm sóc y tế - có thể là những yếu tố dẫn đến tuổi thọ tương đối thấp của các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên và tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh và trẻ em ở đây cao nhất cả nước. Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

194 Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1/2002.

 

195 Một số tổ chức phát triển quốc tế định nghĩa nghèo đói dựa trên "chuẩn nghèo đói", trong đó một gia đình được định nghĩa là nghèo nếu thu nhập bình quân đầu người hàng tháng của họ không đủ để cung cấp lượng calo tiêu thụ hàng ngày là 2.100 calo cho mỗi người. Chính phủ Việt Nam coi các hộ gia đình ở miền núi là hộ nghèo nếu họ có ít hơn 13 kg gạo/người/tháng (tương ứng với khoảng 1.500 calo/người/ngày). Điều này không giải quyết các chi tiêu cần thiết khác như giáo dục, quần áo, giao thông vận tải và chăm sóc sức khỏe. Ngân hàng Thế giới sử dụng "2.100 calo cộng với chuẩn nghèo", không chỉ đánh giá xem mọi người có đủ lương thực hoặc thu nhập để tránh chết đói hay không mà còn đủ thu nhập để đáp ứng các chi phí phi lương thực thiết yếu khác, bao gồm giáo dục, chăm sóc sức khỏe, văn hóa và du lịch.

 

196 Reuters, "Dân số Việt Nam tăng thêm một triệu người một năm," 12/7/2001.

 

197 Nghiên cứu được trích dẫn trong một báo cáo của Trung tâm Tài liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

198 Trần Ngọc Thanh, "Nghiên cứu tình trạng nghèo đói ở nông thôn tỉnh Đắk Lắk - Việt Nam; Hạn chế và cơ hội giảm nhẹ," Luận án được đệ trình để đáp ứng một phần yêu cầu cho chương trình Thạc sĩ Chính sách tài nguyên và môi trường nông thôn, Đại học Wye, Đại học London , 1999.

 

199 Theo Thông tấn xã chính thức của Việt Nam (TTXVN), trong năm 2002, tỉnh Gia Lai sẽ chi 64 tỷ đồng (tương đương 5 triệu USD) nhằm nỗ lực giảm tỷ lệ nghèo từ 22% xuống 20% ​​trong năm thông qua xóa đói và giảm nghèo. các chương trình xóa đói giảm nghèo. Các khoản này sẽ bao gồm 20 tỷ đồng chi cho các chương trình định canh định cư và tái định cư tại các NEZ và 30 tỷ đồng để xây dựng trường học, công trình thủy lợi, công trình cấp nước và điện, trạm y tế. Phần còn lại sẽ cho hộ nghèo vay ưu đãi để phát triển sản xuất nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp truyền thống. “Khu vực miền Trung của Việt Nam đặt mục tiêu giảm tỷ lệ nghèo vào năm 2002,” Asia Pulse, 21 tháng 1, 2002.

 

200 Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1/2002.

 

201 Nguồn báo chí Việt Nam từ 1999-2001 ( Viet Nam News , Dai Doan Ket , Thanh Niên , Lao Động , Tuổi Trẻ ), và The Nation , ngày 7 tháng 2 năm 2001, trích dẫn từ Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên,” Báo Writenet số 05/2001, tháng 1/2002.

 

202 Tuyết Hoa Niê Kdăm, Phạm Văn Hiền, Nay Kỳ Hiệp, "Đánh giá điều kiện kinh tế của hộ gia đình tham gia dự án thí điểm giao đất rừng tại xã Ea Sol, huyện Ea H'leo," MRC/GTZ, tháng 10/1999.

 

203 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 16 tháng 7 năm 2001.

 

204 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Ê Đê, Kơho và Jarai, ngày 12-17 tháng 7 năm 2001.

 

205 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 17 tháng 7 năm 2001.

 

206 Các chi phí khác bao gồm thuế chính phủ đánh vào thu hoạch lúa, có thể dao động từ 70.000 đồng (5 đô la Mỹ) cho một vụ thu hoạch trên cánh đồng đậu tương 400 m2 đến phí cố định hai triệu đồng (154 đô la Mỹ) mỗi vụ thu hoạch đối với những người trồng cà phê. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn nhân viên cứu trợ quốc tế làm việc tại Việt Nam, ngày 17 tháng 7 năm 2001, và với một phụ nữ Ê-đê ở Đắk Lắk, ngày 22 tháng 4 năm 2001.

 

207 Chương trình Phát triển Liên hợp quốc, "Tờ thông tin về các nhóm dân tộc thiểu số," tháng 12 năm 2000, http://www.UNDP.org.Vietnam

 

208 Báo cáo định kỳ lần thứ chín của các quốc gia thành viên đến hạn vào năm 1999, Phụ lục, Việt Nam, "Báo cáo do các Quốc gia thành viên đệ trình theo Điều 9 của Công ước," Công ước quốc tế về xóa bỏ mọi hình thức phân biệt chủng tộc, CERD/C/357/Add. 2, ngày 17 tháng 10 năm 2000.

 

209 Cuộc phỏng vấn do Scott Johnson và Tim Johnson thực hiện cho bộ phim, "America's Forgotten Allies," Scorpion Productions, 2001.

 

210 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cô gái Ê Đê ở Buôn Ma Thuột, ngày 16 tháng 6 năm 2001.

 

211 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền với người phụ nữ Ê Đê ở Đắk Lắk, 14/7/2001.

 

212 "Văn bản bảo lãnh với UBND xã [giấu tên], Ea H'leo, Đắk Lắk, do UBND xã ký tên và đóng dấu. Không đọc được ngày tháng. Tài liệu và bản dịch tiếng Việt lưu trong hồ sơ của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

213 "Việt Nam," Báo cáo Quốc gia về Thực tiễn Nhân quyền, 2000, do Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, tháng 2/2001.

 

214 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn phụ nữ Ê Đê và Mnông, tháng 7 năm 2001.

 

215 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một phụ nữ Mnông, ngày 1 tháng 11 năm 2001.

 

216 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một nhóm phụ nữ Êđê, 14/7/2001.

 

217 "Báo cáo về hành động tàn ác đối với người dân tộc thiểu số ở Cao nguyên," Đơn kiến ​​nghị của công dân từ [tên thôn được giấu tên], được viết vào tháng 12 năm 2000. Tài liệu bằng tiếng Êđê, do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thu được vào tháng 7 năm 2001, có trong hồ sơ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

218 Xem "Đại sứ Việt Nam thừa nhận việc triệt sản các bộ lạc người Thượng," Thông cáo báo chí của Tổ chức người Thượng, Inc., tháng 8/2001.

 

219 Trọng tâm chung của nghiên cứu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không phải là vấn đề kế hoạch hóa gia đình cụ thể, mà là điều kiện nhân quyền ở Tây Nguyên nói chung.

 

220 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn phụ nữ Ê Đê và Mnông, 14/7/2001.

 

221 Sđd.

 

222 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn qua điện thoại một nhà ngoại giao phương Tây làm việc tại Hà Nội và một nhân viên cứu trợ phương Tây, cả hai đều có kinh nghiệm lâu năm ở Việt Nam, tháng 5 và tháng 7 năm 2001.

 

223 Các bác sĩ thực hiện các thủ thuật triệt sản cũng nhận được tiền hoa hồng (khoảng 8 xu một người), trong khi phụ nữ trên khắp Việt Nam đồng ý thắt ống dẫn trứng nhận được từ 7 đến 20 đô la Mỹ và nam giới nhận được 28 đô la Mỹ cho một ca thắt ống dẫn tinh. Xem Mark McDonald, "Copping Vietnam's Baby Boom: A Government Drives bring up to a fast-nation Nation" - San Jose Mercury News , ngày 11 tháng 2 năm 1999. Xem thêm Margot Cohen, "Trauma Ward," Far Eastern Economic Review , Ngày 29 tháng 6 năm 2000.

 

224 Quinicrine, đã bị cấm ở Ấn Độ vào năm 1998, được đưa vào tử cung ở dạng viên, nơi nó gây ra sự khử trùng thông qua một vết sẹo hóa học của ống dẫn trứng. Ngoài Việt Nam, nó đã được sử dụng ở Pakistan, Bangladesh, Maroc và Chile. Xem Alix Freedman, “Two American Export Chemical Sterilization to the Third World,” Wall Street Journal, 18-6-1998; Express News Service (New Delhi), "Gov't Bans Quinacrine," 17 tháng 8, 1998; Marge Bere, "Cuộc tranh luận về Quinacrine một năm sau," Vấn đề sức khỏe sinh sản, Số 4, tháng 11 năm 1994.

 

225 Alix Freedman, "Hai người Mỹ xuất khẩu hóa chất tiệt trùng sang thế giới thứ ba," Wall Street Journal, 18/6/1998.

 

226 Trần Tiến Đức, giám đốc Ủy ban Kiểm soát Dân số và Kế hoạch hóa Gia đình Quốc gia, nói với một phóng viên vào năm 1999: "Một số nghiên cứu hiện nay cho thấy có những tác dụng phụ xấu. Tôi nghĩ rằng đó là một sai lầm khi sử dụng nó trên quy mô lớn như vậy. " Mark McDonald, "Kiềm chế sự bùng nổ trẻ sơ sinh của Việt Nam: Nỗ lực của chính phủ đưa phúc âm kế hoạch hóa gia đình đến một quốc gia đang phát triển nhanh," San Jose Mercury News , ngày 11 tháng 2 năm 1999.

 

227 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở huyện Ea H'leo, Đắk Lắk, ngày 30 tháng 10 năm 2001.

IX. PHONG TRÀO QUYỀN LỢI ĐẤT VÀ TỰ DO TÔN GIÁO

 

 

Lý do chính mà chúng tôi biểu tình là để đòi đất của người Jarai mà người Việt đã chiếm. Chúng tôi đã yêu cầu một cách hòa bình cho đất của chúng tôi trong một thời gian dài. Áp lực ngày càng tăng. Chúng tôi không thể sống trong một nhóm [với người Việt Nam]. Người Việt Nam ngày càng đàn áp nên chúng tôi quyết định biểu tình.

 

- Người Jarai huyện Đảo Đoa, Gia Lai, tháng 3/2001.

 

Các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 – thu hút hàng nghìn người từ hàng chục ngôi làng ở ba tỉnh tuần hành hàng dặm đến các thị trấn của tỉnh – không phải là sự bộc phát tự phát của sự bất mãn của nông dân. Chúng dường như đã được lên kế hoạch từ lâu bởi một mạng lưới các nhà tổ chức, những người đã xây dựng sự ủng hộ của quần chúng cho một phong trào ôn hòa nhằm đòi lại các vùng đất thiểu số từ sự kiểm soát của Việt Nam. Lực lượng an ninh của chính phủ dường như đã biết về phong trào này từ sáu tháng trước khi xảy ra các cuộc biểu tình, khi họ bắt đầu triệu tập các thành viên bị tình nghi để thẩm vấn.

 

Cuộc chạy đua đến các cuộc biểu tình

 

Vào cuối những năm 1990, khu vực Tây Nguyên là một thùng thuốc nổ sẵn sàng phát nổ. Những bất bình lâu đời của người Thượng về đất đai và nguyện vọng chính trị chưa được đáp ứng từ thời chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất và thứ hai đã được thúc đẩy bởi sự đàn áp ngày càng tăng đối với các nhà thờ Tin lành và sự tịch thu và xâm lấn đất đai của người Thượng bởi những người định cư mới. Căng thẳng gia tăng vào tháng 1 năm 2001 với các báo cáo rằng có thể có thêm 100.000 người, chủ yếu là người dân tộc thiểu số từ miền Bắc, được tái định cư ở Gia Lai và Đắc Lắc để dọn đường cho dự án thủy điện Sơn La. Nghèo đói đặc hữu trong khu vực trở nên tồi tệ hơn do giá cà phê giảm mạnh, vốn là nền tảng kinh tế của vùng cao nguyên.

 

Đầu năm 2000, các thành viên của Montagnard Foundation, Inc. (MFI), một tổ chức quyền của người bản địa có trụ sở tại bang Nam Carolina, Hoa Kỳ do Kok Ksor, người Mỹ gốc Jarai, lãnh đạo, bắt đầu tuyển mộ những người ủng hộ ở Tây Nguyên để tuyên truyền về một phong trào giành độc lập. Họ đã tìm thấy một lượng độc giả dễ tiếp thu ở nhiều nơi trên cao nguyên.

 

Các cựu thành viên FULRO từng định cư tị nạn ở Mỹ trong những năm 1980 và 1990 đã trở về quê hương của họ với tư cách là khách du lịch, âm thầm truyền bá thông tin về MFI và Kok Ksor. 228 Các thành viên MFI khác ở Hoa Kỳ đã liên hệ với một mạng lưới đang phát triển ở vùng cao nguyên thông qua các cuộc gọi điện thoại, fax, thư lậu và băng cassette.

 

“Tôi biết Kok Ksor từ năm 1978, nhưng anh ấy ở Mỹ còn tôi thì ở trong rừng,” một cựu thành viên FULRO được tuyển vào huyện Ia Grai, Gia Lai đầu năm 2000 cho biết. “Chúng tôi đã nối lại quan hệ với anh ấy. từ năm 2000." 229 Bắt đầu tại khu vực Pleiku với một cuộc họp vào tháng 3 năm 2000, một mạng lưới địa phương đã được thiết lập, sau đó mở rộng đến Chư Sê và Cheo Reo, và đến Ea H'leo ở phía bắc Đắk Lắk. Xa hơn về phía Nam, những người tổ chức sống ở các ấp gần Buôn Ma Thuột bắt đầu truyền bá đến các huyện vùng sâu như Bản Đôn, Đắk Mil, Ea Súp và xa hơn về phía Nam là tỉnh Lâm Đồng. Trong khi đó, các nhà hoạt động Pleiku bắt đầu âm thầm tuyển mộ những người ủng hộ ở Kontum lân cận, về phía bắc.

 

Tại huyện Chư Sê, Gia Lai, dân làng cho biết họ biết đến phong trào giành độc lập - hay theo cách gọi của họ là "cuộc đấu tranh giành lại đất đai của chúng ta" - vào đầu năm 2000 khi các nhà tổ chức địa phương và lãnh đạo nhà thờ bắt đầu nói về nó.

 

“Tôi nghe nói về nó trong nhà thờ,” một người dân làng từ huyện Chư Sê cho biết. “Ama X nói với chúng tôi rằng chúng tôi có một thủ lĩnh mới, tên là Kok Ksor, thủ lĩnh của tất cả chúng tôi. Theo Ama X, chúng tôi sẽ xin chấp thuận để xin lại đất của mình. Nhiều người trong làng ủng hộ ý kiến ​​đó." 230

 

Đến giữa năm 2000, các cuộc họp đã được tổ chức ở hàng chục ngôi làng, và một mạng lưới không chính thức đã được thiết lập để liên lạc - cả trong vùng cao nguyên và với những người ủng hộ ở nước ngoài. Ở một số nơi lãnh đạo được bổ nhiệm và thành lập các tổ chức huyện, xã và thôn lỏng lẻo. Những người tổ chức bắt đầu đi từng làng để phổ biến thông tin về phong trào, gồm ba điểm chính: 1) Kok Ksor là chủ tịch Dega và được cho là đã nhận được sự hỗ trợ của quốc tế để lãnh đạo đất nước mới; 2) những người Thượng đang sống ở “xứ Dega” nên yêu cầu trả lại đất nước của họ, hiện đang nằm dưới “ách áp bức của người Việt Nam”; và 3) cuộc đấu tranh sẽ diễn ra trong hòa bình và tránh bạo lực, điều này sẽ làm giảm sự tôn trọng đối với chính nghĩa. 231

 

Ở một số khu vực, những người tổ chức đã phân phát các bản sao tài liệu bằng tiếng Êđê về lịch sử của người Thượng, Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền của Liên hợp quốc và băng ghi âm Kok Ksor. 232

 

Vào tháng 8 năm 2000, trong một cuộc đụng độ có thể là ngẫu hứng và không có kế hoạch trước, một số quan chức chính phủ và cảnh sát được cho là đã bị thương trong cuộc đối đầu về đất đai giữa người Ê Đê và người Việt Nam di cư ở huyện Ea H'leo của Đắk Lắk. Cuộc xung đột đó, dường như chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và ít được báo chí đưa tin và không lan rộng ra ngoài Ea H'leo. 233 Cùng lúc đó, những người tổ chức phong trào bắt đầu hoạt động ở Ea H'leo.

 

Các cuộc tiếp xúc cũng được thực hiện với các nhà lãnh đạo nhà thờ hỗ trợ ở tỉnh Lâm Đồng vào tháng 8 năm 2000. 234 Vào tháng 9 và tháng 10, các nhà tổ chức từ huyện Chư Sê, Gia Lai bắt đầu liên hệ với các làng ở huyện Cheo Reo lân cận, xa hơn về phía đông. 235 Các kế hoạch đã sớm được tiến hành để tiến hành một cuộc biểu tình quần chúng ôn hòa, với các ngày mục tiêu được ấn định vào tháng 9 hoặc tháng 12 năm 2000.

 

Chính phủ giám sát

 

Nhiều tháng trước cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, có vẻ như các cơ quan chính phủ Việt Nam đã có thể thu được thông tin tình báo về phong trào, rất có thể thông qua các bản fax và cuộc gọi điện thoại bị chặn, cũng như khả năng xâm nhập của nhóm. Bắt đầu từ tháng 8 năm 2000, cảnh sát địa phương bắt đầu triệu tập hàng chục thành viên bị tình nghi đến đồn cảnh sát để thẩm vấn. Đầu tháng 10, hơn 27 thành viên tổ chức TCVM đến từ nhiều huyện ở Gia Lai đã bị công an TP.Pleiku triệu tập để thẩm vấn. 236

 

Một thành viên ở Gia Lai, cựu thành viên FULRO, cho biết anh đã bị công an gọi đến ba mươi lần trong khoảng thời gian từ năm 2000 đến đầu năm 2001. Mỗi lần anh bị giam giữ hai hoặc ba giờ, hoặc nửa ngày. “Cảnh sát cấp cao sẽ thẩm vấn tôi, hỏi tôi đang làm gì. Họ không đánh tôi nhưng họ dọa giết tôi,” anh nói. 237

 

Một người ủng hộ ở Kontum nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng ông đã bị công an ra lệnh bắt giữ bằng văn bản vào tháng 8 năm 2000. Ông lại bị triệu tập vào ngày 31 tháng 1 năm 2001, ngay trước các cuộc biểu tình ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, và một lần nữa vào cuối tháng Hai. Các trích dẫn của cảnh sát mà anh ta nhận được đề cập đến cả niềm tin của anh ta vào Cơ đốc giáo và công việc chính trị của anh ta. 238

 

Ở Đắk Lắk, công an đã gọi những người tổ chức từ một số huyện đến thẩm vấn nhiều lần, như một người Thượng ở Đắk Lắk đã mô tả:

 

Chính phủ đã theo dõi tôi. Họ bắt đầu triệu tập tôi đến tỉnh dòng vào tháng 12 [2000], khi tôi được gọi bốn lần, và sau đó là hai lần vào tháng Giêng. Mỗi lần họ hỏi tôi tại sao tôi lại là người chống đối chính phủ. Tôi nói thẳng với họ rằng chúng tôi muốn có đất nước của riêng mình. Tôi đã thành thật. Họ nói nếu bạn làm điều này, nó không có thật, đó là một mánh khóe [của Kok Ksor]. Tôi trả lời rằng đó không phải là một trò bịp bợm - tất cả chúng tôi đều đứng lên phản đối chính phủ Việt Nam để có một chính phủ riêng cho các dân tộc thiểu số. Cảnh sát đã rất tức giận. Họ đe dọa và đe dọa tôi nhưng không đánh đập tôi. 239

 

Sự giám sát của cảnh sát đã khiến ban tổ chức tạm hoãn kế hoạch biểu tình cuối năm 2000.

 

Vào cuối năm, việc theo dõi các nhà tổ chức bị nghi ngờ tăng lên. Ngày 16 tháng 12 năm 2000, ba người - một người Ê Đê, một người Kơho từ Lâm Đồng, và một người Hmong từ miền Bắc vào - bị bắt tại nhà của một người tổ chức khác ở Đắc Lắc. Một nhân chứng nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng vào lúc 12 giờ sáng, bốn mươi cảnh sát tỉnh trên hai xe tải lớn của quân đội đã bắt ba người đàn ông, họ bị giữ tại huyện trong một đêm, nơi họ bị đánh đập và đá trong khi thẩm vấn. Sau đó họ bị đưa đến đồn cảnh sát tỉnh trong năm ngày đêm trước khi được thả. 240

 

Ngày 19 tháng 12 năm 2000, công an triệu tập mười người ở tỉnh Lâm Đồng để thẩm vấn. Họ được thả vào đêm hôm đó nhưng cảnh sát sau đó đã được bố trí tại nhà của ít nhất một trong số các thủ lĩnh, người phải có giấy phép bằng văn bản để rời khỏi làng của mình. “Từ tháng 12 khi họ bắt tôi, cảnh sát đã canh gác khắp tỉnh và không cho phép chúng tôi tổ chức,” người này nói. Ngay sau đó dịch vụ điện thoại từ Lâm Đồng đi các tỉnh khác bị cắt. 241

 

Cuộc đàn áp tháng 1 năm 2001

 

Đầu tháng 1 năm 2001, Thủ tướng Phan Văn Khải và Tổng Bí thư ĐCSVN Lê Khả Phiêu đều có những tuyên bố mạnh mẽ đả kích “các thế lực thù địch” mà họ cho là đang lợi dụng “điểm nóng” và “các vấn đề phức tạp” để gây mất ổn định đất nước và phá hoại chế độ. như vấn đề tôn giáo, sắc tộc để gây rối.” Họ không đưa ra bất kỳ chi tiết nào. 242

 

Sau đó, cảnh sát tăng cường giám sát, thẩm vấn và giam giữ những người vùng cao bị tình nghi ủng hộ phong trào độc lập. Ngày 8 tháng 1 năm 2001, một cặp vợ chồng người Mnông ở một thôn gần Buôn Ma Thuột, là những người tổ chức MFI chủ chốt, đã bị bắt. Người vợ bị thẩm vấn và giam bốn đêm tại nhà tù huyện, còn người chồng bị giam tại đồn cảnh sát tỉnh trong năm đêm.Sau đó, ngày 12-1-2001, Công an huyện Ea H'leo bắt thêm một lãnh đạo địa phương là Siu Un tại buôn Blec. Kết quả là 300 người biểu tình ở huyện lỵ Ea H'leo hai ngày sau đó. Cuộc biểu tình đó, không được báo chí đưa tin vào thời điểm đó, dường như không liên quan đến bất kỳ bạo lực nào của những người biểu tình hay cảnh sát, những người đã thả Siu Un cùng ngày. 244

 

Trong khi đó, ở Lâm Đồng, một lãnh đạo người Thượng địa phương vốn đã bị quản thúc tại gia đã bị áp lực buộc phải từ bỏ những hành vi sai trái bị cáo buộc của mình trước cả làng vào ngày 15 tháng Giêng:

 

Tôi đã không ký vào các tài liệu mà cảnh sát muốn tôi ký. Họ đã rất tức giận. Cảnh sát hỏi tôi muốn sống hay chết và tôi có muốn đi tù không. Tôi không đồng ý với bất kỳ yêu cầu nào của họ. 245

 

 

 

Các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001

 

Mặc dù phần lớn động lực cho các cuộc biểu tình có thể đến từ nước ngoài, nhưng rõ ràng là vào đầu năm 2001, những áp lực hình thành ở Tây Nguyên - về đất đai, sinh kế và tự do tôn giáo - đã trở nên gay gắt. Ngay cả khi không có sự hỗ trợ và khuyến khích từ bên ngoài, tình hình vẫn trở nên bùng nổ, với những xung đột về thực hành tôn giáo và đất đai xảy ra hàng ngày ở nhiều nơi trên cao nguyên.

 

2 tháng 2: Pleiku

 

Ngày 29 tháng 1 năm 2001 Rahlan Pôn và Rahlan Djan, hai người vùng cao từ huyện Cư Prông, Gia Lai bị bắt. Trong một tuyên bố chính thức đưa ra vào ngày 8 tháng 2, chính phủ Việt Nam nói rằng hai người đàn ông đã vi phạm pháp luật khi “xúi giục một số bộ lạc dân tộc sử dụng bạo lực chống lại chính quyền địa phương và đoàn kết dân tộc.” 246

 

Thông tin về các vụ bắt giữ nhanh chóng lan truyền qua các mạng lưới người Thượng ở Gia Lai, nơi các nhà tổ chức quyết định nắm bắt cơ hội để phát động một cuộc biểu tình công khai nhằm kêu gọi không chỉ trả tự do cho hai người đàn ông mà còn kêu gọi một nhà nước độc lập và tự do tôn giáo hơn nữa. Vào ngày 31 tháng 1 năm 2001, khoảng 500 dân làng đã tuần hành đến trung tâm huyện Cư Prông để yêu cầu trả tự do cho hai người đàn ông, trong khi kế hoạch tiến hành các cuộc biểu tình lớn hơn ở Pleiku và Buôn Ma Thuột đã được thực hiện. 247 Cuộc biểu tình ở Pleiku đã được lên kế hoạch vào ngày 2 tháng 2. Rõ ràng là cơ quan tình báo Việt Nam đã biết trước về kế hoạch này. Vào ngày 1 tháng 2, công an đã bao vây nhà của những người tổ chức MFI ở Gia Lai, bao gồm Bom Jena và Ksor Kroih. 248

 

Sáng hôm đó, quân đội được triển khai bao vây nhiều ngôi làng gần Pleiku và dựng rào chắn trên các con đường dẫn đến tỉnh lỵ. 4 giờ chiều hôm đó đường dây điện thoại ở Pleiku bị cắt. Bất chấp những trở ngại này, một số nhà hoạt động đã có thể truyền tin đến hàng chục ngôi làng vào đêm ngày 1 tháng 2, kêu gọi họ biểu tình ở Pleiku vào ngày hôm sau.

 

Vào thứ Sáu, ngày 2 tháng 2, hàng nghìn người dân vùng cao từ hàng chục ngôi làng đã diễu hành về tỉnh lỵ, nơi họ lấp đầy các con đường trước trụ sở ĐCSVN và Ủy ban Nhân dân tỉnh.

 

Tám trăm người từ bốn xã thuộc hai huyện Mang Yang và Chư Păh tập trung trước rạng sáng ngày 2 tháng 2 để cùng nhau hành quân về Pleiku, như một nhân chứng Jarai đã mô tả:

 

 

Chúng tôi rời nhà lúc 4 giờ sáng, đi bộ hai mươi cây số. Chúng tôi đến hội trường [Ủy ban Nhân dân] tỉnh ở Pleiku lúc 8:30 sáng Dọc đường có rất nhiều công an, họ đã dựng rào chắn. Các đường phố trong thành phố được giăng đầy hàng rào dây thép gai và bốn xe cứu hỏa đậu trước cổng khu tập thể tỉnh, sẵn sàng sử dụng vũ lực chống lại người dân. Người dân đã chiến đấu với cảnh sát và cố gắng leo lên các chướng ngại vật.

 

Tại ngã tư thứ hai gần tòa thị chính, nhiều người bị thương. Khi người dân đến gần, công an đã dùng dây kẽm gai dài đánh vào người dân, đồng thời dùng dùi cui gỗ và roi điện đánh họ khiến nhiều người bị thương. Cuộc giao tranh xảy ra tại chướng ngại vật và một lần nữa gần hội trường tỉnh. Cảnh sát bắt đầu cuộc chiến và lúc đầu người dân không chống trả. Chúng tôi muốn nói chuyện với thống đốc tỉnh. Sau đó, nhiều người tụ tập hơn.

 

Đến 10:00 hoặc 10:30 sáng, có hàng ngàn người tại hội trường tỉnh, và công an bắt đầu đánh người. Đó là khi mọi người chiến đấu trở lại. Đó thực chất là một cuộc bạo loạn. Cảnh sát Việt Nam bỏ chạy; chỉ còn lại cảnh sát Jarai đấu tranh với người dân. Khoảng 11, 12h trưa, lãnh đạo tỉnh mới ra ngoài để nghe những bức xúc của người dân. Họ đã gặp một số người trong chúng tôi, với các nhiếp ảnh gia của chính phủ đang vây quanh để chụp ảnh chúng tôi. Chúng tôi đã trình bày đề xuất về một quốc gia độc lập và tự do tôn giáo. Chúng tôi hỏi tại sao họ lại bắt hai người dân vùng cao và yêu cầu thả họ. 249

 

 

Tại quảng trường trước trụ sở Ủy ban Nhân dân thành phố Pleiku, một số lãnh đạo người dân vùng cao phát biểu qua micro cầm tay và loa kèn nêu rõ các yêu sách đòi độc lập và tự do tôn giáo. Khi đám đông tăng lên, một số quan chức chính phủ đã ra khỏi tòa nhà để giải quyết đám đông. Theo đài Tiếng nói Việt Nam, các cán bộ giải thích chính sách của chính phủ liên quan đến đất đai và liệt kê "những thành tích của họ trong việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội không chỉ trong tỉnh mà còn trên toàn khu vực Tây Nguyên." 250

 

Sau khi ký vào bản khai thừa nhận hành vi sai trái của mình, Rahlan Pon và Rahlan Djan đã được trả tự do trong cuộc biểu tình; vào cuối tháng 2 năm 2002, họ được cho là đã trở lại làng của mình.

 

Một doanh nhân ở Pleiku đã mô tả các cuộc biểu tình trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại với Agence France-Presse: "Vào thứ Sáu và một lần nữa trong suốt những ngày cuối tuần, những hàng người biểu tình kéo dài hết tầm mắt diễu hành dọc theo các con đường dẫn vào Pleiku... Tâm trạng của cuộc biểu tình rất ôn hòa." Anh ấy nói thêm rằng một số nhân viên của anh ấy thậm chí đã xin nghỉ làm để tham gia. 251 Người dân Tây Nguyên ở một số huyện xa tỉnh lỵ không về được Pleiku kịp giờ biểu tình. Một người Jarai từ huyện Chư Sê (cách Pleiku ba mươi cây số), hành quân với một ngàn người từ huyện của anh. Cả nhóm quay lại Pleiku giữa chừng khi họ nhận ra rằng cuộc biểu tình đã giải tán:

 

 

Có cảnh sát dọc theo con đường. Họ hỏi tại sao chúng tôi ở đó. Chúng tôi nói vì hai người đã bị bắt và cũng vì [vấn đề] đất đai. Họ ra sức ngăn cản người dân đi biểu tình nhưng người dân không nghe mà vẫn tiếp tục. Chúng tôi đi được nửa đường đến Pleiku thì thấy những người đi biểu tình trên xe đạp trở về. Họ nói với chúng tôi rằng cuộc biểu tình đã xảy ra và hai người đã được trả tự do và chính quyền hứa sẽ giải quyết vấn đề của chúng tôi. 4 giờ chiều chúng tôi nghe tin và quay lại. 252

 

03/02: Buôn Ma Thuột

 

Lực lượng an ninh đã chuẩn bị chu đáo cho cuộc biểu tình ngày 3 tháng 2 tại Buôn Ma Thuột. Vào ngày 2 tháng 2, khi những người biểu tình đang tuần hành ở Pleiku, chính quyền Đắk Lắk đã triệu tập một số mục sư Tin lành nổi tiếng ở Buôn Ma Thuột để “giúp giải quyết vấn đề” vì ảnh hưởng của họ đối với người dân. 253 Đêm đó, công an bao vây nhà của những người tổ chức MFI chủ chốt ở một thôn gần Đắk Lắk, áp giải họ về đồn công an huyện vào sáng hôm sau để cảnh cáo những người khác không được tham gia biểu tình. 254

 

Nhà hoạt động ở Ea H'leo huyện của Đắk Lắk, nằm khoảng nửa đường giữa Pleiku và Buôn Ma Thuột, nhận được tin báo vào ngày 2 tháng 2 về các cuộc biểu tình đã diễn ra vào ngày hôm đó tại Pleiku. Nửa đêm, một nhóm 200 dân làng từ thị trấn Ea H'leo xuất phát trên quốc lộ 14 đi Buôn Ma Thuột, cách đó khoảng 40 cây số. Một số đi bộ, những người khác đi xe đạp, xe máy hoặc xe có động cơ do máy kéo nông trại kéo. Một thành viên của nhóm đó đã mô tả cảnh tượng với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền:

 

Cảnh sát đã cắt dây cáp trên xe đầu kéo có nhiều người đang đi - nếu không sẽ có nhiều người hơn. Mọi người xuống xe và đi bộ ngay cả khi không có xe kéo. Khi đến Buôn Hồ, tức là nửa đường đi Buôn Ma Thuột, nhiều xe đầu kéo bị cắt nên mọi người phải đi bộ. Công an có đánh, xô xát với người dân nhưng không nghiêm trọng. 9h chúng tôi đến Buôn Ma Thuột. Trong số ba nghìn người [từ Ea H'leo], chỉ có 500 người vào được thị trấn. Gần tỉnh lỵ, tại xã Đăk Li, công an đã dựng rào chắn. Mọi người trèo qua chúng, xé chúng xuống và tiếp tục. Cảnh sát đã đánh đập dã man một người ở đó và ngăn cản nhiều người tiếp tục. 255

 

Một người tham gia khác, đến từ Buôn Kdun, một thôn cách Buôn Ma Thuột 4 km về phía tây nam, đã mô tả như sau:

 

Cảnh sát đã chặn đường, nhưng chúng tôi đã vượt qua các chướng ngại vật. Có sáu nơi có chướng ngại vật. Cảnh sát chĩa súng vào chúng tôi và ném hơi cay. Chúng tôi hét lên rằng chúng tôi muốn lấy lại vùng đất Dega của mình và chúng tôi muốn độc lập. Chúng tôi đã mang theo các dấu hiệu. Khi chúng tôi vào thị trấn, họ bắn vòi rồng vào chúng tôi. Tôi lấy một hòn đá ném vào xe nước. Gần trung tâm thị trấn, họ có cảnh sát đặc biệt với mũ bảo hiểm, khiên nhựa và dùi cui điện. Họ ném hơi cay. Chúng tôi có làm giấy tờ gửi chính quyền thì họ bảo về nhà đợi mười lăm ngày sẽ giải quyết. 256

 

Bất chấp những trở ngại này, vài nghìn người, từ ít nhất nửa tá huyện, đã có thể đến được trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột. Một mục sư nổi tiếng người Ê Đê, một trong những nhà lãnh đạo nhà thờ người Thượng đã được chính quyền tỉnh gọi vào đêm hôm trước, đã phát biểu trước đám đông qua một chiếc kèn, kêu gọi những người biểu tình giải tán. Một nhân chứng mô tả cảnh tượng:

 

Tại cuộc biểu tình, người Việt Nam đã đưa Mục sư [được giấu tên] đến để nói chuyện với những người biểu tình và yêu cầu chúng tôi dừng lại. Anh ấy cố gắng sử dụng micrô của cảnh sát nhưng chúng tôi bảo anh ấy sử dụng micrô của chúng tôi. Anh ấy bảo chúng tôi đừng biểu tình và nói rằng anh ấy chưa bị bắt. Nhưng người dân không tin ông. Chúng tôi tin tưởng anh ấy nhưng nghĩ rằng anh ấy đã bị ép buộc. 257

 

Như ở Pleiku, một nhóm người biểu tình đã có thể gặp gỡ ngắn gọn với các quan chức địa phương và trao các tài liệu yêu cầu một giải pháp cho các vấn đề đất đai và tôn giáo ở vùng cao và một nhà nước độc lập. 258

 

Đại sứ quán Việt Nam tại Washington, DC đã thừa nhận trong một tuyên bố công khai vào ngày 8 tháng 2 rằng tình trạng bất ổn xã hội tiếp tục diễn ra từ ngày 3 đến ngày 6 tháng 2 tại Buôn Ma Thuột và các khu vực khác của Đắk Lắk:

 

Tuy nhỏ nhưng đã ảnh hưởng đến an ninh, trật tự xã hội, gây ách tắc giao thông, cản trở trẻ em đến trường. Hầu hết những người đi khiếu kiện là người dân tộc thiểu số bị hiểu sai về tình hình ở Pleiku và bị các phần tử cực đoan kích động. Một số phần tử quá khích nhân cơ hội gây mất ổn định an ninh, trật tự xã hội, tấn công người thi hành công vụ. Chúng đập phá trụ sở chính quyền cấp ấp, xã, huyện, gây thiệt hại về tài sản và gây mất ổn định trật tự xã hội. 259

 

Đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình

 

Một số tài khoản báo chí đưa tin rằng cảnh sát đã đụng độ với người biểu tình và không chỉ người biểu tình mà một số cảnh sát cũng bị thương. 260 người Tây Nguyên tham dự các cuộc biểu tình nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng ý định của họ là tiến hành các cuộc biểu tình ôn hòa, mặc dù một số người thừa nhận họ đã chiến đấu với cảnh sát. Một người biểu tình từ một thôn gần Buôn Ma Thuột nói rằng người dân từ thôn của anh ấy đã tấn công sáu xe cảnh sát và một số người đã ném đá:

 

Dọc đường, cảnh sát cố gắng ngăn cản người dân đến bằng cách dùng vòi xịt nước và đánh họ bằng dùi cui. Cảnh sát đã bắn hơi cay và vòi rồng. Người dân nổi giận và đánh trả. Ban đầu, cảnh sát là người đánh đập. Những người biểu tình đến muộn hơn trong ngày từ Gia Lai và Ea H'leo đã đánh nhau. 261

 

Đoạn phim trên truyền hình nhà nước ở Việt Nam cho thấy thoáng qua những người biểu tình ở Buôn Ma Thuột sử dụng súng cao su và có cuộc phỏng vấn với một người biểu tình thú nhận rằng anh ta đã phá hủy các phương tiện của lực lượng an ninh thành phố. Nếu những người biểu tình sử dụng bạo lực hoặc vũ khí nghiêm trọng, hoặc gây thương tích nghiêm trọng cho cảnh sát hoặc quan chức, thì bản tin truyền hình - được sản xuất và biên tập cẩn thận để phát sóng toàn quốc hơn một tháng sau - có thể sẽ cho thấy điều này. 262

 

Phần lớn các cuộc biểu tình ở Pleiku và Buôn Ma Thuột có vẻ diễn ra ôn hòa. Một nhà ngoại giao ở Hà Nội có kinh nghiệm lâu năm ở Việt Nam nhận xét rằng thật ngạc nhiên khi không có nhiều người bị thương do bị đè bẹp hoặc giẫm đạp trong đám đông, nếu xét đến số lượng đông đảo tập trung tại các tỉnh lỵ. 263

 

15 giờ ngày 3 tháng 2, 3 xe tăng của quân đội được điều vào Buôn Ma Thuột. Sau khi nhận được cam kết từ chính quyền rằng khiếu nại của họ sẽ được giải quyết, đám đông cuối cùng đã giải tán.

 

5-6/2: Ea H'leo

 

Hai ngày sau các cuộc biểu tình ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, một số cuộc biểu tình nhỏ hơn đã được tổ chức ở huyện Ea H'leo, Đắk Lắk sau khi một số lãnh đạo địa phương người Jarai ở Ea H'leo nhận được giấy triệu tập đến trình diện tại đồn công an. Vào ngày 5 tháng 2, khoảng một nghìn người đã tập trung tại trụ sở công an huyện và Ủy ban nhân dân. 264 Có nhiều ý kiến ​​trái chiều về cuộc biểu tình này. Các phóng viên nước ngoài, những người không có mặt tại hiện trường nhưng đã gửi báo cáo dịch vụ điện tử dựa trên các cuộc phỏng vấn qua điện thoại với các nhân chứng, đã báo cáo về các cuộc đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình. Theo những lời kể này, một số người biểu tình đã giật dùi cui từ cảnh sát và vẫy chúng trong không trung; họ cũng được cho là đã lột trần và trói một trong những cảnh sát cho đến khi lực lượng an ninh giành lại quyền kiểm soát. 265

 

Thông tấn xã chính thức của Việt Nam đã nêu trong một tường trình về các sự kiện ở Ea H'leo rằng "nhiều kẻ khiêu khích đã phá hoại các cơ quan hành chính và tài sản công, chống lại lực lượng thực thi pháp luật và phá hoại trật tự chính trị xã hội ở địa phương trong nhiều ngày. Các hành vi khiêu khích được tổ chức nằm trong âm mưu “diễn biến hòa bình”, hoạt động lật đổ của các thế lực thù địch, phản động”. 266 Truyền thông nhà nước cáo buộc rằng hai người Jarai từ Ea H'leo, Nay D'Rục và Y Phen Ksor "đánh phá các trụ sở Nhà nước địa phương, chống đối nhân viên Nhà nước và phá hoại tài sản công." 267

 

Tuy nhiên, những người Jarai có mặt tại các cuộc biểu tình ở Ea H'leo lại kể một câu chuyện khác. Họ nói rằng theo lệnh của phó cảnh sát trưởng, các sĩ quan cảnh sát đã đánh người biểu tình và ra lệnh cho thường dân gốc Việt, những người mang theo dao, rựa và cuốc, cũng tấn công đám đông. 268 Họ nói rằng có khoảng 30 người biểu tình bị thương.

 

Vào ngày 6 tháng 2, khoảng 2000 người đã tập trung tại xã Ea Hral của Ea H'leo. 269 ​​người cung cấp thông tin cho người Jarai cho biết trong cuộc biểu tình đó, cảnh sát và người Việt địa phương "không dám" đánh người biểu tình. Một quan chức địa phương ở Ea H'leo nói với Reuters rằng những người biểu tình đã tấn công bưu điện vào ngày 6 tháng 2 nhưng cảnh sát và các đơn vị quân đội đã lập lại trật tự ở đó. 270

 

14/02: Kontum

 

Các dịch vụ điện báo phương Tây đã đưa thêm các báo cáo về các cuộc biểu tình ở huyện Ea Súp của Đắk Lắk, huyện Cư Prông của Gia Lai và thị xã Kontum trong mười ngày sau các cuộc biểu tình chính ở Gia Lai và Buôn Ma Thuột. 271

 

Bất chấp cuộc đàn áp ở Gia Lai và Đắk Lắk sau các cuộc biểu tình, các nhà tổ chức MFI đã có thể tiến hành một cuộc biểu tình quy mô lớn ở Kontum vào ngày 14 tháng 2. Việc này ít được báo chí đưa tin, ngoại trừ một đề cập ngắn gọn trên báo Công an Nhân dân của bang, tờ báo đã được chọn do Reuters đưa ra. 272Các nhân chứng nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng 3.000 đến 4.000 người đã tham gia cuộc biểu tình kéo dài một ngày ở Kontum vào ngày 14 tháng 2, kéo dài từ 3 giờ chiều đến 8 giờ tối. Có một số xô xát giữa người biểu tình và cảnh sát, những người đã sử dụng vòi rồng và dùi cui điện trên đám đông. 273

 

Những người tham gia bị ép buộc hay tự nguyện?

 

Trong khi khó xác định chính xác số lượng người biểu tình tại các cuộc biểu tình chính ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, thì rõ ràng là tổng số, chắc chắn là ở Pleiku, lên đến hàng nghìn người. Những người Tây Nguyên tham gia biểu tình cho biết có hàng nghìn người tham gia, nhưng họ có thể không chỉ đề cập đến những người biểu tình đến các thị trấn tỉnh lẻ mà cả những người cố gắng tham gia nhưng bị cảnh sát chặn dọc đường hoặc những người đến quá muộn. Các quan chức chính phủ được các phóng viên dịch vụ điện báo phương Tây phỏng vấn đưa ra con số là 4.000 người dân vùng cao ở Pleiku và vài trăm người ở Buôn Ma Thuột. Các chủ cửa hàng và cư dân địa phương được phỏng vấn qua điện thoại ngay sau cuộc biểu tình ước tính con số ở Pleiku là 4.000 và ở Buôn Ma Thuột là 2.000. 274 

 

Đài Tiếng nói Việt Nam cho rằng các cuộc biểu tình ở Pleiku là do "những bình luận sai lệch và thiếu thông tin liên quan đến vụ bắt giữ hai người dân địa phương vào ngày 29 tháng Giêng." Các nguồn tin khác, chẳng hạn như báo Lao Động (Lao Động) của nhà nước, nói rằng người dân đã được hứa trả tiền vé xe buýt như một động lực để tham gia biểu tình; các tờ báo khác của chính phủ cáo buộc rằng những người biểu tình đã được trả số tiền tương đương 5 đô la Mỹ để tham gia biểu tình. 275 Tại Buôn Ma Thuột, báo chí nhà nước đưa tin rằng một số người tham gia biểu tình vì họ có ấn tượng rằng một số mục sư thiểu số - trong đó có một người sau đó đã phát biểu trước đám đông qua loa kèn theo yêu cầu của chính quyền - đã bị bắt. quân đội hàng ngày

 

dẫn lời một người đàn ông Ê Đê ở Buôn Cuôr Knia cho biết:

 

Sáng ngày 3 tháng 2, trong lúc chuẩn bị đi làm thì có người bảo chúng tôi phải lên Buôn Ma Thuột đòi chính quyền địa phương thả một linh mục. Khi chúng tôi theo dõi họ ở đó, chúng tôi phát hiện ra rằng họ đã nói dối và lừa dối chúng tôi. Không có linh mục nào bị bắt. Họ bảo chúng tôi đòi thành lập “Chính phủ tự trị Dega”. Nếu chúng tôi biết điều này, chúng tôi sẽ không đến. Chúng tôi là những người theo đạo....Chúng tôi không muốn những kẻ xấu lợi dụng tôn giáo để hại dân, hại nước. Tất cả chúng ta đều thấy rằng chính phủ của chúng ta luôn cố gắng cung cấp cho người dân của chúng ta một cuộc sống sung túc. 276

 

Nhật báo Quân đội dẫn lời một người đàn ông dân tộc thiểu số khác kể câu chuyện tương tự:

 

Khi đi chợ về, tôi được yêu cầu tham gia cùng những người khác để yêu cầu trả tự do cho Linh mục [tên được giấu kín]. Tôi không biết linh mục nhưng tôi vẫn đi theo người khác. Chúng tôi được biết ở Buôn Ma Thuột không có linh mục nào bị bắt. Một số người chỉ bịa chuyện để lừa đảo tín đồ tôn giáo địa phương. Sau đó, tôi và các bạn trở về nhà. Chúng tôi rất ân hận và hổ thẹn... 277

 

228 Kok Ksor sinh năm 1944 tại làng Bon Broai, tỉnh Gia Lai, Việt Nam ngày nay. Theo bản tiểu sử tự xuất bản, Kok Ksor tham gia phong trào Bajaraka năm 1958 và FULRO năm 1964, khi ông đến Mondolkiri cùng với Y Bham Enuol. Ngoài việc phục vụ với tư cách là đại diện FULRO cho khu vực Pleiku-Cheo Reo, Ksor đã phục vụ trong các đơn vị quân đội Hoa Kỳ thuộc Sư đoàn 4 Bộ binh ở Pleiku và nhóm 5 Lực lượng Đặc biệt. Năm 1974, theo Ksor, anh được Y Bham Enuôl bổ nhiệm làm trưởng ban. Từ năm 1971 đến năm 1974, Ksor đã ba lần được Thủ tướng Campuchia Lon Nol cử đến Trường Sĩ quan Tình báo Hoa Kỳ ở Okinawa và Huấn luyện Sĩ quan Giao thông ở Hoa Kỳ. Ksor đang ở Hoa Kỳ khi Khmer Đỏ chiếm Campuchia và hành quyết Y Bham Enuol và các thủ lĩnh FULRO khác ở Phnom Penh. Là một công dân Hoa Kỳ đã nhập quốc tịch, anh ấy hiện đang sống ở Spartanburg, Nam Carolina. Kể từ năm 1993, Ksor đã thay mặt người Thượng vận động chính sách tại nhiều cuộc tụ họp quốc tế khác nhau, bao gồm Hội thảo của Liên hợp quốc về người bản địa ở Geneva và Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai về người bản địa ở Oaxtepec, Mexico. Xem: Kok Ksor, “Tường Thuật Tiểu Sử Ksor Kok,” 19-7-1993.

 

229 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

230 Tên của Ama "X" đã được thay đổi để bảo vệ an ninh của anh ta. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở huyện Chư Sê, Gia Lai, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

231 Tài liệu viết tay bằng tiếng Việt phác thảo các hoạt động của MFI tại Gia Lai, ngày 12 tháng 3 năm 2001. Tài liệu và bản dịch lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

232 Tài liệu viết tay bằng tiếng Việt phác thảo các hoạt động của MFI tại Ea H'leo, ngày 12 tháng 3 năm 2001. Tài liệu và bản dịch lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

233 Reuters, "Vietnam District ổn định sau cuộc xung đột sắc tộc," 17-8-2000. Radio Free Asia, "Attect thiểu số tấn công người Việt định cư ở Tây Nguyên," 15-8-2000.

 

234 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng ở Lâm Đồng, ngày 30 tháng 10 năm 2001.

 

235 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Jarai ở Cheo Reo, Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

236 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

237 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

238 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng từ Kontum, ngày 11 tháng 10 năm 2001.

 

239 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng từ Đắk Lắk, ngày 30 tháng 10 năm 2001.

 

240 Phỏng vấn Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, ngày 22 tháng 4 năm 2001.

 

241 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng ở Lâm Đồng, , 30/10/2001.

 

242 Reuters, "Tổng bí thư đảng Việt Nam cảnh báo âm mưu lật đổ," 4/1/2001; Reuters, "Thủ tướng Việt Nam nhìn thấy các mối đe dọa trong vấn đề tôn giáo, nhân quyền," 5/1/2001.

 

243 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Mnông ở Đắk Lắk, ngày 16 tháng 7 năm 2001.

 

244 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Jarai ở Ea H'leo, tháng 3 và tháng 6 năm 2001.

 

245 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng ở Lâm Đồng, ngày 30 tháng 10 năm 2001.

 

246 Đại sứ quán Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại Hoa Kỳ, "Hai tờ thông tin về tự do tôn giáo ở Việt Nam," ngày 9 tháng 2 năm 2001. Trả lời phỏng vấn báo chí vào tháng 3 năm 2001, Nay Lan, phó giám đốc Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai, phát biểu rằng Rahlan Pon và Rahlan Djan đã “vi phạm các quy định của Việt Nam về khu vực biên giới”. Deutsche Presse-Agentur, “Những câu hỏi bất ổn chưa được trả lời ở vùng cao nguyên Việt Nam,” 16/03/2001.

 

247 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Jarai ở Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

248 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

249 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

250 "Đài Việt Nam đưa tin về tình trạng 'bất ổn' ở các tỉnh Gia Lai, Đắk Lắk," Đài Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, tiếng Việt 23:00 gmt 8/2/01, BBC Giám sát Châu Á Thái Bình Dương - Chính trị, 09/02/2001.

 

251 Steve Kirby, "Những cuộc biểu tình lớn khi tình trạng bất ổn sắc tộc càn quét vùng cao nguyên của Việt Nam," 7 tháng 2, 2001.

 

252 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Jarai ở Chư Sê, Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

253 Vietnam Observer, “Opportunity and Danger: Prospects for Vietnam's Tin Lành năm 2001,” 26-3-2001.

 

254 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê ở một thôn gần Buôn Ma Thuột, ngày 16 tháng 7 năm 2001.

 

255 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

256 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Ê Đê ở Buôn Kdun, Đắk Lắk, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

257 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Phỏng vấn một phụ nữ Ê Đê ở Đắk Lắk, 22/04/2001.

 

258 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

259 Đại sứ quán CHXHCN Việt Nam tại Hoa Kỳ, "An ninh trở lại bình thường ở Tây Nguyên," 8-2-2001.

 

260 Một tường thuật trên tờ báo tiếng Pháp Libération , dựa trên các cuộc phỏng vấn với người gốc Việt ở tỉnh Ratanakiri, đã mô tả hàng trăm người dân vùng cao lặng lẽ tràn vào Pleiku vào đêm trước cuộc biểu tình ngày 2 tháng 2, "được trang bị gậy gộc, dao găm và xẻng." Không có lời kể nào khác của các nhân chứng được phỏng vấn bởi các nhà báo hoặc Tổ chức Theo dõi Nhân quyền xác nhận rằng người dân vùng cao mang theo gậy, dao hoặc xẻng đã đến Pleiku vào đêm trước các cuộc biểu tình, mặc dù vào ngày biểu tình, một số người đã mang theo súng cao su. Arnaud Dubus, "La révolte des Montagnards au Viet Nam," Libération , 11-4-2001.

 

261 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Ê Đê ở Buôn Ma Thuột, ngày 22 tháng 4 năm 2001.

 

262 Băng hình của Đài truyền hình Việt Nam tường thuật các cuộc biểu tình ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, ngày 27-28 tháng Ba, 2001; trong hồ sơ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền cùng với bản dịch của bản ghi.

 

263 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn qua điện thoại với nhà ngoại giao phương Tây ở Hà Nội, ngày 31 tháng 5 năm 2001.

 

264 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cư dân Ea H'leo, tháng 3 năm 2001.

 

265 Deutsche Presse-Agentur, "Những câu hỏi về tình trạng bất ổn chưa được trả lời ở vùng cao nguyên Việt Nam," 16 tháng 3, 2001. David Thurber, "Các quan chức Việt Nam ngăn cản các nhà báo tiếp cận với những người biểu tình," Associated Press, 16 tháng 3, 2001.

 

266 Thông tấn xã Việt Nam, “Bảy bản án dành cho những kẻ phá hoại an ninh ở các tỉnh Tây Nguyên,” 26-9-2001.

 

267 Viet Nam News Service (VNS), "Các bản án nghiêm khắc dành cho những kẻ phá hoại an ninh công cộng," 28-9-2001.

 

268 Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Campuchia, phỏng vấn những người xin tị nạn từ Ea H'leo, ngày 24 tháng 5 năm 2001. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cư dân Ea H'leo, tháng 3 năm 2001.

 

269 ​​Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, tháng 3 năm 2000.

 

270 David Brunnstrom, "Quân đội tuần tra vùng cao nguyên Việt Nam sau các cuộc biểu tình," Reuters, 8/2/2001.

 

271 Steve Kirby, Agence France-Presse, "Những cuộc biểu tình lớn khi tình trạng bất ổn sắc tộc quét qua Tây Nguyên của Việt Nam, ngày 7 tháng 2 năm 2001. David Brunnstrom, "Vành đai cà phê Việt Nam được báo cáo là bình lặng sau tình trạng bất ổn," Reuters 11 tháng 2 năm 2001.

 

272 David Brunnstrom, “Các quan chức khác nhau về tôn giáo trong tình trạng bất ổn ở Việt Nam,” Reuters, 16 tháng 3, 2001.

 

273 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Jarai và Bahnar ở Kontum, 11-10-2001.

 

274 Xem David Brunnstrom “Các quan chức khác nhau về tôn giáo trong tình trạng bất ổn ở Việt Nam,” Reuters, ngày 16 tháng 3 năm 2001. David Thurber, “Các quan chức Việt Nam ngăn cản các nhà báo tiếp cận người biểu tình,” Associated Press, ngày 16 tháng 3 năm 2001. Deutsche Presse-Agentur, “Việt Nam đổ lỗi những người lưu vong trong thời kỳ chiến tranh vì rao giảng tôn giáo xấu,” ngày 15 tháng 3 năm 2001.

 

275 Báo Lao Động, 23/03/2001, trích dẫn trong Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Writenet Paper số 05/2001, tháng 01/2002.

 

276 "Việt Nam: Nhật báo quân đội trích dẫn 'sự hỗ trợ tích cực' của Hoa Kỳ đối với tình trạng bất ổn sắc tộc ở vùng cao," Quân Đội Nhân Dân (Nhật báo Quân đội), Hà Nội, tiếng Việt, 16/03/2001, dịch bởi BBC Worldwide Monitoring, 29/03/2001.

 

277 Sđd.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

 

X. PHẢN ỨNG CỦA CHÍNH PHỦ: PHẢN ỨNG BAN ĐẦU

 

 

Quân đội bên ngoài đã được huy động. Chúng tôi có kế hoạch tác chiến. Pleiku sẵn sàng cho mọi hành động quân sự nếu cần.

 

- Cán bộ quân sự trong căn cứ quân sự tỉnh Gia Lai, ngày 9 tháng 2 năm 2001, trả lời phỏng vấn của Deutsche Presse-Agentur

 

Sau các cuộc biểu tình, chính quyền Việt Nam đã phản ứng bằng nhiều biện pháp đàn áp và các sáng kiến ​​chính sách mới, một số nhằm giải quyết những bất bình của người dân vùng cao. Phản ứng ban đầu của họ là điều động hàng nghìn đơn vị cảnh sát và quân đội để giải tán những người biểu tình. Công an đã tiến hành truy quét từ làng này sang làng khác và bắt giữ hàng chục người dân vùng cao, trong một số trường hợp sử dụng tra tấn để buộc những người tổ chức biểu tình và lãnh đạo nhà thờ phải thú tội và công khai bày tỏ sự hối hận hoặc từ bỏ Cơ đốc giáo. Những người được chọn bao gồm các cựu lãnh đạo FULRO và nhà thờ, cũng như những người biểu tình. Các cơ quan chức năng cũng đẩy mạnh các hoạt động giám sát và tuyên truyền khắp Tây Nguyên. Họ cấm các cuộc tụ họp tôn giáo ở nhiều nơi và siết chặt các biện pháp kiểm soát hiện có đối với việc lập hội, hội họp và di chuyển.

 

Đồng thời, chính phủ Việt Nam chuyển sang tăng cường phát sóng ngôn ngữ thiểu số, mặc dù phần lớn trong số này hướng đến các chương trình ca ngợi đức tính của đảng và các chính sách của đảng. Nó cam kết tăng cơ hội giáo dục cho người dân tộc thiểu số và bắt đầu xem xét các chính sách phát triển kinh tế ở Tây Nguyên.

 

Tuy nhiên, đàn áp vẫn tiếp tục trong suốt năm 2001, với nhiều vụ bắt bớ hơn nữa, phá hủy và đóng cửa các nhà thờ thiểu số. Vào tháng 6 năm 2001, đảng đưa ra một phân tích nội bộ về nguyên nhân của tình trạng bất ổn tháng Hai, kết luận rằng các kẻ thù chính trị đang sử dụng sắc tộc và tôn giáo để làm suy yếu đoàn kết dân tộc. Bắt đầu từ tháng 9 năm 2001 và tiếp tục đến đầu năm 2002, ít nhất 34 người vùng cao đã bị đưa ra xét xử vì vai trò của họ trong các cuộc biểu tình. Khi gần đến ngày kỷ niệm đầu tiên của các cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2002, sự hiện diện của lực lượng an ninh trong khu vực đã được tăng cường với việc triển khai thêm 2.300 binh sĩ đến Gia Lai, Đắk Lắk và Kontum. 278

 

Phản ứng tức thời: Bắt giữ và càn quét của cảnh sát

 

Ngay cả trước khi các cuộc biểu tình bắt đầu vào tháng 2 năm 2001, quân đội tinh nhuệ và cảnh sát chống bạo động đã được gửi đến Gia Lai và Đắk Lắk, nơi cảnh sát thiết lập các trạm kiểm soát dọc theo các con đường chính để chặn người biểu tình tiến vào các tỉnh lỵ. Ít nhất ba xe tăng đã được gửi vào Buôn Ma Thuột vào ngày 3 tháng 2. Ngay sau cuộc biểu tình Buôn Ma Thuột, bốn đơn vị quân từ Trung đoàn 95 của quân đội Việt Nam đã được gửi đến Đắk Lắk, và trực thăng bay vòng quanh khu vực trong nhiều ngày. 279

 

Bất chấp việc tăng cường quân đội, ban đầu có vẻ như chính quyền có thể chọn không hành động chống lại những người biểu tình. Trong và sau các cuộc biểu tình ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, chính quyền tỉnh đã gặp một số người lãnh đạo cuộc biểu tình để thảo luận về những quan ngại của họ. “Họ bảo đợi mười lăm ngày, về nhà ngưng biểu tình rồi họ sẽ quyết định”, một người Ê Đê có mặt trong đoàn gặp cán bộ Buôn Ma Thuột cho biết. "Chúng tôi đã nói nếu vấn đề không được giải quyết trong vòng mười lăm ngày, chúng tôi sẽ trình diễn lại. Họ nói đừng lo lắng." 280

 

Những người biểu tình đồng ý giải tán, hầu hết trở về làng của họ vào đêm hôm đó. Thay vào đó, bắt đầu từ nửa đêm ngày 3 tháng 2, lực lượng an ninh bắt đầu bắt giữ các nhà lãnh đạo phong trào bị tình nghi. Cảnh sát bắt đầu tỏa ra hàng trăm ngôi làng, nơi họ tiến hành khám xét và thẩm vấn dân làng. Họ đã sử dụng những bức ảnh của những người tuần hành được chụp trong các cuộc biểu tình hoặc tại các hàng rào cảnh sát dựng lên trên các con đường đến các thị trấn của tỉnh vào ngày diễn ra các cuộc biểu tình để xác định những người tổ chức bị nghi ngờ. Một người đàn ông Ê Đê mô tả những gì đã xảy ra:

 

Trong vài ngày sau cuộc họp của chúng tôi với Ủy ban Nhân dân, họ bắt đầu bắt giữ. Những người lính và cảnh sát đã đến các ngôi làng trên những chiếc xe jeep của Nga với danh sách tên. Xe tăng đã đậu bên ngoài các ngôi làng. 281

 

Đêm muộn ngày 3-4 tháng 2, ba chiếc xe jeep chở công an tỉnh vào một thôn ngoại ô Buôn Ma Thuột. “Họ đã bao vây nhà tôi,” một người đàn ông bị bắt đêm đó cho biết. "Vợ tôi đã khóc. Tôi chỉ mặc quần đùi, không mặc áo sơ mi. Họ đánh tôi và sốc điện tôi bằng dùi cui điện. Họ trói tôi và ném tôi vào xe jeep. Họ buộc tội tôi tổ chức biểu tình và đưa tôi đến Nhà tù Buôn Ma Thuột”. Anh ta được thả ba tháng sau đó. 282

 

Đêm 6 rạng 7 tháng 2, xe tăng từ trung tâm Buôn Ma Thuột tiến theo đường bộ lên Buôn Cuôr Knea, cách tỉnh lỵ khoảng 15 cây số về hướng Đông. 283

 

Vào ngày 6 tháng 2 tại Gia Lai, công an đã bao vây và lục soát nhà của những người bị tình nghi cầm đầu bao gồm Bom Jena và Ksor Kroih và bắt cóc họ trong đêm khuya. 284 Một người đàn ông Jarai ở Gia Lai mô tả vụ bắt giữ:

 

Vào lúc 2 giờ sáng ngày 6 tháng 2, công an, cán bộ chính quyền và dân thường Việt Nam đánh chiêng trống và bao vây các làng. Họ vào làng, phá hoại nhà cửa, lục lọi đồ đạc và bắt giữ người dân. Mọi người thực sự sợ hãi. Nhà riêng của tôi đã bị phá hủy, và tôi phải chạy trốn. 285

 

Tại Đắk Lắk, 60 công an và bộ đội xông vào buôn Ea Súp lúc nửa đêm ngày 6 tháng 2, bắn chỉ thiên và ném hơi cay khi họ tiến vào. Họ bao vây nhà của những người bị tình nghi dẫn dắt người khác đi biểu tình, trong đó có Y Nuên Buôn Ya (Ama El) và Y Nông (Ama Công). Cảnh sát lôi hai người đàn ông mặc đồ lót ra khỏi nhà và bắt giữ họ. 286 Hàng trăm thanh thiếu niên sắc tộc Việt Nam cầm đuốc đang cháy trong tay tháp tùng cảnh sát và binh lính.

 

Một nhân chứng từ Buôn Ea Súp cho biết: “Người Việt Nam la hét và đe dọa đốt nhà của chúng tôi. "Họ đang chế giễu những ý tưởng 'ngu ngốc' của chúng tôi và nói, 'Đó là đất của chúng tôi, không phải của các người - các người sẽ thấy. Chúng tôi có thể giết tất cả các người trong vòng một giờ.'" 287

 

Vào lúc 3 giờ sáng ngày 6 tháng 2, công an đã bao vây nhà của một số người tổ chức ở huyện Ea H'leo lân cận của Đắk Lắk. Nhiều người đã lẩn trốn nhưng Siu Un, người đã bị giam giữ một thời gian ngắn vào tháng Giêng, lại bị bắt. 288 Ngày hôm sau, cảnh sát quay trở lại, lần này với lệnh bắt giữ bằng văn bản đối với ba người, hai người trong số họ đã bỏ trốn. 289 Ít nhất mười người ở Đắk Lắk đã bị bắt ngay sau các cuộc biểu tình, theo các quan chức Việt Nam được Reuters phỏng vấn. 290

 

Đến ngày 9 tháng 2, một quan chức quân sự tại căn cứ quân sự tỉnh Gia Lai thông báo rằng quân đội bổ sung đã được huy động và Pleiku đã sẵn sàng cho bất kỳ hành động quân sự cần thiết nào. Vào ngày 10 tháng 2, báo Nhân dân của đảng đưa tin rằng 1.300 quân tăng cường đã được gửi đến Tây Nguyên kể từ cuối tháng 1, nơi chính quyền đang sử dụng “các biện pháp an ninh thích hợp” để “khuyến khích người dân địa phương trở về làng của họ. ." 291

 

Khi các vụ bắt giữ đang diễn ra, chính quyền tỉnh Gia Lai một lần nữa triệu tập các nhà lãnh đạo giáo hội dân tộc thiểu số vào ngày 6 tháng 2, để nhắc nhở họ về vai trò của họ là thúc đẩy sự đoàn kết và cảnh báo họ về những âm mưu của “các phần tử xấu xa lợi dụng tôn giáo để tuyên truyền, xuyên tạc tôn giáo”. gây mất đoàn kết trong nhân dân địa phương”. 292

 

Đến ngày 8 tháng 2, Bộ Ngoại giao thông báo rằng chỉ riêng ở Gia Lai đã bắt giữ 20 người vì “hành vi khiêu khích” và làm hư hại tài sản nhà nước trong các cuộc biểu tình. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Phan Thúy Thanh nói với các phóng viên: “Họ là những người gây mất ổn định và phá hoại xã hội, phá hoại trường học và chống chính quyền. 293 Một quan chức cấp tỉnh ở Gia Lai cho biết các nghi phạm là cựu thành viên FULRO đang truyền đạo Tin lành và ủng hộ quyền tự trị. 294

 

Ít nhất tám người đã bị bắt ngay sau cuộc biểu tình ngày 14 tháng Hai ở tỉnh lỵ Kontum. Một số được trả tự do khỏi nhà tù cấp tỉnh vào tháng 8 năm 2001 và bị quản thúc tại gia. 295

 

Các vụ bắt giữ tiếp tục trong nửa cuối tháng 2 ở các huyện Ea H'leo, Krong Buk, Krong Nang và Ea Súp của Dak Lak. Vào ngày 14 tháng 2, bốn mươi cảnh sát và bộ đội đã vào một ngôi làng ở Ea H'leo, Đắk Lắk để tiến hành bắt giữ. Một người đàn ông bị bắt cho biết: “Tại nhà tôi, họ dùng gậy đánh vào đầu, vào lưng và vào tay tôi. "Tôi ngất đi, họ ném tôi vào xe. Khi tôi đến thì tôi đang ở trong trại giam Buôn Ma Thuột. Họ hỏi tôi có muốn theo Kok Ksor hay chính phủ Việt Nam không. Tôi nói Kok Ksor, và họ đánh tôi nữa." Ông được trả tự do vào ngày 19 tháng 5 năm 2001.296

 

Nghe tin về các vụ bắt giữ và truy quét của cảnh sát, các thủ lĩnh người Thượng khác và các thành viên của phong trào lập tức lẩn trốn; một số trong các hố ngầm trong làng, một số khác trong rừng. Đến giữa tháng 2, một số ít đã vượt biên giới từ Gia Lai đến Ratanakiri ở Campuchia, tiếp theo là hàng chục người khác vào đầu tháng 3 đã trốn từ Dak Lak xa hơn về phía nam qua Mondolkiri, Campuchia.

 

Giám sát và thẩm vấn

 

Khắp Tây Nguyên, người dân vùng cao bị theo dõi và thẩm vấn sau các cuộc biểu tình vào tháng Hai. Một người dân ở huyện Chư Sê, Gia Lai mô tả tình hình ở đó:

 

Sau các cuộc biểu tình, không có tự do trong làng của chúng tôi. Công an đến từng nhà hỏi cung người dân và tuần tra trên các tuyến đường gần nhà chúng tôi. Ban đêm có binh lính vây quanh làng - một số cầm súng, số khác cầm dùi cui. Lúc nào chúng tôi cũng sợ hãi. 297

 

Cảnh sát và chính quyền địa phương đã đi từng làng để tìm kiếm những người tổ chức bị nghi ngờ và tiến hành các cuộc họp cộng đồng để gây áp lực buộc người dân ký lời thề trung thành và thuyết phục họ không ủng hộ nền độc lập. Một người dân Ea H'leo kể lại một phiên họp diễn ra vào đầu tháng 2:

 

Trong các cuộc họp này, cán bộ cộng sản Việt Nam sẽ tuyên bố: Kok Ksor này là người như thế nào mà mọi người sẽ theo ông ta? Họ nói anh ta là một người ăn cắp gia súc của dân làng, rằng anh ta chỉ học hết lớp bốn hoặc lớp năm, và anh ta có quyền gì để tuyên bố một quốc gia Dega độc lập? Thế giới chỉ công nhận Hồ Chí Minh là lãnh tụ của dân tộc Việt Nam. Bằng truyền thống lịch sử cả thế giới đã công nhận quốc gia Việt Nam; không ai trên thế giới công nhận một quốc gia Dega. 298

 

Một người đàn ông Jarai mô tả không khí ở huyện Đak Đoa, Đak Lak:

 

Sau khi chúng tôi thấy những người khác bị bắt, nhiều người đã lẩn trốn. Chính phủ và cảnh sát buộc gia đình của những người đã bỏ trốn phải giao nộp chồng của họ. Họ chụp ảnh nhà của những người đàn ông đã bỏ trốn và vợ của họ. Họ tìm kiếm và lục soát các ngôi nhà. Sau đó, họ triệu tập các cuộc họp thôn, trong đó có cả trẻ em và thanh niên. Chính phủ hỏi, bạn muốn theo ai: Hồ Chí Minh hay Kok Ksor? Chúng bắt người dân ký tên, điểm chỉ vào bản khai và buộc người dân không được đi theo Kok Ksor. Ở xã tôi, trưởng xã gọi người lớn và thanh thiếu niên và bảo họ không được đi theo Kok Ksor. Thanh niên không biết tại sao họ được gọi. 299

 

Một người đàn ông khác từ huyện Ia Grai, Gia Lai cho biết:

 

Sau các cuộc biểu tình có rất nhiều áp lực và đe dọa. Người dân không dám ra đồng một mình. Cảnh sát ở khắp mọi nơi. Ngày nào họ cũng triệu tập họp, bảo mọi người không được đi theo Kok Ksor. Trước các cuộc biểu tình, không có binh lính nào ở làng tôi; sau đó, họ canh gác khắp nơi. Nếu chúng tôi đi xem mực nước ruộng thì bộ đội không cho đi khi trời tối mà bảo đợi đến sáng. Nếu tôi rời khỏi nhà, những người lính sẽ theo dõi nhà tôi để xem liệu tôi có quay trở lại không. 300

 

Các thành viên cũ của FULRO đã đến để xem xét kỹ lưỡng. Họ bị cảnh sát thẩm vấn và theo dõi bất kể họ có tham gia biểu tình hay không. 301 Một người đàn ông Mnông 89 tuổi ở Đắk Lắk đã rời bỏ phong trào FULRO năm 1992 đã mô tả tình hình:

 

Sau cuộc biểu tình, ba công an và khoảng hai mươi bộ đội vào làng tôi để điều tra người dân, đặc biệt là những cựu FULRO. Tôi chạy trốn đến cánh đồng trang trại của tôi. Ba cảnh sát đến nhà tìm tôi. Họ cũng hỏi những người hàng xóm của tôi nhưng họ đặc biệt tìm kiếm tôi. Họ biết tôi đã ba lần là thành viên FULRO [cuối thập niên 1950, giữa thập niên 1960 và từ 1975-1992] nên họ rất muốn tìm tôi. Cảnh sát đã đến nhà tôi sáu hay bảy lần. Cuối cùng vào tháng 6, tôi đã có thể trốn sang Campuchia. 302

 

Một người Thượng ở Đắk Lắk từng là thành viên FULRO cho đến khi bị bắt và bỏ tù năm 1985 cho biết các quan chức chính quyền đã truy lùng các cựu FULRO cả trước và sau các cuộc biểu tình:

 

Họ đã triệu tập tôi sáu lần đến đồn cảnh sát, bắt đầu từ tháng 12 năm 2000. Mỗi lần tôi đều không đồng ý với yêu cầu tham gia cùng với họ. Những người hàng xóm và họ hàng của tôi đã cảnh báo tôi rằng chính quyền đang chuẩn bị bắt tôi và tống tôi vào tù hoặc bí mật giết tôi vì tôi đã từng là thành viên của FULRO trong quá khứ. Khi tôi gia nhập tổ chức của Kok Ksor vào năm 2000, tôi đã có danh nghĩa là người chống đối chính quyền. 303

 

Vào ngày 8 tháng 2, công an đã triệu tập bốn mươi người dân ở Buôn Ea Súp, Đắk Lắk, những người bị tình nghi hỗ trợ MFI đến trụ sở công an xã để thẩm vấn, nhưng đã thả họ vào tối hôm đó. Các phiên công an ở Buôn Ea Súp diễn ra hàng tuần, kể cả chủ nhật. Những người tham gia biểu tình bị áp lực phải ký vào các văn bản cam kết chấm dứt mọi liên hệ với MFI và các "tổ chức nước ngoài" khác và từ bỏ Cơ đốc giáo.

 

“Họ muốn chúng tôi nói rằng người Việt Nam và các dân tộc thiểu số là một dân tộc, không tách rời nhau,” một người dân từ Buôn Ea Súp nói. "Họ cũng muốn chúng tôi thực hiện một nghi lễ đặc biệt để niêm phong lời cam kết, trong đó chúng tôi phải uống rượu pha với máu dê." 304

 

Công an tra tấn

 

Một số người-đặc biệt là những người bị nghi ngờ là những người ủng hộ chính của Kok Ksor-đã bị đánh đập và tra tấn trong các "buổi làm việc" của họ với công an, như một người dân ở Buôn Ea Súp mô tả:

 

Ba cảnh sát thẩm vấn tôi trong một căn phòng. Họ hỏi tôi có tài liệu từ Kok Ksor không và tôi nói không. Rồi họ đánh tôi. Họ dùng dùi cui điện gần mắt tôi [anh ấy vẫn còn một vết sẹo nhỏ ở đó]. Tôi không biết họ đã làm tôi sốc bao nhiêu lần; Tôi bất tỉnh. Khi tỉnh lại, tôi nhận ra lưng và bụng mình đau dữ dội và có lẽ tôi đã bị đá nhiều lần.

 

Họ đưa tôi đến đồn cảnh sát cho những buổi như vậy-đánh đập và thẩm vấn-mười lăm lần trong mười lăm ngày tiếp theo. Trong một số phiên họp, viên cảnh sát đã véo tai tôi và vặn mí mắt của tôi, đồng thời thúc cùi chỏ vào xương sườn của tôi. Anh ấy tức giận vì tôi đã cho những người dân làng khác xem bản đồ và tài liệu [về bang Dega được đề xuất] và yêu cầu tôi phải thú nhận.

 

Họ đánh tôi thậm tệ đến nỗi cuối cùng tôi đã giao tài liệu cho họ. Họ vẫn tiếp tục gây áp lực với tôi về tôn giáo và cố bắt tôi ký vào một văn bản từ bỏ Cơ đốc giáo. Tôi nói tôi không biết viết. Viên cảnh sát nắm lấy tay tôi và cưỡng bức tôi. Các cuộc thẩm vấn diễn ra theo cách này mọi lúc, mọi ngày, cho đến ngày 9 tháng 3 khi tôi bỏ trốn. 305

 

Nhắm mục tiêu vào các Kitô hữu

 

Đàn áp các Kitô hữu gia tăng trên khắp vùng cao nguyên do các cuộc biểu tình . Ngày 8 tháng 2, Bí thư tỉnh ủy Đắk Lắk, Y Luyến, được cho là đã triệu tập một cuộc họp tại trụ sở Ủy ban Nhân dân huyện Cư Jút, trong đó ông tuyên bố sẽ nghiêm trị các tín đồ Thiên chúa giáo ở Tây Nguyên. Các hoạt động của nhà thờ sau đó đã bị đóng cửa ở nhiều nơi trong tỉnh, bao gồm Buôn Ea Mhdar (huyện Buôn Đôn), Buôn Jung Vi, Buôn Pốk (huyện Krông Pắc) và ở các huyện Ea H'leo và Ea Súp. 306 nhà thờ Tin lành ở huyện Bản Đôn, Đắk Lắk cũng bị đóng cửa, chính quyền ngăn cản mọi hoạt động hội họp để thờ phượng ở nhiều buôn làng kể từ thời điểm đó. 307Dân làng ở huyện Ea Súp, Đắk Lắk mô tả các buổi thẩm vấn với công an bắt đầu vào ngày 8 tháng 2:

 

Họ hỏi chúng tôi về Tin Lành Dega (Tin lành Dega), tại sao chúng tôi đi biểu tình, tại sao chúng tôi muốn thành lập một nhà nước độc lập, v.v. Họ yêu cầu chúng tôi không được biểu tình nữa, và nói rằng không được theo tôn giáo của chúng tôi. Họ nói “Tin lành Dega” không phải là một tôn giáo thực sự mà là một thứ do nhóm “FULRO-Dega” khởi xướng. 308

 

Áp lực tương tự cũng được gây ra đối với các Kitô hữu thiểu số ở Kontum, Lâm Đồng và Gia Lai sau các cuộc biểu tình. Tại Lâm Đồng, các Kitô hữu không được tập trung tại nhà thờ ở xã Phi Liêng, huyện Lâm Hà và chính quyền tịch thu tất cả đồ đạc trong nhà thờ. 309 Tại huyện Ayun Pa, Gia Lai, chính quyền địa phương đã đóng cửa một nhà thờ ở xã Ea Tô, đã mở được khoảng 5 năm và cấm các cuộc họp tại nhà thờ. 310 Một giáo viên Kinh thánh ở huyện Chư Sê, Gia Lai, mô tả tình hình:

 

Trong quá khứ họ đã ngược đãi các Cơ đốc nhân, nhưng sau cuộc biểu tình vào tháng 2 năm 2001, tình hình đã thay đổi và họ gây khó khăn hơn nhiều cho chúng tôi trong việc thực hành tôn giáo của mình. Khi chúng tôi cố gắng cầu nguyện, cảnh sát luôn ở gần, theo dõi và lắng nghe. Họ đang cố gắng tìm ra những người lãnh đạo các cuộc biểu tình, luôn đi vòng quanh và tra hỏi mọi người. 311

 

Ngay cả những người dân vùng cao không tham dự các cuộc biểu tình vào tháng Hai cũng mô tả việc bị chính quyền địa phương coi là những kẻ lật đổ vì Cơ đốc giáo - đặc biệt là "Tin lành Dega" - được coi là nguồn gốc cơ bản của tình trạng bất ổn trong tháng Hai. Việc đàn áp các Kitô hữu thiểu số vẫn tiếp tục và tăng cường trong năm sau các cuộc biểu tình.

 

278 Reuters, "Việt Nam gửi thêm cảnh sát đến Tây Nguyên," 29 tháng 1, 2002. Reuters, "Hà Nội gửi quân đến dạy dân vùng cao về âm mưu," 25 tháng 2, 2002.

 

279 Reuters, “Việt Nam căng thẳng sau các cuộc biểu tình,” ngày 8 tháng 2 năm 2001. Deutsche Presse-Agentur, “FULRO thời chiến được cho là đang thúc đẩy tình trạng bất ổn ở Việt Nam,” ngày 9 tháng 2 năm 2001.

 

280 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

281 Sđd.

 

282 Sđd.

 

283 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Ê Đê ở Buôn Ma Thuột, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

284 Bom Jena sau đó bị kết án 12 năm tù và Ksor Kroih bị kết án 11 năm trong một phiên tòa diễn ra vào ngày 26 tháng 9 năm 2001 tại Pleiku.

 

285 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Jarai ở Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

286 Y Nuen Buôn Ya, người mà sau này truyền thông nhà nước Việt Nam cáo buộc đã thuyết phục hàng nghìn người dân vùng cao biểu tình, đã bị kết án 11 năm tù vào ngày 26 tháng 9 năm 2001 với tội danh "phá hoại an ninh công cộng." Y Nông được cho là đã bị kết án bốn năm tù sau một phiên tòa vào tháng 10 hoặc tháng 11 năm 2001.

 

287 Các nhân chứng từ Buôn Ea Súp cho biết vào tháng 10 năm 2001 rằng có vẻ như công an đã huy động thanh niên Việt Nam đột kích vào làng vì họ đến cùng lúc với công an và quân đội, những người không nỗ lực kiểm soát họ.

 

288 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, tháng 3 năm 2000. Siu Un bị kết án 11 năm tù về tội phá hoại an ninh tại phiên tòa ngày 26 tháng 9 năm 2001.

 

289 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, tháng 3 năm 2000.

 

290 Reuters, "Sau tình trạng bất ổn, báo Việt Nam xuất bản mã chống bạo động," 28/3/2001.

 

291 Agence France-Presse, "Việt Nam báo hiệu quyết tâm trấn áp tình trạng bất ổn sắc tộc," 10/02/2001.

 

292 Quân Đội Nhân Dân (Nhật báo Quân đội Nhân dân), Tini Tran trích dẫn, “Cuộc biểu tình của người thiểu số ở Việt Nam,” Associated Press, ngày 7 tháng 2 năm 2001. Steve Kirby, “Việt Nam cảnh báo các nhà lãnh đạo tôn giáo về tình trạng bất ổn sắc tộc,” Agence France Presse, tháng 2 7, 2001.

 

293 Reuters, "Việt Nam nói 20 người bị bắt vì tình trạng bất ổn sắc tộc," ngày 8 tháng 2 năm 2001. David Brunnstrom, "Các quan chức khác nhau về tôn giáo trong tình trạng bất ổn ở Việt Nam," Reuters, ngày 16 tháng 3 năm 2001.

 

294 Tini Tran, “Vietnam Era Group Accused,” Associated Press, 10-2-2001.

 

295 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn những người đàn ông Jarai và Bahnar ở Kontum, 30/10/2001.

 

296 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, Đắk Lắk, ngày 11 tháng 10 năm 2001.

 

297 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở huyện Chư Sê, Gia Lai, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

298 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ea H'leo, Đắk Lắk, tháng 3 năm 2001.

 

299 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

300 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở huyện Ia Grai, Gia Lai, ngày 26 tháng 6 năm 2001.

 

301 Một tài liệu nội bộ của ĐCSVN tháng 6 năm 2001cáo buộc rằng nhiều mục sư truyền giáo và nhân viên nhà thờ là cựu thành viên FULRO đã bị Hoa Kỳ lôi kéo để chống lại chính phủ Việt Nam. Tư Vấn Mật của ĐCSVN, “Vận Động Cổ Vũ Quần Chúng và Đời Sống Truyền Thống, Cách Mạng, Đoàn Kết Các Dân Tộc, Chống Các Lực Lượng Hoạt Động Hoạt Động Chống Phá Các Lực Lượng Tiến Bộ, Bảo Vệ Tổ Quốc Nước Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam Việt Nam,” tháng 6 năm 2001. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

302 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Mnông ở Đắk Lắk, ngày 23 tháng 6 năm 2001.

 

303 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền với người Thượng từ Đắk Lắk, 30/10/2001.

 

304 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Buôn Ea Súp, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

 

305 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Jarai ở Buôn Ea Súp, Đắk Lắk, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

 

306 Vietnam Observer, "Cập nhật tháng 4 năm 2001 về tình hình Tây Nguyên-Việt Nam."

 

307 Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, Cục Dân chủ, Nhân quyền và Lao động, Việt Nam: Báo cáo Tự do Tôn giáo Quốc tế , tháng 10/2001.

 

308 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Buôn Ea Súp, Đắk Lắk, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

 

309 "Báo cáo Tình hình Công nhân Cơ đốc ở Tây Nguyên, tháng 12 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002," được viết bởi các nhà lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

310 Các cuộc tụ họp tôn giáo vẫn bị cấm ở ngôi làng đó kể từ tháng 2 năm 2002. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn các gia đình Jarai từ huyện Ayun Pa, Gia Lai, ngày 20 tháng 2 năm 2002.

 

311 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở huyện Chư Sê, Gia Lai, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

Trang trướcMục lục

XI. TĂNG ÁP SUẤT

 

 

Mỗi khi tay tôi mỏi và tôi cố hạ tay xuống, viên cảnh sát sẽ nói, "Được rồi-anh muốn bị đánh à? Tôi chưa nghe anh nói cho tôi biết Chúa Giê-xu thật là ai."

 

- Người Jarai từ Kontum, 10/2001

 

Bắt đầu từ tháng 3 năm 2001, chính quyền Việt Nam tiến hành đợt bắt giữ thứ hai và gia tăng áp lực lên những người bị tình nghi ủng hộ phong trào. Hành động của họ dựa trên thông tin thu thập được từ các buổi thẩm vấn của cảnh sát được tiến hành vào tháng 2, cũng như các bức ảnh và đoạn phim quay các cuộc biểu tình. Vào ngày 10 tháng 3, công an đã bắt giữ hơn 20 người dân tộc Jarai ở huyện Chư Sê, Gia Lai sau cuộc đối đầu giữa dân làng và lực lượng an ninh tại Plei Lao. 312 Ngày 26 tháng 3, báo nhà nước Lao Động(Lao động) đưa tin chính quyền tỉnh Kontum đã phanh phui một mạng lưới ly khai ngầm, gồm một “chuỗi cứ điểm bí mật, mỗi cứ điểm gồm vài người”. Tờ báo cho biết khoảng 40 "kẻ gây rối" dân tộc thiểu số đã đầu hàng chính quyền địa phương, và các tài liệu tịch thu được từ nhóm này đã giúp chính quyền địa phương lập một "danh sách đen" những người cầm đầu mạng lưới ngầm. 313

 

Cảnh sát đã được triển khai ở nhiều làng, thường được bố trí tại các hộ gia đình riêng lẻ, và quân đội tiếp viện bổ sung đã được bố trí tại trụ sở xã địa phương trong suốt 12 tháng sau đó. Ngoài các dự án "công trình công cộng" - giúp các gia đình trồng vườn và hỗ trợ các chương trình dọn dẹp làng quê - vai trò chính của lực lượng an ninh là theo dõi những người bị nghi ngờ là thủ lĩnh của các cuộc biểu tình, ngăn chặn những cuộc chạy trốn sang Campuchia và đề phòng bất kỳ sự bùng phát bất ổn nào khác. Vào giữa tháng 3, chính quyền đảng đã gửi hơn 500 quân đến Kontum và triệu tập một cuộc hội thảo "nhận thức" kéo dài hai ngày cho lực lượng biên phòng ở Kontum. 314

 

Tháng 4 năm 2001, Quân Đội Nhân Dân(Quân đội Nhân dân Nhật báo) thông báo rằng mười ba trung đoàn quân đội - dự kiến ​​sẽ được đặt trong tình trạng báo động nếu "tình huống xấu xảy ra" - sẽ được bố trí tại một "khu kinh tế quốc phòng" ở Đắk Lắk và tỉnh Bình Phước lân cận, nơi có dân số khá đông. Kitô hữu Mnông và Stiêng. 315

 

Vào tháng 7 năm 2001, bộ trưởng công an Việt Nam công bố kế hoạch gửi thêm công an đến Kontum để giải quyết "các vấn đề ở cấp cơ sở" và ngăn chặn "các tình huống bất ngờ và các điểm nóng ở các vùng nông thôn." 316

 

Hạn chế đi lại và tăng cường giám sát

 

Sau các cuộc biểu tình và dòng người tị nạn sang Campuchia, chính phủ bắt đầu hạn chế chặt chẽ quyền tự do đi lại trên khắp Tây Nguyên. Người Thượng đến các địa điểm của UNHCR ở Campuchia báo cáo rằng các lệnh cấm đi lại nghiêm ngặt đã được thiết lập trên khắp vùng cao nguyên với cảnh sát bố trí trên các con đường để ngăn chặn sự di chuyển của người dân và trong các thôn xóm để ngăn chặn việc đi lại và liên lạc giữa các làng. 317 người dân Tây Nguyên được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho biết các quy định về đăng ký hộ khẩu được thực hiện chặt chẽ hơn. Sau các cuộc biểu tình, chính quyền yêu cầu người dân vùng cao phải đăng ký với cảnh sát vài ngày trước khi rời khỏi nhà để làm việc trên cánh đồng của họ hoặc đến thăm một ngôi làng hoặc huyện khác. 318Ở nhiều vùng, chỉ có phụ nữ được phép tự do rời khỏi làng.

 

Các mục sư và nhà truyền giáo Cơ đốc giáo bị cấm đi lại ở nhiều địa phương, khiến họ không thể cử hành lễ rửa tội, hôn lễ và tang lễ như trước đây. 319 Cảnh sát lập hồ sơ buộc tội và thường phạt tiền những mục sư bị bắt quả tang đang thực hiện những nghi lễ như vậy.

 

Các khu vực mà một số lượng lớn người đã cố gắng trốn sang Campuchia phải đối mặt với sự giám sát đặc biệt nghiêm ngặt và hạn chế đi lại thêm. Chúng bao gồm các huyện Ea Súp, Ea H'leo và Bản Đôn của Đắk Lắk, cũng như một số huyện ở Gia Lai, chẳng hạn như Ia Grai và Mang Yang. 320

 

Một phụ nữ Ê Đê ở huyện Bản Đôn, Đắk Lắk nói rằng công an dọa bắt bà sau khi chồng bà trốn sang Campuchia:

 

Họ thẩm vấn tôi nhiều lần và sau đó đưa tôi đến quận vào ngày 10 tháng 3. Họ hỏi tôi có vấn đề gì và tại sao tôi lại đi biểu tình. Họ nói, 'Chúng tôi không gặp chồng cô nữa - chúng tôi sẽ tống cô vào tù.' Ngay khi có thể, tôi trốn sang Campuchia. 321

 

“Gia đình tôi bị theo dõi và theo dõi khắp nơi,” một người Jarai bỏ trốn khỏi huyện Ia Grai, Gia Lai hồi tháng Hai cho biết. "Họ không được phép đi ra ngoài làng. Những lá thư gửi cho gia đình tôi được mở ra và đọc." 322

 

Tại một thôn thuộc huyện Bản Đôn, Đắk Lắk, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận được báo cáo rằng công an an ninh đã thuê một số dân làng để báo cáo về bất kỳ ai tham dự các buổi họp của Cơ đốc giáo và thậm chí cả những người tiến hành các buổi cầu nguyện gia đình tại nhà riêng của họ. Cần phải có sự cho phép trước để mọi người rời khỏi làng để làm việc trên cánh đồng của họ. Theo báo cáo, trẻ em vùng cao trong ngôi làng đó bị cấm đi học trừ khi gia đình chúng từ bỏ Cơ đốc giáo. 323

 

Tại huyện Ea Súp của Đắk Lắk, các cán bộ đảng và công an tiếp tục cư trú tại các nhà riêng trong nhiều tháng sau các cuộc biểu tình. Vào tháng 6 năm 2001, hầu hết lực lượng an ninh đã rời khỏi nhà của dân làng nhưng vẫn đóng trại gần đó. Chúng tiếp tục đột nhập vào nhà dân mà không báo trước, nhất là những gia đình có người đi tù hoặc trốn sang Campuchia. Khách trong những ngôi nhà này bị theo dõi và các thành viên trong gia đình muốn rời làng để đi làm ruộng phải báo cáo giờ khởi hành và trở về chính xác của họ. Nếu họ về nhà muộn, họ sẽ bị thẩm vấn rất lâu và không được phép rời khỏi làng. 324

 

Áp lực cũng được gây ra đối với những người bị nghi ngờ ủng hộ MFI ở tỉnh Lâm Đồng. Vào tháng 4 năm 2001, chính quyền đã cố gắng buộc một trong những người lãnh đạo phong trào đòi quyền lợi về đất đai ở Lâm Đồng phải cam kết công khai từ bỏ phong trào:

 

Cảnh sát gây áp lực buộc tôi phải tuyên bố công khai nhưng tôi từ chối. Thay vào đó, trước mặt cả làng, tôi nói rằng tôi sẽ tiếp tục công việc của mình. Sau đó, một quan chức cảnh sát cấp cao của tỉnh bước vào nhà tôi. Anh ấy đã cố gắng đưa cho tôi tiền và bàn tay của anh ấy. Tôi từ chối lấy một trong hai. Tôi nói tôi sẽ không từ bỏ phong trào - tôi muốn tự do cho các dân tộc thiểu số, cũng như cho người Việt Nam. Cảnh sát thấy rằng tôi sẽ không dừng công việc và cử nhiều cảnh sát theo dõi tôi. Một số đã được trang bị vũ khí. Nếu tôi không đồng ý dừng lại, họ nói rằng họ sẽ bí mật giết tôi. Tháng năm tôi trốn thoát cho đời tôi. 325

 

Hạn chế về ngoại giao và truy cập phương tiện truyền thông

 

Trong và sau các cuộc biểu tình, các nhà báo nước ngoài đã bị từ chối tiếp cận Tây Nguyên, ngoại trừ chuyến đi báo chí được kiểm soát chặt chẽ vào giữa tháng 3 năm 2001 và một chuyến khác trùng với đợt hồi hương đầu tiên của những người tị nạn vào tháng 2 năm 2002.

 

Tiếp cận ngoại giao cũng bị hạn chế, mặc dù đại diện của Đại sứ quán Đan Mạch đã bay tới Đắk Lắk vào đầu tháng 2 năm 2001 như một phần của chuyến đi được sắp xếp trước để thăm các dự án viện trợ ở đó. Các nhà ngoại giao châu Âu khác có trụ sở tại Hà Nội đã có thể đến thăm Gia Lai trong một thời gian ngắn trong khuôn khổ chuyến công du bốn ngày tới năm tỉnh và Thành phố Hồ Chí Minh được thực hiện vào cuối tháng 5 năm 2001. Tuy nhiên, vào tháng 3, Đại sứ Hoa Kỳ đã yêu cầu thăm vùng cao nguyên này. mãi đến tháng 7 năm 2001 mới được cấp.326 Trong

 

những ngày đầu tiên sau các cuộc biểu tình, cảnh sát đã chỉ đạo các khách sạn trong vùng không nhận khách du lịch trong ít nhất hai tuần sau các cuộc biểu tình, và điểm thu hút khách du lịch chính của vùng, Vườn quốc gia Yok Don, đã tạm thời đóng cửa .

 

Các cơ quan viện trợ quốc tế làm việc tại Tây Nguyên như tổ chức tình nguyện của Anh, Voluntary Services Overseas (VSO), Hội chữ thập đỏ Đan Mạch, tổ chức phát triển của Đức Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) vẫn tiếp tục công việc như bình thường, mặc dù họ đã báo cáo rằng chính quyền địa phương đã yêu cầu họ không được mạo hiểm đến các quận vào ban đêm. 327

 

Không có đề cập nào trên các phương tiện truyền thông do nhà nước kiểm soát về tình trạng bất ổn trong vài ngày sau các cuộc biểu tình. Một ngày 7 tháng 2, câu chuyện chính trên truyền hình nhà nước là một đoạn ca ngợi các chính sách phát triển kinh tế ở Tây Nguyên. Nó có cảnh quay về những người thiểu số rạng rỡ làm việc trong các đồn điền cà phê ở Gia Lai. 328 Việc đưa tin như vậy sẽ tiếp tục trong nhiều tháng.

 

Thông tin chính thức đầu tiên được báo chí Việt Nam đề cập đến về các cuộc biểu tình diễn ra vào ngày 8 tháng 2. Một báo cáo của Thông tấn xã Việt Nam, đăng trên tờ Quân đội Nhân dân (Nhật báo Quân đội Nhân dân), tờ Vietnam News bản tiếng Anh, và trên truyền hình quốc gia, thừa nhận rằng các cuộc biểu tình đã xảy ra ở Pleiku và Buôn Ma Thuột. Các báo cáo cho rằng tình trạng bất ổn là do hoạt động của "các phần tử xấu" và "những kẻ cực đoan", nhưng cho biết tình hình đã được kiểm soát. 329 Cùng ngày, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao nói với các nhà báo nước ngoài trong một cuộc họp báo rằng 20 người đã bị bắt ở Gia Lai vì "các hành vi khiêu khích." Cô cho rằng các cuộc biểu tình ở Buôn Ma Thuột là do người dân địa phương nhận được "thông tin xấu" về các sự kiện ở Pleiku. 330

 

Ngày 15 tháng 3 Quân Đội Nhân Dânchạy một đoạn dài có tiểu sử và các cuộc phỏng vấn với một số người ủng hộ Kok Ksor, bao gồm cả Bom Jana, người mà tờ báo mô tả là "xuất hiện trong tình trạng kiệt sức và với giọng đều đều và tiếc nuối." 331 Jana được trích dẫn nói:

 

Xin cho tôi được gửi lời xin lỗi đến Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam và xin khoan hồng cho tôi để tôi sớm được trở về với gia đình. Tôi kêu gọi những 'anh em' đã lắng nghe tôi tham gia tổ chức này. Em hãy đến đầu thú với chính quyền và được hưởng sự khoan hồng của chính quyền. 332

 

Cũng được phỏng vấn là Ksor Kroih, người đã bị bắt vào ngày 6 tháng 2:

 

Càng nghĩ, tôi càng thấy những gì Ksor Kok nói với chúng tôi chỉ là những lời tuyên truyền xuyên tạc. Trước giải phóng, cộng đồng dân tộc thiểu số chúng tôi sống trong cảnh nghèo đói: không trường học, đời sống xã hội lạc hậu, ốm đau không thuốc men. Từ khi đất nước được giải phóng, chính quyền xây dựng đường sá, trường học, chợ búa.

 

Nhà nước có chính sách xóa đói giảm nghèo và khuyến khích các hoạt động cộng đồng. Con em chúng tôi được đi học mà không phải đóng học phí. Người dân chúng tôi không phải trả tiền cho các bệnh viện khi họ bị bệnh. Sinh kế của chúng tôi đã tăng lên. Vào tháng 2, tôi tham gia lôi kéo người dân tham gia biểu tình và ném đá. Ông Kok hứa rằng nếu chúng tôi bị bắt, ông ấy sẽ thu xếp việc trả tự do cho chúng tôi. Bây giờ tôi hối hận vì những gì tôi đã làm. Tôi xin chính quyền xem xét với sự khoan hồng cho hành vi sai trái của tôi. 333

 

Ngày 16 tháng 3 năm 2001, sau nhiều lần trì hoãn, đoàn báo chí nước ngoài có trụ sở tại Hà Nội đã được thực hiện chuyến tham quan có hướng dẫn kéo dài 4 ngày tới Dak Lak và Gia Lai. Các phóng viên đã không được phỏng vấn như đã hứa với những người dân vùng cao đã tham gia biểu tình mà thay vào đó được đưa đến một nhà máy cà phê, một buổi biểu diễn văn hóa vùng cao, Vườn quốc gia Yak Don và một ngôi làng dân tộc Lào nơi không có ai tham gia biểu tình. 334 Tại Pleiku, các nhà báo được đưa đến một sân vận động lớn để chứng kiến ​​cuộc duyệt binh của quân đội Việt Nam nhằm kỷ niệm 26 năm ngày giải phóng Pleiku, một buổi lễ thường không được tổ chức ở Pleiku. 335

 

Tại Pleiku, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nguyễn Vy Hà nói với các nhà báo rằng các cuộc biểu tình là do thông tin sai lệch và kích động bởi "phản động" bên ngoài.

 

“Tôn giáo không liên quan đến những gì đã xảy ra, nhưng một nhóm đã lạm dụng tôn giáo để kích động mọi người,” ông nói. Hà nói rằng những người dân tộc thiểu số đã nghe tin đồn rằng họ sẽ nhận được đất đai, nhà cửa và tiền bạc nếu họ hành quân đến tỉnh lỵ. 336

 

Mãi đến cuối tháng 3 năm 2001, đoạn video đầu tiên về các cuộc biểu tình mới xuất hiện trên Đài Truyền hình Việt Nam (VTV), mạng lưới truyền hình quốc gia do nhà nước kiểm soát. Một loạt phim gồm hai phần vào ngày 27-28 tháng 3 cho thấy đám đông đứng trước các tòa nhà Ủy ban Nhân dân tỉnh ở Pleiku và Buôn Ma Thuột, thoáng thấy những thanh niên sử dụng súng cao su ở Buôn Ma Thuột. Chương trình dài mười lăm phút có các cuộc phỏng vấn với bốn người biểu tình và anh trai của Kok Ksor, tất cả đều bày tỏ sự hối hận vì đã dính líu đến Kok Ksor, và cuộc phỏng vấn tại một nhà thờ Buôn Ma Thuột với một trong những mục sư thiểu số đã phát biểu trước đám đông ở Buôn Ma Thuột lúc yêu cầu của chính phủ. Người dẫn chuyện của VTV cho biết: "Cuộc sống ở Tây Nguyên đã trở lại bình thường, nhưng tình hình vẫn còn phức tạp... Nó' 337

 

Tăng cường đàn áp các Kitô hữu

 

Những người bị nghi ngờ là "Kitô hữu Dega" phải đối mặt với cuộc đàn áp liên tục. Các buổi lễ đặc biệt được tiến hành để lấy lời thề trung thành từ những người đã tham dự các cuộc biểu tình (Xem Nghiên cứu tình huống XVI, " Lễ thề bằng máu dê ở Ea H'leo," trang 163).

 

và chụp ảnh, tại đó những người lớn tuổi trong nhà thờ đã được hô hào công khai trước các biểu ngữ có nội dung: "Đảng trừng phạt băng đảng đã phạm tội ác nghiêm trọng là theo đạo Thiên chúa Dega." 338 Các địa điểm ở Đắk Lắk diễn ra các buổi tố cáo tôn giáo như vậy bao gồm Buôn Niêng, Buôn Cuor Knia, Buôn Ko Dung, Buôn Tong Yu và Buôn Dha Prông. 339

 

Trong một số trường hợp, các hình phạt áp dụng đối với những Cơ đốc nhân từ chối tố cáo tôn giáo của họ là một nỗ lực để làm nhục. Trong một sự cố vào tháng 3 năm 2001, công an ở Kontum đã bắt một Kitô hữu Jarai đứng giơ hai tay lên đầu suốt một buổi sáng. Họ đã triệu tập anh đến đồn cảnh sát trong nhiều ngày liên tiếp để ép anh ký cam kết từ bỏ Cơ đốc giáo. Khi ông tiếp tục từ chối ký, cảnh sát đã bắt ông đứng giơ tay từ 8:15 sáng cho đến trưa. Ông được lệnh phải đứng nhìn vào mắt của một bức ảnh của Hồ Chí Minh để "nhìn thấy Chúa Giêsu thực sự." Sau đó, người đàn ông được phép về nhà, mặc dù không ký vào bản cam kết. Ông mô tả các phiên:

 

Mỗi khi tay tôi mỏi và tôi cố gắng hạ tay xuống, viên cảnh sát sẽ nói, 'Được rồi-anh muốn bị đánh à? Tôi chưa nghe bạn nói cho tôi biết Chúa Giê-xu thật là ai.' 340

 

Các hành động khác mà chính quyền Việt Nam đã thực hiện để giải tán các cuộc tụ họp tôn giáo hoặc đóng cửa các nhà thờ Tin lành bao gồm:

 

· Một trích dẫn chính thức được chuẩn bị tại Đắk Lắk vào ngày 18 tháng 3 năm 2001 đã ghi lại "cuộc họp bất hợp pháp để tham gia các hoạt động tôn giáo Tin lành," khi một nhóm 56 người từ hai thôn tụ tập để cầu nguyện tại nhà riêng. 341 Một biên bản tương tự do công an xã ở Đắk Lắk lập đã ghi lại một "cuộc họp lớn" bất hợp pháp vào ngày 15 tháng 4, khi mười lăm người tụ tập tại một nhà riêng. Trích dẫn đề cập đến Nghị định Tôn giáo năm 1999 của Việt Nam và Hiến pháp Việt Nam và cảnh báo chủ nhà rằng nếu anh ta tiếp tục tổ chức các cuộc họp bất hợp pháp, anh ta sẽ bị trừng phạt theo pháp luật. Nó tuyên bố rằng cần có sự cho phép trước của chính phủ để tiến hành bất kỳ cuộc họp nào. 342

 

· Ngày 6 tháng 4 năm 2001, một trưởng thôn ở Đăk Lăk đã ký biên bản ghi "việc phát hiện 115 người, 8 cuốn Kinh thánh nhỏ và 2 cuốn Kinh thánh lớn" tại một buổi tụ tập tôn giáo "bất hợp pháp". Theo trích dẫn chính thức, cuộc họp bị đình chỉ, Kinh thánh bị tịch thu và lãnh đạo nhà thờ ra lệnh báo cáo để thẩm vấn tại Ủy ban nhân dân làng vào một ngày sau đó: "Chúng tôi đã khuyên [giấu tên] rằng anh ta không thể tổ chức các cuộc họp để tuyên truyền tôn giáo vào thời điểm đó vì chính quyền địa phương chưa cho phép.... Bản báo cáo được hoàn thành trong cùng ngày và được đọc to cho [giấu tên] và toàn bộ nhóm [những người thờ phượng] có mặt ngày hôm đó." 343

 

· Cuối tháng 4 năm 2001, chính quyền huyện ở Đắk Lắk buộc phải đóng cửa một điểm họp cộng đồng của người theo đạo Thiên Chúa do một số thôn ở huyện Cư M’gar sử dụng. 344

 

· Tháng 8 năm 2001, công an huyện Sa Thầy, Kontum bắt giữ và tra khảo một lãnh đạo giáo hội người Thượng bằng súng. Họ giao anh cho công an tỉnh, họ tra tấn anh bằng điện giật trong khi thẩm vấn. 345

 

· Những người Tin lành thiểu số nói với các phóng viên phương Tây vào tháng 2 năm 2002 rằng chỉ có hai mục sư Cơ đốc giáo được chính thức công nhận cho toàn tỉnh Gia Lai, việc xây dựng các nhà thờ mới bị cấm, và các buổi lễ nhà thờ ở bên ngoài nhà-và đặc biệt là việc thực hành "Đêga". Đạo Tin lành" - bị cấm. 346

 

Các báo cáo đã nhận được các cuộc thẩm vấn và đe dọa của các nhà lãnh đạo giáo hội ở Buôn Drie, Buôn Ea Mohar, Buôn Ko Dung và Buôn Niêng ở Dak Lak. Sau khi một số trưởng lão ở Buôn Mohar gửi đơn khiếu nại đến Ban Tôn giáo tỉnh và Công an tỉnh, áp lực đối với họ đã giảm đi phần nào. 347

 

Tháng 7 năm 2001, công an bắt đầu triệu tập một lãnh đạo hội thánh ở huyện Buôn Đôn hàng ngày trong nhiều tuần để thẩm vấn gắt gao. Anh ta được hỏi ai là lãnh đạo của nhà thờ địa phương, tại sao anh ta dạy tôn giáo khi anh ta không phải là mục sư, và tại sao anh ta đi đến các xóm khác. Trên thực tế, ông làm vậy để cử hành tang lễ và các nghi lễ tôn giáo khác. Anh ta bị buộc phải ký vào một văn bản ghi rằng anh ta phạm tám tội, bao gồm không có bằng cấp cao, không học bất kỳ lớp Kinh thánh nào, không được phép chính thức của chính quyền địa phương để thực hiện các hoạt động tôn giáo và tiến hành các hoạt động tôn giáo tại nhà của anh ta. và không phải trong nhà thờ. Người đàn ông bị thẩm vấn đã gửi đơn khiếu nại lên chính quyền địa phương, trong đó anh ta nói:

 

[Cảnh sát trưởng] đã sẵn sàng đánh tôi, nhưng anh ấy đã không làm điều đó. Anh ta nói với tôi rằng anh ta sẽ đập vỡ miệng tôi, cắt đầu tôi. Anh ấy nói sẽ bắt tôi quay lại để thẩm vấn trong sáu tháng, và [hỏi tôi] ai sẽ làm ruộng cho tôi trong thời gian đó. Anh ấy nói anh ấy sẽ tống tôi vào tù, vì tám tội của tôi thực sự đáng bị xử tử. 348

 

Hồ sơ chính thức của cảnh sát và đơn khiếu nại của công dân mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thu được ghi lại các trường hợp khác về áp lực của chính quyền đối với cả làng hoặc một nhóm lớn người từ bỏ Cơ đốc giáo. Ngày 24 tháng 8 năm 2001, công an và cán bộ thôn phá rối một buổi lễ nhà thờ ở huyện Buôn Đôn, chụp ảnh nhà thờ và những người bên trong. Các quan chức đã tổ chức một cuộc họp để ra lệnh cho cộng đồng từ bỏ đạo Tin lành. Họ đặt toàn bộ ngôi làng dưới sự giám sát và lục soát nhà của những người bị tình nghi là Cơ đốc nhân. Đơn khiếu nại của người dân về vụ việc nêu rõ:

 

 

Họ gây áp lực buộc chúng tôi phải từ bỏ tôn giáo của mình và cử lực lượng bất thường đến lục soát từng nhà của các tín đồ. Họ theo chúng tôi ở mọi nơi chúng tôi đi. Họ biết những nơi chúng tôi cầu nguyện và báo cáo với cấp trên của họ. Chính quyền đã bắt năm tín đồ và buộc họ tự kiểm điểm; họ buộc tội rằng chúng tôi là tín đồ của tội truyền đạo bất hợp pháp. 349

 

Vào tháng 8 năm 2001, 20 hộ gia đình gồm 89 nhân khẩu tại hai thôn ở Đắk Lắk đã bị buộc phải ký cam kết với Ủy ban nhân dân thôn rằng họ sẽ không theo đạo Tin lành nếu không sẽ bị kiện ra tòa. Một quyết định bằng văn bản của công an đề ngày 27 tháng 8, do trưởng công an thôn ký, yêu cầu tất cả các hộ gia đình giao nộp tất cả các tài liệu tôn giáo Tin lành trong hai thôn. 350

 

Ở một số khu vực, các Kitô hữu thiểu số cho biết họ đã gia tăng áp lực kinh tế đối với họ sau các cuộc biểu tình, chẳng hạn như bị loại khỏi các chương trình phân phát lương thực của chính phủ. Theo báo cáo, điều này xảy ra không chỉ ở Gia Lai, mà còn ở các vùng đồng bào Thiên chúa giáo ở các tỉnh lân cận Quảng Nai và Phú Yên. 351 Các Kitô hữu thiểu số ở huyện Minh Long ở Quảng Nai và ở các huyện Sơn Hinh và Sơn Nga ở Phú Yên cho biết đã bị chính phủ loại trừ một cách có hệ thống khỏi việc phân phối quỹ cứu trợ, gạo, dầu và muối. 352

 

Vào tháng 8 năm 2001 tại tỉnh Phú Yên, các tín đồ thiểu số trong giáo hội đã đệ đơn lên Ban Tôn giáo tỉnh để phản đối sự phân biệt đối xử đối với các Kitô hữu thiểu số. Hạn hán và mùa màng thất bát đã khiến mười một gia đình theo đạo Cơ đốc gặp khó khăn đặc biệt nhưng tất cả họ đều bị từ chối nhận hỗ trợ của chính phủ dành cho những người ngoại đạo trong cùng một làng. Những người thỉnh nguyện đã viết:

 

Các quan chức ở [tên của xã được giữ lại] nói: những người Tin lành này là những người ngoan cố nhất trong tất cả và Tin lành là một tôn giáo của Mỹ phản đối các chương trình của đất nước. Thật ra, chúng tôi không làm gì để chống lại chính phủ, và chúng tôi cũng không ngoan cố. Lý do thực sự [chúng tôi bị từ chối cứu trợ hạn hán] là chính quyền làng làm mọi cách để bắt chúng tôi bỏ đạo, và khi chúng tôi từ chối, họ nói đủ thứ điều xấu về chúng tôi. 353

 

Các Phiên tòa

 

Ngay sau các cuộc biểu tình vào tháng Hai, rõ ràng là các hình phạt nghiêm khắc sẽ được áp dụng đối với những người bị phát hiện đã tổ chức các cuộc biểu tình. Một chỉ số được đưa ra vào tháng 3 năm 2001 trên nhật báo Nhân dân của ĐCSVN , tờ báo này đã đăng các đoạn của bộ luật hình sự xử lý tội kích động bạo loạn và gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia và tuyên bố rằng luật yêu cầu xử phạt hình sự nghiêm khắc. 354

 

Vào tháng Tư, hãng thông tấn Tin Tức của chính phủ thông báo rằng mười một "kẻ gây rối" sẽ bị truy tố ở tỉnh Đắk Lắk. Quan chức ĐCSVN tỉnh Y Luyến Niê Đản được trích lời nói rằng cần phải có biện pháp mạnh đối với những người lợi dụng đạo Tin lành để "bẻ cong sự thật và phá hoại cách mạng." Ông nói: “Chúng ta phải vạch mặt những kẻ phản động trong nước và quốc tế đã tạo ra tình trạng tồi tệ này… đồng thời thực hành sự khoan hồng đối với tất cả những người đã lầm đường lạc lối và hối cải.” 355

 

Tháng 6 năm 2001, tờ báo pháp luật chính thức của chính phủ, Pháp Luật(Luật) quy định rằng 41 người sẽ bị xét xử tại tỉnh Gia Lai. Bảy người đã bị buộc tội "phá hoại an ninh quốc gia", 20 người với tội danh "chống đối công chức" và 14 người với tội danh "gây rối trật tự công cộng." Một quan chức tòa án trả lời phỏng vấn của hãng thông tấn AP cho biết các bị cáo đã tham gia vào hai đợt gây rối - ở Pleiku vào ngày 2 tháng 2 và ở huyện Chư Sê vào ngày 10 tháng 3. Viên chức này nói rằng các bị cáo đã thừa nhận đã nhận được chỉ đạo từ "các phần tử phản cách mạng ở nước ngoài". " để kích động tình trạng bất ổn. 356

 

Trong khoảng thời gian từ tháng 9 năm 2001 đến tháng 1 năm 2002, ít nhất 35 người dân vùng cao đã bị kết án trong một số phiên tòa được tiến hành lặng lẽ ở tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai.

 

 

· Ngày 26 tháng 9 năm 2001, Tòa án Nhân dân tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai kết án 14 người dân vùng cao từ 6 đến 12 năm tù về tội phá hoại công an (rất có thể theo điều 89 BLHS). 357 Theo báo chí chính thức của nhà nước, những người này bị buộc tội thành lập một "tổ chức phản động" nhằm thành lập một nhà nước độc lập và một tôn giáo riêng ở Tây Nguyên. Một bị cáo còn bị truy tố tội Tàng trữ trái phép vũ khí quân dụng. Truyền thông nhà nước nói rằng Nay D'Ruk (Y Drut Niê) và Y Phen Ksor từ Ea H'leo đã xông vào các trụ sở chính quyền địa phương và phá hủy tài sản công. 358Ngoài ra, Bom Jena - được xác định là "chủ mưu" của vụ bạo loạn - bị phát hiện đã chủ trì lễ thành lập một "tổ chức bất hợp pháp" tại nhà của đồng phạm Ksor Kroih vào tháng 9 năm 2000. 359 · Ngày 18 tháng 10 năm 2001 ,

 

sáu người vùng cao bị kết án tại tòa án các huyện Ea H'leo, Ea Súp và Krông Pắk của Đắk Lắk về tội tuyên truyền kích động bạo loạn xã hội tại Buôn Ma Thuột vào tháng 2 năm 2001. Họ bị kết án từ 3 năm tù treo đến 5 năm tù treo. bỏ tù. 360

 

· Cũng trong tháng 10, bốn người dân vùng cao đã bị tòa án huyện Ayun Pa, Gia Lai kết án từ năm đến tám năm tù. Một quan chức huyện nói với hãng tin AP rằng bốn người này đã bắt giữ và đánh đập phó cảnh sát trưởng và cháu trai của ông ta vào ngày 4 tháng 2, sau khi những người này cấm dân làng tham gia biểu tình ở Pleiku vào ngày 2 tháng 2. 361 · Hai người dân vùng cao từ huyện Ia Grai của

 

Gia Lai được cho là đã bị xét xử vào tháng 10, bị kết án tù lần lượt là 4 và 5 năm. 362

 

· Ngày 19 tháng 11 năm 2001, năm người dân vùng cao từ huyện Ea Súp, Đắk Lắk được đưa ra xét xử và kết án từ năm đến bảy năm tù.

 

· Ngày 25 tháng 1 năm 2002, bốn người vùng cao ở huyện Chư Sê, Gia Lai, bị kết án tù đến sáu năm rưỡi về tội “tổ chức di cư trái phép”. Thông tấn xã chính thức của Việt Nam đưa tin rằng các quan chức Campuchia đã bắt giữ và trục xuất bốn người đàn ông này vào tháng 4 và tháng 5 năm 2001, cùng với các nhóm người dân vùng cao đã trốn sang Campuchia. 363

 

Không có ngày xét xử nào được thông báo trước, và không có nhà ngoại giao hay phóng viên nước ngoài nào được phép tham dự. Có nghi ngờ rằng các bị cáo được phép tiếp cận với bất kỳ đại diện pháp lý nào, điều này trái với điều 132 của hiến pháp Việt Nam. 364 Báo chí chính thức duy nhất đưa tin, nếu có, là thông báo về các phán quyết sau khi phiên tòa kết thúc. Sau phiên tòa ngày 26 tháng 9 tại Đắk Lắk, đài phát thanh của chính phủ cho biết tất cả những người có mặt tại phiên tòa và toàn tỉnh Đắk Lắk đều ủng hộ bản án: “Phiên tòa không chỉ trừng trị những kẻ phạm tội mà còn giáo dục toàn xã hội”. 365

 

Bộ luật Hình sự của Việt Nam, sửa đổi năm 1999, liệt kê rất nhiều “tội xâm phạm an ninh quốc gia”, một số trong đó có các điều khoản trái với luật pháp quốc tế hoặc được diễn đạt một cách mơ hồ khiến việc áp dụng bị lạm dụng. 366 Ví dụ, điều 88, “Tuyên truyền chống Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam,” hình sự hóa hành vi đơn thuần là bày tỏ quan điểm chính trị trái ngược, hoặc sở hữu hoặc lưu hành tài liệu có nội dung tương tự. Nó mang bản án từ ba đến hai mươi năm tù. Điều 87, “Phá hoại chính sách đoàn kết,” hình sự hóa hành vi “gieo rắc chia rẽ” giữa nhân dân với chính quyền hoặc quân đội, giữa người có đạo và người không có đạo, giữa tín đồ tôn giáo với chính quyền. Người phạm tội thì bị phạt tù từ hai năm đến mười lăm năm.

 

Một tội liên quan đến an ninh quốc gia thường được đưa ra đối với những người chỉ trích đảng và chính phủ một cách ôn hòa là điều 79, “Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân;” hình phạt cho hành vi phạm tội này có thể bao gồm án tử hình. Trong số các hành động dẫn đến truy tố theo quy định này là ban hành các bản tuyên ngôn hoặc bản tin thúc đẩy cải cách chính trị ôn hòa và tôn trọng nhân quyền. 367

 

Ngoài ra, như Nhóm công tác của Liên Hợp Quốc về Bắt giữ tùy tiện đã lưu ý trong báo cáo năm 1995 về Việt Nam, các đặc điểm của Bộ luật Hình sự về tội phạm an ninh quốc gia không phân biệt giữa việc sử dụng hay không sử dụng bạo lực hoặc xúi giục hay không xúi giục bạo lực. Điều này có nghĩa là các hình phạt có thể được áp dụng đối với những người chỉ đơn thuần thực hiện một cách hòa bình các quyền hợp pháp của họ đối với quyền tự do quan điểm hoặc biểu đạt. 368

 

312 Xem Case Study XV, “Nhà thờ bị lực lượng an ninh đốt và giết ở Plei Lao,” tr. 150.

 

313 Agence France-Presse, "Việt Nam nói đã triệt hạ mạng lưới ly khai," 26/3/2001.

 

314 Agence France-Presse, "Việt Nam sắp xếp cuộc họp để xây dựng 'nhận thức' trong các nhóm thiểu số," 29 tháng 3, 2001.

 

315 Kế hoạch kêu gọi tái định cư cho gần 100.000 binh sĩ, dân quân và gia đình của họ, những người sẽ giải phóng mặt bằng tới 230.000 ha đất để trồng cao su, hạt điều, bông, cà phê và tiêu. Được trích dẫn trong Agence France Presse, "Việt Nam định cư binh lính, dân quân ở Tây Nguyên bất ổn," ngày 27 tháng 4 năm 2001.

 

316 Reuters, "Vietnam to Send Extra Police to Troubled Highlands," 17/7/2001.

 

317 Seth Meixner, “Số người Thượng tăng lên ở Mondolkiri,” Nhật báo Campuchia , 22 tháng 5, 2001.

 

318 Ở Việt Nam, việc ghi vào giấy tờ đăng ký hộ khẩu ( hộ khẩu ) là điều cần thiết không chỉ để cư trú hợp pháp tại nhà của một người, mà còn để có một công việc hợp pháp, thu thập khẩu phần ngũ cốc, đi học trường công, được chăm sóc sức khỏe cộng đồng (bao gồm tất cả các hình thức chăm sóc sức khỏe). nhập viện), du lịch, bỏ phiếu hoặc chính thức thách thức các hành vi lạm dụng hành chính.

 

319 "Báo cáo về tình hình tín đồ Thiên chúa giáo ở tỉnh Đắk Lắk," tháng 7 năm 2001, do một lãnh đạo hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin được giấu tên. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

320 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin giấu tên.

 

321 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một phụ nữ Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 13 tháng 7 năm 2001.

 

322 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở Ia Grai, Gia Lai, ngày 8 tháng 8 năm 2001.

 

323 "Báo cáo về tình hình tín đồ Thiên chúa giáo ở tỉnh Đắk Lắk," tháng 7 năm 2001, do một lãnh đạo hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin được giấu tên. Bản dịch tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

324 Sđd.

 

325 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Thượng ở Lâm Đồng, ngày 30 tháng 10 năm 2001.

 

326 Associated Press, "Hoa Kỳ kêu gọi Việt Nam cấp quyền tiếp cận Tây Nguyên," 24 tháng 3 năm 2001. TTXVN, Các nhà ngoại giao thực hiện chuyến đi tìm hiểu thực tế về Việt Nam," 31 tháng 5 năm 2001. Reuters, "Đại sứ Hoa Kỳ đến thăm vùng cao nguyên Việt Nam đang gặp khó khăn, " 03/07/2001. Reuters, "Đặc phái viên Hoa Kỳ nói bị cản trở trong chuyến công du cao nguyên Việt Nam," 11/07/2001.

 

327 Deutsche Presse-Agentur, "Người nước ngoài ở lại vùng cao nguyên Việt Nam bất chấp tình trạng bất ổn," ngày 12 tháng 2 năm 2001.

 

328 Agence France-Presse, "Việt Nam đóng cửa các vùng cao nguyên bị xung đột tàn phá khi đưa quân vào," 8 tháng 2, 2001.

 

329 Reuters, "Truyền thông Việt Nam thừa nhận tình trạng bất ổn lan rộng," 8/2/2001.

 

330 Agence France-Presse, "Việt Nam thừa nhận có thêm bất ổn giữa các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên," New York Times , 9 tháng 2, 2001.

 

331 Quân Đội Nhân Dân , Hà Nội (People's Army Daily), 15/03/2001, dịch bởi BBC Worldwide Monitoring, 23/03/2001.

 

332 Sđd.

 

333 Sđd.

 

334 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn qua điện thoại với các nhà báo phương Tây ở Hà Nội, tháng 6 năm 2001. David Brunnstrom, "Các quan chức khác nhau về tôn giáo trong tình trạng bất ổn ở Việt Nam," Reuters, 16 tháng 3 năm 2001.

 

335 David Brunnstrom, “Truy cập phương tiện truyền thông bị hạn chế ở vùng cao nguyên Việt Nam gặp khó khăn,” Reuters, ngày 16 tháng 3 năm 2001. Agence France-Presse, “Sự minh oan chính thức không thể che giấu chiều sâu khủng hoảng ở vùng cao nguyên Việt Nam,” ngày 17 tháng 3 năm 2001.

 

336 David Brunnstrom, "Các quan chức khác nhau về tôn giáo trong tình trạng bất ổn ở Việt Nam," Reuters, 16 tháng 3, 2001.

 

337 Băng video và bản dịch tiếng Anh của chương trình VTV lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. Xem thêm Tini Tran, "Việt Nam chiếu đoạn phim đầu tiên về các cuộc biểu tình ở Tây Nguyên," 28-3-2001.

 

338 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin giấu tên. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

339 Sđd.

 

340 Phỏng vấn người Jarai từ Kontum, 31-10-2001.

 

341 "Proces Verbal (writ), liên quan đến các hoạt động tôn giáo bất hợp pháp," được ký tên và chứng kiến ​​bởi người lãnh đạo của nhóm tôn giáo, hai quan chức chính phủ, và hai cảnh sát, ngày 18 tháng 3 năm 2001. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh được lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền .

 

342 "Proces Verbal," có chữ ký của Trưởng và Phó Công an xã và [giấu tên] chủ hộ, ngày 25 tháng 4 năm 2001. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

343 "Proces Verbal," ngày 6 tháng 4 năm 2001, được ký bởi "thủ phạm" [giấu tên], Trưởng xã và công an viên. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

344 "Báo cáo về tình hình tín đồ Thiên chúa giáo ở tỉnh Đắk Lắk," tháng 7/2001, do một lãnh đạo hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

345 "Báo cáo Tình hình Công nhân Cơ đốc ở Tây Nguyên, tháng 12 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002," được viết bởi các nhà lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

346 David Brunnstrom, "Các mục sư nói rằng một số hạn chế đã nới lỏng ở vùng cao nguyên Việt Nam," Reuters, ngày 18 tháng 2 năm 2002; Clare Arthurs, “Những người tị nạn Việt Nam đầu tiên hồi hương,” BBC News Online, 19-2-2002; David Brunnstrom, “Những phụ nữ thiểu số đầy nước mắt thách thức các quan chức Việt Nam,” Reuters, 09/02/2002.

 

347 "Báo cáo về tình hình tín đồ Thiên chúa giáo ở tỉnh Đắk Lắk," tháng 7/2001, do một lãnh đạo hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

348 "Báo cáo công dân đã ký," Phát biểu trước Đại hội đồng của Hội thánh Tin lành Việt Nam, Ban Tôn giáo tỉnh Đắk Lắk, Cơ quan quản lý Hội thánh Tin lành Việt Nam tại Đắk Lắk, ngày 29 tháng 7 năm 2001. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt về nộp tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

349 Xem Phụ lục D, trang 182, để biết toàn bộ kiến ​​nghị, "Đơn khiếu nại gửi đến Ban Tôn giáo Đắk Lắk của người dân ở huyện Buôn Đôn, Đắk Lắk," tháng 8 năm 2001. Tài liệu và bản dịch tiếng Việt được lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

350 Quyết định bằng văn bản do Trưởng Công an xã [giấu tên] ký, ngày 27 tháng 8 năm 2001. "Biên bản Cam kết từ bỏ đạo Tin lành," ngày 7 tháng 8 năm 2001. Tài liệu và bản dịch tiếng Việt được lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

351 Ví dụ, xem: “Lời kêu cứu” gửi Ban Tôn giáo tỉnh Phú Yên, của cư dân huyện Sông Hinh, ngày 25 tháng 7 năm 2001; Đơn khiếu nại gửi Ban Tôn giáo tỉnh Phú Yên của các tín hữu Giáo hội thôn [giấu tên], huyện Sông Hinh, tỉnh Phú Yên, ngày 22 tháng 8 năm 2001. Tài liệu và bản dịch tiếng Việt được lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

352 "Cuộc đàn áp ồ ạt chống lại Cơ đốc nhân Tây Nguyên ở Việt Nam," Vietnam Observer, 30 tháng 4, 2001.

 

353 "Khiếu nại với Ban Tôn giáo, tỉnh Phú Yên," (Tên xã được giữ lại), ngày 22 tháng 8 năm 2001. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt được lưu giữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

354 Reuters, "Sau tình trạng bất ổn, báo Việt Nam xuất bản mã chống bạo động," 29/3/2001.

 

355 Được trích dẫn trong BBC News Online, "Việt Nam 'những kẻ gây rối' phải đối mặt với việc bị truy tố," 18 tháng 4, 2001.

 

356 Agence France-Presse, "Việt Nam xét xử hàng loạt 41 người vì bạo động ở cao nguyên," 16/6/2001. Associated Press, "Việt Nam xét xử 41 người vì bạo loạn ở cao nguyên," 18/6/2001.

 

357 Việt Nam News Service, "Những kẻ khiêu khích Gia Lai bị xử những án tù nặng nề cho tội ác," Viet Nam News, 28-9-2001. VNS, "Những án tù nghiêm khắc dành cho những kẻ phá hoại công an," 28-9-2001.

 

358 VNS, "Các án tù nghiêm khắc dành cho những kẻ phá hoại an ninh công cộng," 28-9-2001.

 

359 Thông tấn xã Việt Nam, “Bảy bản án dành cho những kẻ phá rối an ninh ở các tỉnh Tây Nguyên,” ngày 26 tháng 9 năm 2001. Thông tấn xã Việt Nam, “Kẻ chủ mưu bạo loạn Tây Nguyên bị kết án 12 năm tù,” ngày 27 tháng 9 năm 2001.

 

360 "Tòa án Đắc Lắc kết luận xét xử sáu nhà bất đồng chính kiến ​​người dân tộc thiểu số," ngày 19 tháng 10 năm 2001, bản dịch truyền thông Việt Nam của Ban giám sát BBC.

 

361 Associated Press, "Tòa Việt Nam kết án thêm năm người trong tình trạng bất ổn ở Tây Nguyên," 7-11-2001.

 

362 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Jarai ở huyện Ia Grai, ngày 6 tháng 11 năm 2001.

 

363 Nhân Dân , Bốn người nhận án tù vì tội tổ chức di cư bất hợp pháp," 28 tháng Giêng, 2002. Associated Press, "Bốn người bị kết án ở Việt Nam vì tội tổ chức vượt biên sang Campuchia," 28 tháng Giêng, 2002.

 

364 Reuters, "Không có luật sư bào chữa cho hầu hết các phiên tòa ở Việt Nam," 27/12/2001.

 

365 Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, tiếng Việt, 26 tháng 9 năm 2001, Giám sát của BBC.

 

366 Bộ luật Hình sự của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trích trong Tuyển tập những bộ luật cơ bản của Việt Nam , Nhà xuất bản Thế Giới, Hà Nội, 2001.

 

367 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền/Châu Á, "Việt Nam: Nhân quyền trong giai đoạn Chuyển đổi: Luật pháp và Bất đồng chính kiến ​​ở Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam," Báo cáo của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, tập. 7, không. Ngày 12 tháng 8 năm 1995.

 

368 Ủy ban Nhân quyền, Vấn đề Nhân quyền của Tất cả những người bị giam giữ hoặc bỏ tù dưới mọi hình thức, Nhóm Công tác về Giam giữ Tùy tiện, Thăm Việt Nam , E/CN.4/1995/31/Add.4, 18 tháng 1, 1995.

 

Trang trướcMục lụcXII. GIẢI THÍCH SỰ BẤT NGỜ

 

 

Thủ đoạn của chúng là lợi dụng các khái niệm tự do, dân chủ và thổi phồng một số khó khăn, tồn tại của chúng ta trong quá trình phát triển kinh tế, văn hóa, nhằm mục đích đoàn kết dân, đảng. Họ đã làm cho nhân dân mất niềm tin vào đảng và chính quyền.

 

-Tư vấn mật của ĐCSVN cấp cho cán bộ Tây Nguyên, tháng 6/2001

 

Trong năm sau cuộc hỗn loạn ở vùng cao nguyên, chính phủ Việt Nam đã có nhiều nỗ lực nhằm xoa dịu người dân vùng cao, ít nhất là trên bề mặt. Những nỗ lực công khai này bao gồm từ cam kết hỗ trợ của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam vào tháng 2 năm 2001 cho các gia đình thiểu số có hoàn cảnh khó khăn, đến việc cung cấp dịch vụ khám bệnh miễn phí cho 6.000 người dân vùng cao vào tháng 4, đến việc mở rộng thêm các chương trình phát thanh bằng tiếng thiểu số vào tháng 5. 369 Một mặt, những nỗ lực như vậy dường như thừa nhận rằng có tồn tại những bất bình thực sự. Mặt khác, như các tài liệu của đảng bị rò rỉ đã làm rõ, cách giải thích chính thức của chính phủ về tình trạng bất ổn là do những kẻ thù của đảng sử dụng tôn giáo làm công cụ của họ gây ra. Với ngày kỷ niệm đầu tiên của các cuộc biểu tình, sự giám sát của chính phủ đối với các ngôi làng vùng cao đã tăng lên, các biện pháp an ninh được thắt chặt và sự đàn áp các Kitô hữu thiểu số được tăng cường.

 

Thừa Nhận Khiếu Nại

 

Các tài liệu nội bộ của đảng cũng như các phát biểu công khai của các Ủy viên Bộ Chính trị cho thấy rằng lãnh đạo đã xa rời các cộng đồng dân tộc thiểu số nông thôn ở Tây Nguyên. Ngày 22 tháng 2 năm 2001, truyền thông nhà nước đưa tin 10 phần trăm cán bộ hành chính của Gia Lai sẽ đóng quân tại các ấp dân tộc thiểu số để giải quyết xung đột. 370 Ngoài ra, chính phủ thành lập các "tổ công tác" bao gồm các quan chức chính phủ ở Đắk Lắk để giải quyết các tranh chấp công, đặc biệt là các tranh chấp liên quan đến đất đai và lâm nghiệp. 371 cán bộ đảng bổ sung đã được cử đến các làng dân tộc thiểu số ở Đắk Lắk từ ngày 15 tháng 3 đến ngày 15 tháng 12 để "phát triển sản xuất và củng cố trật tự và an ninh xã hội." 372

 

Tuy nhiên, nhiều tuyên bố và cam kết công khai từ Hà Nội đã không được lọc xuống các nhà quản lý ở cấp tỉnh và huyện, nơi đàn áp và vi phạm nhân quyền vẫn tiếp tục cho đến năm 2002.

 

Sau cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001, một loạt các quan chức cấp cao đã đi thăm Tây Nguyên. Phó Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã đến thăm vào ngày 9 tháng 2, tiếp theo là Ủy viên Bộ Chính trị Phạm Thế Duyệt vào tháng Ba, và Thủ tướng Phan Văn Khải và Tổng tư lệnh Cảnh sát Quốc gia Lê Minh Hương vào tháng Bảy.

 

Trong chuyến thăm vào tháng 3, Thủ tướng Phan Văn Khải đã tham dự hội nghị ba ngày về phát triển kinh tế xã hội tại Buôn Ma Thuột, nơi công bố kế hoạch cho các dự án điện mới, trường đại học nông nghiệp và bệnh viện khu vực hiện đại. Thủ tướng kêu gọi các cơ quan chính phủ giải quyết vấn đề đất đai bằng cách giao đất chưa sử dụng cho các gia đình dân tộc thiểu số và thu hút ý kiến ​​​​đóng góp từ các quan chức cấp cơ sở để tìm ra các cách tiếp cận mới và hiệu quả hơn cho sự phát triển của khu vực. 373

 

Trong các cam kết khác của các quan chức nhằm giải quyết vấn đề đất đai, vào tháng 8 năm 2001, tỉnh Đắk Lắk đã dành khoảng 13.800 ha đất cho các gia đình dân tộc thiểu số có dưới mức trung bình 0,73 ha; theo báo cáo, đất được lấy từ các nông trường và lâm trường nhà nước hoặc mua từ các đồn điền tư nhân. 374 Ngoài ra, vào tháng 10 năm 2001, các quan chức cấp tỉnh ở Đắk Lắk và Lâm Đồng thông báo họ sẽ giao lại đất nông trường quốc doanh chưa sử dụng cho nông dân thiểu số: 165.000 ha ở Đắk Lắk và 66.000 ha ở Lâm Đồng. 375

 

Tháng 9 năm 2001, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nông Đức Mạnh, bản thân là người dân tộc thiểu số, đã đến thăm vùng này. Ông kêu gọi các già làng, trưởng xã người thiểu số cảnh giác trước những âm mưu của “các thế lực thù địch” mà ông cho là đang tìm cách lợi dụng những khó khăn tạm thời về kinh tế - xã hội của vùng để phá hoại khối đoàn kết dân tộc hoặc kích động người dân trốn ra nước ngoài. Tại Kontum, Mạnh kêu gọi binh sĩ xây dựng “thế trận đấu tranh trong lòng dân” ở Tây Nguyên. 376

 

Hearts and Minds

 

Là một phần của chiến dịch tăng cường tuyên truyền ở vùng cao nguyên, bắt đầu từ tháng 2 năm 2001, chính phủ đã tăng cường phát thanh và truyền hình bằng tiếng dân tộc thiểu số và vào tháng 3, chính phủ đã phân bổ 300 triệu đồng (20.700 đô la Mỹ) cho mỗi tỉnh ở miền Trung. Tây Nguyên để chi trả cho việc in ấn và phân phối hình ảnh của Hồ Chí Minh cũng như sách và băng ghi âm ca ngợi đảng và các chính sách của đảng đối với các dân tộc thiểu số. 377 Ở Lâm Đồng, các trưởng thôn có đài phát thanh để có thể nhận và phổ biến “thông tin chính xác” về các chủ trương và chính sách của đảng. 378Vào tháng Tư, chính phủ đã phân phát một triệu tờ rơi và 1.800 băng ghi âm bằng tiếng Jarai và Bahnar cho 57 làng ở Gia Lai. Các tài liệu bao gồm thông tin về bộ luật hình sự, luật đất đai, nghị định về hoạt động tôn giáo và hiến pháp. 379 Đến cuối tháng 6 năm 2001, chính phủ đã mở rộng chương trình phát sóng truyền hình bằng ngôn ngữ thiểu số từ một ngôn ngữ (Êđê) lên năm ngôn ngữ (thêm Jarai, Koho, Mnong và Sedang). Các máy phát truyền hình mới được xây dựng ở Dak Lak và Kontum, và Gia Lai đã cho ra mắt tạp chí ba thứ tiếng (Jarai, Bahnar và Việt Nam). 380

 

 

Các cam kết đã được thực hiện để tăng cường cơ hội giáo dục cho các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên, bao gồm cả kế hoạch mở rộng Đại học Tây Nguyên tại Buôn Ma Thuột, được công bố vào tháng Năm. Vào tháng 8, chính quyền Gia Lai đã tặng 30.000 đồng (2 đô la Mỹ) mỗi học sinh mỗi tháng và "trang phục dân tộc" cho 2.000 học sinh trường dân tộc nội trú, ngoài khoản trợ cấp hàng tháng trước đó là 120.000 đồng (9 đô la Mỹ). Hỗ trợ tương tự cũng được cung cấp ở Đắk Lắk. 381 Kế hoạch cũng đã được công bố vào tháng 8 cho chương trình giáo dục song ngữ thí điểm bằng tiếng Êđê cho học sinh lớp ba tại 45 trường học ở Đắk Lắk trong năm học 2001-02. 382

 

Trong suốt năm 2001, đảng đã tổ chức một số cuộc họp ở vùng cao nguyên cho các nhà quản lý cấp tỉnh, cán bộ đảng và lãnh đạo các tổ chức quần chúng, chẳng hạn như cho thanh niên và phụ nữ. Mục đích là thảo luận về phát triển kinh tế ở vùng cao, an ninh quốc phòng, giáo dục chính trị và hướng dẫn cán bộ, kể cả cán bộ dân tộc thiểu số, về đường lối của đảng. Gần đến ngày kỷ niệm một năm cuộc biểu tình vào tháng 1 năm 2002, chính phủ đã triệu tập cuộc họp ba ngày tại Buôn Ma Thuột để triển khai Nghị quyết của Bộ Chính trị về gắn phát triển kinh tế xã hội với quốc phòng và giữ vững an ninh ở Tây Nguyên. 383

 

Cố vấn Đảng tháng 6 năm 2001

 

Vào tháng 6 năm 2001, Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành một cố vấn nội bộ, chỉ đạo cụ thể các cán bộ đảng cách giải thích tình trạng bất ổn sắc tộc ở Tây Nguyên. Tài liệu dài 22 trang, mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã có được một bản sao, có con dấu chính thức của ĐCSVN và có tựa đề “Vận động củng cố quần chúng và truyền thống cách mạng, đoàn kết các dân tộc và Phản đối các lực lượng hoạt động nhằm chống phá các lực lượng tiến bộ và bảo vệ Tổ quốc nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.”

 

Tài liệu phân tích cuộc nổi dậy năm 2001 và mối quan hệ được cho là của nó với phong trào Tin lành:

 

Thời gian gần đây, ở một số nơi diễn ra các hoạt động tôn giáo trái pháp luật, có tính chất phức tạp, mang tính chất chính trị rõ rệt, nhất là có các đối tượng phản động lợi dụng đạo Tin lành, gây chia rẽ đồng bào các dân tộc, tập trung ở các dân tộc miền núi, nhất là ở vùng đồng bằng sông Cửu Long. Tây Nguyên. Vì lý do này, tỉnh của chúng tôi chưa cho phép người Tin lành thực hành tôn giáo của họ một cách bình thường. 384

 

Tư vấn đề cập đến việc chính phủ công nhận vào tháng 2 năm 2001 đối với Hội thánh Tin lành miền Nam nhưng nêu rõ rằng sự tham gia đầy đủ của các nhà thờ Tin lành ở vùng cao sẽ phải là một quá trình từng bước, đặc biệt là do sự bất ổn chính trị trong khu vực và các ý định của “phần tử xấu” lợi dụng tôn giáo để chống phá cách mạng:

 

Trong khu vực của chúng tôi, chúng tôi sẽ từng bước cho phép các nhà thờ Tin lành khác nhau hoạt động bình thường khi tình hình chính trị ổn định. ...Như vậy, sở dĩ chúng ta không cho đạo Tin lành hoạt động bình thường là vì bọn phản động lợi dụng tôn giáo để hoạt động phản cách mạng. 385

 

Bản tư vấn tháng 6 năm 2001 cho thấy rằng đảng liên kết những đòi hỏi ngày càng leo thang của người dân vùng cao về quyền đất đai, tự do tôn giáo, và thậm chí cả độc lập với sự phổ biến ngày càng tăng của đạo Tin lành. Minh họa mức độ lo ngại của chính phủ về việc mất kiểm soát, tài liệu khẳng định rằng “kẻ thù” đã lợi dụng sắc tộc và tôn giáo để gây rạn nứt khối đoàn kết dân tộc. 386 Báo cáo cho rằng các nhóm chống phá này đang lợi dụng tôn giáo để gây mất niềm tin của quần chúng vào đảng và chính quyền nhằm “lật đổ chính quyền hợp pháp”:

 

Chúng đã tập hợp một số phần tử xấu, lôi kéo họ tham gia các hoạt động tôn giáo trái pháp luật. Họ đã khuyến khích họ đòi đất, xây dựng nhà thờ và nơi thờ tự và [tiến hành] các cuộc tụ họp tôn giáo bất hợp pháp khác. Họ tuyên truyền rằng chính quyền địa phương của chúng tôi không quan tâm đúng mức đến quyền tự do tín ngưỡng tôn giáo. 387

 

Tin Lành Dega , hay "Tin lành Dega," được mô tả là nhằm vào những người Tin lành thiểu số để cô lập họ khỏi xã hội chính thống và lôi kéo họ tham gia các hoạt động chính trị nhằm đòi một nhà nước độc lập. Những đòi hỏi “nhân tạo” về đất đai và quyền tự do tôn giáo được cho là một phần trong chiến lược tổng thể nhằm gây bất ổn xã hội và thực hiện các cuộc nổi dậy chống lại cách mạng:

 

Mục đích chính của kẻ thù là lợi dụng dân tộc, tôn giáo để tiến hành các hoạt động nhằm vào đồng bào thiểu số ở Tây Nguyên, kết hợp chính trị và tâm lý chiến nhằm lật đổ chính quyền hợp pháp. Mục đích là thành lập nhà nước Đêga độc lập, còn được sự hỗ trợ từ bên ngoài, nhằm xâm lược nước ta. 388

 

Rõ ràng là sự nổi lên của hoạt động chính trị ở vùng cao không chỉ kêu gọi độc lập mà còn đòi quyền đất đai và tôn giáo, đã chạm đến một dây thần kinh nhạy cảm. Các cố vấn cáo buộc rằng kẻ thù của đảng đang làm việc để "khuyến khích và truyền bá sự bất mãn trong các nhóm thiểu số của chúng ta hành động bất hợp pháp để đòi đất" và chống lại các chính sách của nhà nước liên quan đến kế hoạch hóa gia đình, di cư và xây dựng nền văn hóa xã hội chủ nghĩa. Những "thế lực thù địch" này được cho là đang thách thức các chính sách của chính phủ nhằm khuyến khích sự phát triển của các Khu kinh tế mới và sự di cư của các nhóm dân cư khác để phân bổ dân số đồng đều hơn:

 

Chúng đã lợi dụng những khó khăn, bất cập của ta trong quá trình [chính phủ] giải quyết vấn đề đất đai để kích động nhân dân đòi đất, gây khó khăn trong quá trình thực hiện chính sách phát triển của ta ở các Vùng Kinh tế mới nhằm mục đích trục lợi. phát triển kinh tế - xã hội Tây Nguyên. Họ đã tạo ra sự phản đối chống lại việc di cư trong thời gian mà chính quyền nhắm đến việc chia sẻ bình đẳng [đất đai và tài nguyên] giữa người Việt Nam và các dân tộc thiểu số [bản địa] và các dân tộc thiểu số khác di cư vào khu vực từ các tỉnh phía bắc. 389

 

Bản cố vấn tháng 6 năm 2001 cáo buộc rằng cả FULRO và Hoa Kỳ - vốn được xác định là thủ phạm chính trong việc đưa Thiên chúa giáo lên vùng cao - đã tạo ra phần lớn vấn đề ở Tây Nguyên, bằng cách "hình thành một nguồn nhân lực để chống lại chính quyền Xã hội Chủ nghĩa" và kích động nhân dân nổi dậy.

 

Bản tư vấn cáo buộc rằng những kẻ thù của đảng đã nhắm vào Tây Nguyên, lợi dụng “khái niệm tự do và dân chủ,” cũng như trình độ học vấn thấp của các nhóm thiểu số, để làm nổi bật những khó khăn kinh tế và xã hội trong khu vực. Cố vấn kết luận thẳng thắn, “Họ đã làm cho nhân dân mất niềm tin vào đảng và chính quyền.” 390

 

369 Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), "Hội Chữ thập đỏ viện trợ cho người có hoàn cảnh khó khăn," 8/2/2001. Nhân Dân (Nhân dân), "Chữa bệnh miễn phí cho đồng bào Đắk Lắk," 16/4/2001. Agence France- Presse, "Việt Nam tăng cường phát thanh bằng tiếng dân tộc thiểu số trước tình trạng bất ổn sắc tộc," 1/5/2001.

 

370 Reuters, "Việt Nam nghe khiếu nại ở vùng cao nguyên bị phản kháng," ngày 22 tháng 2 năm 2001. Agence France-Presse, "Chính quyền Việt Nam cử thêm cán bộ để trấn an vùng cao nguyên bất ổn," ngày 22 tháng 2 năm 2001.

 

371 Các đội thi tập trung tại các huyện Krông Búc, Ea H'leo, Cư M'gar, Ea Kar, Krông Pách, Krông Bông thuộc thành phố Buôn Ma Thuột. Đài Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, “Tỉnh Đắc Lắc thành lập thêm tổ giải quyết khiếu nại,” ngày 22 tháng 2 năm 2001, bản dịch của BBC Giám sát Châu Á Thái Bình Dương-Chính trị, ngày 23 tháng 2 năm 2001.

 

372 Nhân Dân, ngày 13 tháng 3 năm 2001, trích dẫn trong một báo cáo của Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Writenet Paper số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

373 Thông tấn xã Việt Nam, "Thủ tướng Khải cam kết nâng mức sống của Tây Nguyên lên mức trung bình cả nước," 14/7/2001.

 

374 Nhân Dân, ngày 13 tháng 8 năm 2001, trích dẫn trong một báo cáo của Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Writenet Paper số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

375 Associated Press, "Việt Nam Trao Đất Chưa Sử Dụng Cho Người Thiểu Số Tây Nguyên," 26/10/2001.

 

376 Vietnam News, "Tộc trưởng có vai trò then chốt đối với đoàn kết: Đảng lãnh đạo," 13/09/2001. Reuters, "Tổng Bí thư Đảng ủy Việt Nam thăm các vùng cao nguyên gặp khó khăn," 15/09/2001.

 

377 Associated Press, "Việt Nam triển khai chiến dịch nâng cao nhận thức pháp luật ở Tây Nguyên bất ổn," 17 tháng 4, 2001. Associated Press, "Các quan chức hàng đầu về hệ tư tưởng của Việt Nam thảo luận về cách giành được sự ủng hộ từ các nhóm thiểu số ở Tây Nguyên," 7 tháng 9, 2001.

 

378 Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1/2002.

 

379 Associated Press, "Việt Nam phát động chiến dịch nâng cao nhận thức về pháp luật ở Tây Nguyên bất ổn," 17 tháng 4, 2001.

 

380 Agence France-Presse, "Việt Nam tăng cường phát thanh tiếng dân tộc thiểu số trước tình trạng bất ổn sắc tộc," 1/5/2001.

 

381 Đài Tiếng nói Việt Nam, "Nỗ lực đưa thêm học sinh dân tộc đến trường," 31-8-2001. Vietnam News Service, "Cha mẹ đào sâu cho năm học," 8-2001.

 

382 Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), “Ngôn ngữ của người Êđê được dạy ở tỉnh Tây Nguyên Đắc Lắc,” 21/8/2001.

 

383 Nhân Dân (Nhân Dân), "Tây Nguyên phát triển, thống nhất, bàn về an ninh," 24/01/2002.

 

384 Mật TƯ ĐCSVN, “Vận động củng cố quần chúng và truyền thống cách mạng, đoàn kết các dân tộc và chống các thế lực hoạt động chống phá lực lượng tiến bộ, bảo vệ Tổ quốc, nước CHXHCN Việt Nam of Vietnam," tháng 6 năm 2001. Tài liệu và bản dịch tiếng Việt được lưu giữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

385 Tư vấn bí mật của ĐCSVN, "Huy động để củng cố quần chúng...", tháng 6 năm 2001.

 

386 Cáo buộc rằng các nhóm tôn giáo trái phép - chẳng hạn như Giáo hội Việt Nam Thống nhất bị cấm - lợi dụng tôn giáo để chống lại chính quyền đã là điệp khúc phổ biến của ĐCSVN trong nhiều năm.

 

387 Tư vấn bí mật của ĐCSVN, "Huy động để củng cố quần chúng...", tháng 6 năm 2001.

 

388 Sđd.

 

389 Sđd.

 

390 Sđd.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

 

XIII. CHUYẾN BAY TỊ NẠN ĐẾN CAMPUCHIA

 

 

Trong thâm tâm tôi không muốn chạy sang Campuchia và bỏ rơi gia đình mình. Tôi đã từng ở trong rừng với FULRO năm 1990 và biết nó khó khăn như thế nào. Tất cả những gì tôi muốn là một nơi an toàn. Nếu người Việt Nam bắt được tôi, họ sẽ băm tôi như cá băm. Nhóm của chúng tôi cần ở lại với nhau; cùng sống chết cùng nhau. Nếu LHQ muốn gặp tôi để hỏi về vấn đề của chúng tôi, tôi sẽ gặp họ. Nhưng tôi sẽ không từ bỏ nhóm của mình.

 

-Người Jarai trốn sang Campuchia tháng 2 năm 2001

 

Trong vòng vài ngày sau cuộc đàn áp của chính phủ ở Tây Nguyên vào tháng 2 năm 2001, một số ít người dân vùng cao từ Dak Lak và Gia Lai đã rời bỏ làng mạc của họ và bắt đầu vượt biên sang Campuchia, nơi họ ẩn náu trong các khu rừng thuộc tỉnh Ratanakiri và Mondolkiri. Vào tháng 3 năm 2001, các quan chức cấp tỉnh ở Mondolkiri đã bắt giữ 24 người dân tộc Ê Đê, những người này đã bị áp giải vào ngày 24 tháng 3 bằng trực thăng quân sự đến Phnom Penh, nơi họ bị giam giữ tại trụ sở hiến binh quốc gia.

 

Dưới áp lực đáng kể từ Việt Nam, các quan chức Campuchia ban đầu tuyên bố rằng họ có kế hoạch trục xuất những người dân vùng cao với tư cách là những người nhập cư bất hợp pháp và cấm các quan chức của UNHCR tiếp cận nhóm này. 391Sau đó, trong một sự đảo ngược bất thường, Thủ tướng Hun Sen đã bất chấp các đồng minh lâu năm của mình vào ngày 31 tháng 3, khi ông đồng ý cho phép UNHCR phỏng vấn nhóm. Trong một động thái khiến Việt Nam tức giận, nhóm 24 người được xác định là những người tị nạn cần được bảo vệ và đã được tái định cư tại Hoa Kỳ vào đầu tháng 4, cùng với 14 người dân tộc Jarai, những người này cũng đã liên lạc được với UNHCR. 392

 

Chính phủ Việt Nam cáo buộc Hoa Kỳ can thiệp vào công việc nội bộ của Việt Nam và quan hệ song phương với Campuchia, cũng như khuyến khích người Việt Nam xuất cảnh bất hợp pháp. Trong tuyên bố bảo vệ quyết định của mình, Thủ tướng Campuchia Hun Sen nói: “Tôi nghĩ rằng những gì Mỹ đang làm trong vấn đề này không phải là sự can thiệp vào công việc nội bộ của bất kỳ ai, mà họ đang thực hiện nghĩa vụ nhân đạo... Việt Nam nên xem xét lại vấn đề nhân đạo của mình. nghĩa vụ nữa.” 393

 

Trước khi những người dân vùng cao rời khỏi Phnom Penh, chính phủ Việt Nam đã nỗ lực hết sức để ép Campuchia trao quyền giám hộ những người tị nạn. 394 Ngày 9 tháng 4, Hội Chữ thập đỏ Việt Nam yêu cầu Hội Chữ thập đỏ Campuchia can thiệp và ngay lập tức hồi hương những người dân vùng cao, một lời kêu gọi mà Chủ tịch Hội chữ thập đỏ Campuchia Bun Rany (phu nhân của Hun Sen) đã bác bỏ. 395 Một phái đoàn bao gồm phó trưởng phái đoàn của Đại sứ quán Việt Nam tại Phnom Penh, đại diện Hội Chữ thập đỏ Việt Nam và các nhân viên tình báo Việt Nam đã gặp những người tị nạn khi họ bị giam giữ ở Phnom Penh. 396 Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã cố gắng cho những người tị nạn xem băng video về gia đình họ ở Việt Nam, cầu xin họ trở về. 397Một trong những người tị nạn mô tả tình hình:

 

Chúng tôi đã nhiều lần bị người Việt Nam tra hỏi khi ở Phnom Penh. Người Việt Nam cũng quay phim chúng tôi ở đó. Người của Hội Chữ thập đỏ Việt Nam đã cố ép chúng tôi nhận thư và xem băng video. Anh ấy đã tranh luận bằng tiếng Anh với một người đàn ông Mỹ về điều này. Tất cả chúng tôi đều bịt tai và cúi đầu khi họ bật video. Chúng tôi từ chối nhận thư. 398

 

Một người tị nạn khác nhận ra một trong những người đàn ông Việt Nam đã hỏi nhóm khi họ ở Phnom Penh:

 

Tôi đã gặp anh ấy trước đó-tại cuộc biểu tình ở Buôn Ma Thuột. Anh ta đang theo dõi chúng tôi và nói chuyện với cảnh sát, nhưng mặc thường phục. Anh ấy đã nhìn chằm chằm vào tôi trong suốt cuộc biểu tình và yêu cầu tôi ngừng biểu tình.

 

Khi gặp tôi ở Phnom Penh, anh ấy hỏi tôi có về Việt Nam không. Tôi đã nói không cho đến khi chúng tôi có được đất cho người dân của chúng tôi. Anh ấy hỏi tôi sống ở đâu. Tôi đã nói với anh ấy rằng đó không phải là việc của anh ấy. Anh ấy nói với tôi rằng gia đình tôi đang đợi tôi. Tôi nói tốt, nhưng chúng tôi cần đất. Anh ta cố làm tôi sợ.

 

Ở đó có ba người Việt Nam và một bảo vệ người Campuchia. Tôi khá chắc chắn rằng hai người đến từ Hà Nội. Họ có máy ảnh và chụp ảnh chúng tôi. Tôi hỏi họ đến từ đâu và họ nói là Phnom Penh. Tôi nói tôi đoán bạn là người Hà Nội. Họ tức giận và nói làm sao tôi biết được. [Họ nói giọng miền bắc]. Họ coi tôi như những người xa lạ, nói chuyện rất giận dữ với tôi, đổ lỗi cho tôi đã khiến những người khác rời khỏi Việt Nam. Họ nói những người này nhìn vào bạn. Nếu những người đó quay lại, họ sẽ đi cùng bạn. Tôi nói tôi không muốn nhìn thấy mặt anh.

 

Ngày hôm sau, người Việt Nam gọi tôi lại để thẩm vấn. Họ yêu cầu chúng tôi trở về Việt Nam. Tôi đã nói không cho đến khi chúng tôi có đất cho người dân của chúng tôi. Họ hỏi liệu chúng tôi đã làm thủ tục giấy tờ [để lấy quyền sử dụng đất chưa.] Tôi nói rằng chúng tôi đã thử hàng trăm lần; trái tim của bạn là khó khăn. Họ nói nếu tôi về Việt Nam sẽ không có vấn đề gì nhưng nếu bạn đi xa sẽ có vấn đề lớn.

 

Vào tháng 4 năm 2001, môi trường ngày càng hà khắc ở vùng cao nguyên đã khiến nhiều người dân vùng cao chạy sang Campuchia, nơi có khoảng 150 người Êđê và Mnong ẩn náu trong các khu rừng ở Mondolkiri trong nhiều tuần. Một dân làng địa phương đã cung cấp lương thực và gạo cho họ nói với tờ Cambodia Daily rằng ông khuyên nhóm này nên ở ẩn sau khi nghe tin các đặc vụ Việt Nam treo thưởng cho những người tị nạn trở về, cũng như báo cáo rằng 19 người dân tộc Jarai đã bị bắt và buộc phải hồi hương ở Campuchia. Mondolkiri:

 

Tôi nói với họ rằng họ không nên đến [thoát khỏi nơi ẩn náu], vì họ sẽ bị bắt. Tôi nói chuyện với họ cả tiếng đồng hồ và cho họ hai chục ký gạo... Họ khóc và tôi cũng khóc. Họ đổ lỗi cho tôi, nói rằng họ đến đây và tôi không thể giúp họ. Họ nói nếu quay lại sẽ bị giết, không thể ở lại trong rừng. 399

 

Từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2001, trước khi thành lập các trại tị nạn của UNHCR tại các tỉnh biên giới của Campuchia, chính quyền Campuchia đã cưỡng chế hồi hương hơn một trăm người tị nạn trở về Việt Nam. 400 Một quan chức quận Campuchia ở Mondolkiri nói rằng cảnh sát Campuchia đang hộ tống cảnh sát Việt Nam ở Mondolkiri để tìm kiếm người tị nạn, và có báo cáo rằng tiền thưởng đã được trao cho mỗi người tị nạn người Thượng bị trục xuất về Việt Nam. 401 (Xem phần về trục xuất, bên dưới.)

 

Vào ngày 11 tháng 5 năm 2001, sau khi một gia đình bảy người Mnong dưới sự bảo vệ của Liên Hợp Quốc bị buộc phải trả về Việt Nam, nhân viên UNHCR đã hộ tống khoảng 150 người tị nạn dân tộc thiểu số (ba mươi gia đình) từ một số nơi ẩn náu trong rừng ở Mondolkiri đến một trại ở thủ phủ của tỉnh. Sen Monorum. 402

 

Việc cưỡng chế hồi hương hai nhóm lớn người dân vùng cao bởi chính quyền các tỉnh của Campuchia vào ngày 15 tháng 5 được đưa ra cùng ngày mà Đại diện khu vực của UNHCR Jahanshah Assadi đã gặp Hok Lundy, tổng giám đốc Cảnh sát Quốc gia Campuchia. Tại cuộc họp đó, Hok Lundy đảm bảo với Assadi rằng những người tị nạn Việt Nam sẽ được bảo vệ. Đêm đó, các quan chức cảnh sát Campuchia ở Ratanakiri đã vận chuyển sáu mươi ba người dân tộc Jarai thành hai nhóm đến biên giới Việt Nam, từ đó họ bị cưỡng chế đưa trở về Việt Nam. 403 Vào ngày 17 tháng 5, UNHCR cuối cùng đã nhận được sự chấp thuận của chính phủ Campuchia để thành lập hai trại tị nạn, một ở Mondolkiri và một ở Ratanakiri - nơi trú ẩn cho gần 400 người dân vùng cao vào cuối tháng Năm. 404

 

 

 

Một số nhóm nhân quyền đã đưa ra các tuyên bố lên án việc bắt buộc hồi hương là vi phạm nguyên tắc cơ bản về không từ chối - nghĩa vụ của Campuchia theo Công ước về Người tị nạn là không đưa bất kỳ người nào trở lại quốc gia mà tính mạng hoặc tự do của họ có thể bị đe dọa. 405 Vào ngày 22 tháng 5, UNHCR đã đưa ra một tuyên bố bày tỏ lo ngại về việc hơn một trăm người dân vùng cao có thể đã bị trục xuất khỏi Campuchia, bao gồm cả "những cá nhân tuyên bố chạy trốn vì lý do chính trị," và kêu gọi xem xét lại các yêu cầu xin tị nạn trước đó. người dân bị buộc phải trở về quê hương của họ. 406

 

Hầu hết làn sóng đầu tiên của những người dân vùng cao chạy khỏi Việt Nam, từ tháng 3 đến tháng 5 năm 2001, đã chạy trốn vì sợ bị bắt hoặc bị trả thù vì họ đã tham gia vào các cuộc biểu tình vào tháng Hai. Một người đàn ông Jarai, người đi đầu trong phong trào đòi quyền lợi về đất đai ở huyện của anh ấy, đã mô tả lý do tại sao anh ấy trốn sang Campuchia:

 

Tôi chạy trốn khỏi làng sau khi tôi thấy bốn mươi cảnh sát lục soát nhà hàng xóm của tôi và đưa anh ta vào tù. Tôi trốn sang Campuchia nhưng trong thâm tâm tôi không muốn đến đây. Tôi cảm thấy mình đang bỏ rơi người dân Việt Nam – không chỉ vợ con tôi mà cả phong trào. Tôi đến đây không phải để tái định cư mà để thông tin cho lãnh đạo của chúng tôi để ông ấy tìm cách giải quyết vấn đề.

 

Khi tôi đến đây, tôi nhận ra rằng tôi không thể trở về Việt Nam nếu không tôi sẽ bị bắt. Tình huống trốn trong rừng cũng rất khó khăn. Cảnh sát đang săn lùng chúng tôi ở cả hai bên biên giới. Chúng tôi hết thức ăn, không có chỗ trú mưa, và một số người trong chúng tôi bị ốm vì sốt rét. Chúng tôi nhanh chóng nhận ra rằng mình không thể ở lại Campuchia và không thể quay lại Việt Nam. Chúng tôi đã yêu cầu LHQ giúp chúng tôi; nếu không chúng tôi đã bị bắt. Bây giờ tất cả những gì tôi thắc mắc là, còn vợ con tôi ở Việt Nam thì sao - tôi không có tin tức gì về những gì đã xảy ra với họ sau khi tôi rời đi. 407

 

Bắt đầu từ tháng 6 năm 2001, một số người dân vùng cao không tham dự các cuộc biểu tình hoặc thậm chí không nghe nói về chúng trước khi chúng diễn ra, bắt đầu vượt biên. Trong các cuộc phỏng vấn với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, các thành viên của nhóm này cho biết họ trốn sang Campuchia vì những bất bình lâu dài về đất đai, đàn áp tôn giáo hoặc áp lực chính trị với tư cách là cựu thành viên FULRO. Đối với nhiều người trong làn sóng thứ hai này, cuộc đàn áp của chính phủ là động lực để chạy trốn khỏi Việt Nam, cho dù họ có hoạt động tích cực với MFI hay tham gia các cuộc biểu tình hay không. Khi họ nghe nói rằng Liên Hợp Quốc đã thiết lập các địa điểm an toàn cho người tị nạn ở Campuchia, nơi họ có thể nhận được sự giúp đỡ và bảo vệ, hàng chục người bắt đầu vượt biên.

 

Một người đàn ông Jarai không tham gia các cuộc biểu tình cho biết anh ta bỏ trốn sau các cuộc biểu tình vì có quá nhiều cảnh sát và quân đội trong làng của anh ta, và cũng vì anh ta đã ba lần bị chính quyền địa phương bắt giữ và đe dọa vào năm 2000 và 2001 vì vai trò của anh ta là một nhà lãnh đạo nhà thờ. "Sau các cuộc biểu tình, không có hòa bình hay tự do trong làng của tôi," anh nói. "Khi tôi thức dậy vào một buổi sáng, nơi này đầy những người lính đến vào ban đêm. Có rất nhiều cảnh sát và hơn 20 bộ đội đi vào từng ngôi nhà." 408

 

Những người khác trốn sang Campuchia đã nghe từ các thành viên gia đình hoặc các nhà tổ chức MFI ở nước ngoài rằng Liên Hợp Quốc sẽ giúp người dân vùng cao thành lập một quốc gia độc lập. Đại diện của nhóm này là một người đàn ông Ê Đê, bị tra tấn và giam cầm mấy tháng tại nhà tù Buôn Ma Thuột sau các cuộc biểu tình. Sau khi ra tù, anh trốn sang Campuchia ngay khi đủ sức đi lại. Mục đích của anh ta khi chạy trốn là để có được một quốc gia độc lập:

 

Tôi trốn sang Campuchia để gặp cấp trên-cộng đồng quốc tế và LHQ-để giải quyết vấn đề đất đai. Tôi không bao giờ muốn gặp lại [người] Việt Nam, cho đến khi vấn đề này được giải quyết. Tôi đã bỏ rơi vợ tôi, nhà cửa, con cái của tôi. Tôi trốn sang Campuchia để trình bày với Liên Hợp Quốc về cuộc đấu tranh của chúng tôi cho vùng đất Dega. Tôi muốn LHQ [phân định] rõ ràng trên bản đồ: đâu là vùng của người dân tộc thiểu số, đâu là vùng của người Việt Nam. Tôi muốn cộng đồng quốc tế hiểu rõ rằng tôi đến đây không phải để làm giàu hay định cư ở nước ngoài. Chúng tôi chỉ muốn đất đai của chúng tôi. Khi chúng tôi có đất đai của mình, chúng tôi có thể hỗ trợ gia đình và sống tự do. Chúng tôi muốn thế giới biết rằng chúng tôi muốn công lý. Chúng tôi muốn đất nước của chúng tôi. 409

 

Ban đầu, hầu hết những người dân vùng cao chạy sang Campuchia tỏ ra ít quan tâm đến việc tái định cư ở nước ngoài; thay vào đó, họ nói rằng họ đã chạy trốn để tìm kiếm một nơi an toàn, hoặc với hy vọng rằng Liên hợp quốc sẽ hỗ trợ chính trị cho phong trào độc lập. Bắt đầu từ tháng 6 năm 2001, các nhóm người vùng cao chạy sang Campuchia với hy vọng được tái định cư ở nước ngoài. Một số người đến trại sớm hơn cuối cùng cũng bắt đầu cân nhắc việc tái định cư, đặc biệt là sau khi họ biết được từ nhân viên của UNHCR rằng LHQ sẽ không hỗ trợ họ thành lập một quốc gia độc lập. Hầu hết những người đến trong tháng Bảy - tổng cộng hơn một trăm người - đã không tham dự các cuộc biểu tình, nhưng có vô số phàn nàn từ lâu về các điều kiện ở vùng cao nguyên và hy vọng về một quốc gia độc lập hoặc tái định cư ở nước ngoài.

 

Làn sóng thứ ba của người dân vùng cao chạy sang Campuchia vào cuối tháng 8 và trong tháng 9, với hơn 100 người đến chỉ trong tuần cuối cùng của tháng 8. 410 Một nhóm lớn người Jarai từ các huyện Ea Súp và Ea H'leo của Đắk Lắk đã bỏ chạy vào thời điểm đó để tránh các chiến thuật đàn áp như các thủ tục tuyên thệ bắt buộc như "lễ tiết dê" 411và các chiến thuật đàn áp khác của chính quyền. Hàng chục người khác từ Gia Lai đến vào cùng thời điểm, báo cáo rằng họ đã lẩn trốn ở Việt Nam ngay sau các cuộc biểu tình - hoặc trong rừng hoặc trong các hố dưới nhà dân ở các làng - cho đến khi họ có thể trốn thoát. Vào cuối tháng 9, một nhóm tị nạn đầu tiên từ Kontum đã có thể vượt qua các trại tị nạn ở Ratanakiri. Những người khác ở tù từ tháng 2 đến tháng 5 đã trốn thoát ngay khi họ đủ khỏe để thực hiện hành trình đến Campuchia.

 

Những người Tây Nguyên chạy trốn khỏi Đắk Lắk vào cuối tháng 11 năm 2001 cho biết việc hạn chế đi lại và tăng cường hiện diện của lực lượng an ninh - nhằm cản trở các hoạt động chính trị hoặc tôn giáo và dòng người tị nạn - cũng đang cản trở các hoạt động kinh tế bình thường như trồng trọt hoặc bán hàng hóa. Đến cuối năm, một số người dân vùng cao chạy trốn khỏi Việt Nam không chỉ vì sợ bị bắt giữ hoặc đàn áp tôn giáo và chính trị, mà còn vì việc kiếm sống ngày càng trở nên khó khăn đối với nhiều người.

 

Vào cuối năm 2001, các nhóm người dân vùng cao đến Campuchia với báo cáo rằng việc đàn áp các Kitô hữu ngày càng tồi tệ hơn. Vào tháng 12 năm 2001, hàng chục Cơ đốc nhân người Thượng đã bị vây bắt và giam giữ trong khi cố gắng tổ chức các buổi lễ Giáng sinh và lễ cầu nguyện. Các vụ bắt giữ thêm các lãnh đạo giáo hội đã được báo cáo ở Gia Lai và Đắk Lắk vào tháng 1 và tháng 2 năm 2002, khiến nhiều dân làng phải trốn sang Campuchia.

 

Vào cuối năm 2001 và đầu năm 2002, các địa điểm của UNHCR bắt đầu chứng kiến ​​một dòng người mới (dù nhỏ) của dân vùng cao. Những người này bỏ trốn vì bị chính quyền Việt Nam trả thù hoặc đe dọa bắt giữ vì họ đã làm hướng dẫn viên cho những người khác tìm cách trốn sang Campuchia hoặc họ đã giúp đỡ những người trốn trong rừng ở Việt Nam bằng cách cho họ thức ăn hoặc thuốc men.

 

Khi kỷ niệm một năm xảy ra tình trạng bất ổn ở vùng cao nguyên đang đến gần, cách tiếp cận mạnh tay của chính quyền Việt Nam ở Tây Nguyên dường như có tác dụng ngược lại với dự định đó. Dân làng càng bị giám sát chặt chẽ để ngăn cản họ rời khỏi Việt Nam, động lực thoát khỏi tình thế ngày càng không thể chịu nổi càng lớn. Việc thắt chặt kiểm soát ở cấp thôn bản trong nhiều trường hợp đã phản tác dụng; chính kiểu đàn áp này mà người dân vùng cao đã phản đối từ tháng 2 năm 2001. Tuy nhiên, đến tháng 2 năm 2002, dòng người tị nạn hầu như bị đình trệ khi Campuchia thực hiện chính sách mới trục xuất tất cả những người tị nạn mới.

 

Đàm phán ba bên

 

Việc tái định cư của 38 người dân vùng cao sang Mỹ vào tháng 4 năm 2001 đã khiến chính phủ Việt Nam tức giận, từ đó gây áp lực to lớn lên UNHCR trong một cuộc họp tại Hà Nội vào cuối tháng đó. Sau cuộc họp với cộng đồng ngoại giao ở Phnom Penh vào ngày 24 tháng 4 năm 2001, Đại diện khu vực của UNHCR Jahanshah Assadi tuyên bố rằng việc bảo vệ quyền tị nạn đầu tiên và hồi hương tự nguyện sẽ được ưu tiên hơn việc tái định cư ở nước thứ ba trong thời điểm hiện tại. 412 Vào ngày 17 tháng 5, sau các cuộc thảo luận giữa Assadi và Phó Thủ tướng Campuchia Sarkheng tại Phnom Penh, UNHCR đã nhận được sự chấp thuận chính thức của Campuchia để cấp quy chế tị nạn tạm thời cho những người tị nạn người Thượng hiện đang ở Campuchia. 413

 

Vào ngày 26 tháng 7 năm 2001, các cuộc đàm phán giữa Việt Nam, Campuchia và UNHCR đã diễn ra tại Hà Nội, Việt Nam, để thảo luận về số phận của hơn 300 người tị nạn người Thượng, những người lúc đó đang được Liên Hợp Quốc bảo vệ tại hai địa điểm ở Campuchia. Chủ đề chính của các cuộc đàm phán là tiềm năng của một chương trình hồi hương tự nguyện cho người dân vùng cao. Các cuộc đàm phán đã bị phá vỡ sau khi Việt Nam từ chối cho phép Liên Hợp Quốc có quyền truy cập không hạn chế vào Tây Nguyên để giám sát việc hồi hương. Phái đoàn Việt Nam cũng đặt câu hỏi về sự cần thiết của bất kỳ chương trình hồi hương nào là tự nguyện, thay vào đó cáo buộc rằng những người Thượng tị nạn là những người nhập cư bất hợp pháp ở Campuchia.

 

Tuy nhiên, sau vòng đàm phán thứ hai tại Phnom Penh vào ngày 21 tháng 1 năm 2002, Campuchia, Việt Nam và UNHCR đã đạt được thỏa thuận ba bên về việc hồi hương. Thỏa thuận không đề cập đến thực tế rằng, theo luật pháp quốc tế, bất kỳ sự hồi hương nào của người tị nạn đến Việt Nam phải là tự nguyện và quyền của các cá nhân tiếp tục xin tị nạn ở Campuchia phải được tôn trọng. 414Ngoài ra, thỏa thuận có một số chi tiết kỹ thuật về giám sát sau khi trở về và yêu cầu UNHCR phải xin phép cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam trước mỗi chuyến thăm Tây Nguyên. Quan trọng nhất, trong khi chính quyền Việt Nam đưa ra nhiều đảm bảo công khai rằng những người tị nạn hồi hương về Việt Nam sẽ không bị trừng phạt vì đã rời khỏi đất nước, hiệp định không bảo vệ các Kitô hữu Tin Lành, và đặc biệt, đối với các nhà lãnh đạo của tôn giáo "Tin Lành Dega" hoặc phong trào đòi quyền lợi về đất đai và độc lập.

 

Trong vòng vài ngày sau khi ký hiệp định, Việt Nam thông báo rằng họ đã xét xử và kết án bốn người dân vùng cao đã bị Campuchia gửi trả lại trong các vụ trục xuất vào cuối tháng 4 và giữa tháng 5 năm 2001. Ngoài ra, truyền thông nhà nước Việt Nam đưa tin rằng chính quyền Campuchia đã cưỡng chế đưa 81 người dân vùng cao từ Campuchia về Việt Nam. Chính phủ Việt Nam đã nói rõ trong hàng chục tuyên bố trên báo chí rằng họ không coi người dân vùng cao ở Campuchia là những người xin tị nạn hoặc tị nạn hợp pháp, và thay vào đó sử dụng từ "người di cư bất hợp pháp" hoặc thậm chí là "người trốn thoát bất hợp pháp" để chỉ họ. 415Tỉnh trưởng Gia Lai Nguyễn Văn Hà nói với các phóng viên vào tháng 2 năm 2002: "Họ không phải là người xin tị nạn hay người tị nạn, bởi vì chúng tôi không làm gì để buộc họ phải chạy trốn... Tất cả họ... đã vượt biên trái phép sang Campuchia." 416

 

Tuyên bố của Đại sứ quán Việt Nam tại Washington, DC vào ngày 8 tháng 2 năm 2002 đã tóm tắt lập trường của chính phủ Việt Nam:

 

Không có tương lai rõ ràng, những công dân Việt Nam bị lừa gạt, lôi kéo vượt biên trái phép này đang phải chịu điều kiện sống khốn khổ trong những chiếc lều do UNHCR dựng tạm bên trong Campuchia, trải qua những thiếu thốn, bệnh tật và ốm đau. Họ không phải là người tị nạn vì họ chưa bao giờ bị đàn áp, bắt bớ hay phân biệt đối xử tại Việt Nam. Hơn nữa, gia đình của họ đang sống ở Việt Nam đang rất mong họ trở về. 417

 

Nhật báo Nhân dân của ĐCSVN đưa ra một mô tả về các điều kiện giống như nhà tù trong các trại tị nạn ở Campuchia. Nó dựa trên một cuộc phỏng vấn với một trưởng làng ở Dak Mil, người đã được cảnh sát Campuchia và Việt Nam hộ tống đến địa điểm UNHCR ở Mondolkiri để thăm những người tị nạn ở đó vào ngày 28 tháng 1 năm 2002:

 

Tôi thấy họ sống một cuộc đời khốn khổ. Họ không có đủ gạo để ăn. Hầu hết trong số họ đang bị cổ chướng và sốt rét. Họ bị quản thúc nên nhiều người muốn về nhưng không thoát được. Có những gia đình đưa cả người vào đó giờ không thoát được vì chỉ cần một người trong gia đình chạy thoát là người thân của họ sẽ bị đánh. Những người ở đó sẽ chết vì đói hoặc bệnh tật nếu họ không quay trở lại sớm. 418

 

Sau khi ký kết hiệp định ba bên, Việt Nam đã tăng áp lực lên Campuchia và UNHCR yêu cầu hồi hương ngay lập tức tất cả những người dân vùng cao Việt Nam ở Campuchia, lúc đó có khoảng hơn 1.000 người. Khi UNHCR chuẩn bị cho một nhóm mười lăm người tị nạn đầu tiên tự nguyện trở về Việt Nam vào ngày 19 tháng 2 năm 2002, thỏa thuận ba bên bắt đầu đổ vỡ, với việc Việt Nam yêu cầu một thời gian biểu nhanh chóng, cản trở các chuyến thăm nhà trước khi trở về của UNHCR và nhấn mạnh rằng chương trình hồi hương đã được thực hiện. không cần tự nguyện. 419

 

Vào ngày 21 tháng 2, trong chuyến thăm Phnom Penh của phó thủ tướng Việt Nam, Campuchia và Việt Nam đã đạt được một thỏa thuận trong đó hai nước đồng ý thực hiện song phương thỏa thuận hồi hương - có hoặc không có sự tham gia của UNHCR - và trao trả tất cả những người dân vùng cao cho Việt Nam trước ngày 30 tháng 4. Ngày hôm sau, Hok Lundy, Tổng giám đốc Cảnh sát Quốc gia Campuchia, tháp tùng Tỉnh trưởng tỉnh Đắk Lắk và Đại sứ Việt Nam tại Campuchia đến địa điểm UNHCR Mondolkiri.

 

Cùng với năm mươi cảnh sát và một xe cứu hỏa, phái đoàn tiến vào trại, nơi bị bao vây bởi các binh sĩ Campuchia có vũ trang. Sử dụng một chiếc kèn, cảnh sát đã triệu tập những người trong trại đến gặp nhau trong một nhà kho thường được sử dụng cho các buổi lễ của nhà thờ. Phần lớn dân số của trại - khoảng 400 người - đã tham dự cuộc họp. Tỉnh trưởng Đắk Lắk tuyên bố rằng đã đến lúc mọi người phải trở về Việt Nam, nói với họ rằng họ không còn lựa chọn nào khác. Ông nói, mọi người không nên sợ hãi vì họ đã bị các thế lực thù địch nước ngoài lừa gạt để rời khỏi Việt Nam. Khi anh ta nói, những người trong trại bắt đầu hô vang "Dối trá, dối trá!" Sau đó, Thống đốc hỏi cả nhóm, "Ai muốn quay lại và ai muốn ở lại?" Lúc đó, mọi người trong hội trường đứng dậy và hét lên rằng họ muốn ở lại. Cảnh sát Campuchia đội mũ bảo hiểm màu trắng xông vào đám đông, và một sĩ quan bắt đầu đánh người dân bằng dùi cui điện. Anh ta đã đánh 5 người vào thời điểm anh ta bị một nhân viên UNHCR và cảnh sát Campuchia đưa ra khỏi hội trường.420 Mất hai mươi phút để lập lại trật tự. Sau nhiều bài phát biểu nữa, trong đó Hok Lundy nói rõ rằng sẽ không có bất kỳ ai từ các trại tái định cư ở nước thứ ba và mọi người nên bắt đầu chuẩn bị để trở về Việt Nam, phái đoàn rời địa điểm. Trong một cuộc họp sau đó với UNHCR, Hok Lundy được cho là đã nói rằng sẽ có một số thay đổi trong cách thực hiện thỏa thuận ba bên. Khi được hỏi liệu việc ấn định thời hạn cho tất cả người Thượng tị nạn trở về Việt Nam có trái với tinh thần của thỏa thuận hay không, đại sứ Việt Nam được cho là đã nói: "Hãy cho tôi xem từ 'tự nguyện' trong tài liệu đó."

 

 

 

 

 

Trong một tuyên bố vào ngày 23 tháng 2 năm 2001, UNHCR bày tỏ lo ngại về vụ việc tại địa điểm Mondolkiri, việc nhóm giám sát của họ ở Tây Nguyên đã bị từ chối cho phép đến thăm các ngôi làng của những người có thể trở về vào ngày 21 tháng 2, và việc áp đặt thời hạn. của Campuchia và Việt Nam cho sự trở lại của tất cả người dân vùng cao từ Campuchia. “Việc đưa ra thời hạn rõ ràng làm suy yếu bản chất tự nguyện của việc hồi hương,” UNHCR tuyên bố. "Nói chung, UNHCR phản đối các chuyến viếng thăm các trại tị nạn của các quan chức từ các quốc gia mà họ đã bỏ trốn." Đối với tất cả ý định và mục đích, chương trình hồi hương đã bị đình chỉ vào thời điểm hiện tại, do chính sách của Campuchia chuyển từ chấp nhận những người tị nạn mới sang cưỡng bức trục xuất tất cả những người mới đến. 421

 

Vào ngày 2 tháng 3, thỏa thuận ba bên dường như ngày càng xấu đi, khi một nhóm gồm 61 người dân vùng cao ở địa điểm Ratanakiri của UNHCR, những người đã bày tỏ mong muốn tự nguyện hồi hương, đã bị hộ tống trở lại Việt Nam trong một hoạt động song phương do chính quyền Campuchia và Việt Nam tiến hành mà không có sự đồng ý của các bên. sự tham gia của UNHCR. 422

 

Cùng ngày hôm đó, Phó Thủ tướng Campuchia Sarkheng bảo vệ các chỉ thị cấp quốc gia cho chính quyền tỉnh Ratanakiri về việc trục xuất nhóm thứ hai gồm 63 người tị nạn vừa mới đến Ratanakiri. "Chúng tôi không vi phạm bất kỳ thỏa thuận nào với UNHCR," ông nói. "Họ là những người nhập cư bất hợp pháp, chúng tôi phải gửi họ trở lại. Mọi quốc gia trên thế giới đều gửi trả những người nhập cư bất hợp pháp đã vượt qua biên giới của họ. Đất nước này thuộc về Campuchia, không phải UNHCR."

 

Đòn cuối cùng giáng vào thỏa thuận ba bên xảy ra vào ngày 21 tháng 3 năm 2002. Trước sự phản đối của các nhân viên hiện trường của UNHCR, chính quyền Việt Nam đã vận chuyển một phái đoàn gồm hơn 400 người trên 12 xe buýt du lịch từ Việt Nam đến địa điểm Mondolkiri của UNHCR để gây áp lực buộc những người tị nạn phải quay trở lại. Việt Nam. Trong khi nhiều du khách là người thân của những người tị nạn, các quan chức UNHCR ước tính rằng có tới một trăm quan chức Việt Nam. Vài chục cảnh sát Campuchia có vũ trang đi cùng phái đoàn, được phép tìm kiếm những người tị nạn riêng lẻ và khám xét túp lều của họ. Cảnh sát Campuchia mang theo súng và dùi cui điện, nhưng không sử dụng chúng, vì các thành viên phái đoàn đã đe dọa và đối xử thô bạo với các nhân viên và người tị nạn của UNHCR. Đáp lại sự việc,424

 

Chuyến bay đến Campuchia: Bắt giữ, ngược đãi và cưỡng bức hồi hương

 

Hơn 500 người Thượng tị nạn trốn sang Campuchia trong năm sau các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 đã bị buộc phải quay trở lại Việt Nam. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận được báo cáo rằng một số người hồi hương - đặc biệt là những người dẫn dắt người khác bỏ trốn - đã bị đánh đập và bỏ tù khi trở về Việt Nam.

 

Những người khác bị cưỡng chế trở về được phép trở về nhà của họ, nhưng bị giám sát chặt chẽ hoặc quản thúc tại gia. Một số buộc phải nói với những người khác trong làng của họ rằng đừng đến Campuchia và nói rằng điều kiện trong các trại của UNHCR rất tồi tệ. 425 Gia đình của những người bỏ trốn đã bị đặt dưới áp lực nặng nề, như mô tả của một người đàn ông Mnông từ Đắk Lắk:

 

Công an đang theo dõi gia đình chúng tôi và liên tục hỏi chúng tôi đang ở đâu, thúc giục gia đình chúng tôi quay về và báo công an. Có rất nhiều cảnh sát và binh lính trong làng của chúng tôi - họ đã thiết lập một đồn cảnh sát trong làng của chúng tôi. 426

 

Những người tị nạn đến Campuchia vào tháng 10 và tháng 11 năm 2001 cho biết đã được xem một đoạn video, được cho là về các địa điểm của UNHCR ở Campuchia, tại các cuộc họp công khai do chính quyền địa phương tổ chức. Đoạn video cho thấy những người tị nạn gầy gò, ốm yếu và nói rằng không có đủ thức ăn, chăm sóc y tế và nơi trú ẩn tại các trại.

 

Trong nhiều trường hợp, rõ ràng đã có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền Campuchia và Việt Nam trong việc trục xuất và ngược đãi người tị nạn, đôi khi trả phí cho thường dân hoặc cảnh sát Campuchia giao nộp người tị nạn cho chính quyền Việt Nam. Một phần danh sách các vụ bắt buộc hồi hương từ Campuchia hoặc bị bắt giữ ở Việt Nam đối với người dân vùng cao đang tìm cách chạy trốn kể từ tháng 2 năm 2001 bao gồm:

 

· Ngày 26 tháng 3 năm 2001, phó ủy viên cảnh sát thứ nhất của tỉnh Mondolkiri, cùng với chỉ huy lực lượng hiến binh của tỉnh, đã chở mười chín người đàn ông dân tộc Jarai đến biên giới Việt Nam. Chính quyền Campuchia sau đó đã ký các văn bản, cùng với các đối tác Việt Nam, cho phép chuyển giao. Cả nhóm bị công an Việt Nam bắt giữ, đánh đập và giam giữ tại đồn công an tỉnh, sau đó bị giam tại nhà tù Chí Hòa ở Thành phố Hồ Chí Minh trong một tuần trước khi được thả về làng, nơi họ bị giám sát gắt gao. 427

 

· Ngày 25 tháng 4 năm 2001, 24 người Ê Đê từ Buôn Dha Prong, Đắk Lắk bị ​​bắt tại Việt Nam khi đang tìm cách trốn sang Campuchia. Các thành viên của nhóm đã bị đánh đập, đá, còng tay và bỏ tù một tuần tại đồn cảnh sát huyện. Sau đó chín người bị đưa đi các nhà tù tỉnh ở Pleiku và Buôn Ma Thuột; những người còn lại bị giám sát và cấm rời khỏi làng của họ. 428

 

· Ngày 30 tháng 4 năm 2001, ba mươi hai người Ê Đê và Jarai từ huyện Chư Sê, Gia Lai và Buôn Dha Ea Bông, Đắk Lắk bị ​​cưỡng chế từ Campuchia về Việt Nam. Chín thành viên của nhóm được cho là đã bị bỏ tù. Vào tháng 2 năm 2002, hai thành viên của nhóm-Siu Beng và Siu Be-lần lượt bị kết án sáu năm rưỡi và ba năm rưỡi tù giam với tội danh "tổ chức di cư bất hợp pháp." Việc nhóm này bị cảnh sát Campuchia buộc phải quay về, ngày trở về và số lượng người hồi hương đã được xác nhận trong một bài báo vào tháng 1 năm 2002 trên nhật báo Nhân dân của chính phủ Việt Nam . 429

 

· Vào ngày 8 tháng 5, Y Lim (còn gọi là Điền Y Liên), vợ là Maria Nam Linh và 5 người con của họ - những người tị nạn dân tộc Mnong đã nhận được giấy tờ bảo vệ chính thức của UNHCR vào ngày 25 tháng 4 - đã bị cảnh sát Campuchia chất lên một chiếc xe tải ở Mondolkiri và gửi về Việt Nam. Vào ngày 26 tháng 4, ngày 1 tháng 5 và một lần nữa vào ngày 2 tháng 5, UNHCR đã gặp chính quyền tỉnh Mondolkiri để đảm bảo rằng những người xin tị nạn sẽ không bị cưỡng chế trả về. Một ngày trước khi gia đình bảy người bị cưỡng chế trao trả, Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Hok Lundy đã gặp Đại sứ Hoa Kỳ Kent Wiedemann và đảm bảo với ông rằng sẽ không có vụ trục xuất nào diễn ra. 430

 

· Vào ngày 10 tháng 5 năm 2001, 32 người dân vùng cao bị buộc phải rời khỏi quận Koh Nhek, Mondolkiri. Sau khi được bàn giao cho chính quyền Việt Nam, những người tị nạn bị giam giữ một đêm tại biên giới, nơi họ bị thẩm vấn gắt gao về lý do cố gắng rời khỏi Việt Nam và sự tham gia của họ vào các cuộc biểu tình. Một số bị tát trong khi thẩm vấn. Sau đó họ bị chuyển đến nhà tù ở Buôn Ma Thuột, nơi họ bị giam giữ trong năm đêm và bị thẩm vấn thêm. Cả nhóm sau đó bị đưa đến nhà tù T-20 ở Pleiku. Một số được thả sau vài ngày, trong khi những người khác bị giữ đến một tháng. Ba thành viên của nhóm được cho là hoạt động chính trị tích cực nhất vẫn ở trong tù cho đến tháng 11 năm 2001.431

 

· Ngày 15-5-2001, công an huyện và tỉnh Ratanakiri của Campuchia hộ tống ba xe chở sáu mươi ba người dân vùng cao đến biên giới Việt Nam, nơi cả nhóm bị trục xuất. Các quan chức Việt Nam đã giam giữ họ trong một đêm tại biên giới, nơi họ bị thẩm vấn và một số thành viên của nhóm bị đánh đập. Cả nhóm sau đó được chuyển đến nhà tù T-20 ở Pleiku, nơi các thành viên của nhóm bị giam giữ trong những khoảng thời gian khác nhau. Vào tháng 1 năm 2002, hai thành viên của nhóm-Kpa Hling và Hnoch-đã bị xét xử và kết tội tổ chức di cư bất hợp pháp và bị kết án 5 năm rưỡi tù giam. 432

 

· Ngày 31 tháng 5 năm 2001, một nhóm bảy người Jarai bị bắt tại Việt Nam cách biên giới Ratanakiri ba cây số khi họ sợ hãi và chạy tán loạn. Hai người sang được Campuchia nhưng năm người bị chính quyền Việt Nam bắt giữ. Tính đến tháng 11 năm 2001, ít nhất một trong số năm người vẫn còn ở trong tù; người ta mong đợi rằng anh ta có thể bị giam giữ trong một thời gian dài. 433

 

· Vào tháng 6 năm 2001, có tin cho biết mười chín người dân vùng cao đã bị cầm tù ở Đắk Lắk sau khi được trả về từ Campuchia. Vị trí hiện tại của họ là không rõ.

 

· Tháng 7 năm 2001, sáu người Ê Đê ở Buôn Súp trốn sang Campuchia được đưa trở lại Đắc Lắc. Lúc đầu họ được phép trở về nhà ở Đắk Lắk nhưng sau đó họ bị bắt trong đêm và bị giam trong một “nơi tối tăm”. 434

 

· Ngày 3 tháng 8 năm 2001, ba người đàn ông Ê Đê từ Buôn Cuôr Knia tìm cách trốn sang Campuchia vào tháng 7 đã bị công an đánh đập dã man. Hai trong số những người đàn ông sau đó đã mất tích vào ngày 8 tháng 8; tung tích của họ tính đến tháng 3 năm 2002 vẫn chưa được biết. Sáu người còn lại được cho là đang lo sợ cho tính mạng của họ. 435

 

· Cuối tháng 8 năm 2001, 50 người bỏ trốn khỏi huyện Krông Pắc, Đắk Lắk đã được chính quyền Campuchia cho biết đã trao trả cho Việt Nam. Tính đến đầu tháng 9, 50 người này đã bị biệt giam tại một địa điểm không được tiết lộ. 436 Không có thêm thông tin nào vào tháng 3 năm 2002.

 

· Ngày 24 tháng 9 năm 2001, một nhóm đông người dân tộc Jarai đang tìm cách trốn chạy từ các tỉnh Gia Lai và Kontum sang Campuchia thì bị cảnh sát biên giới Campuchia chặn lại ở Ratanakiri. Cảnh sát Campuchia đã nổ súng vào đầu nhóm. Hầu hết nhóm trốn thoát được, nhưng tám người đã bị bắt, đánh đập và giao nộp cho cảnh sát Việt Nam để đổi lấy 300 đô la Mỹ. Tám người sau đó được gửi trở lại Việt Nam; tung tích của họ tính đến tháng 2 năm 2002 vẫn chưa được biết. Trớ trêu thay, sáng hôm sau, một nhóm cảnh sát biên giới Campuchia khác đã hộ tống 68 thành viên còn lại của nhóm người tị nạn đến địa điểm của UNHCR ở thị trấn tỉnh Ratanakiri. 437

 

· Ngày 28 tháng 12 năm 2001, chính quyền Campuchia ở tỉnh Mondolkiri đã buộc phải trả lại 167 người dân vùng cao, những người đã trốn qua biên giới từ Việt Nam sau khi hàng chục Kitô hữu người Thượng bị vây bắt và giam giữ tại Việt Nam trong khi cố gắng tổ chức các buổi lễ và cầu nguyện Giáng sinh. 438 Trong khi một số phụ nữ trong nhóm bị cưỡng bức trở về Campuchia sau đó đã trở về làng của họ, một số nam giới vẫn mất tích vào tháng 3 năm 2002. · Vào tháng 3 năm 2002,

 

có những báo cáo chưa được xác nhận rằng 81 người dân vùng cao đã trốn sang Campuchia , nơi họ bị bắt và buộc phải trở về Việt Nam. Tờ báo chính thức của quân đội Việt Nam, Quân Đội Nhân Dân, dẫn một bài báo vào ngày 8 tháng 2, trong đó phóng viên nói rằng anh ta đã gặp các thành viên của nhóm 81 người dân vùng cao bị trục xuất khỏi Campuchia, một số người đã tự nguyện trở về và những người khác "đã được lực lượng biên phòng Campuchia gửi về hoặc được người Việt Nam cứu". lực lượng." 439

 

· Vào ngày 2 tháng 3 năm 2002, cảnh sát tỉnh Ratanakiri tuyên bố rằng họ đã làm theo lệnh của trụ sở Cảnh sát Quốc gia khi họ buộc một nhóm sáu mươi ba người tị nạn trở về Việt Nam do sự phản đối của UNHCR, cơ quan này đã bị từ chối tiếp cận nhóm. 440 · Ngày 15 tháng 3 năm 2002, 35 người dân vùng cao đã bị trục xuất từ ​​tỉnh Mondolkiri về Việt Nam. Nhật báo ĐCSVN, Nhân Dân

 

(Nhân dân) đưa tin rằng chính quyền tỉnh Mondolkiri đã đưa nhóm này trở lại biên giới Campuchia-Việt Nam, nơi họ "được chính quyền tỉnh Gia Lai chào đón tại cửa khẩu trước khi đoàn tụ với gia đình." 441

 

391 Điều 37 của Luật Nhập cư Campuchia quy định rằng bất kỳ người nước ngoài nào vào Campuchia bất hợp pháp sẽ bị trục xuất. Tuy nhiên, Điều 31 của Công ước về Người tị nạn năm 1951 mà Campuchia là một bên ký kết, quy định rằng người tị nạn hoặc người xin tị nạn không bị phạt vì đã vào một quốc gia không có các yêu cầu nhập cư hợp pháp mà họ có thể không đáp ứng được do chuyến bay của họ. . UNHCR, Sổ tay cho các trường hợp khẩn cấp , tr. Ngày 13 tháng 6 năm 2000.

 

392 Agence France-Presse, "Việt Nam Phê phán Đề nghị Tị nạn của Hoa Kỳ cho Người thiểu số Chạy trốn," 3 tháng 4, 2001.

 

393 Agence France-Presse, "Việt Nam Bác bỏ Hun Sen, Kiên quyết hồi hương những người đào tẩu từ Campuchia," 5/4/2001.

 

394 Các cơ quan, "Campuchia để người tị nạn sắc tộc sang Mỹ; Nhóm đầu tiên bay ra ngoài khi Phnom Penh phớt lờ áp lực từ Hà Nội đòi hồi hương người dân tộc miền núi," South China Morning Post , 14 tháng 4, 2001.

 

395 Đài Tiếng nói Việt Nam, Hà Nội, "Hội Chữ thập đỏ Việt Nam yêu cầu trao trả 24 tù nhân Campuchia," ngày 9 tháng 4 năm 2001. BBC Giám sát Châu Á Thái Bình Dương - Chính trị; Cung cấp bởi BBC Worldwide Monitoring, ngày 10 tháng 4 năm 2001. Nhân Dân (Nhân dân), "Hội Chữ thập đỏ Việt Nam yêu cầu trả lại 24 người từ Campuchia," ngày 10 tháng 4 năm 2001.

 

396 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một nhà ngoại giao phương Tây có trụ sở tại Phnom Penh, ngày 13 tháng 4 năm 2001. Ông này báo cáo rằng các nhân viên tình báo Việt Nam không chỉ đến thăm những người tị nạn khi họ bị giam giữ tại lực lượng hiến binh thành phố, mà còn có mặt tại Sân bay Pochentong ở Phnom Penh khi đoàn khởi hành về Hoa Kỳ.

 

397 Associated Press, "Mười người tị nạn dân tộc thiểu số từ Việt Nam khởi hành đến Hoa Kỳ," 12 tháng 4, 2001.

 

398 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Ê Đê tị nạn từ Đắk Lắk, 24/04/2001.

 

399 Thet Sambath và Kevin Doyle, "Các dân tộc thiểu số ở Mondolkiri yêu cầu được bảo vệ nhiều hơn," Campuchia Daily , 23 tháng 4, 2001.

 

400 Thet Sambath và Kevin Doyle, "Các dân tộc thiểu số ở Mondolkiri yêu cầu được bảo vệ nhiều hơn," Campuchia Daily , 23 tháng 4, 2001. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, "Trục xuất người Thượng tị nạn đến Việt Nam," 20 tháng 5, 2001.

 

401 Deutsche Presse-Agentur, "Các nhà chức trách xác định vị trí 160 dân tộc thiểu số Việt Nam đang chạy trốn tình trạng bất ổn chính trị," 4 tháng 5, 2001. Reuters, "Người tị nạn di chuyển sau báo cáo tiền thưởng," South China Morning Post , 13 tháng 5, 2001.

 

402 Kevin Doyle và Seth Meixner, "Người Thượng rời rừng dưới sự chăm sóc của LHQ," Campuchia Daily , 12 tháng 5, 2001.

 

403 Ủy viên cảnh sát tỉnh Ratanakiri nói với những người hoạt động vì quyền lợi rằng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc trục xuất, ông ta đang thực hiện một mệnh lệnh đã nhận được vài năm trước đó từ Tổng giám đốc Cảnh sát Quốc gia và Bộ Nội vụ, chỉ đạo cảnh sát trục xuất bất kỳ cá nhân nào nhập cảnh bất hợp pháp vào đất nước này. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, “Trục xuất người Thượng tị nạn về Việt Nam,” 20/5/2001.

 

404 Matt Reed và Lor Chandara, "Tị nạn tạm thời được cấp cho người Thượng," Campuchia Daily, 18 tháng 5, 2001.

 

405 Tổ chức Ân xá Quốc tế Hành động Khẩn cấp, "Sợ bị cưỡng bức hồi hương," 10/5/2001. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, "Trục xuất người Thượng tị nạn về Việt Nam," 20/5/2001. Tuyên bố của Ủy ban Hành động Nhân quyền Campuchia, 22/5/2001.

 

406 Reuters, "UN kêu gọi Campuchia không trục xuất người Việt," 22/5/2001.

 

407 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, tháng 3 năm 2001.

 

408 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Gia Lai, ngày 26 tháng 6 năm 2001.

 

409 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê ở Đắk Lắk, ngày 17 tháng 7 năm 2001.

 

410 John Gravois, “Thêm 116 người Thượng tại các Trại của Liên hợp quốc,” Campuchia Daily , 3 tháng 9, 2001.

 

411 Xem Nghiên cứu trường hợp XVI, " Lễ hiến máu dê ở Ea H'leo," tr. 163.

 

412 Kevin Doyle và Seth Meixner, “Các nhà ngoại giao gặp gỡ về vấn đề người tị nạn VN,” Cambodia Daily , 26-4-2001.

 

413 Chhay Sophal, "Campuchia cho người Việt Nam tị nạn tạm thời," Reuters, 17/5/2001.

 

414 Theo Sổ tay dành cho các trường hợp khẩn cấp của UNHCR , các điều kiện cần thiết cho việc hồi hương tự nguyện phải bao gồm các biện pháp bảo vệ đối với tính chất tự nguyện của việc hồi hương; các biện pháp bảo vệ đối với việc đối xử khi trở về; và tiếp tục tị nạn cho những người không hồi hương và vẫn là người tị nạn. Đảm bảo tính chất tự nguyện của việc hồi hương bao gồm đảm bảo rằng quyết định hồi hương được đưa ra một cách tự do; những người tị nạn đang đưa ra quyết định sáng suốt dựa trên hồ sơ quốc gia chính xác; và quyết định được đưa ra rõ ràng. UNHCR, Handbook for Emergencys , tháng 6 năm 2000, và UNHCR, Handbook, Voluntary Repatriation: International Protection , 1996.

 

415 Đài Tiếng nói Việt Nam, "Việt Nam chỉ trích 'sự can thiệp thô bạo' của Hoa Kỳ vào kế hoạch hồi hương," 16-2-2002, Dịch vụ Giám sát của BBC.

 

416 Associated Press, "Các quan chức Việt Nam đổ lỗi cho Hoa Kỳ về việc chậm trễ hồi hương người tị nạn," 18 tháng 2 năm 2002.

 

417 Đại sứ quán Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, "Về sự trở lại của người thiểu số Việt Nam từ CPC [sic]," 8-2-2002.

 

418 Nhân Dân (Nhân Dân), "Huyện Đắc Min mong những người bỏ trốn sớm trở về," 21/02/2002.

 

419 Kevin Doyle, "Hạn chót cho những người xin tị nạn Việt Nam hồi hương," 22/02/2002; Reuters, “Mỹ phản đối thời hạn trả người tị nạn Việt Nam,” 22-2-2002.

 

420 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn các nhân chứng, trang Mondolkiri của UNHCR, ngày 22 tháng 2 năm 2002. Kevin Doyle, "Cảnh sát Campuchia sử dụng dùi cui đánh các nhân chứng của Liên Hợp Quốc trong trại," Reuters, ngày 23 tháng 2 năm 2002. Seth Meixner, "Bánh đánh người Thượng bị lên án," Campuchia Hàng ngày , ngày 25 tháng 2 năm 2001.

 

421 UNHCR News, "Thỏa thuận ba bên về người Thượng đang bị đe dọa," ngày 23 tháng 2 năm 2002. Agence France-Presse, LHQ đình chỉ việc hồi hương người tị nạn Việt Nam từ Campuchia," ngày 23 tháng 2 năm 2002.

 

422 Theo các điều khoản của thỏa thuận ba bên, việc hồi hương tự nguyện từ Campuchia chỉ được thực hiện sau khi UNHCR đã giám sát các điều kiện của làng xã ở Tây Nguyên một cách "hiệu quả và đáng tin cậy". Ngoài ra, các nhân viên của UNHCR sẽ đi cùng những người trở về Việt Nam và tiến hành các chuyến thăm tiếp theo về tình trạng sức khỏe của họ sau khi hồi hương. Xem "Báo cáo của cuộc họp ba bên lần thứ hai về người Thượng Việt Nam tại Campuchia," Phnom Penh, 21 tháng 1 năm 2002.

 

423 Kevin Doyle, "LHQ lo ngại về việc trục xuất người Campuchia," Reuters, 3/3/2002.

 

424 Agence France-Presse, "UNHCR rút khỏi thỏa thuận hồi hương cho người dân tộc thiểu số," 23 tháng 3 năm 2002. Reuters, "UNHCR ngăn chặn sự hồi hương của dân tộc miền núi Việt Nam từ Campuchia," 23 tháng 3 năm 2002.

 

425 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn những người tị nạn ở Ratanakiri và Mondolkiri, tháng 10 năm 2001. Xem thêm Associated Press, "Cambodia Begins Return Some Hill Tribe Member-Vietnam," 23 tháng 8 năm 2001.

 

426 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn vào ngày 31 tháng 10 năm 2001 với những người đàn ông dân tộc Mnông, những người đã được sàng lọc ra khỏi địa điểm của UNHCR ở Mondolkiri vào tháng 6 năm 2001 và trở về Đắk Lắk, Việt Nam. Một số trở lại Campuchia vào tháng 9 năm 2001.

 

427 Để có tài liệu và biết thêm chi tiết, xem Case Study XVII, "Arrest and Torture of Highlanders Deported from Campuchia," p. 166.

 

428 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn đàn ông Ê Đê ở Buôn Dha Prông, 29/10/2001.

 

429 Nhân Dân (Nhân Dân), "Bốn người lãnh án tù vì tổ chức di cư bất hợp pháp," 28/01/2002.

 

430 Kevin Doyle và Thet Sambath, "Gia đình mất tích chỉ tìm kiếm sự an toàn ở Campuchia," Campuchia Daily , 10/5/2001; Reuters, “LHQ tìm kiếm người Việt Nam mất tích từ Campuchia,” 13/5/2001; Tổ chức Ân xá Quốc tế Hành động Khẩn cấp, "Sợ bị cưỡng chế hồi hương," 10 tháng 5 năm 2001, Chỉ số AI: ASA 23/003/2001. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, “Trục xuất người Thượng tị nạn về Việt Nam,” 20/5/2001.

 

431 Phỏng vấn đàn ông Jarai ở Gia Lai, tháng 11/2001.

 

432 Việc trục xuất như vậy có thể dẫn đến vi phạm nguyên tắc cơ bản là không từ chối, hoặc quy định cấm theo Công ước về Người tị nạn năm 1951 đối với việc đưa người tị nạn trở lại bất kỳ quốc gia nào mà cuộc sống hoặc quyền tự do của họ bị đe dọa hoặc họ có thể bị ngược đãi. Việc nhóm này bị cảnh sát Campuchia trục xuất, ngày tháng bị trục xuất và số người hồi hương đã được xác nhận trong một bài báo tháng 1 năm 2002 trên nhật báo chính thức của chính phủ Việt Nam. Nhân Dân (Nhân Dân), “Bốn người nhận án tù vì tổ chức di cư bất hợp pháp,” 28 tháng Giêng, 2002. Xem thêm, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, “Trục xuất người Thượng tị nạn về Việt Nam,” 20 tháng Năm, 2001.

 

433 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai có người thân bị giam giữ vào thời điểm xảy ra vụ việc, ngày 17 tháng 10 năm 2001.

 

434 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn thân nhân của một trong những người bị cầm tù, ngày 27 tháng 7 năm 2001. Việc trục xuất như vậy có thể vi phạm nguyên tắc cơ bản là không từ chối, hoặc quy định cấm theo Công ước về Người tị nạn năm 1951 đối với việc đưa người tị nạn trở lại bất kỳ quốc gia nào mà cuộc sống hoặc tự do của họ sẽ bị đe dọa hoặc họ có thể phải đối mặt với sự ngược đãi.

 

435 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin giấu tên. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

436 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, đề nghị giấu tên. Tài liệu tiếng Việt và bản dịch tiếng Anh lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

437 Thet Sambath, “Người Thượng được báo cáo là đã bán cho người Việt Nam,” Nhật báo Campuchia , 2 tháng 10, 2001.

 

438 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một nhà ngoại giao phương Tây ở Phnom Penh và nhân viên thực địa của UNHCR ở Campuchia, người đã xác nhận báo cáo với chính quyền cấp quốc gia và cấp tỉnh, tháng 1 năm 2002.

 

439 Associated Press, "Báo cáo: Thêm 81 người thiểu số Việt Nam trốn sang Campuchia," ngày 6 tháng 2 năm 2002; Steve Kirby, "New exodus of Vietnam hill people đám mây những nỗ lực hồi hương của LHQ," Agence France-Presse, ngày 6 tháng 2 năm 2002; Agence France-Presse, "Nhật báo Hà Nội nói Campuchia 'gửi lại' những người xin tị nạn," 8-2-2002.

 

440 Kevin Doyle, "Campuchia trục xuất 63 người xin tị nạn thuộc bộ tộc đồi núi," Reuters, 2/3/2002.

 

441 Thông tấn xã Việt Nam, "Tỉnh Gia Lai chào đón thêm 35 người di cư trái phép," 15/3/2001.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

 

XIV. KIỂM SOÁT SỨC MẠNH

 

 

Chính quyền nghi ngờ nhiều người, nhưng chủ yếu là các mục sư Cơ đốc giáo, nhà truyền giáo và trưởng lão nhà thờ ở tất cả các làng có tín đồ Cơ đốc giáo. Họ cáo buộc các mục sư và lãnh đạo nhà thờ lên kế hoạch tổ chức lễ Giáng sinh để tổ chức những cuộc vượt ngục sang Campuchia. Sau đó, kể từ tháng 12, họ đã bắt giữ nhiều người một cách ngoài pháp luật, chui vào bóng tối, không có lệnh bắt giữ. Có người sau khi bị đánh bị tra khảo liên tục hai ba ngày liền rồi cho về nhà.... Có người như AT bị bắt ngày 6 tháng 2-đến nay gia đình không biết anh ở đâu.

 

-Lãnh đạo Tin Lành, Đắk Lắk, 23-02-2002

 

Đến cuối năm 2001, trước tình trạng ngày càng có nhiều người dân vùng cao chạy sang các trại tị nạn của Liên Hợp Quốc ở Campuchia, chính quyền Việt Nam đã bắt đầu một nỗ lực có tổ chức nhằm tăng áp lực buộc dân làng phải tuyên thệ trung thành với chính phủ và từ bỏ tôn giáo cũng như chính trị của họ.

 

Việc giam giữ định kỳ hoặc quản thúc tại gia tiếp tục được báo cáo ở vùng cao nguyên từ tháng 9 năm 2001 đến đầu năm 2002. Điều này thường bao gồm việc giam giữ tạm thời các nhóm lớn người tị nạn đã bị cưỡng chế trục xuất khỏi Campuchia, cùng với những người cầm đầu hoặc hướng dẫn viên của những người này. các nhóm chọn ra các án tù dài hơn. Nhiều nhà lãnh đạo đạo Tin lành và trưởng lão nhà thờ tiếp tục bị triệu tập trong suốt cả năm để thẩm vấn hoặc "làm việc" với cảnh sát, nơi họ bị thẩm vấn về các hoạt động tôn giáo và chính trị của họ và bị ra lệnh không được tổ chức tụ tập cho các nghi lễ tôn giáo.

 

Trong và sau chuyến thăm của Bí thư Thành ủy Nông Đức Mạnh đến Gia Lai và Đắk Lắk vào tháng 9 năm 2001, tám người Jarai đã bị bắt tại huyện Chư Sê, Gia Lai. Kể từ tháng 3 năm 2002, tung tích của họ vẫn chưa được biết.

 

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã nhận được báo cáo về các vụ bắt giữ bổ sung vào tháng 9 tại huyện Mang Yang, Đắk Lắk, nơi chính quyền địa phương đã bắt giữ 58 người dân vùng cao. Họ đưa 34 người vào nhà lao huyện và số còn lại về trụ sở công an xã, nơi họ bị bắt lao công và ký giấy cam kết chấm dứt mọi hoạt động với Kok Ksor và từ bỏ đạo Tin Lành. Kể từ tháng 3 năm 2002, một số người bị giam giữ đã không trở về làng của họ. 442

 

Một đợt bắt giữ khác được báo cáo vào tháng 10 và tháng 11 năm 2001, khi mười người dân vùng cao bị giam giữ ở các huyện Đak Đoa và Chư Sê của Gia Lai, và các huyện Đak Mil và Krông Pắc, Đak Lak. Nơi ở của họ tính đến tháng 3 năm 2002 vẫn chưa được biết.

 

Vào cuối tháng Giêng và đầu tháng Hai năm 2002, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận được báo cáo về nhiều vụ bắt giữ. Chúng bao gồm việc giam giữ ít nhất bảy lãnh đạo giáo hội ở huyện Đak Đoa của Gia Lai và các huyện Cư Êbur, Buôn Đôn, Krông Búk và Cư M’gar của Đak Lak. Tám người dân cao nguyên khác đã bị bắt vào ngày 20 tháng Hai tại Ea H'leo. Tính đến cuối tháng 2, hai người đã trở về làng nhưng những người còn lại không rõ tung tích. 443

 

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã nhận được các báo cáo cho đến tháng 3 năm 2002 rằng chính quyền Việt Nam tiếp tục cấm các cuộc tụ họp tôn giáo đông người và gây áp lực buộc các Kitô hữu bỏ đạo ở nhiều nơi, bao gồm các huyện Ea H'leo, Cư Mgar, Buôn Đôn, Mdrak và Ea Súp của Đắk Lắk. ; huyện Ayun Pa, Phú Thiện, An Khê của Gia Lai; huyện Đăk Hà, Sa Thầy thuộc Kontum; và các huyện Lâm Hà, Lạc Dương của Lâm Đồng. 444 Khi ngày càng có nhiều người dân vùng cao trốn sang Campuchia, vào tháng 9 năm 2001, chính quyền Việt Nam bắt đầu một chiến dịch mới, buộc các chủ hộ gia đình ở nhiều làng phải ký vào các văn bản đảm bảo rằng các thành viên trong gia đình họ sẽ không tìm cách trốn sang Campuchia hoặc tham gia vào các tổ chức chính trị.

 

 

Đàn áp Giáng sinh

 

Vào tháng 12 năm 2001, MFI thông báo rằng hàng ngàn người dân vùng cao sẽ tiến hành các buổi canh thức cầu nguyện Giáng sinh vào ngày 24-25 tháng 12. Vào ngày 10 tháng 12, hai mươi lãnh đạo giáo hội thiểu số từ Tây Nguyên bị triệu tập ra Hà Nội, nơi họ bị cảnh cáo về việc lợi dụng tôn giáo để phá hoại đoàn kết dân tộc. Các mục sư thiểu số được yêu cầu công khai bày tỏ sự ủng hộ đối với các chính sách của ĐCSVN về tôn giáo và kêu gọi duy trì trật tự xã hội. 445

 

Trong tuần thứ ba của tháng 12, hàng chục lãnh đạo "hội thánh tại gia" địa phương đã bị vây bắt và giam giữ trên khắp Tây Nguyên để ngăn cản họ thực hiện các nghi lễ Giáng sinh. Hơn 160 người Tây Nguyên định trốn sang Campuchia vào thời điểm đó đã bị bắt và trục xuất về Việt Nam. 446Trong khi nhiều phụ nữ sau đó đã trở về làng của họ, tung tích của một số nam giới vẫn chưa được biết vào cuối tháng 3 năm 2002. Các nỗ lực chính thức nhằm ngăn chặn lễ Giáng sinh bao gồm: 447

 

 

· Ngày 22 tháng 12 năm 2001 tại huyện Ea H'leo, Đắk Lắk, chính quyền địa phương triệu tập mục sư và trưởng lão hội thánh Tin Lành. Họ bị áp lực phải ký thỏa thuận không tổ chức lễ Giáng sinh và nói rằng tụ tập bên ngoài nhà của họ là bất hợp pháp. Công an giải tán, gây rối hoặc theo dõi các tụ điểm đón Giáng sinh tại thị trấn xã Ea Qui, Địa Giang, Ea Drăng và Ea H'leo.

 

· Ngày 22 tháng 12 tại huyện Ayun Pa, Gia Lai, công an xã, thôn và trưởng thôn bắt một người dân tộc thiểu số theo đạo Thiên Chúa, đánh đập và bắt anh lao động cưỡng bức tại trụ sở xã. Vào ngày 24 và 25 tháng 12, chính quyền đã đến từng nhà để cảnh báo người dân không được tụ tập dự lễ Giáng sinh bên ngoài nhà của họ. Chính quyền ở một xã đã triệu tập các chức sắc giáo hội thiểu số để dự hội thảo về Nghị định số 26 (về hoạt động tôn giáo) vào ngày 24 tháng 12.

 

· Ngày 23 tháng 12, bộ đội và công an xông vào một buổi lễ của nhà thờ ở huyện Phú Thiện, Gia Lai và cáo buộc hội chúng là "Những người theo đạo thiên chúa Dega." Người lãnh đạo của dịch vụ, người đang làm việc cho một trưởng lão nhà thờ đã bị bắt, đã bị giam giữ tại trụ sở xã trong hai ngày và bị thẩm vấn.

 

· Ngày 23 tháng 12, an ninh trật tự và cảnh sát giao thông cùng bộ đội bao vây và giải tán một đám đông đón Giáng sinh ở huyện An Khê, Gia Lai. Sau đó, các nhà lãnh đạo nhà thờ đã bị chính quyền địa phương triệu tập, họ cáo buộc họ tổ chức các dịch vụ Giáng sinh bất hợp pháp. Các nhà lãnh đạo nhà thờ được thông báo rằng các nhà thờ không thể nhóm lại mỗi tuần để thờ phượng.

 

· Ngày 23 tháng 12, công an huyện Đăk Hà, Kontum, cảnh báo các Kitô hữu địa phương không tổ chức lễ Giáng sinh theo nhóm. Một số lãnh đạo nhà thờ đã được triệu tập để ký cam kết không tổ chức các buổi lễ.

 

· Vào ngày 24 tháng 12 tại thị xã tỉnh Kontum, cảnh sát và các quan chức chính quyền đã cố gắng ngăn cản người dân vào nhà thờ và quay video buổi lễ. Ba nhà lãnh đạo nhà thờ đã được triệu tập trong hai ngày tới để thẩm vấn được ghi hình với Bí thư huyện và Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc ĐCSVN.

 

· Ngày 24 tháng 12 tại huyện Sa Thầy, Kontum, công an ập vào nhà một lãnh đạo giáo hội. Họ tịch thu cuốn Kinh thánh của anh, thẩm vấn và cảnh cáo anh không được tổ chức bất kỳ cuộc tụ họp tôn giáo nào.

 

· Ngày 25 tháng 12 tại xã Dakbla, Kontum, công an và cán bộ địa phương bắt giữ một tín đồ Thiên chúa giáo đang đi sang xã bên cạnh. Họ tịch thu Kinh thánh, sách thánh ca và xe máy của anh với cáo buộc anh tuyên truyền tôn giáo trái phép. Tối hôm đó, cảnh sát đã lục soát nhà của một số Cơ đốc nhân ở xã liền kề.

 

· Vào ngày 22 tháng 12, các quan chức địa phương đã triệu tập các trưởng lão nhà thờ từ ba xã ở huyện Mdrak, Đắk Lắk và nói với họ rằng họ bị cấm tổ chức các nhóm người đi lễ Giáng sinh hoặc các cuộc họp nhà thờ. Tại một xã, những người lớn tuổi trong nhà thờ bị áp lực phải ký cam kết rằng họ sẽ không tụ tập người thành nhóm nữa. Vào ngày 24 tháng 12 tại cùng quận, các quan chức địa phương đã chấm dứt lễ Giáng sinh.

 

· Sau Lễ Giáng Sinh 2001, chính quyền không cho các tín đồ Thiên Chúa giáo tập trung tại nhà thờ ở xã Krông Nô, huyện Lắk, Đắk Lắk nữa.

 

· Tại Lâm Đồng, chính quyền đã cấm các hoạt động tại các nhà thờ ở ba xã thuộc huyện Lạc Dương sau lễ Giáng sinh và hạn chế các cuộc tụ họp tôn giáo không quá mười người. Vào đầu tháng 2 năm 2002, chính quyền đã ra lệnh triệu tập một buổi nhóm tại nhà thờ trong cùng quận và tịch thu bảy cuốn Kinh thánh và thánh ca. Mục sư được triệu tập để thẩm vấn và các buổi lễ của nhà thờ bị chấm dứt kể từ thời điểm đó.

 

Kỷ Niệm Một Năm

 

Vào tháng 2 năm 2002, ngày kỷ niệm đầu tiên của các cuộc biểu tình đang đến gần, các khoản trợ cấp bổ sung đã được trao ở vùng cao nguyên để kỷ niệm Tết, Tết Việt Nam. Các quan chức Campuchia và Việt Nam đã cho phép một số bà con vùng cao được tự do vượt biên vào thời điểm đó để thăm bà con trong các trại tị nạn, tặng quà Tết và động viên bà con về Việt Nam.

 

Bất chấp những cử chỉ này, những người dân vùng cao được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền và các phóng viên phương Tây phỏng vấn vào tháng 2 năm 2002 đã báo cáo rằng tình hình thực tế không được cải thiện. Họ viện dẫn những lạm dụng đang diễn ra bao gồm quấy rối các Kitô hữu, ngược đãi những người tị nạn từ Campuchia và sự hiện diện đàn áp của cảnh sát tại các ngôi làng. 448

 

Trong chuyến tham quan báo chí do chính phủ tổ chức đến Tây Nguyên vào giữa tháng 2 năm 2002, những phụ nữ Jarai đã khóc khi kể cho các nhà báo nước ngoài về những vi phạm đang diễn ra và nỗi lo sợ của họ về việc bị chính quyền trả thù. “Họ theo dõi và theo dõi chúng tôi mọi lúc,” một phụ nữ Jarai nói với các phóng viên ở huyện Chư Sê, Gia Lai vào ngày 19 tháng 2 năm 2002. Bà nói rằng bà sợ rằng chồng bà, người đã trốn sang Campuchia sau các cuộc biểu tình, sẽ bị bắt nếu anh về Việt Nam. 449 Một phụ nữ khác nói với các phóng viên: "Chúng tôi đã cố gắng tổ chức một cuộc tụ tập Tin Lành nhưng chính phủ không cho phép. Chính phủ không chấp nhận tôn giáo của chúng tôi." 450

 

Các thành viên của nhóm người tị nạn đầu tiên trở lại Kontum vào ngày 19 tháng 2 theo chương trình hồi hương của UNHCR bày tỏ lo ngại về sự an toàn của họ sau khi trở về. 451 Một người đàn ông khác nói với các phóng viên rằng anh ta đã bị lực lượng biên phòng Việt Nam và chính quyền tại làng của anh ta bắt giữ và đánh đập vào năm trước khi anh ta định trốn sang Campuchia. 452

 

Một người đàn ông Jarai và từng là người ủng hộ FULRO đã cố gắng "tự hồi hương" từ Campuchia về Việt Nam vào ngày 14 tháng 2 năm 2002, cùng với vợ và bốn đứa con, hành động một mình, không dưới sự bảo trợ của Liên Hợp Quốc. Tuy nhiên, khi trở về Việt Nam, anh thấy ngôi làng của mình ở Gia Lai bị đàn áp đến mức anh lập tức quay lại và trốn trở lại Campuchia.

 

“Có cảnh sát và binh lính ở khắp mọi nơi, và người thân của tôi nói với tôi rằng họ đã ở đó cả năm qua,” anh nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền sau khi trở lại Campuchia. Nhà thờ trong làng của anh ấy, được sử dụng vào mỗi Chủ nhật kể từ năm 1995, đã bị đóng cửa. Dân làng nói với ông rằng những người theo đạo Cơ đốc bị đàn áp nhiều hơn trước các cuộc biểu tình, với nhiều người thường xuyên bị phạt tiền hoặc bị cảnh sát gọi đi lao động cưỡng bức khi làm hàng rào hoặc cắt cỏ ở trung tâm xã. Người ta nói với ông rằng những Cơ đốc nhân từng giữ các chức vụ trong chính phủ đã bị sa thải, và nhiều Cơ đốc nhân đã bị loại khỏi các chương trình phân phát gạo của chính phủ.

 

"Tất cả những điều này là những phát triển mới kể từ các cuộc biểu tình," người đàn ông nói. "Người thân của tôi đã cảnh báo tôi phải chạy trốn ngay lập tức.453 Một nhà lãnh đạo giáo hội người Thượng đã khơi dậy bầu không khí trong một bức thư chuyển lậu ra khỏi Tây Nguyên vào cuối tháng 2 năm 2002:

 

 

Bây giờ chính quyền đã cử binh lính đến nhiều làng khác nhau. Họ cấm các Cơ đốc nhân nhóm họp để thờ phượng, đọc Kinh thánh, cầu nguyện trước khi ăn, hoặc hát các bài hát Cơ đốc. Họ cấm bất cứ điều gì liên quan đến Cơ đốc giáo. Họ đang gieo rắc hoang mang, nghi ngờ và sợ hãi trong nhân dân. 454

 

442 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cư dân Mang Yang, ngày 13 tháng 10 năm 2001 và ngày 28 tháng 2 năm 2002.

 

443 "Báo cáo về tình hình ở Dak Lak," ngày 23 tháng 2 năm 2002, do một lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên viết. Bản dịch tiếng Anh tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

444 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, xin giấu tên. "Báo cáo Tình hình Công nhân Cơ đốc ở Tây Nguyên, từ tháng 12 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002," được viết bởi các nhà lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên. Bản dịch tiếng Anh của các tài liệu tiếng Việt được lưu trữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

445 Agence France-Presse, "Cộng sản Việt Nam trong cảnh báo Giáng sinh cho thiểu số Tin lành," ngày 12 tháng 12 năm 2001. Associated Press, "Đảng Cộng sản Việt Nam yêu cầu người Tin lành giúp duy trì trật tự chính trị và xã hội ở Tây Nguyên bất ổn," ngày 11 tháng 12 năm 2001. Tiếng nói của Đài Việt Nam, "Đài phát thanh Việt Nam lên án cáo buộc của truyền thông phương Tây về `thiếu tự do tôn giáo,'" 23/12/2001, BBC Giám sát, 24/12/2001. Tổ chức Người Thượng, Inc. Đêm Canh Thức Cầu Nguyện," tháng 12 năm 2001.

 

446 Zenit.org, "Vietnam Cracking Down on Christian Tribes in Mountains," 28 tháng Giêng, 2002. Tổ chức Người Thượng, Inc. Báo cáo và Thông cáo báo chí, "Tra tấn, Bắt giữ, Bắt cóc những người Degar [Người Thượng] Bộ tộc Hill đã tổ chức Lễ Giáng sinh ở Việt Nam trong Tháng 12 năm 2001," Tháng 1 năm 2002. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, "Không có sự hồi hương của người Thượng nào mà không được bảo vệ," 15 tháng 1 năm 2002.

 

447 Thông tin từ: "Báo cáo Tình hình Công nhân Cơ đốc ở Tây Nguyên, từ tháng 12 năm 2001 đến tháng 2 năm 2002," được viết bởi các nhà lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên. Bản dịch tiếng Anh của tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

448 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn dân làng Jarai từ huyện Ayun Pa, Gia Lai, ngày 19 tháng 2 năm 2002. Clare Arthurs, "Những người tị nạn Việt Nam đầu tiên trở về nhà," BBC News Online, ngày 19 tháng 2 năm 2002. David Brunnstrom, "Những người phụ nữ thiểu số đầy nước mắt bất chấp người Việt quan chức," Reuters, ngày 9 tháng 2 năm 2002. David Thurber, "Những người thân lo lắng khi Liên Hợp Quốc hồi hương nhóm người tị nạn Việt Nam đầu tiên từ Campuchia," Associated Press, ngày 19 tháng 2 năm 2002. David Brunnstrom, "Các dân tộc thiểu số Việt Nam nói rằng họ vẫn phải đối mặt với những khó khăn," Tháng 2 19, 2002. Amy Kazmin, “Việt Nam phủ nhận đàn áp sắc tộc,” Financial Times , 20-2-2002.

 

449 David Brunnstrom, “Những phụ nữ thiểu số đầy nước mắt bất chấp quan chức Việt Nam,” Reuters, 9 tháng 2, 2002.

 

450 "Người thân lo lắng khi Liên Hợp Quốc hồi hương nhóm người tị nạn Việt Nam đầu tiên từ Campuchia," Associated Press, ngày 19 tháng 2 năm 2002.

 

451 David Brunnstrom, “Những người tị nạn Kitô giáo sợ hãi sau khi trở về Việt Nam,” Reuters, 21 tháng 2, 2002.

 

452 Clare Arthurs, “Những người tị nạn Việt Nam đầu tiên hồi hương,” BBC News Online, 19/02/2002.

 

453 Người đàn ông này đã cùng gia đình trốn sang Campuchia trước các cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 vì anh ta đã bị tra tấn và cầm tù ở Việt Nam . Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai ở huyện Ayun Pa, Gia Lai, ngày 19 tháng 2 năm 2002.

 

454 "Báo cáo về tình hình ở Dak Lak," ngày 23 tháng 2 năm 2002, do một lãnh đạo giáo hội Tin lành yêu cầu giấu tên viết. Bản dịch tiếng Anh tài liệu tiếng Việt lưu tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

Trang trướcMục lục

XV. NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG: CÔNG AN ĐỐT VÀ GIẾT GIÁO HỘI Ở PLEI LÃO

 

 

Đầu tiên, cảnh sát ra lệnh cho một số thường dân Việt Nam lục soát và phá hủy nhà thờ bằng rìu. Họ dùng dây cáp buộc vào một chiếc xe để lật đổ nó và những người lính dùng báng súng của họ. Sau đó, họ bắt người dân tộc Jarai đốt nó. Công an bắt người Jarai đổ năm lít xăng và mười lít dầu máy lên nhà thờ nhưng không đốt được. Vì vậy, sau đó cảnh sát đã tiếp quản và họ đốt cháy nó. Mọi người đều khóc - cho những người chết và bị thương, và cho nhà thờ.

 

-Người Jarai từ Plei Lao, 28-6-2001

 

Chỉ vài tuần sau cuộc biểu tình tháng 2 năm 2001 tại các tỉnh lỵ của Tây Nguyên, một cuộc đối đầu lớn đã diễn ra giữa lực lượng an ninh Việt Nam và hàng trăm thường dân dân tộc Jarai tại làng Plei Lao, nằm cách Pleiku khoảng 35 km ở Gia Lai. Vào ngày 10 tháng 3 năm 2001, hàng trăm cảnh sát và binh lính, những người dường như đang cố gắng phá vỡ buổi lễ cầu nguyện suốt đêm ôn hòa, mà dân làng thừa nhận có bao gồm các cuộc thảo luận về độc lập, đã xả súng vào đám đông người Jarai, giết chết ít nhất một dân làng. Sau đó, cảnh sát đốt nhà thờ và bắt giữ hàng chục dân làng, một trong số họ-Siu Boc-sau đó đã bị xét xử và kết án 11 năm tù vì tội "phá rối an ninh." Phiên tòa xét xử ông được tổ chức tại Pleiku vào tháng 9 năm 2001.

 

Hoàn cảnh chính xác của những gì đã xảy ra tại Plei Lao vẫn chưa rõ ràng. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã thu thập được lời kể của nhân chứng từ những người dân làng có lời khai cho thấy cảnh sát sử dụng vũ lực quá mức. Có vẻ như dân làng đã cố gắng chặn giao thông và can thiệp vào các vụ bắt giữ mà họ tin là không công bằng. Họ cũng thừa nhận đã ném đá vào xe jeep của cảnh sát sau khi lực lượng an ninh bắt giữ một người dân làng. Không có nhà quan sát vô tư nào có mặt để đánh giá xem liệu quyết định nổ súng của cảnh sát có tỷ lệ thuận với mối đe dọa mà họ phải đối mặt từ một đám đông giận dữ hay không và chính phủ đã không cho phép các nhà quan sát độc lập tiếp cận địa điểm kể từ khi vụ việc xảy ra. Sau đó, cảnh sát cũng tiến hành đốt phá một nhà thờ, một hành động không thể bào chữa trong bất kỳ trường hợp nào.

 

Chính quyền tỉnh và huyện rõ ràng là vô cùng lo lắng về một số lượng lớn người Jarai bắt đầu tập trung cho một buổi cầu nguyện kéo dài tại nhà thờ ở Plei Lao, bắt đầu vào đầu tháng Ba. Những người dân làng nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng họ đang cầu nguyện để được bảo vệ trong thời gian cực kỳ khó khăn sau các cuộc biểu tình hồi tháng Hai, khi các ngôi làng tràn ngập cảnh sát và binh lính. Về phần mình, các nhà chức trách đã cảnh giác với một số nội dung chính trị trong các buổi lễ của nhà thờ. Một số dân làng được cho là đã tổ chức các nhóm nhỏ để theo dõi và quan sát cảnh sát khi và nếu họ vào làng, để cố gắng ngăn cản chính quyền giải tán các cuộc họp tôn giáo hoặc thực hiện các vụ bắt giữ. Hình ảnh Plei Lao chụp ngày 10 tháng 3 do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thu được,

 

Trong các cuộc phỏng vấn do Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thực hiện vào tháng 6 và tháng 10 năm 2001 với hơn chục nhân chứng của vụ việc ở Plei Lao, dân làng coi vấn đề tịch thu đất đai và đàn áp tôn giáo là nguyên nhân cơ bản của tình trạng hỗn loạn nổ ra không chỉ ở đường phố của các thị trấn tỉnh lẻ, nhưng trong xóm 400 người của họ, vào đầu năm 2001.

 

Nhà Thờ tại Plei Lao

 

Tháng 3 năm 2001, Plei Lao nổi bật giữa các làng xã Nhơn Hòa, huyện Chư Sê, Gia Lai. Đó là ngôi làng duy nhất trong xã có nhà thờ - một cấu trúc đơn giản bằng gỗ và lợp tranh mà dân làng đã xây dựng vào tháng 7 năm 2000. Hàng trăm cư dân Plei Lao - hơn một nửa làng - tụ tập ở đó vào mỗi Chủ Nhật. Mỗi tháng một lần, dân làng từ hàng chục ấp khác trong xã Nhơn Hòa sẽ tập trung tại Plei Lao để làm lễ nhà thờ lớn hơn.

 

Các bô lão ở Plei Lao kể rằng người Jarai ở đây theo đạo Thiên chúa từ năm 1974, khi một người đàn ông Jarai mang đạo về làng. “Cơ đốc giáo không đến Plei Lao từ người nước ngoài,” một người dân làng Plei Lao nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. "Người Jarai theo đạo Thiên Chúa vì chúng tôi thấy rằng tôn giáo có thể giúp chúng tôi hòa thuận trong gia đình. Chúa có thể bảo vệ chúng tôi."

 

Người dân làng cho biết kể từ giữa những năm 1970, chính quyền địa phương đã sách nhiễu dân làng vì họ theo đạo Cơ đốc, đôi khi giam giữ và thẩm vấn những người theo đạo. Tuy nhiên, vào tháng 7 năm 2000, dân làng đã có thể xây dựng một nhà thờ khá lớn (12 x 6,5 mét). Chính quyền địa phương phần lớn nhắm mắt làm ngơ trước việc xây dựng nó, mặc dù cảnh sát thường xuyên theo dõi các buổi lễ của nhà thờ.

 

Vào tháng 2 năm 2001, hàng trăm dân làng từ xã Nhơn Hòa - 200 người từ Plei Lao - tham gia biểu tình ở Pleiku, rời bỏ nhà cửa trước rạng sáng ngày 2 tháng 2. Hầu hết bị chặn không cho lên tỉnh lỵ, bị công an từ chối. rào chắn. Sau các cuộc biểu tình, cảnh sát đã được bố trí trong làng và khoảng 30 binh sĩ được phái đến trụ sở xã.

 

Những Buổi Cầu Nguyện

 

Vào đầu tháng Ba, dân làng Plei Lao bắt đầu tổ chức một buổi cầu nguyện tại nhà thờ, diễn ra cả ngày lẫn đêm trong mười ngày - cho đến khi nó bị lực lượng an ninh phá vỡ. Dân làng từ hơn chục xóm xung quanh tham gia, làm tăng số người tham dự lên hơn 500, và có thể lên đến 1.000. 456

 

“Sau các cuộc biểu tình, chúng tôi lúc nào cũng lo sợ,” một người dân làng Plei Lao nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền. "Có cảnh sát và binh lính liên tục tuần tra trong làng của chúng tôi. Chúng tôi có nhiều buổi nhóm cầu nguyện - không chỉ vào Chủ nhật - để cầu nguyện và tôn kính Chúa cũng như xin sự giúp đỡ và bảo vệ." 457

 

Một người dân làng khác giải thích: “Đây là truyền thống của chúng tôi để cầu nguyện cả ngày lẫn đêm - như một lời cầu nguyện để được giúp đỡ và bảo vệ - đặc biệt là trong những lúc chúng tôi sợ hãi." 458

 

Các dịch vụ bắt đầu lúc 9:00 sáng và kéo dài đến 3:00 chiều. Vào buổi tối, các dịch vụ lại bắt đầu, từ 5:00 đến 10:00 tối, khi dân làng đã ngủ một lúc. Đến 1 giờ sáng, dân làng lại bắt đầu thờ cúng cho đến rạng sáng. Dân làng cho biết họ không ngại tụ tập theo cách này - bất chấp cuộc đàn áp sau tháng Hai. “Chúng tôi không sợ vì chúng tôi chỉ gặp nhau để thờ cúng chứ không phải để đối đầu với chính quyền”, một người dân nói. Tuy nhiên, sau khi cầu nguyện, cuộc nói chuyện thường chuyển sang chính trị, ông nói. "Khi chúng tôi gặp nhau như thế này, một phần [của cuộc họp] là tôn giáo và một phần là chính trị; chẳng hạn như nói về thực tế rằng vùng đất này là tài sản của các dân tộc thiểu số và cộng đồng quốc tế đã chấp thuận đề xuất độc lập của chúng tôi rồi." 459

 

Chụp

 

Bắt đầu từ 19h tối 9/3, hàng trăm bộ đội, cảnh sát dã chiến đã bao vây Plei Lao. Vào lúc 4 giờ sáng ngày 10 tháng 3, khoảng 60 thành viên của lực lượng an ninh tiến vào làng trên ba chiếc xe jeep và một số xe tải của quân đội khi dân làng đang cầu nguyện trong nhà thờ. Theo những người chứng kiến ​​và những bức ảnh mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thu được, cảnh sát đội mũ bảo hiểm màu trắng và đồng phục có đệm bảo vệ. Họ mang theo khiên nhựa, dùi cui, dùi cui điện, hộp hơi cay và súng - cả súng trường tấn công AK47 và súng lục ổ quay. Một số binh sĩ mặc đồng phục rằn ri, thay vì màu xanh ô liu thông thường.

 

S, một thanh niên Jarai, đang nằm võng ngủ trong đồn điền cà phê ở bìa làng. Bị lính đánh thức, anh định chạy đi báo cho dân làng trong nhà thờ nhưng bị cảnh sát tóm được. Anh ta bị trói, bịt miệng và đưa vào một trong ba chiếc xe jeep của cảnh sát. Những người dân làng còn lại không biết có ai bị bắt vì trời vẫn còn tối.

 

Nhiều người đàn ông tiếp tục cầu nguyện trong nhà thờ, nhưng một nhóm phụ nữ và trẻ em gái đã ra ngoài đứng hoặc ngồi đối diện với lực lượng an ninh, lặng lẽ theo dõi họ. Một số phụ nữ đã khóc khi thấy nhiều cảnh sát và binh lính đến. "Chúng tôi muốn bảo vệ nhà thờ," một người đàn ông nói. "Chúng tôi cử những người phụ nữ đi canh đường vì chúng tôi nghĩ rằng cảnh sát sẽ không đánh hoặc bắt giữ phụ nữ." 460

 

Trong đêm, nhiều lực lượng an ninh được gọi đến từ Pleiku, dân làng cho biết, với hàng trăm cảnh sát và binh lính bố trí vòng vây của làng vào rạng sáng, nhưng không phải tất cả đều tiến vào làng.

 

Với ánh bình minh đầu tiên, một số dân làng nhận ra rằng S đã bị bắt và bị còng tay trong xe cảnh sát. Một cuộc đối đầu lớn nổ ra khi khoảng sáu mươi dân làng xúm quanh chiếc xe jeep, cố kéo S ra ngoài. Cảnh sát đã bắn hơi cay và đánh người dân bằng dùi cui. Một nhân chứng đã mô tả những gì đã xảy ra:

 

Chúng tôi cúng đến 4 giờ sáng thì bộ đội đến, soi đèn pin. Lúc đó chúng tôi đang cầu nguyện. Người dân cố gắng ngăn cản những người lính và nói với họ rằng chúng tôi đang cầu nguyện. Một số người trong chúng tôi đã đến gần xe jeep của cảnh sát. Khi trời sáng, tôi thấy một người bị còng tay và bịt miệng bên trong. Anh ấy tên là S. Tôi không biết liệu anh ấy đã rời khỏi nhà thờ hay họ đã bắt anh ấy trên đường. Chúng tôi đã cố gắng mở cửa để đưa anh ta ra ngoài. Khi người dân chưa kịp đưa S ra khỏi xe jeep, công an đã đánh chị S đến chảy máu mồm. Cô ấy đang la hét để họ thả anh trai cô ấy ra. Cô ấy không đánh cảnh sát. Cảnh sát tấn công trước. Họ đánh cô bằng dùi cui điện và bằng nắm đấm. Họ đánh những người khác gần đó. Người dân đã chiến đấu trở lại.

 

Sau khi người dân đưa S ra khỏi xe jeep, cảnh sát đã nổ súng chỉ thiên. Sau đó, nhiều cảnh sát và binh lính đến. Họ bắn hơi cay vào đám đông và đánh đập thậm tệ một số người. Nhiều người bỏ chạy. Sau đó, cảnh sát hạ súng xuống và bắn vào những người bỏ chạy. Một số người đã chống trả và tấn công chiếc xe jeep. Một số ném đá làm vỡ gương xe jeep. 461

 

Một cậu bé mười chín tuổi rất thân thiết với chiếc xe jeep của cảnh sát, đã đưa ra mô tả sau đây về những gì đã xảy ra:

 

Cảnh sát và binh lính đã bắt giữ một anh chàng và bịt miệng anh ta lại để anh ta không thể nói được. Họ còng tay anh ta và đưa anh ta vào xe của họ. Người dân tức giận, dùng đá đập vỡ gương ô tô. Cảnh sát bắn hơi cay. Những người địu con trên lưng chạy. Công an đã dùng dùi cui điện để sốc điện một số người. Hơi cay quá dày.

 

Tôi cách chiếc xe khoảng năm mét. Người dân bao vây chiếc xe và tìm cách kéo S ra ngoài. Cảnh sát đánh vào tay những người cố kéo anh ta ra. Mọi người không đánh cảnh sát, chỉ cố kéo S ra ngoài. Có cả đàn ông và phụ nữ đang cố gắng làm điều này. Có rất nhiều khói từ hơi cay - thật khó để nhìn thấy. Mọi người nghẹt thở và bịt miệng và chóng mặt. Một số người đã la hét; những người khác bế con trên tay đang khóc.

 

Khi người dân kéo S ra khỏi xe, cảnh sát đã bắn thêm hơi cay và cố gắng ngăn cản người dân đưa anh ta đi. Vụ nổ súng bắt đầu khi chúng tôi chạy. Tôi không biết liệu họ có bắn chỉ thiên trước hay không - nhưng tôi biết một người đã bị bắn vào chân. Người dân đã đưa được S vào một căn nhà và cắt còng tay anh ta. 462

 

Trong số những người bị bắn có Rmah Blin, ba mươi ba tuổi, ở Plei Luh Yo. Công an đưa ông đến bệnh viện tỉnh ở Pleiku, ông mất lúc 2 giờ chiều cùng ngày. Mười bảy người bị thương do bị đánh bằng dùi cui hoặc dùi cui điện, và một số vết thương do đạn bắn.

 

Nhà thờ đốt cháy

 

Sau khi nổ súng, cảnh sát tiến hành lục soát từng nhà ở Plei Lao và tập trung tất cả dân làng gần nhà thờ. Khoảng hai mươi người chỉ riêng ở Plei Lao đã bị bắt và còng tay. Một số bị đưa đi thẩm vấn tại trụ sở xã từ một đến ba ngày, trong khi những người khác bị đưa đến nhà tù T-20 ở Pleiku.

 

Những người hấp hối và bị thương được đặt gần nhà thờ trước khi được đưa đến bệnh viện. Cảnh sát sau đó ra lệnh cho người Jarai đốt phá nhà thờ. Một nhân chứng, người bị bắt và đưa về trụ sở xã sau đó, đã mô tả lại vụ cháy nhà thờ và tình trạng của một số nạn nhân:

 

Khi họ đốt nhà thờ, tôi đã ở đó, bị còng tay. Sự việc xảy ra vào khoảng 12:00 trưa. Cảnh sát tập hợp tất cả mọi người lại gần nhà thờ, kể cả những người bị trói và còng tay.

 

Đầu tiên, cảnh sát ra lệnh cho một số thường dân Việt Nam lục soát và phá hủy nhà thờ bằng rìu. Họ dùng dây cáp buộc vào một chiếc xe để lật đổ nó và những người lính dùng báng súng của họ. Sau đó, họ bắt người dân tộc Jarai đốt nó. Công an bắt người Jarai đổ năm lít xăng và mười lít dầu máy lên nhà thờ nhưng không đốt được. Vì vậy, sau đó cảnh sát đã tiếp quản và họ đốt cháy nó. Mọi người đều khóc - cho những người chết và bị thương, và cho nhà thờ.

 

Những người bị thương đã được đặt ra gần đó. Một người bị đạn vào trán không chết. Một người khác bị đạn vào đầu chết sau đó tại bệnh viện Pleiku. Một phát nữa vào cả hai chân không chết. Sau khi đốt nhà thờ, công an đưa những người bị thương đi chữa trị, có người đưa lên bệnh viện huyện, có người đưa lên bệnh viện tỉnh.

 

Sau đó, cảnh sát phủ lớp đất tươi lên đống tro và làm phẳng nó để người ngoài không thể biết đã từng có một nhà thờ ở đó. 463

 

các vụ bắt giữ

 

Dân làng nói rằng khoảng 70 người đàn ông đã bị bắt do hậu quả của sự cố ngày 10 tháng 3. Ít nhất mười một người đàn ông-sáu người từ Plei Lao và năm người từ Plei Kia-được cử đi thẩm vấn tại trụ sở xã. Họ đã bị đá và đánh bởi các sĩ quan cảnh sát trong xe tải dọc đường đến đồn cảnh sát, nhưng không phải ở chính đồn cảnh sát. 464 Họ bị thẩm vấn cho đến khoảng nửa đêm ngày 10 tháng 3, rồi được thả.

 

Một thanh niên bị đưa về trụ sở xã để thẩm vấn đã mô tả việc bắt giữ:

 

Tôi là một trong những người bị bắt. Tôi đã không chống trả hay đánh cảnh sát - tôi đã quá sợ hãi. Tôi chỉ muốn bảo vệ nhà thờ và ngăn chặn cảnh sát đến đó. Họ lục soát khắp làng và vào từng nhà. Khoảng 9 giờ sáng họ bắt tôi, gần nhà thờ. Họ trói tay tôi ra sau lưng, đặt tôi vào xe jeep, đá và đánh tôi. Khi họ bắt tôi, tôi đã bị bất tỉnh - tôi nghĩ là do ngạt khí, hoặc có thể do bị sốc điện bằng dùi cui điện. Tôi chỉ tỉnh khi họ ném tôi lên xe jeep để đưa tôi đến trụ sở xã. Mẹ và chú tôi đã khóc. Công an nói rằng họ sẽ đưa tôi đến bệnh viện nhưng họ lại đưa tôi đến trụ sở xã, nơi họ chụp ảnh tôi và thẩm vấn tôi.

 

Cảnh sát đã đánh và đá một số người bị bắt cho đến khi họ bê bết máu, gọi chúng tôi là Dega. Họ đánh chúng tôi trên xe trên đường đến trụ sở xã. Ở trụ sở xã tôi thấy nhiều người bê bết máu và bị thương.

 

Họ hỏi tôi về công việc của chúng tôi, chúng tôi đang làm gì, các nhà lãnh đạo chính trị là ai. Tôi nói với họ rằng chúng tôi không có người lãnh đạo, rằng tất cả chúng tôi đã thức dậy cùng một lúc để đấu tranh cùng nhau. Họ không chấp nhận điều đó và buộc chúng tôi phải nói chuyện. Vì vậy, tôi nói với họ tên của hai nhà lãnh đạo chính trị trong làng của tôi.

 

Đến nửa đêm họ thả tôi ra và chị tôi đưa tôi về nhà. Lúc đó tôi mới biết rằng nhà thờ đã bị thiêu rụi, và bác tôi - người đã khóc khi tôi bị bắt đi sáng hôm đó - đã bị bắt. Anh ấy đã không trở lại làng kể từ khi tôi trốn sang Campuchia vào tháng Năm. 465

 

Hơn hai mươi người khác bị đưa đi thẩm vấn và giam giữ tại nhà tù tỉnh ở Pleiku. Những người này bao gồm mười hai dân làng từ Plei Lao, trong đó bốn người-Siu Bốc, Siu Thức, Kpa Thop, và Siu Grih-đã không trở về kể từ tháng 11 năm 2001. Mười bốn người từ Plei Kia đã bị bắt và bị đưa lên huyện hoặc tỉnh. đồn cảnh sát, nhưng hầu hết đã được báo cáo trở lại làng vào giữa tháng Năm.

 

Ba người Plei Bo tôi bị đi tù ở Pleiku đến tháng 5 vẫn chưa về. Theo báo cáo, binh lính cũng đã bắt đi một người thứ tư từ Plei Bo I, người đã bị bắn vào cả hai chân. Một người dân làng nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền: “Họ nói rằng họ sẽ đưa anh ấy đến bệnh viện, nhưng chúng tôi nghĩ anh ấy đã vào tù. "Anh ấy đã ở trong bệnh viện trước, nhưng khi gia đình anh ấy đến gặp anh ấy ở đó, cảnh sát nói rằng anh ấy'466

 

Những người bị bắt và sau đó được thả một hoặc hai tháng sau ở Pleiku nói rằng họ đã bị đánh đập sau khi mới vào tù, nơi họ bị giam trong phòng chung chứ không phải phòng giam riêng. Xiềng xích không được sử dụng. 467

 

Hậu quả

 

Sau cuộc đối đầu ngày 10 tháng 3 ở Plei Lao, cảnh sát đã được phái đến hầu hết các làng lân cận trong nỗ lực lập lại trật tự. Tại ít nhất hai làng Plei Kli và Plei Djrek, công an đã bắn chỉ thiên và ném hơi cay khi họ tiến vào làng vào chiều ngày 10 tháng 3, nơi họ tiến hành bắt giữ. 468 Một người bị bắn vào chân ở Plei Djrek đã được đưa đến bệnh viện. Cảnh sát sau đó đã bắt anh ta trong bệnh viện và tống anh ta vào tù, nơi anh ta ở lại cho đến tháng 9. 469

 

Trong những tuần sau ngày 10 tháng 3, chính quyền xã, huyện và công an địa phương tiến hành các cuộc họp hàng ngày ở Plei Lao và các làng xung quanh, chỉ trích Kok Ksor và cáo buộc rằng người dân lợi dụng các nghi lễ tôn giáo để tiến hành các hoạt động chính trị.

 

Các binh sĩ được điều động chốt tại nhiều thôn của xã Nhơn Hòa, mỗi thôn có 3 chiến sĩ được phân công túc trực tại nhà của các gia đình bị nghi là lãnh đạo giáo hội hoặc những người ủng hộ Kok Ksor. Tại các ấp xung quanh, quân số cũng được tăng cường, nhưng chủ yếu vào ban đêm, đề phòng người dân tìm cách trốn thoát. Những người dân làng được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn vào tháng 6 năm 2001 nói rằng quân đội tăng cường hiện diện vẫn tiếp tục ở xã Nhơn Hòa trong nhiều tháng.

 

Dân làng không báo cáo bất kỳ sự ngược đãi nào từ những người lính, những người ăn uống tách biệt với dân làng. Nhưng sự giám sát rất nặng nề: “Nếu chúng tôi ra đồng quá thường xuyên, hoặc ở trong nhà quá nhiều, họ sẽ bảo chúng tôi không được làm như vậy,” một người dân làng Plei Lao cho biết. 470Những người trở về làng sau khi bị giam giữ ở Pleiku hoặc văn phòng xã thậm chí còn bị giám sát chặt chẽ hơn. Họ không được phép rời khỏi nhà khi cảnh sát đến làng mặc dù một số người có thể lẻn ra ruộng khi cảnh sát không ở đó.

 

Phiên bản về vai trò của quân đội được cung cấp bởi các phương tiện truyền thông chính thức của nhà nước là khác nhau đáng kể. Ngày 15 tháng 3 năm 2001, một nhóm phóng viên Báo Quân Đội Nhân Dân đến thăm Plei Lao và đưa ra mô tả tình hình như sau:

 

Chúng tôi đến Xóm Lao, một trong những “điểm nóng” ở Gia Lai. Các con đường công cộng địa phương khá rộng. Những vườn cà phê, hồ tiêu xanh tốt, trĩu quả. Trẻ em đã trở lại trường học. Cuộc sống của người dân địa phương đã trở lại bình thường.

 

Dọc các tuyến đường, bộ đội Đội công tác K52, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Gia Lai đang cùng nhân dân làm lại đường, tưới cà phê, hái tiêu… Cuộc sống của người dân thật yên bình. Không còn gian lận của các đại diện của cái gọi là "Chính phủ tự trị của Dega"....

 

Phó trưởng thôn Rmah Kril cho biết: "Dân làng chúng tôi nghe lời bọn xấu, bây giờ nhiều người đói khổ. Tôi đến từng nhà tìm hiểu hoàn cảnh để ra quân tiếp tế gạo, muối. Mong chính quyền xử lý nghiêm những kẻ này". kẻ đã gây khó khăn cho nhân dân.” 471

 

Lời khai của một người dân về hoạt động quân sự tại xã Nhơn Hòa sau sự kiện ngày 10 tháng 3 khẳng định rằng quân đội có thực hiện một số hoạt động công vụ, nhưng với mục tiêu chung là giám sát:

 

Ở Plei Lao bộ đội giúp dân làm vườn rào, dọn dẹp nhà cửa. Bất cứ điều gì mọi người đã làm, họ đã làm với họ. Ở Plei Lao, đối với gia đình của những người bị bắt, họ sẽ ở với gia đình đó. Lý do là vì đó là những người đấu tranh chính trị-những người lính không muốn người khác gặp họ. 472

 

Một người đàn ông khác nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng sau ngày 10 tháng 3, cảnh sát sẽ giải tán tất cả các cuộc tụ tập của hơn bốn người:

 

Nếu chúng tôi có năm người ngồi cùng nhau, họ sẽ buộc tội chúng tôi tổ chức một cuộc họp chính trị. Vì vậy, chúng tôi đã không gặp nhau nhiều. Họ sẽ xem xét từng ngôi nhà. Nếu họ nhìn thấy bốn hoặc năm người cùng nhau trong một ngôi nhà, họ sẽ bắt giữ và thẩm vấn họ. Kể từ đó, chúng tôi không bao giờ dám thờ cúng theo nhóm, ngoại trừ trong gia đình. 473

 

Các hoạt động của nhà thờ cũng dừng lại: “Sau vụ việc, chúng tôi không còn đến nhà thờ hay tụ tập để thực hiện các nghi lễ tôn giáo và chỉ cầu nguyện riêng lẻ tại nhà của mình,” một người đàn ông từ một ngôi làng gần Plei Lao cho biết. "Người dân vô cùng lo lắng." 474

 

Vào tháng 6 năm 2001, các quan chức tòa án và truyền thông nhà nước Việt Nam thông báo rằng 41 người sẽ bị xét xử ở Gia Lai, trong đó có một số người liên quan đến vụ bất ổn ở huyện Chư Sê vào ngày 10 tháng 3. 475 Ngày 26 tháng 9 năm 2001, một người dân làng Plei Lao , Siu Bốc, nằm trong 7 người vùng cao bị đưa ra xét xử tại tòa án tỉnh Gia Lai. Anh bị kết án 11 năm tù, về tội “Phá rối an ninh” theo Điều 89 BLHS.

 

Mặc dù sự hiện diện của quân đội ở Plei Lao vẫn tồn tại trong nhiều tháng, nhưng một số cư dân cuối cùng đã có thể trốn sang Campuchia. Một người đã đến Campuchia an toàn sau khi bị đánh đập và giam giữ tại trụ sở xã vào ngày 10 tháng 3 cho biết: “Tôi bỏ chạy vì sợ hãi. Sau vụ việc, bộ đội đã vào nhà tôi bốn lần. chuẩn bị bắt tôi." 476

 

Ít nhất sáu người tham dự cuộc họp Plei Lao nằm trong số sáu mươi ba người tị nạn bị chính quyền Campuchia trục xuất vào đêm ngày 15-16 tháng 5 năm 2001. Các nhân chứng thuật lại rằng một số người dân vùng cao đã khóc khi họ bị công an Việt Nam còng tay và đưa đi .

 

Hai trong số những người cao nguyên bị trục xuất đã bị thẩm vấn tại trụ sở xã Nhơn Hòa vào ngày 10 tháng 3; những người dân làng lo sợ chính quyền đang chuẩn bị bắt giữ họ trước khi họ định trốn sang Campuchia.

 

Khi được hỏi anh nghĩ chuyện gì sẽ xảy ra với những người dân làng Plei Lao bị trục xuất từ ​​Campuchia về Việt Nam, một thanh niên ở xã Nhơn Hòa ngập ngừng, nuốt nước bọt rồi nói: “Bị bắt lần thứ hai như thế này thì tôi không đoán được - nhưng có lẽ họ sẽ không thả họ nữa, mà họ có thể giam giữ họ rất lâu, nếu họ không giết họ ngay lập tức, họ có thể đánh chết họ, và để họ chết ở nhà.” 477

 

Một ghi chú viết tay bằng tiếng Jarai của người dân xã Nhơn Hòa, đề ngày 20 tháng 3 và được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền thu được, nêu rõ:

 

Bây giờ họ đã giết và bắt giữ nhiều người trong chúng tôi. Kể từ ngày 10 tháng 3, người dân rất sợ hãi. Một số trốn vào rừng, số khác lẩn trốn nơi khác, sợ không dám về làng làm ăn. Chính phủ không cho phép chúng tôi theo tôn giáo của mình. Nếu chúng tôi không tuân theo chính quyền và tiếp tục tổ chức các buổi thờ phượng của mình, chính quyền cho biết họ sẽ bắt và tống giam chúng tôi hoặc thậm chí bắn giết như trước đây. Xin LHQ và các tổ chức quốc tế biết ngay việc này để bảo vệ người dân. 478

 

Phản hồi của Chính phủ

 

Các tuyên bố trên các phương tiện truyền thông nhà nước Việt Nam cho thấy các quan chức chính quyền địa phương rất lo ngại về việc người dân vùng cao tụ tập đông đảo tại nhà thờ ở Plei Lao vào đầu tháng Ba. Phiên bản chính thức của các sự kiện tại Plei Lao, như được thuật lại trong Quân đội Nhân dân (Nhật báo Quân đội Nhân dân) vào ngày 16 tháng 3, là chính quyền địa phương đã cố gắng ngăn chặn dân làng tổ chức các cuộc họp để thảo luận về cách “chống lại chính quyền theo sự xúi giục của Kok Ksor. " 479 Theo các tài khoản báo chí nhà nước này, các "thủ lĩnh băng đảng" địa phương như Siu Thức, Siu Bốc và Siu Grih đã đe dọa các quan chức địa phương và buộc người dân tham gia cuộc biểu tình tháng Hai:

 

Bọn phản động này kêu gọi nhân dân “bán hết ruộng đất, trâu bò đem tiền nộp cho chính quyền Đêga, chính quyền sẽ trả lại tất cả cho dân. Trẻ em sẽ không phải đi học, không còn kế hoạch hóa gia đình”. , và như thế."

 

Nhiều gia đình đã bán trâu, bò để ủng hộ bà con. Khi bọn phản động hết tiền, chúng tịch thu từng lon gạo và đồng cuối cùng của nhân dân. Nhiều gia đình lâm vào cảnh chết đói vì chúng. 480

 

 

Những căng thẳng ở Plei Lao có thể là một yếu tố trong việc dời lại lịch trình báo chí do chính phủ tài trợ đã lên kế hoạch cho các nhà báo phương Tây đến Tây Nguyên. Ngày 9 tháng 3, Bộ Ngoại giao Việt Nam đột ngột hoãn chuyến tham quan, dự kiến ​​ban đầu sẽ bắt đầu vào ngày 12 tháng 3. 481 Bộ Ngoại giao đưa ra rất ít lời giải thích về sự chậm trễ này, chỉ nói rằng các quan chức địa phương chưa chuẩn bị sẵn sàng để tiếp khách. Tuy nhiên, có thể hình dung rằng những căng thẳng đang âm ỉ ở Plei Lao là một nhân tố: vào tối ngày 9 tháng 3 – ngày chuyến công du bị hủy bỏ – quân đội đã được di chuyển vào vị trí để bao vây ngôi làng.

 

Các phóng viên của Western wire service đã không thể đến thăm Plei Lao trong chuyến tham quan. Các báo cáo đầu tiên của dịch vụ điện báo phương Tây được xuất bản vào ngày 27 tháng 3 năm 2001. Phần lớn dựa trên các nguồn chính thức và các tài khoản truyền thông của chính phủ, các báo cáo này nói rằng chính phủ đã xác định được ba người là những người lãnh đạo các cuộc bạo loạn tại Plei Lao: Siu Puoh (Bóc), Siu Thục và Kpa Tháp. Cùng với những "phần tử ngoan cố" khác, họ đã bị bắt sau khi cố ngăn cảnh sát phá hủy một nhà thờ. Một quan chức huyện nói rằng ba người đàn ông đã buộc dân làng quyên góp tiền để xây dựng nhà thờ. 482 Vào ngày 27 tháng 3, tờ Lao Động (Lao Động) của nhà nước nói rằng "những kẻ gây rối" đã xúi giục dân làng ngừng làm ruộng, gây ra tình trạng thiếu lương thực trong huyện.

 

Trong một tài khoản dịch vụ điện tử khác, các nguồn tin chính phủ cáo buộc rằng hàng trăm thanh niên đã thiết lập một "khu vực cấm đi" ở Tây Nguyên ngay từ tháng 10 năm 2000, với dân làng ở huyện Chư Sê bị buộc phải làm "lá chắn người" như một phần. của chiến dịch “tuyên bố ly khai nước Dega”. Agence France-Presse dẫn nguồn Lao Động đưa tin như sau:

 

Các nhà lãnh đạo ly khai đang chạy trốn trong số các nhóm thiểu số bản địa chủ yếu theo đạo Cơ đốc trong khu vực đã huy động những người trẻ tuổi tổ chức tuần tra "ngăn chặn sự tiếp cận của người ngoài", nhật báo Lao Động (Lao động) của công đoàn cho biết... Chính quyền địa phương cuối cùng đã vào cuộc để bắt giữ " những kẻ gây rối” tại làng Plei Lao vào ngày 10 tháng 3 sau khi họ “kích động dân làng gây rối cực kỳ nghiêm trọng.” 483

 

Các “nhà thờ chui” ở huyện Chư Sê được Lao Động chỉ ra trong báo cáo là được sử dụng như một “tụ điểm nơi những kẻ gây rối liên tục gặp nhau để thảo luận về các biện pháp nhằm gây ra những rối loạn mới thông qua việc sử dụng gậy, dao, đá… .” 484

 

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đã đặt câu hỏi cho các nhân chứng về vụ việc ở Plei Lao về báo cáo “lá chắn người”. Một cư dân Plei Lao ở Plei Lao nói rằng dân làng ở Plei Lao đã tự tổ chức sau các cuộc biểu tình tháng Hai để đảm bảo rằng không ai bị bắt:

 

Trước tháng 3 năm 2001, không có ai bị bắt trong làng. Người dân không để họ [tiến hành bắt giữ.] Chúng tôi tự bảo vệ mình. Chúng tôi có một số thanh niên - khi công an đến điều tra hay hỏi cung ai đó, thanh niên sẽ bao vây họ - đứng lệch sang một bên - để xem họ có bắt người đó không. Thanh niên sẽ nói, chúng tôi đòi quyền của chúng tôi đối với đất đai, quyền tự do tôn giáo, v.v. Họ sẽ không hét lên bất cứ điều gì, mà chỉ cần hỏi cảnh sát tại sao họ lại ở đây - chúng tôi không gây chiến hay đánh nhau với bạn. Thanh niên nói với cảnh sát rằng chúng tôi không sử dụng bạo lực trong các yêu cầu của chúng tôi, chỉ có tiếng nói của chúng tôi. Đã có rất nhiều bạn trẻ bảo vệ theo cách này. Họ không mang theo bất cứ thứ gì trên tay mà chỉ tụ tập gần nhà người bị thẩm vấn. Điều này khiến cảnh sát tức giận vì thanh niên sẽ không không để họ thực hiện các vụ bắt giữ. Cảnh sát đã không tranh cãi với thanh niên. Nhưng nếu cảnh sát cố gắng bắt chúng tôi, thanh niên sẽ đưa chúng tôi trở lại. Không ai ở Pleiku hay ở ngoài làng giúp tổ chức việc này-chúng tôi tự tổ chức. Tôi không biết các làng khác có làm gì tương tự không.485

 

Những cư dân Nhơn Hòa khác được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cho biết họ không biết gì về việc dân làng tổ chức “lá chắn người” hay tụ tập để bảo vệ dân làng khỏi bị công an bắt giữ. Như một người dân nói, "Không, hàng xóm sẽ không tụ tập xung quanh khi cảnh sát vào nhà ai đó để thẩm vấn họ. Chúng tôi sợ và tránh xa khi cảnh sát đến." 486

 

455 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

456 Trong số các ấp tham gia có Plei Kia, Plei Klu, Plei Bo I, Plei Bo II, Plei Tao, Plei Poi, Plei Luh Yo, Plei Khy Kí, Plei Djrek và Plei Puoi.

 

457 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

458 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

459 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở làng bên cạnh, người có mặt trong vụ việc ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

460 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở một làng thuộc xã Nhơn Hòa, người có mặt trong vụ việc ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

461 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai có mặt trong sự kiện ngày 10 tháng 3, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

462 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai có mặt trong vụ việc ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

463 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

464 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở một làng thuộc xã Nhơn Hòa, người có mặt trong vụ việc ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

465 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai có mặt trong vụ việc ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

466 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai có mặt trong sự kiện ngày 10 tháng 3, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

467 Phỏng vấn đàn ông Jarai từ Plei Lao và các làng lân cận, 31/10/2001.

 

468 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai từ một ngôi làng gần Plei Lao, người có mặt trong biến cố ngày 10 tháng 3, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

469 Phỏng vấn dân làng Plei Lao và các làng lân cận, 31/10/2001.

 

470 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 27 tháng 6 năm 2001.

 

471 Quân Đội Nhân Dân , Hà Nội (People's Army Daily), 16 tháng 3, 2001, "Vietnam: Army daily cites US' `active support' of thiểu số bất ổn ở vùng cao," do BBC Worldwide Monitoring dịch, 29 tháng 3, 2001.

 

472 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở một làng thuộc xã Nhơn Hòa, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

473 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người đàn ông Jarai từ một làng ở xã Nhơn Hòa, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

474 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai từ một ngôi làng ở xã Nhơn Hòa, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

475 Agence France-Presse, "Việt Nam xét xử tập thể 41 người vì bạo loạn ở cao nguyên," 16/6/2001.

 

476 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người Jarai ở Plei Lao, 28-6-2001.

 

477 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở một làng thuộc xã Nhơn Hòa, người có mặt tại biến cố ngày 10 tháng 3, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

478 Tài liệu và bản dịch bằng tiếng Jarai được lưu giữ tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền.

 

479 Quân Đội Nhân Dân , Hà Nội (People's Army Daily), 16/03/2001, "Việt Nam: Nhật báo quân đội trích dẫn Hoa Kỳ' `sự hỗ trợ tích cực' cho tình trạng bất ổn sắc tộc ở vùng cao," do BBC Toàn cầu Giám sát dịch, 29/03/2001.

 

480 Sđd.

 

481 Deutsche Presse-Agentur, "Việt Nam hoãn chuyến thăm của các nhà báo tới Tây Nguyên đang gặp khó khăn," 9/3/2001.

 

482 Tini Tran, "Người dân làng Việt đụng độ với cảnh sát," Associated Press, 27 tháng 3, 2001.

 

483 Steve Kirby, "Việt Nam thừa nhận có tình trạng bất ổn nông thôn quy mô lớn ở vùng cao nguyên," Agence France Press, 27 tháng 3, 2001.

 

484 Sđd.

 

485 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, ngày 28 tháng 6 năm 2001.

 

486 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Jarai ở Plei Lao, 28-6-2001.

 

XVI. NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG: LỄ TÒA MÁU DÊ Ở EA H'LEO

 

 

Chúng tôi sợ [rượu] có chất độc và họ muốn giết tất cả những người biểu tình. Chúng tôi sực nhớ Kinh thánh có nói không được uống máu, và chúng tôi sợ rằng mình đã xúc phạm đến Chúa.

 

- Người Jarai ở Ea H'leo, 30-10-2001

 

Cũng như nhiều nơi khác ở Tây Nguyên, ngay sau cuộc bạo loạn tháng 2 năm 2001, công an đã tiến hành một số vụ bắt giữ ở huyện Ea H'leo, một khu vực chủ yếu là người dân tộc Jarai ở Đắk Lắk gần biên giới Gia Lai. Vào tháng 3 và tháng 4 năm 2001, cảnh sát tăng cường áp lực, thường xuyên triệu tập hàng chục dân làng đến đồn cảnh sát để "làm việc" hàng tuần, trong đó họ bị thẩm vấn gắt gao và bị cảnh cáo không được tổ chức tôn giáo hoặc chính trị trong tương lai. Khi có vẻ như thông điệp của chính phủ không được thông qua, chính quyền đã đưa ra các biện pháp thậm chí còn khắc nghiệt hơn để trấn áp tổ chức chính trị và tự do tôn giáo: “lễ tiết máu dê,” được tiến hành tại hàng chục ngôi làng ở Đắk Lắk bắt đầu từ tháng Năm.

 

Nguồn gốc của các nghi lễ, có lẽ là sự gần đúng thô thiển của các quan chức cấp tỉnh đối với các nghi lễ "thuyết vật linh" mà những người dân vùng cao không theo đạo Thiên chúa theo sau, vẫn chưa được biết rõ. 487

 

Nghi thức thô thiển và độc ác

 

Nghi lễ lấy máu dê được tiến hành ở hàng chục làng thuộc huyện Ea H'leo, Đắk Lắk, bắt đầu từ tháng 5 năm 2001. Nghi lễ này cũng được cho là đã diễn ra ở các làng ở Gia Lai vào nửa cuối năm 2001, nhưng với mức độ ít hơn. mức độ. Ea H'leo và các huyện Ea Súp lân cận của Đắk Lắk có lẽ là mục tiêu vì mức độ hoạt động chính trị ở đó cao, kết hợp với vị trí tương đối xa của huyện đối với các tỉnh lỵ.

 

Trong các buổi lễ, những người từng tham gia biểu tình tháng 2 năm 2001 buộc phải đứng lên trước toàn thể làng và chính quyền tỉnh để thừa nhận hành vi sai trái của mình, cam kết ngừng mọi liên hệ với các nhóm bên ngoài và từ bỏ tôn giáo của họ. Các thủ tục chính thức được tổ chức ở hàng chục ngôi làng, tất cả đều tuân theo một kịch bản tương tự. Bất kỳ dân làng nào được biết là đã tham gia vào các cuộc biểu tình tháng Hai sẽ được ban hành một lệnh (" Giay Trieu Tap") để dự "buổi làm việc" với Ủy ban nhân dân địa phương vào một ngày nhất định. Cả làng sẽ tập trung vào ngày đã định, cùng với các quan chức chính quyền cấp cao và các chỉ huy quân sự và công an từ tỉnh, huyện, xã và thôn .. Một biểu ngữ màu xanh sẽ được dựng lên, ở một số khu vực có nội dung: "Lễ phán xét những người chống đối chính phủ và tham gia biểu tình", và ở những khu vực khác là "Lễ sám hối không theo đạo Cơ đốc Dega." 488

 

Những người lính sẽ bao vây ngôi làng để không ai có thể trốn tránh buổi lễ. Những người biểu tình đã biết sẽ được yêu cầu đứng trước biểu ngữ để đọc tài liệu do chính quyền chuẩn bị, trong đó người này thú nhận hành vi sai trái của mình, kêu gọi người khác không làm theo sai lầm của mình, đồng ý tuân theo luật pháp của tiểu bang hoặc bị truy tố, và từ bỏ Kitô giáo. Một phiên bản hơi khác của tài liệu, một bản cam kết chính thức ( Ban Cam Ket ) do trưởng huyện ký (Xem Phụ lục G, tr. 190), đã được trao cho mỗi người tham gia sau đó. Sau đó, để niêm phong bản cam kết, cá nhân ăn năn sẽ bị ép uống rượu gạo pha với tiết dê trong khi những người dân làng khác tranh thủ đánh chiêng đồng nghi lễ.

 

Sự sỉ nhục

 

Trong khi một số người dân vùng cao được Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn nói rằng họ đã ký nhiều cam kết khác nhau do bị ép buộc, nhưng nhìn chung họ nói những gì họ viết hoặc nói không phản ánh cảm xúc thật của họ. Đáng lo ngại hơn nhiều - và nhục nhã hơn - là việc ép uống máu dê. Một số người nói rằng là Cơ đốc nhân, họ tin rằng nhận hoặc cho máu không phải là máu của Chúa Giê-su là có tội. 489

 

Một người đàn ông chạy thoát được trước khi bị ép tham gia buổi lễ cho biết: “Công an bảo uống rượu với máu sẽ tẩy sạch tội lỗi, không uống thì bị phạt mà chúng tôi còn chống đối. chính phủ và rằng chúng tôi không phải là người của họ."

 

Một thanh niên khác, không chịu nổi áp lực, có vẻ bàng hoàng và sợ hãi khi kể lại bằng giọng đều đều những gì đã xảy ra: "Họ yêu cầu chúng tôi uống tiết dê, nhưng chúng tôi không bao giờ nhìn thấy con dê nào. Chúng tôi tự hỏi máu ở đâu ra. Nếu chúng tôi không uống". Không uống là chúng nó đánh, không biết là gà hay chó, sợ sau này sẽ có vấn đề về sức khỏe”. 490

 

Những người khác rõ ràng đã bị tổn thương bởi áp lực. Một người đàn ông nói rằng cảnh sát đã đến nhà anh ta nhiều lần sau khi anh ta ra tù vào tháng Năm. Họ đe dọa sẽ ném anh ta trở lại nhà tù nếu anh ta không đồng ý với nghi lễ lấy máu của con dê. "Tôi muốn tự sát, tự cắt cổ mình vì áp lực", anh nói. "Có khi công an đến, bảo giết tôi đi, tôi mặc kệ. Cuối cùng tôi trốn được sang Campuchia". 491

 

Từ tháng 5 đến giữa tháng 8, khi nhiều người tham gia trốn sang Campuchia, các nghi lễ tiết máu dê được tiến hành tại ít nhất hai chục làng chỉ riêng ở huyện Ea H'leo. 492 Các buổi lễ được cho là đã diễn ra ở huyện Ea Súp cũng như ở một số huyện ở Gia Lai. 493

 

487 Người dân tộc Jarai ở Tây Nguyên nói với Tổ chức Theo dõi Nhân quyền rằng họ chưa bao giờ nghe nói về những nghi lễ như vậy được tiến hành trong quá khứ, mặc dù một số người đã báo cáo về tập tục "cắn dao" để tuyên thệ. Cần lưu ý rằng những người Jarai không theo đạo Cơ đốc sống ngay bên kia biên giới Campuchia, những người theo một hệ thống tâm linh toàn diện có thể được gọi là thuyết vật linh, không biết uống tiết dê pha với rượu. Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người Jarai từ Việt Nam và Campuchia, tháng 10 năm 2001.

 

488 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Ea H'leo, ngày 12 tháng 3 năm 2001. Xem thêm: "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết để ẩn danh.

 

489 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Ea H'leo, 30/10/2001.

 

490 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn cư dân Ea H'leo, 30/10/2001.

 

491 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người đàn ông Ê Đê từ một ngôi làng ở Đắk Lắk, ngày 11 tháng 10 năm 2001.

 

492 Buôn tổ chức lễ ở Ea H'leo bao gồm: Buôn Đăng, Buôn Treng, Buôn Sam A, Buôn Sam B, Buôn Tung, Buôn Areng, Buôn Le, Buôn Blec, Buôn Dung, Buôn Breng, Buôn Drưh, Buôn Buôn Trí A, Buôn Trí B, Buôn Sec, Buôn Kha, Buôn Cuah, Buôn Drai, Buôn Hyao, Buôn Bir, Buôn Hvuai, Buôn Hving, Buôn Co, Buôn Ta Li.

 

493 "Báo cáo về tình hình Tin lành ở tỉnh Đắk Lắk," ngày 3 tháng 9 năm 2001, do một lãnh đạo Hội thánh Tin lành ở Tây Nguyên viết, đề nghị giấu tên.

 

Trang trướcMục lụcTrang tiếp theo

XVII. NGHIÊN CỨU TÌNH HUỐNG: BẮT VÀ TRA CỨU NGƯỜI TÂY NGUYÊN TR xuất khỏi CAMPUCHIA

 

 

Họ đánh chúng tôi khắp người, kể cả đầu. Họ đánh vào ngón tay, bàn tay, cánh tay và cổ của chúng tôi-ở khắp mọi nơi. Không có máu vì họ dùng dùi cui cao su. Sau khi đánh chúng tôi, họ lại chụp ảnh chúng tôi.

 

- Cư dân Buôn Ea Súp, ngày 20 tháng 10 năm 2001

 

Trong tuần cuối cùng của tháng 3 năm 2001, chính quyền các tỉnh của Campuchia đã bắt giữ hai nhóm người vùng cao chạy từ Dak Lak đến Mondolkiri. Một nhóm gồm 24 người dân tộc Ê Đê đã được vận chuyển bằng trực thăng vào ngày 24 tháng 3 tới Phnom Penh, nơi họ cuối cùng đã được UNHCR sàng lọc và tái định cư tại Hoa Kỳ. 494

 

Nhóm thứ hai gồm 19 người Jarai bị trục xuất về Việt Nam vào đêm 25-26 tháng 3, sau đó họ bị bắt, bỏ tù và tra tấn.

 

Vào ngày 24 tháng 3, trong thời gian cả hai nhóm đang xin tị nạn ở Campuchia, Sao Sokha, chỉ huy Lực lượng Hiến binh Hoàng gia, đã tiến hành một cuộc họp tại Ủy ban Cảnh sát Mondolkiri để giải quyết vấn đề "người nhập cư bất hợp pháp". Theo một người tham dự cuộc họp đó, Sokha - người đang ở Mondolkiri để điều phối việc chuyển 24 người Ê Đê sang Phnom Penh - được cho là đã ra lệnh cho chính quyền tỉnh trục xuất ngay lập tức bất kỳ công dân Việt Nam nào vào Campuchia: không cần phải hỏi ý kiến ​​của cơ quan di trú. hoặc các cơ quan trung ương khác đầu tiên. 495

 

Sự khác biệt giữa số phận của hai nhóm chủ yếu nằm ở chỗ các nhà ngoại giao nước ngoài và báo chí Campuchia và quốc tế đã nhanh chóng biết đến sự tồn tại của nhóm đầu tiên. Nhóm thứ hai, từ Buôn Ea Súp, bị trục xuất về Việt Nam một cách âm thầm và bí mật. Điều này vi phạm nguyên tắc cơ bản về không từ chối - nghĩa vụ của các quốc gia như Campuchia, là thành viên của Công ước về Người tị nạn năm 1951, không đưa bất kỳ người nào trở lại một quốc gia mà tính mạng hoặc tự do của họ có thể bị đe dọa. 496

 

Buôn Ea Súp: Vì Sao Dân Bỏ Đi

 

Buôn Ea Súp là một ngôi làng của khoảng 900 người dân tộc Jarai, cách Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk 80 km về phía Bắc. Người dân Buôn Ea Súp tham gia biểu tình ngày 3 tháng 2 vì những lý do tương tự như dân làng từ hàng chục thôn dân tộc thiểu số khác ở vùng cao nguyên. Phản ứng của chính quyền ở Buôn Súp trùng lặp với phản ứng ở nhiều thôn khác. Không lâu trước khi nhóm dân làng đầu tiên chuẩn bị chạy trốn.

 

Nguyên nhân đến vào đầu tháng 3, khi dân làng Ea Súp nghe tin rằng các vụ bắt giữ sẽ được thực hiện vào ngày 18 tháng 3. Một số dân làng đã chạy vào nương rẫy hoặc vào rừng để trốn tránh các cuộc truy bắt của công an. Trong một vài ngày, những người khác lẻn ra khỏi làng. Đến tuần thứ ba của tháng 3, 19 người đàn ông đã tập trung tại một điểm gần biên giới, nơi họ vượt biên sang Campuchia vào ngày 21 tháng 3. Chỉ sau vài ngày ở quận Koh Nhek, phía bắc Mondolkiri, cảnh sát Campuchia địa phương đã phát hiện ra nhóm này. Họ được đưa đến trụ sở xã trong một đêm và sau đó được 13 cảnh sát và binh lính Campuchia áp giải đi bộ đến thị trấn huyện Koh Nhek. Cảnh sát đã tịch thu đồng hồ, tiền và các vật dụng khác của những người đàn ông, sau đó còng tay từng người đàn ông và đưa họ vào một chiếc xe bán tải cũ nát.

 

Các tài liệu mà Tổ chức Theo dõi Nhân quyền có được cho thấy vào ngày 25 tháng 3, Phó Ủy viên Cảnh sát Thứ nhất của tỉnh Mondolkiri, cùng với chỉ huy lực lượng hiến binh của tỉnh, đã vận chuyển 19 người đàn ông từ huyện Koh Nhek đến cửa khẩu biên giới Bou Praing, nơi nhóm này được gửi đến. về Việt Nam vào rạng sáng ngày 26 tháng 3. Phó tỉnh trưởng thứ ba của tỉnh Mondolkiri đã ký văn bản cho phép chuyển giao, văn bản này cũng được chính quyền Việt Nam ký với tư cách là “người nhận”. Ủy viên Cảnh sát Mondolkiri sau đó đã đưa ra một báo cáo chính thức cho Hok Lundy, Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Campuchia, vào ngày 29 tháng 3, về việc "chuyển và giao 19 người Việt Nam nhập cư bất hợp pháp" vào tay của tỉnh trưởng, chỉ huy quân sự,497

 

Tại trạm kiểm soát biên giới Post 10, cảnh sát Việt Nam đã chụp ảnh nhóm này và thẩm vấn và đánh đập họ. “Họ hỏi chúng tôi tại sao chúng tôi cứng đầu và ương ngạnh như vậy,” một trong mười chín người Jarai sau này kể lại. "Họ nói rằng chúng tôi đã nói dối chính quyền và chống lại chính phủ. 'Bạn đã ký cam kết rồi', họ nói với chúng tôi, 'nhưng thái độ của bạn vẫn vậy.'" 498

 

Tra tấn và Giam giữ

 

Tại biên giới Việt Nam, cả nhóm được chuyển lên một chiếc xe tải không cửa sổ của cảnh sát và được chở đến Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk. "Không có tí nước nào trong xe," một người trong nhóm nói. "Chúng tôi không thể biết đó là ngày hay đêm." Tại Buôn Ma Thuột, cả nhóm được quay phim và chụp ảnh lại, mỗi người cầm một thẻ có mã số. Ở Buôn Ma Thuột cả nhóm bị đánh còn dã man hơn ở đồn biên phòng:

 

Họ dùng dùi cui cao su đánh chúng tôi khắp người, kể cả đầu. Họ cạy mắt chúng tôi ra, véo và vặn mí mắt và tai của chúng tôi. Họ hỏi những người khác nhau những câu hỏi khác nhau. Họ buộc tội tôi là người bướng bỉnh, cứng đầu và là thủ lĩnh của nhóm; người đã chuẩn bị kế hoạch trốn thoát. 499

 

Việc đánh đập diễn ra trong ba hoặc bốn giờ, cho đến 4 giờ chiều khi những người bị giam giữ bị còng tay, đưa vào xe cảnh sát và chở đến Thành phố Hồ Chí Minh, một hành trình phải mất ít nhất bảy giờ.

 

Chúng tôi chưa từng thấy Thành phố Hồ Chí Minh và không biết mình đang ở đâu. Chúng tôi không biết mình bị đưa đến nơi nào nhưng sau này được biết nơi đó tên là “Bồ An Ninh” và đó là một nơi bí mật. 500 Họ nhốt chúng tôi trong những xà lim tối tăm ở đó; mỗi người hai người trong những căn phòng xi măng nhỏ xíu. Không có cửa sổ, chỉ có một khe nhỏ thông gió gần trần nhà. Có rất nhiều muỗi. Chúng tôi đã dành bảy ngày ở đó. Họ không cho chúng tôi ra ngoài trong thời gian đó ngoài việc thẩm vấn. Tất cả nước [để uống, tắm rửa] đều ở trong phòng giam, cũng như xô đựng phân của chúng tôi. 501

 

Trong thời gian ở tù, những người đàn ông này đã bị thẩm vấn bốn hoặc năm lần. Một số không bị đánh trong khi thẩm vấn trong khi những người khác bị tát hoặc đánh; tuy nhiên, nhìn chung, sự đánh đập không gay gắt như ở Buôn Ma Thuột.

 

Trong các phiên họp họ gây áp lực buộc chúng tôi phải đồng ý từ bỏ chính trị và tôn giáo. Chúng tôi đã đồng ý bằng lời nói, nhưng không phải trong trái tim của chúng tôi. Chúng tôi đồng ý vì chúng tôi sợ bị giết. Công an Việt Nam đã viết một bản báo cáo về thỏa thuận của chúng tôi và yêu cầu chúng tôi đọc vào máy ghi âm. Các ý tưởng là của cảnh sát Việt Nam, không phải chúng tôi. Họ buộc chúng tôi phải đọc nó. Báo cáo cho rằng Kok Ksor không có khả năng giúp đỡ đồng bào dân tộc thiểu số, rằng chúng tôi đã nhận lỗi của mình và không muốn người khác lặp lại sai lầm của mình. Các dân tộc thiểu số hãy là một với người Việt Nam và không nên chống lại chính phủ. Cuối cùng, nó nói rằng chúng ta nên từ bỏ chính trị và tôn giáo. 502

 

Sau bảy ngày bị giam giữ tại Thành phố Hồ Chí Minh , công an còng tay cả nhóm và đưa họ bằng xe buýt đến Đắk Lắk, nơi họ ở hai đêm trong nhà tù tỉnh. Một lần nữa, cảnh sát thẩm vấn nhóm và buộc họ ký vào bản thú tội: “Họ viết ra và buộc chúng tôi phải ký bằng hai tay,” một người Jarai cho biết.

 

Sau đó, tất cả trừ bốn người trong số mười chín người Jarai được trả tự do, với điều kiện gia đình họ phải chứng minh bằng văn bản cho họ. Khi trở lại làng, các thành viên của nhóm không được phép rời khỏi làng để làm việc trên cánh đồng của họ mà không được phép trước và họ bị cấm tụ tập thành nhóm hơn ba người. Sự đàn áp tôn giáo gia tăng khắp làng, với việc chính quyền tịch thu đàn guitar và đàn organ điện được sử dụng trong các buổi lễ nhà thờ cũng như Kinh thánh và thánh ca.

 

Sự hiện diện của cảnh sát trong làng tiếp tục mạnh mẽ. Vào đầu tháng 8, cảnh sát đã phát hành "thư mời" chính thức tới 40 dân làng đã tham gia biểu tình để tham dự "lễ tiết máu dê" bắt buộc vào ngày 18 tháng 8. Vào thời điểm đó, chính quyền cấp tỉnh đã tiến hành các nghi lễ như vậy không chỉ ở Ea huyện Súp mà còn ở huyện Ea H'leo lân cận .

 

Để tránh bị đàn áp thêm, các nhóm nhỏ nam giới từ cả hai huyện Ea Súp và Ea H'leo lại bắt đầu lẻn ra khỏi làng. Vào ngày 24 tháng 8, bảy mươi tám người đàn ông từ cả hai huyện tập trung tại một điểm gần biên giới Campuchia, nơi họ trốn trong rừng hơn một tuần mà không có thức ăn. Vào ngày 1 tháng 9, nhóm cuối cùng đã có thể vượt qua biên giới và đến được cơ sở của UNHCR ở Mondolkiri. Họ kiệt sức, sợ hãi và gần chết đói. Nhưng ít nhất họ đã được an toàn trong lúc này.

 

494 Srei Neat, "Hun Sen ra lệnh gửi những người nổi dậy Việt Nam bị bắt đến Phnom Penh," báo Rasmei Kampuchea (Ánh sáng Campuchia), 26-27 tháng 3, 2001.

 

495 Phỏng vấn một người tham gia cuộc họp ngày 24 tháng 3 với Sao Sokha, ngày 7 tháng 4 năm 2001.

 

496 Công ước liên quan đến tình trạng của người tị nạn, điều. 33(1), được thông qua ngày 28 tháng 7 năm 1951. GA Res. 429(V). 189 UNTS 137 (có hiệu lực ngày 22 tháng 4 năm 1954 và được Campuchia gia nhập ngày 15 tháng 10 năm 1992).

 

497 Xem Phụ lục H và I, trang 200-202: "Báo cáo về Chuyển và Giao 19 Người Việt Nam Nhập cư Bất hợp pháp," do Ủy viên Cảnh sát Tỉnh Mondolkiri gửi cho Tổng Giám đốc Cảnh sát Quốc gia Campuchia, ngày 28 tháng 3 năm 2001, và “Biên bản Chuyển giao Người nhập cư Bất hợp pháp,” được ký bởi các quan chức cấp tỉnh Campuchia và Việt Nam, ngày 27 tháng 3 năm 2001.

 

498 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn một người dân Buôn Ea Súp, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

 

499 Sđd.

 

500 "Bộ An Ninh" có nghĩa là "Bộ An ninh" trong tiếng Việt và được dùng để chỉ các nhà tù. Chắc chắn cả nhóm đã bị đưa vào Chí Hòa, nhà tù chính ở Thành phố Hồ Chí Minh.

 

501 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Buôn Ea Súp, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

 

502 Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phỏng vấn người dân Buôn Ea Súp, ngày 20 tháng 10 năm 2001.

THƯ VIỆN CHỌN LỌC

 

 

Rambo, AT, Robert R. Reed, Lê Trọng Cúc, và Michael R. DiGregorio, eds., "The Challenges of Highland Development in Vietnam," Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, Tháng 10 năm 1995.

 

Booth, G., "Báo cáo RRA của hai xã ở lưu vực sông Sê San," Hỗ trợ kỹ thuật môi trường khu vực 5771-Giảm nghèo & Quản lý môi trường trong Dự án lưu vực sông Tiểu vùng sông Mê Kông xa xôi (Giai đoạn I), Helsinki, 1999. Buttinger

 

, J., Vietnam: A Dragon Embattled , New York: Frederick A. Praeger, Inc., 1967.

 

Colm, S., "Land Rights: The Challenge for Ratanakiri's Indigenous Communities," Watershed: People's Forum on Ecology , Vol. 3, Số 1, Bangkok: Terra,

 

Colm, S., "Sacred Balance: Conserving the Ancestral Lands of Cambodia's Indigenous Communities , " Indigenous Affairs , Nhóm công tác quốc tế về các vấn đề bản địa, số 4, tháng 10-tháng 12 năm 2000.

 

Ủy ban về Nhân quyền, Quyền Dân sự và Chính trị, Bao gồm các Câu hỏi về sự không khoan dung tôn giáo; Phụ lục: Chuyến thăm Việt Nam , Báo cáo của Abdelfattah Amor, ngày 12 tháng 12 năm 1998.

 

Ủy ban Nhân quyền, Vấn đề Nhân quyền của Tất cả những người bị giam giữ hoặc bỏ tù dưới mọi hình thức, Nhóm Công tác về Giam giữ Tùy tiện, Chuyến thăm Việt Nam , E /CN.4/1995/31/Add.4, ngày 18 tháng 1 năm 1995.

 

Condominas, G.,Chúng tôi đã ăn rừng: Câu chuyện về một ngôi làng của người Thượng ở Tây Nguyên Việt Nam, New York: Kodansga International, 1994.

 

Dennis, J., "A Review of National Social Policies, Viet Nam," Poverty Reduction & Environmental Management in Dự án đầu nguồn Tiểu vùng sông Mê Công mở rộng (GMS) xa xôi (Giai đoạn I), 2000

 

Đỗ, VH, "Tái định cư ở Việt Nam: Ảnh hưởng của nó đối với Dân số và Sản xuất," Hội thảo Quốc tế về Di cư trong nước: Ý nghĩa đối với Chính sách Di cư ở Việt Nam , Hội đồng Dân số, Việt Nam, Tháng 5 năm 1998.

 

Evans, G, "Internal Colonialism in the Central Highlands of Vietnam," Sojourn, tập 7, Số 2, Singapore, 1992.

 

Freedom House, Trung tâm Tự do Tôn giáo, "Suy nghĩ đúng đắn ở Việt Nam: Các tài liệu chính thức mới của Việt Nam tiết lộ chính sách đàn áp các Cơ đốc nhân bộ lạc," tháng 7 năm 2001.

 

Gebert, R., "Các vấn đề về giới trong MRC-GTZ Quản lý bền vững các nguồn tài nguyên ở hạ lưu sông Mê Kông River Basin Project, Dak Lak Province, Vietnam," Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ) GmbH và Ban thư ký Ủy hội sông Mekong, Hà Nội, 1997. Hickey, GC, Free

 

in the Forest: Ethnohistory of the Vietnamese Central Highlands, 1954-1976 . New Haven: Nhà xuất bản Đại học Yale, 1982.

 

Hickey, GC, Thế giới tan vỡ: Sự thích nghi và sự sống còn của người dân Tây Nguyên Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam , Philadelphia: Nhà xuất bản Đại học Pennsylvania, 1993.

 

Hoàng, D., "Di cư nông thôn - nông thôn và phân bổ lại lao động và dân số phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam," trong Hội thảo quốc tế về di cư trong nước: Ý nghĩa đối với chính sách di cư ở Việt Nam , Hội đồng dân số, Việt Nam, tháng 5 năm 1998 Hoàng

 

, N., “Quê hương Việt Nam trong dân tộc Việt Nam,” đăng tại Thông tấn xã Việt Nam, “Hình ảnh Việt Nam trong cộng đồng 54 dân tộc,” Nxb Văn hóa các dân tộc, Hà Nội, 1996. Huỳnh, TX,

 

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đắk Lắk, "Tác động của di cư nông thôn - nông thôn đến các khu tái định cư tỉnh Đắk Lắk," trong Hội thảo quốc tế về di cư trong nước: Ý nghĩa đối với chính sách di cư ở Việt Nam ,Hội đồng Dân số, Việt Nam, tháng 5 năm 1998.

 

Jamieson, N., Lê Trọng Cúc và A. Terry Rambo, "The Development Crisis in Vietnam's Mountains," East-West Center Special Reports No. 6, 1998. Jamieson, N., "Ethnicitys

 

in Vietnam: A Country Profile, " Winrock, Quốc tế, Hà Nội, Việt Nam, tháng 3 năm 1996.

 

Nguyễn, MQ, "Truyền giáo," Các vấn đề tôn giáo ở Việt Nam , Nhà xuất bản Thế Giới, 2001.

 

Salemink, O., "Luật tục, Quyền đất đai và Di cư nội bộ," Khoa học xã hội Việt Nam , Tháng 2, 2000.

 

Salemink, O., "Mois and Maquis: The Invention and Appropriation of Vietnam's Montagnards from Sabatier to the CIA," in George W. Stocking, Jr. (ed.), Colonial Situations: Essays in Ethnographic Contextualization(History of Anthropology, Vol. 7), Madison: University of Wisconsin Press, 1991.

 

Salemink, O., “The King of Fire and Vietnamese Vietnamese Electrical Policy in the Central Highlands,” in Don McCaskill and K. Kampe, eds., Phát triển hay Thuần hóa? Indigenous Peoples of Southeast Asia , Chiang Mai: Silkworm Books, 1997.

 

Sikor, T., "Nghị định 327 và việc khôi phục đất cằn cỗi ở Cao nguyên Việt Nam," trong A. Terry Rambo et al, eds., "The Challenges of Highland Phát triển ở Việt Nam,” Trung tâm Đông Tây, Trung tâm Nghiên cứu Tài nguyên và Môi trường, Trung tâm Nghiên cứu Đông Nam Á, 10/1995.

 

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Ủy ban Dân tộc và Miền núi, UNDP, "Khung hỗ trợ bên ngoài cho sự phát triển của các dân tộc thiểu số," Hà Nội, tháng 11 năm 1995. Thayer, N., "Quân đội người Thượng tìm kiếm sự giúp đỡ của Liên hợp quốc," Phnom Penh Post

 

, tháng 9 12, 1992.

 

Tran, N., "A Study of the Rural Poverty in Dak Lak Province-Vietnam; Những ràng buộc và cơ hội để giảm nhẹ," Luận án được đệ trình để đáp ứng một phần yêu cầu đối với Thạc sĩ Chính sách Tài nguyên và Môi trường Nông thôn, Wye College, University of London, 1999.

 

Tuyet Hoa Nie Kdam, Pham Van Hien, Nay Ky Hiep, "Đánh giá điều kiện kinh tế của hộ gia đình tham gia dự án thí điểm giao đất rừng tại xã Ea Sol, huyện Ea H'leo," MRC/GTZ , tháng 10 năm 1999.

 

Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu của UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

Trung tâm Tư liệu và Nghiên cứu của UNHCR, "Việt Nam: Các nhóm thiểu số bản địa ở Tây Nguyên," Báo Writenet số 05/2001, tháng 1 năm 2002.

 

Tổ chức người Đềga Cao Nguyên

Tên bản ngữ[hiện]

1999–

Quốc kỳ Chính phủ lưu vong

Quốc kỳ

Quốc ca: Hlagru Dega[1]

Tổng quan

Thủ đô       Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk

Ngôn ngữ thông dụng  Tiếng Anh, tiếng Ê Đê

Tôn giáo chính    Tin Lành

Chính trị

Chính phủ  Chính phủ tự xưng

Tổng thống

• 2020 - 2022

Y Duen Buondap

Lịch sử      

• Nhà nước Đềga thành lập

1999

Kinh tế

Đơn vị tiền tệ       USD

Tiền thân  

          Tổ chức Quỹ người Thượng

 

Tổ chức Đêga Cao Nguyên[2] (tiếng Anh: Degar Central Highlands, DCH) hay Cộng hòa Đề ga là một tổ chức dự tính của người dân tộc thiểu số bản địa tại vùng Tây Nguyên (Việt Nam) với ý tưởng ly khai khu vực các sắc tộc thiểu số Tây Nguyên thành một quốc gia riêng rẽ độc lập do Y Duen Buondap làm chủ tịch lãnh đạo. Cho đến nay, nhà nước này chưa nhận được sự công nhận của Liên Hợp Quốc và các chính thể có chủ quyền trên thế giới.

 

Lịch sử

Theo báo An ninh Thủ đô, tổ chức này được sự hỗ trợ của Tổ chức Quỹ người Thượng (một tổ chức tự xưng là chính phủ lưu vong của người Tây Nguyên) chính phủ này thành lập tại Hoa Kỳ do Ksor Kok (là một người thuộc tổ chức FULRO trước đây) đứng đầu. Tổ chức này đã tiến hành một số chiến dịch biểu tình, phát tán các tài liệu với các nội dung, tuyên truyền trái ngược với chính sách của Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam[3]. Theo các cơ quan truyền thông Việt Nam, hoạt động chống phá còn bao gồm tuyên truyền, lôi kéo, kích động một số người dân rời bỏ quê hương với ảo tưởng về cuộc sống tỵ nạn nơi nước ngoài. Đồng thời, tổ chức này bị phía Việt Nam cho rằng đã có những hoạt động gây chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, chia rẽ tôn giáo, phá hoại cuộc sống bình yên của nhân dân Việt Nam. Trong các đợt trấn áp, lực lượng chức năng của Việt Nam thu được rất nhiều hung khí là giáo, mác, kiếm, nỏ, chất nổ... Đặc điểm của những người bị lôi kéo thường là trình độ hiểu biết văn hóa thấp, thậm chí bị người của tổ chức Nhà nước Đêga cưỡng bức đóng góp vật chất và cưỡng bức vượt biên. Đối với những người bị lôi kéo, chính phủ Việt Nam luôn thực hiện chính sách giáo dục và khoan hồng, không để những người quay lại con đường cũ.[4]

 

Việc các nhà lãnh đạo chủ chốt của Nhà nước này đều giữ các chức sắc tương ứng của tổ chức phản động Hội thánh Tin Lành Đêga Quốc tế, lấy tên là "International Dega Church" (viết tắt: IDC) do Y Duen Buondap cầm đầu, hiện nay cho thấy Tổ chức Nhà nước Đêga không có tính độc lập giữa tôn giáo - chính trị, thậm chí lợi dụng tôn giáo để phục vụ các mục đích chính trị, trong đó có phá hoại khối đại đoàn kết của

 

• Thuyết Âm Mưu diểm sách

• Đế Chế Chăm Sóc Sức Khỏe

• Sự kiện Hải Nam

• Sư kiện Hải Nam

• Âm mưu ám sát tổng thống Haiti

• Hai mươi năm sau đảo chánh Venezuella

• Vỡ Đập Kakhovka

• Ngoại giao bẫy nơ

• Nợ của các quốc gia Châu Phi

• Reform Party    -      Ross Perot

• WEF and WHO

• Tại sao Elon Musk thân thiện với Trung Hoa??

• https://www.un.org/en/about-us/history-of-the-un

•  

• Thư gởi Truman

• https://iowaculture.gov/sites/default/files/primary-sources/images/history-education-pss-vietnam-hochiminh-source_0.jpg

• Hiệp Định Sơ Bộ 1946

• Tạm ước Việt - Pháp

• Chiến tranh Đông dương

•  

•  

• https://foreignpolicy.com/2022/07/11/afghanistan-taliban-mining-resources-rich-minerals/#

• https://en.wikipedia.org/wiki/Mining_in_Afghanistan#:~:text=Afghanistan

•  

• https://moderndiplomacy.eu/2023/05/24/more-than-30-countries-want-to-join-the-brics/

• https://en.m.wikipedia.org/wiki/Oil_reserves_in_Venezuela

• https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_President%27s_Commission_on_CIA_Activities_within_the_United_States

• https://factsanddetails.com/southeast-asia/Vietnam/sub5_9g/entry

• https://search.archives.un.org/united-front-for-liberation-of-oppressed-races-fulro

• https://www.britishpathe.com/asset/126962/

• https://www.hrw.org/reports/2002/vietnam/viet0402-03.htm

• https://military-history.fandom.com/wiki/United_Front_for_the_Liberation_of_Oppressed_Races

• https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v05/terms

•  

•  

• https://en.m.wikipedia.org/wiki/Haiti_indemnity_controversy

• https://en.wikipedia.org/wiki/CIA_activities_in_Indonesia#:~:

• https://en.wikipedia.org/wiki/Operation_Gideon_(2020)#:~:text=Please,Maduro%20from%20office%20in%20Venezuela.

• https://venezuelanalysis.com/news/15363

• https://www.rollingstone.com/culture/culture-features/venezuela-operation-gideon-coup-jordan-goudreau-1098590/

• https://www.vox.com/2020/5/11/21249203/venezuela-coup-jordan-goudreau-maduro-guaido-explain

• https://theintercept.com/2020/05/09/venezuela-coup-regime-change/

• https://cepr.net/the-venezuela-coup-20-years-later/

• https://www.rand.org/paf/projects/us-china-scorecard.html

• https://en.wikipedia.org/wiki/Hainan_Island_incident

• https://www.historynet.com/ho-chi-minh-truman-letter-vietnam/#:~:text

• https://www.highpointnc.gov/2113/Vietnam-War#:~:text

• https://gpb.pbslearningmedia.org/resource/1f3e2f81-c703-441c-a42b-366ccba2274c/truman-and-vietnam-video-ken-burns-lynn-novick-the-vietnam-war/

• https://gpb.pbslearningmedia.org/resource/trumans-decision-to-aid-french-lesson-plan/ken-burns-lynn-novick-the-vietnam-war/

• https://gpb.pbslearningmedia.org/resource/273b7be0-2dd7-47b5-b80d-cf28a73bfdd5/ho-chi-minh-quest-to-end-french-colonial-rule-video-ken-burns-lynn-novick-the-vietnam-war/

• https://catalog.archives.gov/id/305263

• https://projects.voanews.com/china/global-footprint/

• https://projects.voanews.com/china/global-footprint/data-explorer/

• https://www.aiddata.org/china

• https://www.aiddata.org/methods/tracking-underreported-financial-flows

• https://www.cgdev.org/publication/chinas-development-finance-africa-media-based-approach-data-collection

• https://www.cgdev.org/event/briefing-latin-american-economists-warn-imf-not-ready-deal-emerging-markets-crises

• https://www.cgdev.org/blog/what-makes-military-spending-rise-its-economic-growth-and-what-means-future-geopolitics

• https://www.cgdev.org/topics/sustainable-development-finance

• https://www.cgdev.org/blog/breaking-logjam-african-debt-relief-third-way

• https://www.cgdev.org/publication/testimony-on-international-financial-institutions-era-great-power-competition

• https://www.cgdev.org/blog/will-china-play-its-part-addressing-african-debt-distress

•  

•  

 

 

THÁNG 05-2023

 

Indian

South Korea

Vietnam

Indonesia

Brazil

Komorro

 

 

• Canada.

• Italy

• Germany

• French Colonial

• England

• USA

• Japan

 

• G7 các cường quốc thực dân nói gì

• Những nạn nhân của vaxxin đang chờ bối thường

• Gía trị thiết yếu của báo chí

• Nhà Trắng và Điện Kremlin

• Russia vs United_Kingdom_relations

• Roosevelt was poisoned?

• Về Ukraina vs Russia

• Military Watch Magazine

• Patriot Radar Station and 5 missile batteries

• Gun Control

• Debt ceiling of US

• Big Pharma and Covid 19

• Wall Street and Hitler

• Thử nghiệm quốc gia về tái định cư

• Welcome Corp chương trình tư nhân bảo lãnh người tỵ nạn

• Đông Nam Á trên giòng định mệnh

• Tổ tiên người Trung Hoa là ai

• Hoa Kỳ Hủy Bỏ Hoàn Toàn Việc Cưỡng Bách Thử Nghiệm Vaccin Covid 19

• Hội Tam Điểm

• Chương Trình Phụng Hoàng

• See It Through Nguyen Van Thieu

• Vietnam War Casualties

• Military Record Casualties

• Không Thể Thay Thế Tucker Carlson

• Fox Cororation Lawsuit

• Quan Hệ Căng Thẳng China-Taiwan

• Trung Hoa Dân Quốc

• Tiếng nói và chữ viết của người Việt qua các thời đại

• Chữ viết của người Việt

• Căn Nguyên Chiến Tranh Ucraina-Russia

• Đế Quốc Bồ Đào Nha

• Chiến Tranh Không Xa

• Ảnh Hưởng Của Quái Thú George Soros

• Nước Mỹ Và Tham Vọng Thống Trị Thế Gioi

• Hiệu Ứng Trump

• Nord Stream 2,Tội Ác Chống Nhân Loại

• Sức Mạnh Của Hoa Kỳ

• Nga Trên Ứng Dụng Telegram

• Con Đường Tơ Lụa Trên Biển

• Con Đường Tơ Lụa

• Lý Thuyết Và Đạo Đức Sinh Học

• Đảng Cộng Hòa Đoàn Kết Bảo Vệ Trump

• Những Gì Người Dân Cần Biết Về Việc Săn Đuổi Trump

• Tại Sao Trump Ký "Lock Down"

• Săn Đuổi Truy Tố Cựu Tổng Thống Trump

• Con Đường Tơ Lụa 2023

• Vai Trò Trung Quốc Trong Nền Kinh Tế Toàn Cầu Thế Kỷ 21

• Chủ Nghĩa Tư Bản Man Rợ

• Nền Kinh Tế Bạo Lực Trung Quốc

• Đại Chiến Lược Toàn Cầu

• Thế Kỷ Châu Á

• Tỷ Phú Trốn Thuế Ra Sao

• Tỷ Phú Lũ Quái Vẫt Không Nên Tồn Tại

• BRICS vs SWIFT

• Hoa Kỳ Đã Lật Đổ Các Quốc Gia

• Triệt Sản Cưỡng Bức

• Bill Gates Tội Ác Chống Nhân Loại

• Micheal Flynn vs FBI

• Chủ Nghĩa Phát Xít

• Nguyễn Văn Thiệu

• Vua Hàm Nghi xuống hịch Cần Vương - Võ Quang Yến - Chim Việt Cành Nam - Chim Việt (free.fr)

 

 

NATURAL RESOURCES

 

• https://www.aiddata.org/data/aiddatas-global-chinese-development-finance-dataset-version-2-0

• Phong-su-tu-lieu/Duong-Dai-Hai-va-to-chuc-ma-Tong-LD-lao-cong-VN-hai-ngoai-i25655/

• https://sucmanhcongdong.net/thu-vien/377-377.html

• https://www.voltairenet.org/article30038.html

• https://moderndiplomacy.eu/2023/01/12/the-brzezinski-doctrine-and-natos-response-to-russias-assault-on-ukraine/

• https://www.atlanticcouncil.org/blogs/natosource/brzezinski-the-west-should-arm-ukraine/

• https://www.criminalelement.com/the-murder-of-franklin-delano-roosevelt-tony-hays/

• https://constitutioncenter.org/blog/looking-back-at-the-day-fdr-died

• https://millercenter.org/president/fdroosevelt/death-of-the-president

• https://www.upi.com/Archives/1945/04/12/Roosevelt-dies-of-stroke-at-Little-White-House/6802441123641/

• https://macleans.ca/culture/books/the-huge-secret-about-fdrs-death/

• https://www.heritage-history.com/index.php?c=read&author=josephson&book=roosevelt&story=death

• https://www.militarytimes.com/

• https://www.armytimes.com/

• https://www.vfw.org/join/member-benefits/publication-subscriptions

• https://militarywatchmagazine.com/

• https://www.ausa.org/publications/army-magazine

• https://www.army.mil/publications/

• https://www.armyupress.army.mil/Military-Review/

• https://www.nationaldefensemagazine.org/

• https://www.stripes.com/

• https://www.militaryaerospace.com/

• https://centurypast.org/books-nonfiction-subject-directory/military/

• https://archive.org/details/janesmilitaryrev0000unse

• https://www.globalsecurity.org/subscribe/janes.htm

• https://www.army.mil/e2/downloads/rv7/2020-2021_Weapon_Systems_Handbook.pdf

• https://archive.org/details/Janes-WorldWarIiTanksAndFightingVehicles-TheCompleteGuide.pdf

• https://centurypast.org/books-nonfiction-subject-directory/military/

• https://www.sandboxx.us/blog/the-ultimate-guide-to-the-patriot-air-defense-system/

• https://peoplesdispatch.org/2021/05/09/g7-or-failed-colonial-powers-telling-the-world-what-to-do/

•  

• https://www.militarytimes.com/

•  

• https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/venezuela/

• https://live.childrenshealthdefense.org/chd-tv/shows/good-morning-chd/the-myth-of-pandemic-preparedness-with-james-corbett--dr-david-bell/

• https://www.state.gov/department-reports/

• https://www.state.gov/covid-19-recovery/

• https://share.america.gov/biden-us-to-donate-500-million-covid-19-vaccine-doses/

• https://share.america.gov/theme/theme-government-civil-society/

• https://en.wikipedia.org/wiki/Archimedes_Patti

• https://openvault.wgbh.org/catalog/V_3267C58E4C104A54A0AFDF230D618AE6

• https://share.america.gov/theme/theme-global-issues/

• https://share.america.gov/theme/theme-education/

• https://share.america.gov/theme/theme-economic-opportunity/

• https://share.america.gov/us-supports-waiving-rights-covid-19-vaccines/

• https://share.america.gov/us-supports-waiving-rights-covid-19-vaccines/

• https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/argentina/

• https://www.cia.gov/

• https://dnalc.cshl.edu/view/15138-Naming-PCR.html

• https://elliottwave-forecast.com/trading/best-ipos/

• https://www.greencarreports.com/news/1130367_gm-s-27b-plan-450-mile-range-affordable-models-among-30-evs-by-2025

• https://www.greencarreports.com/news/1139636_2023-vinfast-vf-8-city-edition-test-drive-review

• https://www.theautopian.com/2023-vinfast-v8-city-edition-review-it-breaks-do-not-buy/

• https://jalopnik.com/vinfast-vf8-electric-car-first-drive-not-ready-for-u-s-1849892217

• https://www.thedrive.com/news/the-2023-vinfast-vf8-got-skewered-in-first-drive-reviews

• https://dot.la/vinfast-public-spac-2660276983.html

• https://www.roadandtrack.com/news/a43875030/2023-vinfast-vf8-first-drive-unacceptable/

•  

• https://start.cortera.com/company/research/m3r5nvk0q/nisbett-medical-llc/

• https://www.structuredfamilycaregiver.com/

• https://finance.yahoo.com/news/georgia-structured-family-caregiving-medicaid-071900972.html

• https://www.newsfilecorp.com/release/132030

• https://law.georgia.gov/resources/vaccine-mandate-litigation#:~:text=Permanent%20Injunction%20Granted%3A%20On%20Sep,Georgia%20and%2023%20other%20states.

• https://www.congress.gov/bill/117th-congress/house-bill/5908

• https://en.wikipedia.org/wiki/Ted_Serong

• https://www.thecrimson.com/article/1973/10/10/thieus-prisons-some-pows-cant-go/

• https://assets.pnsn.org/legacy_news/SWIFT/

• https://www.economist.com/weeklyedition/2023-04-22

• https://www.americanbanker.com/payments/news/brics-vs-swift-russia-spearheads-payments-plan-to-guard-against-us-sanctions

• https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Ph%E1%BB%A5ng_Ho%C3%A0ng

• https://en.wikipedia.org/wiki/French_conquest_of_Vietnam

• Infographic - Hànộimới (hanoimoi.com.vn)

• https://www.military.com/history/6-wild-us-government-conspiracy-theories-explained.html

• https://www.splcenter.org/fighting-hate/extremist-files/ideology/conspiracy-propagandists

• https://academic.oup.com/book/25369/chapter-abstract/192461943?redirectedFrom=fulltext

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_conspiracy_theories#Espionage

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_conspiracy_theories#Espionage

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_conspiracy_theories

• https://en.wikipedia.org/wiki/Conspiracy_theories_in_United_States_politics

• https://www.openmindmag.org/

• https://www.skeptic.com/eskeptic/19-09-17/

• https://www.livescience.com/11375-top-ten-conspiracy-theories.html

• https://www.theblaze.com/fearless/oped/whitlock-the-reputation-assassination-of-tucker-carlson-is-not-a-new-tactic-of-global-elites

• https://live.childrenshealthdefense.org/chd-tv/

• https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/000271628145800119?journalCode=anna

• https://military-history.fandom.com/wiki/Archimedes_Patti

• https://www.historynet.com/ho-giap-and-oss-agent-henry-prunier/?f

• https://www.historynet.com/tag/office-of-strategic-services-oss/

• https://americanarchive.org/catalog/cpb-aacip-15-pz51g0j67c

• https://www.motortrend.com/reviews/2023-vinfast-vf8-electric-suv-first-drive-review/

• https://www.motortrend.com/reviews/2023-vinfast-vf8-electric-suv-first-drive-review/

• https://immigrantinvest.com/blog/top-10-richest-countries-world-en/

• https://www.worlddata.info/richest-countries.php

• https://www.indexmundi.com/facts/indicators/NY.GDP.TOTL.RT.ZS/rankings

•  

• https://mronline.org/2023/04/15/if-the-u-s-cant-boss-the-world-it-will-spitefully-destroy-it/

• https://mronline.org/2023/04/20/biden-doj-indicts-four-americans-for-weaponized-free-speech/

• https://mronline.org/2023/04/19/militarism-and-the-coming-wars/

• https://www.bbc.com/news/magazine-20824693

• http://www.ucsj.org/wp-content/uploads/2012/12/Roots-of-Svoboda_2.pdf

• https://en.wikipedia.org/wiki/Neo-Nazism

• https://www.europeaninterest.eu/article/darkest-side-dark-europe-neo-nazis-european-parliament/

• https://lens.monash.edu/@politics-society/2022/08/19/1384992/much-azov-about-nothing-how-the-ukrainian-neo-nazis-canard-fooled-the-world

• https://mronline.org/2023/01/04/on-the-influence-of-neo-nazism-in-ukraine/

• https://peoplesdispatch.org/2022/09/27/fascism-returns-to-europes-centerstage/

• https://progressive.international/wire/2022-10-04-neo-fascism-in-italy-europes-involution/en

• https://www.nbcnews.com/think/opinion/ukraine-has-nazi-problem-vladimir-putin-s-denazification-claim-war-ncna1290946

• https://khosachonline.com/

• https://thuvienpdf.com/kho-sach/0#gsc.tab=0

• https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%A1t_x%C3%ADt

• https://avt.edu.vn/nuoc-duc/thu-tuc/chu-nghia-phat-xit-la-gi.html

• https://www.urdupoint.com/en/news/world.html

• https://www.dailysabah.com/

• https://www.hurriyetdailynews.com/

• https://www.yenisafak.com/en

• https://www.duvarenglish.com/

• https://ahvalnews.com/

• https://www.w3newspapers.com/turkey/

• https://bigthink.com/thinking/10-rules-conspiracy-theory-true-false/

• https://globalextremism.org/the-great-replacement/?gclid=

• https://www.adl.org/conspiracy-theories?gclid

• https://www.rd.com/list/conspiracy-theories-that-turned-out-to-be-true/

• https://www.nsa.gov/

• https://www.rd.com/list/royal-family-conspiracy-theories/

• https://www.livescience.com/11375-top-ten-conspiracy-theories.html

• Linh Quang Viên – Wikipedia tiếng Việt

• https://vi.wikipedia.org/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_

•  

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_military_alliances

• https://ustr.gov/countries-regions/europe-middle-east/middle-east/north-africa#:

• https://www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjbxw/202302/t20230220_11027664.html

• Bốn kịch bản cho trật tự địa chính trị giai đoạn 2025-2030: Cạnh tranh nước lớn sẽ như thế nào? (csis.org)

• https://www.conference-board.org/topics/geopolitics?

• https://wachouston.org/student-resources/discussions/memberships-landing-page-6/?

• https://www.oxfordenergy.org/wpcms/wp-content/uploads/2021/02/OEF-126.pdf

• https://www.specialeurasia.com/2022/07/14/rimpac-united-states-pacific/

• https://www.specialeurasia.com/tag/geopolitical-report/

• https://news.usni.org/2022/06/29/rimpac-2022-kicks-off-in-hawaii-with-21-partner-nation-ships

• https://www.heritage.org/sites/default/files/2022-10/2023_IndexOfUSMilitaryStrength.pdf

• https://www.heritage.org/sites/default/files/2022-10/2023_IndexOfUSMilitaryStrength_ASSESSMENT_ENVIRONMENT_ALL.pdf

• https://www.militarynews.com/norfolk-navy-flagship/news/quarterdeck/military-leaders-kick-off-2024-rim-of-the-pacific-planning/article_e81687da-765c-11ed-b898-3bf5d01506c4.html

• https://www.defensenews.com/naval/2022/03/25/navy-finalizes-plans-for-next-rim-of-the-pacific-exercise/

• https://www.defense.gov/News/Feature-Stories/story/Article/3105469/rimpacs-got-impact/

• https://www.capitol.hawaii.gov/sessions/session2023/bills/HR153_.HTM

• https://www.japantimes.co.jp/news/2023/04/10/asia-pacific/china-taiwan-military-exercises-day-three/

• https://www.arabnews.com/node/2284186/world

• Taiwan | Today's latest from Al Jazeera

• https://en.wikipedia.org/wiki/Romanus_Pontifex

• https://medium.com/illumination-curated/how-pope-nicholas-v-used-the-church-to-start-the-disgraceful-slave-trade-af8879f9c98c

• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/9781444351071.wbeghm020

• https://healingmnstories.wordpress.com/2020/07/01/15th-century-papal-edicts-authorized-the-african-slave-trade-indigenous-land-seizures/

• https://www.icc-cpi.int/defendants

• https://www.cfr.org/timeline/leaders-facing-justice

• https://www.wanttoknow.info/conspiracytheories?gad=1&gclid

• https://macsphere.mcmaster.ca/handle/11375/13092?mode=full

• https://history.humanities.mcmaster.ca/events/

•  

• https://ldhi.library.cofc.edu/exhibits/show/african_laborers_for_a_new_emp/pope_nicolas_v_and_the_portugu#:~:text=Romanu

 

 

 

 

 

 

THÁNG 03-2023

• Tại Sao Cuộc Khủng Hoảng Chưa Kết Thúc?

• Tại Sao Ba Ngân Hàng Sụp Đổ Dây Chuyền?

• Ngân Hàng Silicon Bank Sụp Đổ

• CIA, PENTAGON VỚI COVID 19

• Khi Nào Covid Chấm Dứt

• Quân Tinh Nhuệ Nga Thiệt Hại Trong Chiến Tranh

• Chủ Nghĩa Tư Bản Từ Thiện Thuộc Địa Hóa Nhân Loại

• Thực Phẩm, Quyền Sở Hữu Bị Toàn Cầu Hóa Cướp Đoạt

• Hoàng Sa - Trường Sa

• Miễn Dịch Tự Nhiên

• Khôi Phục Sức Sống Nước Mỹ

• https://www.wanttoknow.info/conspiracytheories?gad=1&gclid

• https://behind-the-news.com/how-the-rockefellers-trumped-the-world/

• https://www.bibliotecapleyades.net/esp_sociopol_rockefeller.htm

• https://piotrbein.net/2020/12/18/rockefeller-lockstep-2010-was-blueprint-for-2020-covid-19-pandemic/

• https://goldenageofgaia.com/2021/06/10/322116/

• https://www.city-data.com/forum/sitemap/f/f-114-p-976.html

• https://www.technocracy.news/the-great-reset-a-breakdown-of-the-global-elites-master-plan/

• https://www.jesuschristreturning.com/new-world-order.html

• https://survivalblog.science.blog/2020/10/25/the-pandemic-was-needed-as-a-pretext-to-halt-and-collapse-the-world-economy/

• https://wolfstreet.com/2016/10/19/powers-on-forefront-of-war-on-cash/

• https://www.rutherford.org/publications_resources/john_whiteheads_commentary/the_federal_coup_to_overthrow_the_states_

• https://historyofvaccines.org/vaccines-101/what-do-vaccines-do/different-types-vaccines

• https://www.umms.org/coronavirus/covid-vaccine/facts/mrna

• https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/inactivated-vaccine

• https://fullfact.org/online/vaccine-covid-deaths-summer/

• https://fullfact.org/health/sads-covid-genocide/

• https://www.dal.ca/faculty/law/news-events/news/2022/01/20/professor_robert_currie__false_claim_about_covid_19_vaccine_genocide_convictions_

• https://www.aljazeera.com/news/2023/1/11/conservative-mp-suspended-for-comparing-covid-jabs-to-holocaust

• https://www.chicoer.com/2021/07/22/letter-is-vaccine-comparable-to-mass-genocide

• https://www.genocidewatch.com/single-post/genocide-watch-rejects-conspiracy-theories-about-covid-19-vaccines

• https://www.reuters.com/investigates/special-report/health-coronavirus-vaccines-skeptic/

• Bill Gates and George Soros are targets of another COVID-19 conspiracy theory - Poynter

• How Bill Gates became the voodoo doll of Covid conspiracies - BBC News

• 'Crazy and evil': Bill Gates surprised by pandemic conspiracies | Reuters

• Call for investigation into Bill Gates 'crimes against humanity' and 'medical malpractice' (muslimmirror.com)

• George Soros And Bill Gates’ Backed Consortium To Buy U.K. Maker Of Covid Tests For $41 Million (forbes.com)

• Disinfo: Bill Gates and George Soros are to blame for the artificially created coronavirus (euvsdisinfo.eu)

• The ‘New World Order’ - ISD (isdglobal.org)

• History's greatest conspiracy theories (telegraph.co.uk)

• https://www.news-graphic.com/news/state/living-in-louisville-how-well-do-you-know-these-facts-about-your-health/article_d9e043e5-0c5b-56c2-8489-735749893967.html#tncms-source=block-contextual-fallback

• https://www.cnet.com/science/features/how-covid-19-infected-the-world-with-lies/

• https://slate.com/technology/2021/07/noble-lies-covid-fauci-cdc-masks.html

• https://www.scidev.net/global/scidev-net-investigates/covid-19-lies-and-statistics-corruption-and-the-pandemic/

• https://casprofile.uoregon.edu/thvu/publications

• https://www.nature.com/siteindex

•  

• Chế Độ Chuyên Chế Toàn Trị Vĩnh Viễn

• FISA - FBI - CIA : Vũ Khí Tiêu Diệt Nền Cộng Hòa?

• Wokeism vs American

• Lệnh Dụ Thiên Hạ Cần Vương

• Ngụy Biện Về Bài Quốc Ca Ăn Cắp

• Từ Thiện Có Mục Đích Bất Chính

• Tham Vọng Nguy Hiểm Của Khối Toàn Cầu Hóa

• Thiên Thai

• Vaccine Covid 19 Di Họa Cho Xã Hội

• Trung Quốc Suy Gỉam Dân Số

• Chiến Tranh Thương Mại Trung Mỹ

• Ngăn Chặn Nạn Diệt Chủng 2030

• Điều Gì Khiến Tim Hamlin Ngưng Đập

• Chiến Tranh Tiền Tệ Là Gì

• Giành Lại Chủ Quyền

• Báo Động Khí Hậu

• Kẻ Thù Của Nhà Nước Hoa Kỳ

• Tự Do Ngôn Luận Là Nền Tảng Của Hiến Pháp Hoa Kỳ

• Covid 19 Vụ Lừa Bịp Trắng Trợn Của Y Khoa Phương Tây

• DânTúy Tả Phái Có Thể Là Hiểm Họa Cho Nền Chính Trị Hoa Kỳ

• https://dodbuzz.com/stock-market-stunned-many-investors-amid-of-considerable-risk/

• https://thezebra.org/2021/08/09/stock-market-volatility-an-opportunity-for-investors/

• https://thethaiger.com/news/business/economic-aftershocks-of-russias-invasion-on-thailands-economy

• Vô Tổ Quốc Mất Danh Dự Vô Trách Nhiệm

• Quốc Ca Ô Nhục

• Quốc Ca hay Quốc Nhục

• Hàm Nghi - Thành Thái - Duy Tân - Khải Định - Bảo Đại

 

Above The Law. Unherd. New Republic.Transparency. Fortinet. Tech Target. Justice Initiative. FreedomWatch. PreventGennocide. National Library Of Medicine

• https://www.defense.gov/News/Feature-Stories/story/article/2293108/

• Top 10 U.S. Presidents Accused of War Crimes - TheTopTens

• Breaking News & Views for the Progressive Community | Common Dreams

• https://www.toptenz.net/top-10-american-war-crimes.php

• https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_war_crimes

• 🔔 The Liberty Daily ⋆ The Conservative Alternative to the Drudge Report🔔 The Liberty Daily ⋆ The Conservative Alternative to the Drudge Report

• https://compactmag.com/

• https://compactmag.com/article/how-republicans-sold-out-am

• https://www.masslive.com/police-fire/2023/01/christopher-hood-neo-nazi-leader-charged-with-violating-new-hampshire-civil-rights-act.html

• https://revealnews.org/podcast/the-pentagon-papers-secrets-lies-and-leaks-2021/

• https://www.justsecurity.org/68065/how-late-dci-william-colby-saved-the-cia-and-what-that-can-teach-us-today/

• http://www.pythiapress.com/wartales/colby.htm

• https://moguldom.com/384379/3-top-cia-and-fbi-officials-who-suddenly-died-from-accidents-or-bullet-to-head/

• https://www.bullionvault.com/gold-news/bill-colby-022220171

• https://covertactionmagazine.com/2022/04/27/who-whacked-cia-spy-chief-william-colby/

• https://www.c-span.org/video/?409091-1/william-colby-church-committee-hearing

• https://www.timetoast.com/timelines/american-involvement-in-ww2

• https://study.com/learn/lesson/us-in-world-war-2.html

• https://www.thoughtco.com/world-war-ii-timeline-1779991

• https://www.diffen.com/difference/World_War_I_vs_World_War_II

• https://www.diffen.com/difference/Communism_vs_Socialism

• https://www.newagebd.net/article/159019/how-cia-plots-undermined-african-decolonisation

• https://oig.justice.gov/sites/default/files/archive/special/9712/ch01p1.htm

• https://www.cjr.org/opinion/what-the-dominion-lawsuit-reveals-about-the-future-of-fox-news.php

• https://www.cjr.org/the_media_today/florida_blueprint_desantis_book_media.php

• https://www.cliffsnotes.com/literature/a/animal-farm/character-list

• https://www.smithsonianmag.com/travel/vladimir-lenin-return-journey-russia-changed-world-forever-180962127/

• https://lareviewofbooks.org/article/the-original-sin-on-barnes-carrs-the-lenin-plot-and-jonathan-schneers-the-lockhart-plot/

• https://courses.lumenlearning.com/suny-hccc-worldhistory2/chapter/the-treaty-of-brest-litovsk/

• https://courses.lumenlearning.com/suny-hccc-worldhistory2/chapter/the-british-naval-blockade/

• https://courses.lumenlearning.com/suny-hccc-worldhistory2/chapter/the-hundred-days-offensive/

• https://www.iedconline.org/

• https://freespeechunion.org/

• https://nymag.com/intelligencer/

• https://www.compact.nl/en/articles/compact-a-magazine-in-transition/

• https://www.sciencedirect.com/topics/social-sciences/military-industrial-complex

• https://open.lib.umn.edu/sociology/chapter/13-5-the-military-industrial-complex/

• https://www.americanforeignrelations.com/E-N/The-Military-Industrial-Complex.html

• https://www.presidency.ucsb.edu/documents/fact-sheet-united-states-vietnam-education-cooperation

• https://fulbright.edu.vn/tag/education/

• https://web.archive.org/web/20160629083819/

• http://www.fetp.edu.vn/en/programs/master-in-public-policy-program/admissions/overview/

• https://xaydungchinhsach.chinhphu.vn/quy-dinh-tuoi-nghi-huu-cua-nguoi-lao-dong-nam-2023-119220924122138551.htm

• https://www.loc.gov/classroom-materials/united-states-history-primary-source-timeline/great-depression-and-world-war-ii-1929-1945/world-war-ii/

• https://www.usmedicine.com/

• https://countercurrents.org/2023/02/march-against-the-war-machine-hundreds-join-anti-war-rally-in-washington-dc/

• https://www.gilderlehrman.org/

• https://informedamerican.net/

• https://www.epochtimesviet.com/

• https://en.wikipedia.org/wiki/China_in_the_Vietnam_War#:~:text=Confronting%20U.S.%20escalation,

• https://ap.gilderlehrman.org/history-by-era/economics/essays/us-banking-system-origin-development-and-regulation?period=7

• https://tunguyenhoc.blogspot.com/2013/05/ai-giet-pham-quynh-nguoi-nang-long-voi.html

• https://vanlangseattle.org/public/documents/nguyendutruyenkieu.html

• https://www.deseret.com/1989/5/16/18807144/china-admits-it-sent-troops-to-fight-the-u-s-in-vietnam

• https://informedamerican.net/

• https://citizenfreepress.com/

• https://sputniknews.vn/20220314/ong-nguyen-chi-vinh-khong-the-noi-khac-14204378.html

• https://dantri.com.vn/xa-hoi/loi-hua-nuoi-nguyen-chi-vinh-nen-nguoi-cua-cac-uy-vien-bo-chinh-tri-20220426015734706.htm

•  

• Một số ít người may mắn dường như 'kháng cự' với Covid-19. Các nhà khoa học hỏi tại sao - STAT (statnews.com)

   

• https://rwmalonemd.substack.com/p/one-million-strong?utm_source=post-email-title&publication_id

• citizenfreepress.com

• https://thelibertydaily.com/

• https://www.whatfinger.com/

• https://www.lewrockwell.com/

• stevekirsch.substack.com

• https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Linh-vuc-khac/Hiep-dinh-Cham-dut-chien-tranh-lap-lai-hoa-binh-cua-Viet-Nam-Hoa-ky-23327.aspx

•  

• https://howbad.info/pfizer.html

• https://knollfrank.github.io/HowBadIsMyBatch/batchCodeTable.html

• https://theconservativetreehouse.com/

• https://www.zerohedge.com/

• https://www.infowars.com/posts/bill-gates-says-elon-musk-should-focus-on-mass-vaccination-not-going-to-mars/

• https://www.lucianne.com/

• https://www.revolver.news/

•  

• https://ok.ru/vzglyadru

• https://ura.news/specials

• https://ura.news/news/1052622506

• https://www.dailysabah.com/world/europe/croatian-president-slams-europe-for-sending-weapons-to-ukraine

• https://vz.ru/economy/2023/1/31/1197188.html

• https://www.theguardian.com/society/2020/sep/08/how-philanthropy-benefits-the-super-rich

• https://www.topaccountingdegrees.org/taxes/

• https://www.propublica.org/article/more-than-half-of-americas-100-richest-people-exploit-special-trusts-to-avoid-estate-taxes

• https://www.gobankingrates.com/money/wealth/secrets-rich-person-knows/

• https://theglobalhues.com/top-10-charitable-people-in-the-world/

• https://www.propublica.org/article/billionaires-tax-avoidance-techniques-irs-files

• https://www.propublica.org/article/national-debt-trump

• https://www.propublica.org/article/how-the-red-cross-raised-half-a-billion-dollars-for-haiti-and-built-6-homes

• https://www.webmd.com/alzheimers/ss/slideshow-raise-chances-dementia

• https://prosecutenow.io/dld/LitigationConsolidationSummary.pdf

• https://prosecutenow.io/dld/Executive-Summary_Prosecute-Now_dg_final_2.pdf

• https://pandemictimeline.com/resources/

• https://dailysceptic.org/

• https://bja.ojp.gov/

• https://www.ojp.gov/ncjrs/virtual-library/abstracts/prosecution-fraud-and-official-corruption

• https://bjs.ojp.gov/

• https://www.globalcompliancenews.com/anti-corruption/anti-corruption-in-the-united-states/

• https://www.naag.org/anticorruption-manual/

• https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/18320

• https://www.commoncause.org/our-work/ethics-and-accountability/legislative-ethics/

• https://energy4impact.org/impact/energy-4-agriculture?gclid

• https://www.noble.org/ag/?utm_term=agriculture

• https://www.foodandwaterwatch.org/2021/03/08/a-safe-sustainable-food-system/

• https://www.agriculture.com/news

•  

• https://www.gobankingrates.com/money/wealth/secrets-rich-person-knows/

• https://www.gobankingrates.com/net-worth/politicians/donald-trump-net-worth/

• https://www.gobankingrates.com/retirement/social-security/what-happens-social-security-you-die/

• https://www.zurich.com/en/media/magazine/2022/what-is-davos-your-guide-to-the-world-economic-forums-annual-meeting

• https://www.weforum.org/events/world-economic-forum-annual-meeting-2023?gclid

• https://qz.com/davos-2023-world-economic-forum-attendees-1849990706

• https://www.republicworld.com/world-news/global-event-news/world-economic-forum-kicks-off-in-davos-what-is-the-meeting-about-and-what-to-expect-articleshow.html

• https://www.mckinsey.com/capabilities/sustainability/our-insights/nature-in-the-balance-what-companies-can-do-to-restore-natural-capital

• https://www.lovemoney.com/galleries/81108/the-superrich-donating-a-fortune-to-fight-the-worlds-problems?page=1

•  

• https://www.webmd.com/drugs/2/drug-6616/losartan-oral/details

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2757926/  .

• https://www.thoughtco.com/what-is-eugenics-4776080

• https://www.nature.com/scitable/forums/genetics-generation/america-s-hidden-history-the-eugenics-movement-123919444/

• http://www.bjwolfejr.com .https://hnn.us/article/1796

• https://menafn.com/

• http://en.kremlin.ru/ - http://programmes.putin.kremlin.ru/en/tiger/ - http://en.kremlin.ru/multimedia/video

• http://en.kremlin.ru/events/president/news/68696/videos

• https://mronline.org/2022/07/22/how-corrupt-is-ukrainian-president-volodymyr-zelensky/

• https://www.nakedcapitalism.com/2022/12/

• http://johnhelmer.net/the-ukrainain-demilitarized-zone-negotiations-start-at-dead-end/

• http://johnhelmer.net/2023/01/

• https://worldbeyondwar.org/president-carter-do-you-swear-to-tell-the-truth-the-whole-truth-and-nothing-but-the-truth/

• https://therealnews.com/zbrzezinski1218gpt2

• https://www.kommersant.ru/

• https://www.frontnieuws.com/oekraine-oorlog-wat-volgt/

• https://www.frontnieuws.com/category/oekraine-conflict/

• https://www.frontnieuws.com/de-wef-bijeenkomst-in-davos-toont-de-frontlinie-in-de-oorlog-van-de-systemen/

• https://stopworldcontrol.com/

• https://uncutnews.ch/pilot-verraet-die-elite-will-von-ungeimpften-piloten-herumgeflogen-werden/

• https://www.theglobeandmail.com/

• https://freenations.net/

• https://dnyuz.com/2023/01/18/how-to-divide-the-working-class/

• https://thespectator.com/topic/twilight-of-the-democrats-gerontocracy/

• https://www.dailymail.co.uk/news/article-11650285/DAVID-MARCUS-Mr-President-wipe-grin-face-America-wants-answers.html

• https://globalnews.ca/tag/rebel-media/

• https://www.rebelnews.com/

• https://nationalpost.com/tag/rebel-media/

• https://www.desmog.com/ezra-levant/

• https://honestreporting.ca/

• https://thesentry.org/

• https://www.rebelnewspodcast.com/

• https://www.blacklocks.ca/feds-settled-with-rebel-news/

• https://popularresistance.org/

• https://www.influencewatch.org/

• https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0169796X0301900209?journalCode=jdsb

• https://socialistcall.com/2022/11/30/socialists-should-support-the-popular-resistance-in-china/

• https://novact.org/2014/04/eng-women-in-popular-resistence/?lang=en

• https://www.thequint.com/voices/opinion/ukraine-war-why-popular-resistance-is-big-problem-for-russia

• https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1045235418302600

• https://vinhdanhquanlucvietnamconghoa.blogspot.com/2008/05/quc-ca-vit-nam-cng-ha.html

• https://www.danchimviet.info/nguon-goc-ban-quoc-ca-viet-nam-cong-hoa/04/2018/9553/

• https://gocnhosantruong.com/component/k2/3293-nguon-goc-la-co-vang-va-ban-quoc-ca-viet-nam-cong-hoa

• https://viettudomunich.org/2022/08/16/nguon-goc-ban-quoc-ca-viet-nam-cong-hoa/

• http://www.vietnamdaily.com/index.php?c=article&p=90172

• https://mobile.sites.google.com/site/jesusmarysaves0uls/toc-viet/tai-sao-quoc-ca-vnch-lai-la-mot-bai-hat-cua-mot-dhang-vien-cs

• https://baovecovang2012.wordpress.com/2022/03/23/quoc-ky-quoc-ca-viet-nam-co-gs-nguyen-ngoc-huy/2/

• https://levinhhuy.wordpress.com/2016/05/29/quoc-ca-viet-nam/

•  

https://freenations.net/germany-in-crisis-faces-war-reparations-claims

 

https://www.thoughtco.com/totalitarianism-definition-and-examples-5083506

 

https://jacobin.com/2022/12/twitter-files-censorship-content-moderation-intelligence-agencies-surveillance

 

THÁNG 12-2022

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative

 

THÁNG 11

• Liên Quan Giữa Dominion, Sequoia, Smartmatic, CCP

• Văn Minh Dân Chủ Hay Cường Sơn Thảo Khấu

• Cỗ Máy Dominion Gian Lận Bầu Cử

• Lịch Sử Ngân Hàng Hoa Kỳ

• Quan Hệ Dơ Bẩn Của Gia Đình Biden & Trung Công

• Gian Lận Bầu Cử 2020 Có Dẫn Tới Nội Chiến?

• Big Tech Ảnh Hưởng Cuộc Bầu Cử 2020

• American Nô Lệ Hay Tự Do?

• http://www.pacourts.us/assets/files/setting-7739/file-10440.pdf?cb=aa5ec4

• Những Quái Vật Đầm Lầy Qủy Quyệt

• USA Constitution

• Thành Tích Vĩ Đại Nhất Của Tổng Thống Donald Trump

• Gian Lận Bầu Cử

• Antitrust Law

• Big Six Media

• https://www.maravipost.com/nostradamus-2020-predictions-trump-re-elected-kim-jong-un-out-king-william/

• https://redstate.com/

• https://www.spotfakenews.info/

• https://www.thedesertreview.com/news/thousands-of-medical-professionals-declare-covid-policies-crimes-against-humanity/article_e2863f70-2074-11ec-8212-abe09d13e222.html

•  

The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative

 

THÁNG 10

• Big Tech

• 50 Công Ty Thống Trị Thế Giới

• Bill Clinton, Đảng Dân Chủ Đã Phá Hoại Nước Mỹ Như Thế Nào?

• So Sánh Cử Tri Ghi Danh Theo Đảng

• Con Đưởng Đi Đến 270 Năm 2020

• Cuộc Tranh Luận Thứ Hai 10/22/2020

• Tiến Trình Điều Trị Tổng Thống Và Dược Phẩm Được Sử Dụng Kim Âu

• Hillary" American

• Obama's American

• Joe Biden Cướp Vợ Của Người ỦnG Hộ

• Cuộc Tranh Luận Đầu Tiên 09/29/2020

• https://www.politico.com/2020-election/results/

 

THÁNG 9/2020

• Câu Chuyện Hồ Sơ Thuế : Đạo Tặc TruyềnThông

• Điều Gì Xảy Ra Nếu Thuyết Âm Mưu Là Sự Thật

• 9/11 Tại Sao Hiểu Về Sự Kiện Này Rất Quan Trọng

• 10 Gia Đình Giàu Nhất Thế Giới

• Đảng Dân Chủ Cộng Sản Điên Cuồng Chống HIến Pháp

• Chủ Nghĩa Xã Hội Bắc Âu !!! Chuyện Vớ Vẩn

• Tại Sao Chủ Nghĩa Xã Hội Luôn Thất Bại?

• Vụ Đếm Phiếu Lại ở Florida năm 2000

• Thành Tựu Lớn Nhất Của Trump & Những Thành Tựu Của Tồng Thống Sau 42 tháng. Kim Âu (st)

• Donald Trump Học Ở Đại Học Nào? Kim Âu (st)

• Donald Trump Trị Gía Bao Nhiêu? Kim Âu (st)

• Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục Thời Trump Kim Âu (st)

• Những Tội Phạm Tỷ Phú Kim Âu (st)

• Trật Tự Thế Giới Mới

• Sáng Lập Trật Tự Thế Giơi Mới

• Breaking News

• Coronavirus, Có Phải Là Vũ Khí Sinh Học Không? Kim Âu (st)

• UN, WHO, Gates Tìm Cách Thu Hút Quần Chúng Kim Âu (st)

• Coronavirus Lockdown Những Chuyện Chưa Kể Kim Âu (st)

• Nhận Thức Sai Lầm Về Virus Kim Âu (st)

• Covid 19 Không Phải Là Một Loại Virus Mới Kim Âu (st)

• Covid 19, Cuộc Lừa Đảo Vĩ Đại Kim Âu (st)

• 11 Thuyết Âm Mưu Kim Âu (st)

• Vũ Hán, Từ Cách Mạng Văn Hóa Đến Covid 19 Kim Âu (st)

• Covid 19= Nói Dối Hoàn Toàn Kim Âu (st)

• Cuộc Điều Tra Của Thẩm Phán Durham Kim Âu (st)

• Nếu Ứng Cử Viên Tổng Thống Qua Đời.. Điều Gì Sẽ Xảy Ra Kim Âu (st)

• Bất Ngờ Tháng Mười 2020 Kim Âu (st)

• Chủ Nghĩa Toàn Cầu vs Toàn Cầu Hóa Kim Âu (st)

• Chỉ Có 6% Chết Vì COVID 19 Kim Âu (st)

• Đọc: Death By China Kim Âu (st)

• Trump's Agenda 2020 Kim Âu (st)

• Những Ý Tưởng Nền Tảng Của Republican 2020 Kim Âu (st)

• Truyền Thông Bất Lương Che GIấu 7 Sự Việc Quan Trọng Kim Âu (st)

• Covid 19 Khai Thác Và Thao Túng Tâm Lý Sợ Hãi Kim Âu (st)

• CoronavirusThay Đổi Thế Giới Vinh Viễn Kim Âu (st)

• Trang Quyền Lợi Cử  Tri (Voter) Kim Âu (st)

• Kiểm Soát Dân Số: Hệ Tư Tưởng Ma Qủy Kim Âu (st)

• Chiến Dịch Bôi Nhọ Các Bác Sĩ Xác Nhận Thuốc Trị Covid 19 Kim Âu (st)

• Covid 19 Có Thực Sự Tồn Tại Không? Chứng Minh!

• Những Sự Thật Có Thể Xác Minh Quanh COVID 19

• Suy Nghĩ Cẩn Thận Về Việc Đeo Mặt Nạ

• Tiêm Chủng: Công Cụ Lừa Đảo Nô Dịch và Bức Hại Nhân Loai

• Chính Quyền Hoa Kỳ Đã Bảo Đảm Nguồn Thuốc Trị Covid 19.!!

• Covid 19 Nền Tảng Của Âm Mưu Bịp Bợm

• Sử Dụng Hydroxycloroquine Trị Bệnh Cúm Covid

• Tái Lập Toàn Cầu

• Chống Toàn Cầu Hóa

• Một Cú Lừa Đảo Ngu Dân Hoa Kỳ

• Yale School of Public Health that was recently published in the American Journal of Epidemiology

• Steve Bannon Trả Lời Asian Times

• Danh Sách Dịch Bệnh

• Da Trắng, Da Đen

• Cải Cách Cảnh Sát ở Michigan

• Cảnh Sát Nên Có Bằng Đại Học

• George Soros Net Worth

• Bernie Sander and Soros

• Chủ nghĩa Mao

• Hồng Vệ Binh Mỹ

• Who are Antifa?

• Những Bài Về Black Lives Matters

• Những Khoảnh Khắc  Jane Phạm

• Cờ Vàng Trong Tâm Tôi  Christine Cao

• Thôi Về Đi Con  Christine Cao

• Sinh Suất - Tử Suất

• Có Phải Tỷ Lệ Tử Vong Của COVID 19 Là Tin Gỉa?

• Chiến Tranh Thông Tin Toàn DIện

• Thiếu Hụt Ngân Sách Của Các Đời Tổng Thống Hoa Kỳ. Kim Âu

• Nợ Quốc Gia Dưới Thời Obama Kim Âu

• Dư Luận Viên Báo Nói : Biến Tướng Của  Hồng Vệ Binh Kim Âu

• Kẻ Thắng Sợ Người Thua 

• Mỹ Viện Trợ Cho Việt Nam

• Event 21 Mẹ Đẻ Của COVID 19   Kim Âu

• Bill Gates:Thiên Tài Hay Ác Qủy?  Kim Âu

• Thực Tập Hay Thực Hành Phát Tán COVID 19  Kim Âu

• Khi Người Quốc Gia Trở Về Bùi Anh Trinh

• Người Quốc Gia Hà Văn Sơn Về Nước Bùi Anh Trinh

• Cơn Ác Mộng Của Nền Dân Chủ Hoa Kỳ Kim Âu

• Hoảng Loạn Vì Corona Virus COVID19

• Người Gây Ra Sự Hoảng Loạn Toàn Cầu là Ai

• World Bank Chi 14 Tỷ Cho Vụ Covid 19

• Dân Chủ Với PheTa: Đó Là Dân Chủ Rừng Rú Kim Âu

• https://www.insideedition.com/

• https://www.ksl.com/article/50012971/cdc-report-found-94-of-covid-19-deaths-included-comorbid-factors-heres-what-that-means

• https://sites.google.com/site/1776in2016/china-gate

• https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/

• https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/

• https://www.cdc.gov/nchs/fastats/flu.htm

• https://www.contagionlive.com/news/us-flu-cases-climb-to-15-million-with-54-pediatric-deaths-recorded-in-201920-season

• https://www.contagionlive.com/news/cdc-reports-13-million-flu-cases-thus-far-in-201920-season

• https://crofsblogs.typepad.com/h5n1/2020/03/worldometer-coronavirus-update-live-109837-cases-and-3805-deaths-from-covid-19.html

• https://www.kff.org/other/state-indicator/influenza-and-pneumonia-death-rate/?c

• http://theconversation.com/the-coronavirus-looks-less-deadly-than-first-reported-but-its-definitely-not-just-a-flu-133526

• https://www.state.gov/the-united-states-announces-assistance-to-combat-the-novel-coronavirus/

• https://www.npr.org/sections/health-shots/2020/03/16/816707182/map-tracking-the-spread-of-the-coronavirus-in-the-u-s

• https://releases.jhu.edu/2020/03/23/advisory-johns-hopkins-university-upgrades-covid-19-tracking-map-with-local-u-s-data/

• https://www.worldometers.info/coronavirus/country/us/

• https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/cases-updates/cases-in-us.html

• https://coronavirus.jhu.edu/

• https://usafacts.org/visualizations/coronavirus-covid-19-spread-map/

• https://ourworldindata.org/coronavirus

• Biển Đông Sinh Lộ Hay Tử Huyệt Kim Âu

• Lịch Sử Quan Hệ Việt Trung

• Vai Trò Của Trung Cộng Trong Chiến Tranh Việt Nam Kim Âu -ST

• Tại Sao Trung Quốc Khó Vượt Mỹ Về Kinh Tế?

• Báo Cáo Về Chiến Tranh Lạnh Mỹ Trung

• Vẫn Chuyện Truyền Thông Mỹ

• Những Bài Viết Về Mật Nghị Thành Đô

• Chủ Nghĩa Hiện Sinh

• Bãi Tư Chính Sự Kiện Và Ý Nghĩa Kim Âu

• Mấy Ý Kiến Về 2 Nghiên Cứu Gen Mới Được Công Bố

• Văn Hóa Bán Khai Của Hoa Hạ

• Hồng Vệ Binh

• https://vi.wikipedia.org/wiki/H%E1%BB%93ng_v%E1%BB%87_binh

 

VĂN HÓA - LỊCH SỬ

• Quốc Nam 60 Năm Phục Vụ Văn Hóa

• The Insurrection Act 1807 and Martial Law

• https://www.presidency.ucsb.edu/documents/proclamation-157-declaring-that-peace-order-tranquillity-and-civil-authority-now-exists

• https://founders.archives.gov/documents/Jefferson/99-01-02-7861

• https://www.presidency.ucsb.edu/documents/proclamation-3204-obstruction-justice-the-state-arkansas

• https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Guards - https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Guards_(USA)

• https://www.aipla.org/

 

TỔNG HỢP BÀI VỞ CÁC DIỄN ĐÀN

 

The NewYorker .The NewYork Post .The Daily Caller .The Freedom Wire .The Total Conservative -

• The Unfilter Patriot

• Earth-Matters

• Advertising

• Make Money Online

• https://ballotpedia.org/Main_Page

•  

 

VẤN ĐỀ TÔN GIÁO

• Nguồn Gốc Chữ Khoa Đẩu

• Một Vài Vấn Đề Về Văn Học Hán Nôm....

• Những Yếu Tố Thuận Lợi Giúp Cho Chữ Quốc Ngữ Latin Phát Triển

• Tại Sao Tôi Chống Công Giáo?

• Công Cụ Của Đế Chế: Gíao Dân Công Gíao

• Các Vụ Ly Khai Trong Ki Tô Gíao

• Hậu Qủa Thời Pháp Thuộc: Lịch Sử,Văn Hóa Việt Bị Xóa Trắng Kim Âu

• Vatican 5 Lần Vận Động Ngoại Cường Xâm Lược Việt Nam Nguyễn Mạnh Quang

• Giáo Hội La Mã: Lịch Sử - Hồ Sơ Tội Ác Nguyễn Mạnh Quang

• Vũ Khí Hủy Diệt Loài Người

• https://hockinhthanh.weebly.com/uploads/7/8/3/9/7839436/khai_huyen_-_warren_w._wiersbe.pdf

•  

 

 

---

Tặng Kim Âu

Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc tình.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lý trình.

Thảo Đường Cư Sĩ.

 

SERVED IN A NOBLE CAUSE

 

 

 

 

Vietnamese commandos : hearing before the Select Committee on Intelligence

of the United States Senate, One Hundred Fourth Congress, second session ...

Wednesday, June 19, 1996

 

CLIP RELEASED JULY 21/2015

https://www.youtube.com/watch?list=PLEr4wlBhmZ8qYiZf7TfA6sNE8qjhOHDR6&v=6il0C0UU8Qg

  

 

US SENATE APPROVED VIETNAMESE COMMANDOS COMPENSATION BILL

http://www.c-span.org/video/?73094-1/senate-session&start=15807

BẮT ĐẦU TỪ PHÚT 4:22:12 - 4:52:10  (13.20 - 13.50)

 

---

Liên lạc trang chủ

E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com

Cell: 404-593-4036

 

Những người lính một thời bị lãng quên: Viết Lại Lịch Sử

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

VIETNAMESE COMMANDOS

1. Một Trang Lịch Sử

2. Viết Lại Lịch Sử  Video

3. Secret Army Secret War Video

4. Đứng Đầu Ngọn Gió Video

5. Con Người Bất Khuất Video

6. Dấu Chân Biệt Kích Video

7. Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video

8. Huyền thoại về:"Những người lính một thời bị lãng quên" Kim Âu

9. Phản Bội Kim Âu

10. Tiếng Nói Công Lý Kim Âu

11. Vietnam’s ‘Lost Commandos’ Gain Recognition in Senate

12. President Unit Citation at Fort Bragg

13. Vietnamese Commando never knew U.S. declared him dead

14. Back from the dead

15. Bill of Compensation

16. Miami! Gian Hùng Lộ Mặt  Kim Âu 

17. Honoring Vietnamese Commandos

18. Honoring South Vietnamese Army

19. Vietnamese Commandos Win Last Battle

20. Uncommon Betrayal

21. Go to congress

22. Trong Giòng Lịch Sử Kim Âu

23. Oplan 21 Kim Âu

24. Biệt Kích Gỉa, Biệt Kích Thật Kim Âu

25. Xuyên Tạc Lịch Sử Kim Âu

26. Cảm Nghĩ Đầu Xuân (2011)

27. Những Tên Miệng Hùm Gan Sứa Kim Âu

28. Loretta Sanchez Không Hề Gian Dối Kim Âu

29. Ăn Qủa Nhớ Kẻ Trồng Cây Kim Âu

30. The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.

31. Lá Thư Tự Thú

32. Người Tù Kiệt Xuất

33. Hồi Chuông Báo Tử I

34. Hồi Chuông Báo Tử II

35. Hồi Chuông Báo Tử III

36. Hồi Chuông Báo Tử IV

37. Thư Trả Lời Mai Nhuệ Anh

38. Thánh Nhân Vô Phí Vật

39. Đặc Biệt Cho Nhóm 10%

40. Phân Định Chính Tà

41. Phân Ðịnh Chính Tà 1

42. Phân Ðịnh Chính Tà 2

43. Phân Ðịnh Chính Tà 3

44. Hư Danh - Hư Cấu

45. Kim Âu Trả Lời Phỏng Vấn Hồng Phúc

46. Hồng Phúc Phỏng Vấn Tourison. Lê Ngung

47. Sư Thật Về Nguyễn Hữu Luyện

48. Tri Nhân Tri Diện Bất Tri Tâm

49. Nguyên Uỷ Một Vụ Kiện

50. Trả Lời Câu Hỏi Của Một Vi Hữu

---

 

 

Binh Thư Yếu Lược Trần Quốc Tuấn * Một Trang Lịch Sử

Vietnamese Commandos' History * Vietnamese Commandos vs US Government * Lost Army Commandos

Bill of Compensation * Never forget * Viết Lại Lịch Sử  Video * Secret Army Secret War Video

Đứng Đầu Ngọn Gió Video * Con Người Bất Khuất Video * Dấu Chân Biệt Kích Video * Kiểm Lại Hồ Sơ Biệt Kích Video

The Secret war against Hanoi Richard H. Shultz Jr.* Gulf of Tonkin Incident * Pentagon Bạch Hóa * The heart of a boy

U.S Debt Clock * Wall Street and the Bolshevik Revolution Antony C. Sutton

Wall Street and the Rise of Hitler Antony C. Sutton * None Dare Call It Conspiracy Gary Allen

Chiến Tranh Tiền Tệ (Currency War) * Confessions of an Economic Hit Man John Perkins

The World Order Eustace Mullin * Trăm Việt trên vùng định mệnh * Chính Đề Việt Nam Tùng Phong (dịch)

OSS vào Việt Nam 1945 Dixee R. Bartholomew - Feis * Lyndon Baines Johnson Library Musuem

Chủ Nghĩa Dân Tộc Sinh Tồn * Nguồn Gốc Dân Tộc Việt Nam Bình Nguyên Lộc

Nghi Thức Ngoại Giao * Lễ Nghi Quân Cách * Sắc lệnh Cờ Vàng * Quốc Tế Cộng Sản

How Does a Bill Become Law? * New World Order * Diplomacy Protocol. PDF

The World Order Eustace Mullin * Why Vietnam? Archimedes L. A. Patti

Vietnam War Document * American Policy in Vietnam

Foreign Relations Vietnam Volum-1 * The Pentagon Papers * Pentagon Papers Archives

Vietnam and Southeast Asia Doc * Vietnam War Bibliogaphy * Công Ước LHQ về Luật Biển

CIA and NGOs * CIA And The Generals * CIA And The House Of Ngo * Global Slavery

Politics of Southeast Asia * Bên Giòng Lịch Sử

Dấu Binh Lửa * Đại Hội Toàn Quân? Phùng Ngọc Sa

Bách Việt  * Lược Sử Thích Ca  * Chủ thuyết Dân Tộc Sinh Tồn

Silenced! The Unsolved Murders of Immigrant Journalists in the USA. Juan Gonzales

Society of Professional Journalists: Code of Ethics download

Douglas Mac Arthur 1962 * Douglas Mac Arthur 1951 * John Hanson, President of the Continental Congress

Phương Pháp Biện Luận * Build your knowledge

To be good writer * Ca Dao -Tục Ngữ * Chùa Bái Đính * Hán Việt

Top 10 Crime Rates  * Lever Act * Espionage Act 1917 * Indochina War * Postdam * Selective Service Act

War Labor Board * War of Industries * War Production Board * WWII Weapon * Supply Enemy * Wold War II * OSS

Richest of The World * Truman Committee   * World Population * World Debt * US Debt Clock *

An Sinh Xã Hội - Cách Tìm IP Email * Public Holiday * Funny National Days

Oil Clock * GlobalResearch * Realworldorder * Thirdworldtraveler * Thrivemovement *Prisonplanet.com *Infowars

Rally protest *Sơ Lược VềThuyền Nhân  *The Vietnamese Population in USA *Lam vs Ngo

VietUni * Funny National Days  * 1DayNotes   

Liên lạc trang chủ

E Mail: kimau48@yahoo.com, kimau48@gmail.com

Cell: 404-593-4036

 

---

 

• Kim Âu Youtube . AKAI

• The Beatles. French Music . Nhạc Pháp . Dalida . Jaune. Ngọc Lan. Thanh Lan. Elvis Phương. Best English1

• Bee Gees . Rolling Stones . Animals . Shadow . Ventures. Dancing Music. 2015

• Uyên Hà - Uyên Hà 1

• http://www.chinhnghia.com/

• http://www.kimau.com

• http://www.tinhhoa.org

• http://www.sos.state.tx.us/corp/forms_boc.shtml

• http://chinhnghiaviet.informe.com/forum/

• http://nguoidalat.informe.com/forum/

• http://chinhnghiamedia.informe.com/forum/

• http://huongduongtxd.com/internet_links.html

• Antiwar. Spartacus Education. Politic of heroin